Η υλοποίηση της στρατηγικής ηλεκτρονικής διακυβέρνησης προϋποθέτει τον εξορθολογισμό, εμπλουτισμό και εκσυγχρονισμό των αρχών και προτύπων του σχετικού θεσμικού πλαισίου. Μεταξύ των προτεραιοτήτων μας είναι η τροποποίηση του νόμου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, η προσαρμογή της νομοθεσίας που αφορά στις διοικητικές διαδικασίες, η έκδοση των προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων και η εναρμόνιση της εθνικής προς την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα.
Η επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης περιλαμβάνει τη διαλειτουργικότητα μεταξύ συστημάτων και φορέων της δημόσιας διοίκησης, την αναθεώρηση των ρυθμίσεων της ηλεκτρονικής αυθεντικοποίησης και εξουσιοδότησης προς την κατεύθυνση του ενιαίου συστήματος αυθεντικοποίησης πολιτών και δημόσιων λειτουργών, την περαιτέρω εξειδίκευση των ρυθμίσεων για τα ανοιχτά δημόσια δεδομένα και τη διάθεση της δημόσιας πληροφορίας, την αξιολόγηση και επικαιροποίηση των αρχών και προτύπων για την προσβασιμότητα, την ασφάλεια και προστασία της ιδιωτικότητας. Επίσης αναγκαία κρίνεται η απλούστευση των προδιαγραφών και των διαδικασιών ανάθεσης δημόσιων έργων πληροφορικής και η θεσμοθέτηση διαδικασιών διαχείρισης, παρακολούθησης και χρηματοδότησης των έργων ΤΠΕ για όλο τον κύκλο ζωής τους.
Ειδικότερη νομοθεσία απαιτείται για τον εξορθολογισμό των δομών τόσο σε επίπεδο διαχείρισης και εποπτείας της εφαρμογής των θεσμικών προβλέψεων, όσο και σε επίπεδο λειτουργικής αποτελεσματικότητας των επιμέρους ηλεκτρονικών συστημάτων και δημόσιων διαδικτυακών τόπων (π.χ. θέσπιση φορέων που θα λειτουργήσουν συντονιστικά σε παρόμοιες λειτουργίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης).
Ουσιαστική παράμετρος είναι επιπλέον η αξιοποίηση των θεσμοθετημένων αρχών, κανόνων και προτύπων, η ανάπτυξη δράσεων για την περαιτέρω δημοσιότητά τους και η λήψη μέτρων για τον συστηματικό και αυστηρό έλεγχο της εφαρμογής τους σε υπάρχοντα και νέα έργα πληροφορικής του δημόσιου τομέα.
Απαιτείται σαφής καθορισμός (και όχι γενικόλογες αναφορές) σε:
– Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας
– Συγκεκριμένο Πρότυπο Ανοικτών δεδομένων για όλες τα δεδομένα που διατηρεί η δημόσια διοίκηση
– Υποχρέωση όλων των φορέων της δημόσιας διοίκησης, για την ανοικτή διάθεση των δεδομένων τους
– Πλαίσιο αυθεντικοποίησης που θα χρησιμοποιεί όχι μόνο συσκευές αλλά και πιστοποιήσεις που έχουν προέλθει από άλλες υπηρεσίες (π.χ. χρήστες που ήδη έχουν πιστοποιηθεί για webanking, για διατήρηση mobile wallets κλπ.)
– Ανοικτή διασύνδεση με όλους τους Παρόχους Υπηρεσιών Πληρωμών, ώστε οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης να αποκτήσουν επιπεδο 4 και 5 χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία σε τράπεζες.
Εξαιρετική η πρόταση του Χαράλαμπου Τσακνάκη για μητρώο όλων των αναδόχων δημοσίων συμβάσεων και τον αυτόματο έλεγχο των αναδόχων που πληρούν τις προϋποθέσεις μιας διακήρυξης.
Μάλιστα, μπορεί να προκύψει σημαντική πρόσθετη ωφέλεια, αν το μητρώο αυτό να συνδυαστεί με μια βάση όπου οι φορείς θα καταχωρίζουν υποχρεωτικά τις διακηρύξεις τους με τις προϋποθέσεις συμμετοχής.
Τις συνδυασμένες αυτές βάσεις θα χρησιμοποιούν αφ’ ενός οι Υπηρεσίες, αντλώντας τον πίνακα με τους δεκτούς στο διαγωνισμό και τους απορριπτόμενους υποψήφιους αναδόχους, και αφ’ ετέρου οι υποψήφιοι ανάδοχοι για να πληροφορούνται διακηρύξεις που τους αφορούν, προσθέτοντας προαιρετικά και πρόσθετα κριτήρια επιλογής (ειδική κατηγορία, ύψος ποσού, τόπο κτλ).
Σκόπιμο είναι το σύστημα να υποστηρίζει ολόκληρη τη διαδικασία του διαγωνισμού, ώστε, τελικά, να παράγει τα Πρακτικά με τις αξιολογήσεις των προσφορών και τις κατακυρώσεις, διατηρώντας οργανωμένα όλα τα σχετικά στοιχεία των προσφορών και των επιτροπών. Το σύστημα αυτό, εκτός από τη σημαντική οικονομία πόρων και χρόνου για τους αναδόχους και τη Δημόσια Διοίκηση, θα βοηθήσει και τη διαφάνεια, αφού θα εντοπίζονται ευκολότερα ενδείξεις προσυνεννόησης των συμμετεχόντων.
Χρειαζόμαστε (με τη μορφή αναφοράς σε συντηρούμενα πρότυπα και ΟΧΙ ΜΕΣΑ σε νόμο):
– Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας
– Πλαίσιο Ψηφιακής Αυθεντικοποίησης
– Επιχειρησιακή Αρχιτεκτονική για το Δημόσιο Τομέα
– ΕΝΙΑΙΑ ΚΩΔΙΚΟΛΟΓΙΑ (για την κεντρική διοίκηση και για τους τομείς)
– Πρότυπες υπηρεσίες (διαδικασίες για την εκτέλεση των πιο κοινών υπηρεσιών ανά κατηγορία / π.χ. πιστοποιητικά, άδειες, κλπ)
Ένα σχόλιο σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο για τους ηλεκτρονικούς δημόσιους διαγωνισμούς και συμβάσεις που αποτελούν μέρος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης:
Στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και υπεύθυνες δημώσεις που πρέπει να υποβάλλει ο κάθε ενδιαφερόμενος προμηθευτής και να ελεγχθούν από τον αρμόδιο φορέα που προκηρύσσει έναν διαγωνισμό, αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της όλης προσφοράς. Επιπλέον, ο κάθε αρμόδιος φορέας είναι υποχρεωμένος να τα αναφέρει αυτά αναλυτικά σε κάθε διακήρυξη και οι αναφορές αυτές καταλαμβάνουν συνήθως γύρω στο 70-80% του κειμένου της διακήρυξης. Αναφέρομαι σε δικαιολογητικά για την μή συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, μη διάπραξη απάτης, μη πτώχευση, μη αναγκαστική διαχείριση,… φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, ΦΕΚ ίδρυσης και μεταβολών, και πολλά πολλά άλλα. Σημειωτέον ότι όλα αυτά είναι τα ίδια για κάθε διαγωνισμό και επιφέρουν και σημαντικό κόστος και φόρτο εργασίας και για τους υποψηφίους προμηθευτές και για το προσωπικό των φορέων.
Προτείνω, να υπάρξει μια ενιαία βάση δεδομένων (μητρώο) όλων των αναδόχων που ενδιαφέρονται για δημόσιες συμβάσεις υπο τον συντονισμό και την διαχείριση ενός φορέα της Κεντρικής Κυβέρνησης (π.χ. η Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπ. Ανάπτυξης) που να έχει συγκεντρωμένα όλα τα στοιχεία για τον κάθε ενδιαφερόμενο και στο οποίο να έχουν πρόσβαση όλοι οι φορείς που διενεργούν δημόσιους διαγωνισμούς. Το σύστημα αυτό να μπορεί να ενημερώνεται αυτομάτως (μέσω της διασύνδεσης με αρμόδιους φορείς) για κάθε μεταβολή των στοιχείων κάποιου αναδόχου (ή και με την συνδρομή του αναδόχου ο οποίος θα πρέπει να φροντίσει να προσκομίσει τα κατάλληλα δικαιολογητικά μια και μόνο φορά) και να παρέχει μια και μοναδική πληροφορία στον κάθε φορέα: Αν ο Χ ανάδοχος (με βάση π.χ. το ΑΦΜ του) πληροί τις προϋποθέσεις, ΝΑΙ ή ΌΧΙ, να συμμετάσχει σε δημόσιους διαγωνισμούς. Αν ΝΑΙ τότε ο φορέας να μπορεί να προχωράει στα ουσιώδη της προσφοράς του αναδόχου λαμβάνοντας έναι επίσημο ΟΚ από τον φορέα της Κεντρικής Κυβέρνησης και να μην ασχολείται καθόλου περαιτέρω με δικαιολογητικά και υπεύθυνες δηλώσεις, κ.λπ.
Τεχνολογικά, είναι εύκολο να γίνει, ίσως μάλιστα να υπάρχουν και τα απαιτούμενα στοιχεία. Νομίζω όμως ότι χρειάζεται και θεσμική κατοχύρωση.