Άρθρο 12 – Σύσταση Ειδικής Γραμματείας Υποστήριξης Δράσεων Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Παρατηρητηρίου Δημόσιας Διοίκησης

Η Διοικητική Μεταρρύθμιση ή Ανασυγκρότηση (όροι πρακτικά ταυτόσημοι καθώς το Υπουργείο δεν τους διαφοροποιεί όταν αποδίδει πάντοτε τον τίτλο του στα αγγλική ως “Administrative Reform”) είναι –ή τουλάχιστον πρέπει να είναι– το πρώτο μέλημα όλων μας, για να ορθοποδήσει η πατρίδα μας.

Το κατ’ εξοχήν αρμόδιο για το θέμα Υπουργείο προτείνει σήμερα τη «Σύσταση Ειδικής Γραμματείας Υποστήριξης Δράσεων Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Παρατηρητηρίου Δημόσιας Διοίκησης, υπαγόμενη απευθείας στον Υπουργό Διοικητικής Ανασυγκρότησης». Η Ειδική Γραμματεία περιλαμβάνει δέκα οργανικές μονάδες, χωρίς εμφανή στο νομοσχέδιο στελέχωση και, συνεπώς, με άγνωστο λειτουργικό κόστος. Οι δέκα μονάδες είναι:

1 Ειδική Γραμματεία Υποστήριξης Δράσεων Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Παρατηρητηρίου Δημόσιας Διοίκησης
2 α. Τμήμα Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Συνεργασίας.
3 β. Τμήμα Διοίκησης, Προγραμμάτων και Οικονομικής Διαχείρισης.
4 γ. Τομέας Α’ «Παρατηρητήριο Δημόσιας Διοίκησης»
5 α. Μονάδα Συλλογής Δεδομένων και Παρακολούθησης Διοικητικής Λειτουργίας.
6 β. Μονάδα Αναλύσεων και Επιστημονικής Υποστήριξης.
7 δ. Τομέας Β’ «Υποστήριξης Δράσεων Διοικητικής Ανασυγκρότησης»
8 α. Μονάδα Εμπειρογνωμόνων Α’: Ενδυνάμωσης Στρατηγικής Ικανότητας και Στοχοθεσίας.
9 β. Μονάδα Εμπειρογνωμόνων Β’: Διοικητικής Οργάνωσης και Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού.
10 γ. Μονάδα Εμπειρογνωμόνων Γ’: Απλοποίησης Διαδικασιών και Καταπολέμησης Γραφειοκρατίας.

Το οργανόγραμμα του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης δείχνει το Υπουργείο να έχει 60 οργανικές μονάδες.
Δηλαδή, η σύσταση της νέας Ειδικής Γραμματείας, που υπάγεται απ’ ευθείας στον Υπουργό, αυξάνει αφ’ ενός το πλήθος των μονάδων του Υπουργείου κατά ένα/έκτο (17%) και αφ’ ετέρου απροσδιόριστα τον αριθμό των υπαλλήλων και το αντίστοιχο κόστος, που πιθανότατα περιλαμβάνει και αυξημένα μισθολόγια λόγω ειδικών προσόντων.

Σημειωτέον ότι ένας από τους στόχους της Διοικητικής Μεταρρύθμισης είναι η απλοποίηση των δομών και η εξάλειψη των επικαλύψεων αρμοδιοτήτων.

Ήδη ο τίτλος της Ειδικής Γραμματείας προκαλεί εύλογη ανησυχία: Πώς είναι δυνατόν να διεξάγονται επί τόσα χρόνια μεταρρυθμίσεις, και μάλιστα με διεθνείς συνεννοήσεις και εποπτεία, χωρίς να έχουν διασφαλιστεί η απαραίτητη «Υποστήριξης Δράσεων Διοικητικής Ανασυγκρότησης» και το αναγκαίο «Παρατηρητήριο» που θα διαπιστώνει ότι όλα εξελίσσονται σύμφωνα με τους αντίστοιχους σχεδιασμούς και χρονοδιαγράμματα;

Η αποστολή της Ειδικής Γραμματείας, όπως αυτή διατυπώνεται στο παρόν άρθρο 12, αυξάνει την ανησυχία για το πώς το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης επιτελεί έως τώρα, επί τόσα χρόνια κρίσης, την καίρια αποστολή του. Το ίδιο ισχύει και για τα άρθρα 13, 14, 15, και 16, με τη διάρθρωση και τις αρμοδιότητες των τμημάτων.
Σημειωτέον ότι ο Οργανισμός του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης δημοσιεύτηκε με το Π.Δ. 133/30.10.2017, περίπου ένα χρόνο μετά την ψήφιση του Ν. 4440/2016, που προέβλεπε στο Άρθρο 4 ως προϋπόθεση συμμετοχής στην Κινητικότητα οι φορείς να εκδίδουν τον οργανισμό τους «κατόπιν αξιολόγησης των δομών τους».

Παρότι, λοιπόν, το αρμόδιο για τις μεταρρυθμίσεις Υπουργείο αξιολόγησε τις δομές του, φαίνεται ότι δεν κάλυψε σημαντικά λειτουργικά κενά που έρχεται τώρα να καλύψει, με νέα Ειδική Γραμματεία απ’ ευθείας υπαγόμενη στον Υπουργό. Έτσι, στη αποστολή της πρόσθετης αυτής Υπηρεσίας περιλαμβάνονται:

«α. η επιστημονική παρακολούθηση της διοικητικής λειτουργίας και ο συντονισμός των διαδικασιών αξιολόγησης και κοινωνικού ελέγχου της δημόσιας διοίκησης.

β. η παραγωγή γνώσης, με στόχο την ενδυνάμωση της δημόσιας διοίκησης, μέσω της παροχής χρήσιμης, έγκαιρης και αξιόπιστης πληροφορίας σχετικά με δημόσιες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις.

γ. η παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και εμπειρογνωμοσύνης σε φορείς της δημόσιας διοίκησης, με σκοπό την αναβάθμιση της λειτουργίας τους μέσα από το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων βελτιστοποίησης διοικητικής ικανότητας».

Δεν είναι όμως όλα τα ανωτέρω στην καρδιά της αποστολής του ίδιου του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης, όπως περιγράφεται στον Οργανισμό του; Πώς μπορούσε χωρίς αυτά να επιτελεί την αποστολή του, που «είναι η διαρκής αναβάθμιση του προσωπικού, της οργάνωσης και λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, μέσα από το σχεδιασμό την υλοποίηση μεταρρυθμιστικών πολιτικών αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχουν οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών»;

Πώς, «Για την επίτευξη της αποστολής, το Υπουργείο, έχοντας επιτελικό και συντονιστικό, προς τους φορείς του Δημοσίου, ρόλο προωθεί:
α) την αξιολόγηση και τον εκσυγχρονισμό των δομών και των αρμοδιοτήτων της Δημόσιας Διοίκησης με στόχο τη βέλτιστη λειτουργία της, την άρση των δυσλειτουργιών και των επικαλύψεων και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών της,
β) τη συνεχή βελτίωση των διοικητικών διαδικασιών μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, με στόχο την προσαρμογή και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών του Δημοσίου στις εξελισσόμενες απαιτήσεις των πολιτών, της κοινωνίας και της οικονομίας,
γ) την αποτελεσματική διαχείριση και ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, με στόχο την αύξηση της αποδοτικότητας και την ενίσχυση του επαγγελματισμού στη Δημόσια Διοίκηση»;

Η υπό σύσταση Ειδική Γραμματεία φαίνεται να έχει σημαντικές επικαλύψεις με υφιστάμενες μονάδες του Υπουργείου, με αντίστοιχες αρμοδιότητες (π.χ. διευθύνσεις και τμήματα των Γενικών Διευθύνσεων Δημοσίων Οργανώσεων και Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα). Εν πάσει περιπτώσει, ακόμη και αν σημαντικές λειτουργικές ελλείψεις ανακαλύφθηκαν τώρα, είναι βέβαιο ότι αυτές θα μπορούσε να καλυφθούν στις δομές του Υπουργείου, ενδεχομένως με ένα νέο Οργανισμό. Εάν οι υπάρχουσες αυτές δομές κρίθηκαν ανεπαρκείς θα έπρεπε να υπάρχει σχετική ενδελεχής αξιολόγηση, από την οποία θα προέκυπτε συγκεκριμένα η ανεπάρκεια της οργάνωσης και λειτουργίας του Υπουργείο στο συγκεκριμένο κομμάτι που υποτίθεται ότι έρχεται να καλύψει η νέα δομή.

Εάν η τρέχουσα πραγματικότητα του Υπουργείου δεν λειτουργεί ικανοποιητικά, δεν υπάρχει καμία απολύτως εγγύηση ότι η υπό σύσταση Ειδική Γραμματεία θα λειτουργήσει. Αντιθέτως, είναι απολύτως εγγυημένο ότι θα δημιουργήσει οικονομική επιβάρυνση αλλά και ότι θα περιπλέξει περαιτέρω την άσκηση πολιτικής του Υπουργείου, λόγω επικάλυψης αρμοδιοτήτων. Επίσης, πιθανότατα, θα αδρανοποιήσει μονάδες του Υπουργείου που θα αισθανθούν να απαξιώνονται de facto, συλλήβδην και ατεκμηρίωτα, από μια νέα «ευνοημένη» δομή απ’ ευθείας υπαγόμενη στον Υπουργό.

Για τους ανωτέρω λόγους θα πρέπει να μη δημιουργηθεί η εν λόγω Ειδική Γραμματεία αλλά να επανεξεταστούν προσεκτικά οι ανάγκες, ώστε να ενταχθούν στις αρμοδιότητες των αντίστοιχων μονάδων του Υπουργείου.

* * *

Με την ευκαιρία να υπενθυμίσω ότι ΘΕΜΕΛΙΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ τόσο ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ όσο ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (όλων των μονάδων, όλων των φορέων του, με την καθημερινή στελέχωσή τους). Χωρίς αυτόν τον ενιαίο ψηφιακό χάρτη, η εικόνα παραμένει αποσπασματική και θολή, το έργο του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης δυσχεραίνεται και οι πολίτες αισθάνονται ότι υπερφορολογούνται ενώ συγχρόνως αποκλείονται από την κοινή βελτιωτική προσπάθεια. Πιθανότατα, η ελάχιστη συμμετοχή των πολιτών στην παρούσα διαβούλευση να οφείλεται και στην απογοήτευσή τους.

Το τεχνικά απλό, άμεσο και ανέξοδο βήμα της ψηφιακής αποτύπωσης, που είναι εκ των ων ουκ άνευ για συστηματική μελέτη και βελτίωση του Δημοσίου, έχει περιγραφεί επανειλημμένα σε διαβουλεύσεις, άρθρα, ομιλίες αλλά και στη βιβλιογραφία.

Η πληρότητα του ψηφιακού χάρτη του Δημοσίου θα εξασφαλίζεται με το να απαιτείται για οποιαδήποτε δαπάνη, ως προϋπόθεση νομιμότητάς της, αυτή να συναρτάται με τον κωδικό της μονάδας ή του ατόμου που αφορά. Έτσι η αποτύπωση δομής και στελέχωσης επεκτείνεται με την αποτύπωση σε πραγματικό χρόνο των δαπανών. Δημιουργείται, δηλαδή, ΑΠΛΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΤΡΟΥΝΤΑΙ ΕΠΑΚΡΙΒΩΣ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΔΥΟ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ: ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ.

Υπενθυμίζεται ότι το ζήτημα της πλήρους αποτύπωσης της δομής και στελέχωσης του Δημοσίου (δηλαδή, του σωστού οργανογράμματος της τρέχουσας πραγματικότητας) είχε θέσει στις 23.11.2016 ο Οργανισμός Ανοικτών Τεχνολογιών στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, πριν από την ψήφιση του Ν. 4440/2016 ^[1]

Στη σχετική αναφορά του βουλευτή Λακωνίας Αθανασίου Δαβάκη στην Ολομέλεια της Βουλής, η Υπουργός απάντησε ότι είναι πολύ σοβαρό αυτό που κατατέθηκε, και «θα το δούμε αμέσως μετά» ^[2]
Όμως, όχι μόνον δεν αντιμετωπίστηκε «αμέσως μετά» το επείγον αυτό θέμα, αλλά 13 μήνες αργότερα, στις 11.1.2018, η Υπουργός δήλωσε ότι «αυτά τα οργανογράμματα δεν ήρθαν για να αποτυπώσουν την κατάσταση» ^[3]

Χωρίς, όμως, αποτύπωση είναι αδύνατον να γίνουν συστηματικές μεταρρυθμίσεις και αδύνατον να παρακολουθούνται οι εξελίξεις τους. Έχω περιγράψει από το 2015 το πρόβλημα σε δύο διαβουλεύσεις του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης ( ^[4] και ^[5]), σε πολλά άρθρα και σε ομιλίες σε συνέδρια, μεταξύ των οποίων τα 7ο και 8ο e-Government forum (2017 και 2018, ^[6]).

Ο χρόνος είναι εξαιρετικά κρίσιμος παράγοντας για τις μεταρρυθμίσεις που συχνά αγνοείται ή παραγνωρίζεται, με τις ανάλογες συνέπειες.

Έχει ήδη περάσει ένας χρόνος από την έκδοση του συλλογικού τόμου «Πέρα από τη Λιτότητα» (Νοέμβριος 2017), με επιστημονική επιμέλεια τεσσάρων διεθνούς φήμης καθηγητών, όπου ο επίσης διεθνούς φήμης καθηγητής στο London Business School Μιχαήλ Ιακωβίδης επισημαίνει το πρόβλημα της μη αποτύπωσης του Δημοσόυ (σελ. 688-689, 713-714, 724-725 και 734). Και, έχουν περάσει 9 μήνες από ανάλογη επισήμανση στη μελέτη της διαΝΕΟσις «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα» που συνέταξε τετραμελής ομάδα διακεκριμένων επιστημόνων, με συντονιστή τον επίσης διεθνούς φήμης καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Διομήδη Σπινέλλη (σελ. 148, 153-155, 160, 162). Αρχείο με τις σχετικές σελίδες των δύο αυτών συγγραμμάτων βρίσκεται στο ^[7]

Αντιπροσωπευτικά άρθρα για το θέμα είναι:
11.5.2016 ^[8]
16.2.2017 ^[9]
8.12.2017 ^[10]
ενώ το θέμα παρουσιάζεται εκτενέστερα και τεκμηριωμένα με αρκετές διαδικτυακές αναφορές στο άρθρο «Το κενό στα θεμέλια της Διοικητικής Μεταρρύθμισης» (6.10.2017, ^[11])

Επιλεγμένες Ομιλίες για την απαραίτητη Ψηφιακή Αποτύπωση του Δημοσίου:
Έναρξη Συνεδρίου Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος: Αποτύπωση του Δημοσίου (9.12.2016, ^[12])
Σε συνέδριο της Νομικής Βιβλιοθήκης (3.2.2017, ^[13])
Στο Delphi Economic Forum (3.3.2017, ^[14])
Στο Delphi Economic Forum (4.3.2018, ^[15])

Θετικά είχε ανταποκριθεί προ οκταμήνου σε σχετική ερώτηση στο Delphi Economic Forum και ο Υπουργός Νίκος Παππάς: ^[16]

Ευελπιστώ ότι η σημερινή ηγεσία του Υπουργείου θα αποκαταστήσει χωρίς καθυστερήσεις την μεγάλη αυτή παράλειψη, κερδίζοντας με έργο την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση των πολιτών.

Διονύσης Ρ. Ρηγόπουλος, Ph.D.
^[17]

ΥΓ. Παρατήρηση: Το αναρτημένο οργανόγραμμα του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης ^[18] δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές του Άρθρου 8 του Ν. 3861/2010, της Διαύγειας, ούτε και του Άρθρου 16 του Ν. 4440/2016,–της Κινητικότητας. Ακόμη περισσότερο, ούτε και το αναρτημένο στο ^[19] είναι σύμφωνο με τον Ν. 4440/2016 διότι δεν περιλαμβάνει τη στελέχωση, δηλαδή τους «υπηρετούντες σε κάθε οργανική μονάδα υπαλλήλους». Όμως, οι μεταρρυθμίσεις εξαρτώνται αμέσως από τους πόρους του κάθε συστήματος, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι υπάλληλοι, ατομικά, ένας προς ένας.