Άρθρο 2 Αρχές της καλής νομοθέτησης

Σημαντική πρωτοβουλία αλλά άκαιρη. Εξαιρετική προσπάθεια αλλά αναποτελεσματική. Σήμερα το Ελληνικό Νομικό Σύστημα είναι τερατώδες. Κάνω μια εργασία για το Υπ.Αγροτικής Ανάπτυξης και διαπίστωσα ότι έχει 802 σελίδες νόμων, προεδρικών διαταγμάτων, υπουργικών αποφάσεων, κοινών υπουργικών αποφάσεων. Και μάλιστα έως το 2001! 10 χρόνια πίσω δηλαδή. Αυτό μπορείτε να το δείτε στο σύστημα «Ραπτάρχης» του Υπουργείου (ποιου τώρα δε ξέρω αν ανήκει στο Εσωτερικών ή πέρασε στο Διοικητικής Μεταρρύθμισης… ). Συνεπώς και κατά την εκτίμησή μου. Ξεκινήστε ανά Υπουργείο μια κωδικοποίηση, ταξινόμηση και επικαιροποίηση όλων των νόμων, π.δ., αποφάσεων σε έναν ενιαίο νόμο. Ας είναι μεγάλος δεν πειράζει. Ο νόμος του «Καλλικράτη» μεγάλος είναι και είναι μια χαρά. Αφού συγκεντρωθούν ΟΛΑ ΑΥΤΑ σε ΕΝΑ ΝΟΜΟ και φύγουν από αυτόν οι άσχετες τροπολογίες, οι μεταβατικές διατάξεις και οι φωτογραφικές και μάλλον ανεπίκαιρες διατάξεις, ΤΟΤΕ και ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ εκκινήστε τη προσπάθεια. Με λάθος σημείο εκκίνησης και με λάθος χάρτη, δε πρόκειται ποτέ να φτάσουμε στο προορισμό μας. Αυτές οι εξαιρετικές πρωτοβουλίες, σύγχρονων μοντέλων διακυβέρνησης, που οραματίζεται και ο Πρωθυπουργός, δε μπορούν να εφαρμοστούν στο χαοτικό νομοθετικό περιβάλλον της Χώρας. Δυστυχώς Κύριοι. Σε κάθε περίπτωση, καλή επιτυχία στη προσπάθειά σας.

Αρθρ.2 προστιθεται ι.Η αρχη του προσδιορισμενου χρονου. (δηλ.δεσμευτικη απο πριν ημερομηνια καταθεσης οποιουδηποτε νομοσχεδιου και συγκεκριμενη ημερομηνια ψηφισης του).

Προκειμένου για πολίτες που δεν έχουν νομική κατάρτηση ή εξοικείωση με όρους διοικητικής πρακτικής, όπως «επικουρικότητα», «λογοδοσία», «αρχή προσβασιμότητας (πού;)», «ασφάλεια δικαίου» κλπ δεν είναι αρκούντως καταληπτοί, ώστε να δυνηθούν οι πολίτες να σχολιάσουν τα προτεινόμενα άρθρα. Θα πρότεινα να απλουστευτούν παρόμοιες έννοιες με τη χρήση όρων ευχερώς αντιληπτών από τον μέσο πολίτη.

Συμφωνώ απολύτως με τον προλαλήσαντα. Επιπροσθέτως το νομοσχέδιο αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από κάποιο σχετικό Κώδικα ή Εγχειρίδιο που θα εξειδικεύει όλες τις λεπτομέρειες εφαρμογής του νόμου. Διαφορετικά ο σημαντικότατος αριθμός ασαφειών του παρόντος κειμένου του νόμου τον καθιστά ελεύθερο σε ερμηνείες (αν όχι ανεφάρμοστο). Μάλιστα, το Εγχειρίδιο θα πρέπει να συνοδεύει εξαρχής το νόμο, προκειμένου να είναι σαφές το πλαίσιο που προτείνεται.

Η προσπάθεια αυτή φαίνεται να εντάσσεται στα πλαίσια της πρακτικής των χωρών της Δυτικής Ευρώπης (κυρίως) για εκπόνηση των λεγόμενων Regulatory Impact Assessments, απαραίτητων εργαλείων στη λήψη αποφάσεων. Ως χώρα πρότυπο, για την συμπλήρωση και εξειδίκευση των προβλέψεων του νομοσχεδίου, θα πρότεινα τη Μεγάλη Βρεττανία ( ^[1]).

Καθώς η παρούσα πρωτοβουλία αντίκεται στις σημερινές διαδικασίες νομοθέτησης, αφού έχει τις βάσεις της στη διαφάνεια και την αποσαφήνιση της σκοπιμότητας της κάθε πράξης, δεν έχω πολλες ελπίδες ως προς το ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά εύχομαι να προκύψει ένα λιγότερο ασαφές και περισσότερο δεσμευτικό νομικό πλαίσιο.

Με το παρόν νομοσχέδιο σκιαγραφείται ένα ατελές σύστημα διασφάλισης ποιότητος νομοθετικού έργου. Δυστυχώς, το χαώδες νομικό σύστημα της χώρας δεν επιτρέπει αισιοδοξία ως προς το αποτέλεσμα καθώς:
1. η πολυνομία δεν μαζεύεται με κωδικοποιήσεις νόμων
2. το χάος επιτείνεται από τις ερμηνευτικές εγκυκλίους και τη νομολογία των Δικαστικών Αρχών
3. Επιτροπές και άλλα δυσκίνητα όργανα ουδέποτε λειτούργησαν.

Αντί να χάνετε χρόνο με αυτό το νομοθέτημα που (λόγω αοριστίας της ορολογίας του) θα χρειαστεί 100 ερμηνευτικές εγκυκλίους για να εφαρμοστεί (εαν εφαρμοστεί ποτέ), είναι προτιμώτερο να δημιουργήσετε τους ακόλουθους κύκλους νομοθετικής ποιότητος (ανασυγκροτώντας παράλληλα την εκτελεστική διοίκηση με βάση αυτούς):
Α. ΚΟΙΝΩΝΙΑ: κύκλοι α) ΠΑΙΔΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ και β) ΥΓΕΙΑ-ΠΡΟΝΟΙΑ-ΑΣΦΑΛΙΣΗ
Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: κύκλοι α) ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ-ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ, β) ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ-ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ και γ) ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Γ. ΑΣΦΑΛΕΙΑ: κύκλοι α) ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ και β) ΚΥΣΕΑ
Δ. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: κύκλοι α) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ, β) ΝΣΚ και γ) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Αν σε κάθε έναν από τους κύκλους αυτούς θέσετε το πρωταρχικό ερώτημα ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ «τί περιμένει ο ΠΟΛΙΤΗΣ από την Διοίκηση;» και ακολουθήσετε τις απαιτούμενες ροές που διασφαλίζουν με τον οικονομικότερο (από πλευράς χρόνου και πόρων) και ποιοτικό ταυτοχρόνως τρόπο την απόλαυση από τον ΠΟΛΙΤΗ των υπηρεσιών του ΚΡΑΤΟΥΣ θα έχετε έναν πολύ καλύτερο οδηγό καλής νομοθέτησης για όλα τα θέματα υπό την προϋπόθεση διαπαιδαγώγησης όλων των εμπλεκομένων σε λογική ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ: ΟΛΟΙ οι εμπλεκόμενοι (μηδέ της Βουλής και των Ελεγκτικών Αρχών εξαιρουμένων) πρέπει να μάθουν να βλέπουν στην αρχή και το τέλος κάθε διεργασίας-διαδικασίας στην Δημόσια Διοίκηση τον τελικό αποδέκτη, ήτοι τον ΠΟΛΙΤΗ και να λειτουργούν με γνώμονα το ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ!

Στην διάθεσή σας για περαιτέρω διευκρινήσεις

Δρ Γεώργιος Γιαννιτσιώτης
Πολιτικός Επιστήμων – Διεθνολόγος
Επιθεωρητής Συστημάτων Διοίκησης Ποιότητος

ΥΓ Η ανασυγκρότηση της εκτελεστικής διοίκησης με βάση τους ανωτέρω κύκλους ποιότητος επισύρει τον περιορισμό των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου σε 7-12 το πολύ!

Όπως έχει ήδη πει ο Εμμανουήλ Ροΐδης, στην Ελλάδα χριαζόμαστε νομοθέτημα για την εφαρμογή των νόμων. Σε κάθε περίπτωση η πρωτοβουλία αυτή φαίνεται να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση φτάνει να τηρηθεί πράγμα για το οποίο έχω σοβαρές επιφυλάξεις. Η διγλωσσία τόσο των κυβερνώντων όσο και της δημόσιας διοίκησης, εν όψει μάλιστα και της επερχόμενης λαίλαπας της ανεργίας δεν θα λείψει και σ’αυτή την περίπτωση. Όλοι παραδέχονται δημόσια ότι υπάρχει ανάγκη απλοποίησης αλλά είναι κοινό μυστικό και δίνεται γραμμή και καθοδήγηση οι νόμοι και οι εφαρμοστικές διατάξεις να διατύπωνονται όσο το δυνατό πιο πολύπλοκα ώστε να δημιουργούνται υπηρεσίες εκεί που δεν χρειάζονται μόνο και μόνο για την εξασφάλιση κάποιων θέσεων εργασίας ή άλλων προνομίων σε ορισμένους. Έτσι φοβάμαι ότι και το νομοθέτημα αυτό θα γίνει «για τα μάτια του κόσμου». Για να δημιουργείται η καλή εικόνα προς τα έξω ότι προσπάθειες γίνονται, αλλά αν υλοποιούνται είναι άλλη ερώτηση την οποία μέχρι τώρα δεν ερωτούσε κανείς….

Οι βασικές θεωρήσεις του νόμου του προσδίδουν χαρακτήρα εξαιρετικής προσπάθειας αν και αυτά που πρεσβεύει θεωρώ ότι έπρεπε να είανι αυτονόητα και να μην συζητιούνται καν το 2011. Επειδή όμως και στη βασική του φιλισοφία το νομοσχέδιο δέχεται το χαοτικό χαρακτήρα της νομοθεσίας στην Ελλάδα, που σε σημαντικό της μέρος πέφτει σε σιωτηρή αδράνεια λίγο μετά την ψήφιση και δημοσιευσή της, είναι σημαντικό να βρεθούν τρόποι που θα προστατεύσουν και το παρόν νομοσχέδιο από το να έχει την τύχη αυτή.

Πέραν του ότι οι περισσότεροι που ανέβασαν σχόλια πιο πάνω, έχουν μέσες άκρες δίκιο θέλω να επισημάνω την πολυνομία και τον τρόπο των αλλαγών και των βελτιώσεων. Θα πρέπει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να υπάρχει ένας νόμος για την Παιδεία, ένας για το Φορολογικό κοκ. Το να επιτρέπεται σε ένα νομοσχέδιο του Υπ. Παιδείας να βλέπεις και μια φορολογική διάταξη ή μία για τη Δημόσια Διοίκηση ή… ή…. δημιουργεί πολλές ευκαιρίες παρεξηγήσεων. Πρέπει κάθε φορά να υπάρχει ένας νόμος και τέλος. Να ξέρουν και οι νομικοί αλλά και οι πολίτες ότι ο φορολογικός νόμος είναι αυτός και ΤΕΛΟΣ. Δεν γίνεται να είναι αυτός, συν μια διάταξη που ψηφίστηκε επι παραδείγματι, με το εκπαιδευτικό, συν μια βελτίωση που ψηφίστηκε με το νομοσχέδιο του Περιβάλλοντος κλπ. Ετσι δημιουργούνται ευκαιρίες – παραθυράκια για να τις εκμεταλλεύονται οι επιτήδειοι.

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ.ΣΥΜΦΩΝΩ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ.

Φιλόδοξη προσπάθεια αλλά μάλλον ατελέσφορη αφού περιγράφει το σκοπό αλλά όχι και τα μέσα που απαιτούνται για την επίτευξή του.
1. Χρειάζεται μια ανεξάρτητη αρχή ελεγχόμενη από το κοινοβούλιο ( μπορεί να αποτελέσει τη μετεξέλιξη του Ελεγκτικού συνεδρίου) η οποία θα εισάγει μετρήσιμα κριτήρια αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας στη λειτουργία της Κυβέρνησης, αποτιμά τη πρόοδο μετρώντας τα αποτελέσματα αυτών των κριτηρίων, αποτιμά τα αποτελέσματα κόστους-οφέλους όπως αναλύονται στο νομοσχέδιο, εισηγείται μεθόδους για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των δημοσίων υπηρεσιών, μέτρα για τη περιστολή των δαπανών (τα οποία ακόμη και σήμερα αυξάνονται…) καταθέτοντας ετήσια έκθεση στο Κοινοβούλιο στο οποίο είναι και υπεύθυνη. Πρότυπο αποτελεί το National Auditing Office (www.nao.org.uk). Περιττεύει η ανάλυση των αυτονόητων δηλ. γιατί πρέπει να είναι ανεξάρτητη αρχή και γιατό ο έλεγχος της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας πρέπει να γίνεται από μια αρχή και όχι από όλα τα επί μέρους υπουργεία. Έχουν τα υπουργεία με τη σημερινή στελέχωση τη τεχνογνωσία και τους πόρους για να εκπονήσουν εκθέσεις συνεπειών κόστους-οφέλους? Η αυτονόητη απάντηση διαψεύδει τις καλές προθέσεις…Σημειωτέον ότι το National Auditing Office απασχολεί περί τα 900 άτομα για τους παραπάνω σκοπούς (και όχι μόνο)!!!
2. Για ποιό λόγο τελικά γίνονατι οι δημόσιες διαβουλεύσεις? Έχουμε στατιστικά αποτελέσματα στο τέλος του έτους πόσες γνώμες/προτάσεις υποβλήθηκαν από τους πολίτες και τελικά το σημαντικότερο, πόσες από αυτές έγιναν δεκτές (ως ποσοστό)? Άλλως η δημόσια διαβούλευση καταντά λαϊκή εκτόνωση και δεν αποτελεί ουσιαστικό τμήμα καλής διακυβέρνησης.

Αν κάποιος θέλει να δει στην πράξη διαδικασίες καλής νομοθέτησης, ας παρκολουθήσει τα όσα γίνονται με τις επιλογές στελεχών εκπαίδευσης τον τελευταίο μήνα. Οι διευκρινιστικές πρέπει να έχουν φτάσει τις 12-14!!!,εκτός του ότι ο 3848/2010 τροποποιήθηκε τρεις τουλαχιστον φορές, τη μία αφού είχε ήδη τεθεί σε λειτουργία η διαδικασία, την οποία και ανέτρεψε ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ!!! Το καλύτερο ήρθε σήμερα, οπότε αφού κυρώθηκαν οι αξιολογικοί πίνακες διευθυντών (παράνομα επειδή δεν έχει τελειώσει η διαδικασία για Σχολικούς Σύμβουλους) και αφού το υπουργείο υποχρεώνει (ΠΑΛΙ ΠΑΡΑΝΟΜΑ!!)τους υποψήφιους να διαλέξουν μία από τις δύο επιλογές (δεν προβλεπόταν στις διαδικασίες του Ν.3848/2010 και τις επέβαλε με τροποποίηση που δεν κατατέθηκε στο Ν/Σ για τα ΑΕΙ, αλλά σε άλλο άσχετο του Υπουργείου Περιβάλλοντος!!!), τους αναιρεί και δίνει το δικαίωμα σε όσους δεν έκαναν αίτηση τποθέτησης να κάνουν τώρα!!! Μετά από όλα αυτά τι πλάτη θελετε να βάλουμε και σε τι!!! Και αυτή η διαβούλευση τι από όλα αυτά θα αλλάξει;

Ένα πρόβλημα που παρατηρείται στην ελληνική νομοθεσία είναι η παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Θα πρέπει λοιπόν στο άρθρο 2 που μνημονεύονται οι αρχές της καλής νομοθέτησης, να προβλεφθεί και αυτή: «Η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου».

Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η παραβίαση της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη, η οποία θα πρέπει επίσης να περιληφθεί, μαζί με την αρχή της ασφάλειας δικαίου.

Το Ελληνικό Κράτος έχει ιδρυθεί και συνεχίζει να λειτουργεί με βάση την αναλογική και όχι την ψηφιακή νοοτροπία. Η αναλογική τακτική επιτρέπει την κατά περίπτωση ερμηνεία νόμων, την καταστρατήγηση θεσμών, την αυθαιρεσία υπηρεσιών κτλ. Η ψηφιακή τακτική δεν επιτρέπει στον προσωπικό παράγοντα να υπεισέλθει στην λειτουργία του Κράτους. Η Ελλάδα δυστυχώς είναι το κατ’ εξοχήν αναλογικό Κράτος εν αντιθέσει με την Γερμανία (π.χ.) που είναι το κατ’ εξοχήν ψηφιακό Κράτος.
Η λύση στα προβλήματα του Ελληνικού Κράτους θα ήταν κατ’ αρχήν η εφαρμογή της ουσίας της Πολιτικής που συνίσταται στην ΕΛΑΧΙΣΤΗ παρουσία του Κράτους στην λειτουργία της κοινωνίας και στην ζωή των πολιτών. Το παρόν Νομοσχέδιο θα βοηθήσει μόνο αν πράγματι «περάσει» κατά το δυνατόν και συγκριτικά με την παγκόσμια τάση, την αρχή του ψηφιακού Κράτους σε όσο περισσότερες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ του. Οι ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ του, φυσικά, είναι άλλο θέμα.
Είναι αποδεδειγμένο ότι οι άνθρωποι (σαν όχλος) που θέλουν να οργανωθούν σε κοινωνίες, πρέπει να εφαρμόσουν κάποιο βαθμό οργάνωσης. Απλής ή σύνθετης. Η πολυπλοκότητα της κοινωνίας μας δεν επιτρέπει πλέον την έλλειψη σύνθετης οργάνωσης και μάλιστα όσο περισσότερο ψηφιακής τόσο το καλύτερο για όλους.

1. Όπως έχουν επισημάνει ήδη άλλοι σχολιαστές, αποτελεί σοβαρή παράβλεψη το ότι τίθενται προς δημόσια διαβούλευση τόσες έννοιες χωρίς επεξήγηση. Η αοριστία των προτεινόμενων αρχών της καλής νομοθέτησης τις καθιστά ακατανοητές από το ευρύ κοινό αλλά και ανεφάρμοστες στην πράξη. Ακόμη και τώρα οι υπεύθυνοι της διαβούλευσης θα ήταν καλό να παράσχουν ενδεικτικούς ορισμούς και παραδείγματα ώστε να διευκολύνουν την αξιολόγησή τους από το ευρύ κοινό.

Ακόμη και αν ξεπεραστεί αυτή η σοβαρή αδυναμία, το σχέδιο νόμου δεν είναι αρκετά φιλόδοξο σχετικά με τους κανόνες της καλής νομοθέτησης και τις συνέπειές τους.

Συγκεκριμένα, μολονότι συνδέει ρητά τις αρχές της καλής νομοθέτησης με την ποιότητα του νομοθετικού έργου, δεν κάνει καμμία προσπάθεια να τις συνδέσει με τη νομιμότητά του. Ένας νόμος που δεν συμμορφώνεται πλήρως με τις αρχές της καλής νομοθέτησης (όπως και αν προσδιοριστούν) δεν πρέπει να θεωρείται απλά ανεπαρκούς ποιότητας, αλλά ακατάλληλος προς εφαρμογή. Ιδανικά δεν θα πρέπει να υποβάλλεται καν στη Βουλή προς ψήφιση. Βεβαίως ο μόνος τρόπος να διασφαλιστεί πραγματικά αυτή η σύνδεση είναι μέσω συνταγματικής ρύθμισης, ώστε η συμμόρφωση ενός νόμου με τις αρχές της καλής νομοθέτησης να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνταγματικότητά του. Χωρίς μια τέτοια ρύθμιση η Κυβέρνηση θα μπορεί να επιβάλλει ανενόχλητη κακοσχεδιασμένους νόμους. Η κυβέρνηση θα πρέπει να δεσμευτεί ως προς ένα χρονοδιάγραμμα για τη σχετική συνταγματική ρύθμιση.

Χωρίς αυτή την ερμηνεία των αρχών της καλής νομοθέτησης ο όρος αυτός δεν θα έχει κανένα περιεχομένο.

2. Οι αρχές της καλής νομοθέτησης πρέπει να ισχύουν όχι μόνο κατά την κατάρτιση και αξιολόγηση αλλά και κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας. Σε όλες τις χώρες αλλά ειδικά στην Ελλάδα, οι προθέσεις του νομοθέτη ελάχιστη σχέση έχουν με το τελικό κόστος της συμμόρφωσης, καθώς σε αυτό προστίθεται αναπόφευκτα το κόστος άντλησης πληροφορίας, το κόστος συνδιαλλαγής με τις αρμόδιες υπηρεσίες και το κόστος συμβουλευτικής υποστήριξης από ιδιώτες συμβούλους όπου η αβεβαιότητα σχετικά με το περιεχόμενο της συμμόρφωσης είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Ένας νόμος μπορεί στα χαρτιά να φαίνεται λιτός και απέριττος, αν όμως στην πράξη χρειάζεται αλλεπάλληλες ή εκτενείς διευκρινίσεις και δίνει τεράστια διακριτική ευχέρεια σε αναποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες τότε το κόστος της συμμόρφωσης μπορεί να είναι πολλαπλάσιο του αναμενόμενου και να κατανέμεται πιο άνισα μεταξύ των συμμορφούμενων μερών. Πρέπει δε να λαμβάνονται υπόψιν και οι πόροι και υποδομές των ελεγκτικών αρχών. Π.χ. αν ο νόμος επιτρέπει την ηλεκτρονική υποβολή ενός εγγράφου αλλά οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν μπορούν να υποστηρίξουν παρά μόνο έντυπη υποβολή, οι προθέσεις του νομοθέτη είναι αδιάφορες.

Επίσης αποτελεί σημαντική παράλειψη το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου δεν προβλέπει τα επιμέρους Υπουργεία και ρυθμιστικοί φορείς να ελέγχονται περιοδικά ώς προς το βαθμό της συμμόρφωσής τους με τις παραπάνω αρχές. Αυτή είναι μια σημαντική λειτουργία της Ρυθμιστικής Διακυβέρνησης η οποία βοηθά στο να παρέχονται συμβουλές (και, ει δυνατόν, πόροι) ώστε να βελτιώσουν οι διάφοροι οργανισμοί το ρυθμιστικό έργο τους. Το Hampton Review στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ολοκληρώθηκε μόλις πέρισυ, αποτελεί ένα πρότυπο τέτοιας διασικασίας.

Όπως έχουν επισημάνει και άλλοι σχολιαστές, θα ήταν επιθυμητό να υιοθετηθεί ως αρχή της Καλής Νομοθέτησης η ανεξαρτησία των θεσμών της Ρυθμιστικής Διακυβέρνησης από την Κυβέρνηση και η απευθείας λογοδοσία τους στο Κοινοβούλιο: συγκεκριμένα στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, δημόσιας τάξης και δικαιοσύνης αλλά και στην Ειδική Διαρκή Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας. Χωρίς αυτή τη σχέση λογοδοσίας είναι αδύνατον η ρυθμιστική διακυβέρνηση να διατελέσει το σημαντικότατο ρόλο της ως μέσο νομιμοποίησης της ρυθμιστικής νομοθεσίας.

Τέλος, είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι ο κατάλογος των αρχών που προτείνει το σχέδιο νόμου παρουσιάζεται ως μη εξαντλητικός – αυτό από μόνο του καταδεικνύει την ελλειπή προετοιμασία του.

Ως προς τις επιμέρους αρχές που προτείνονται, έχω να σχολιάσω τα εξής:

α. Αναγκαιότητα

Ο νομοθέτης τυπικά προσπαθεί να αποδείξει την αναγκαιότητα μιας ρύθμισης επισημαίνοντας το κόστος που επιβάλλει στην κοινωνία το πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό. Η αρχή της αναγκαιότητας θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι έχουν εξεταστεί σε βάθος όλες, ή τουλάχιστον οι δημοφιλέστερες, εναλλακτικές λύσεις, μεταξύ των οποίων και η λύση της απραξίας (στην περίπτωση που η ιδιωτική πρωτοβουλία έχει σημειώσει επιτυχίες στον περιορισμό του προβλήματος) ή της περιοδικής αναθεώρησης της ανάγκης για ρυθμιστική παρέμβαση (σε περιπτώσεις που η ιδιωτική πρωτοβουλία έχει σημειώσει επιτυχίες, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να λύσει το πρόβλημα σε κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα).

β. Αναλογικότητα

Η έννοια της αναλογικότητας συνεπάγεται την υποχρέωση του νομοθέτη να σταθμίσει προσεκτικά όχι μόνο το βαθμό στον οποίο η κοινωνία απειλείται ή βλάπτεται από την κατάσταση που προσπαθεί να αντιμετωπίσει ο νόμος αλλά και από τα διάφορα μέρη που συμβάλλουν σε αυτήν. Παραδείγματος χάριν, τα βάρη από την περιβαλλοντική νομοθεσία πρέπει να είναι μεγαλύτερα για τις πιο ρυπογόνες επιχειρήσεις ή αυτές που αντιπροσωπεύουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο καταστροφικής μόλυνσης.

Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κοινή επιδίωξη να συμπληρώνεται η αρχή της αναλογικότητας από μια επικουρική αρχή που συνοψίζεται ως ‘Think Small First’ – την αρχή της προσαρμογής στα μικρότερα (και λιγότερο καταρτισμένα) συμμορφούμενα μέρη. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι ρυθμίσεις που αφορούν επιχειρήσεις πρέπει να σχεδιάζονται λαμβάνοντας υπόψιν πρώτα τους πόρους και τον τρόπο λειτουργίας των μικρότερων επιχειρήσεων, και έπειτα να γίνονται τυχόν ad-hoc προβλέψεις για μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Σκοπός αυτής της αρχής είναι να μη δημιουργεί η ανάγκη συμμόρφωσης με τη νομοθεσία μια de facto επιδότηση των μεγαλύτερων επιχειρήσεων σε βάρος των μικρότερων.
Τέλος, καλό θα ήταν να επαναλάβω ορισμένα σημεία από τα σχόλιά μου στην παράγραφο 1:

Η ρυθμιστική διακυβέρνηση πρέπει να αποτελεί ένα εργαλείο δημοκρατικού ελέγχου και νομιμοποίησης των ρυθμιστικών επεμβάσεων της κυβέρνησης και όχι απλά ένα σύστημα ποιοτικής αναβάθμισής τους, όσο επιθυμητό και αν είναι αυτό από μόνο του. Η καλή νομοθέτηση προκύπτει αβίαστα από ένα καλά σχεδιασμένο σύστημα ρυθμιστικής διακυβέρνησης.

Είναι χρήσιμος σε αυτό το σημείο ο παραλληλισμός με τη δημοσιονομική πολιτική. Όπως η δημοσιονομική πολιτική, έτσι και οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις δεσμεύουν πόρους της οικονομίας για λογαρισμό του κράτους και απαιτούν την ιεράρχηση διαφορετικών στόχων και συμφερόντων γιατί δημιουργούν κατ’ ανάγκη καταστάσεις αλληλοεπιδότησης. Πρέπει άρα να ελέγχονται τουλάχιστον το ίδιο εξονυχιστικά, όσο θα θέλαμε να ελέγχεται και η δημοσιονομική πολιτική. Ως εκ τούτου, οι στόχοι της ρυθμιστικής διακυβέρνησης πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής:

* Μεγιστοποίηση της ωφέλειας προς το κοινωνικό σύνολο από κάθε ευρώ που δεσμεύεται από ρυθμιστικές επεμβάσεις.

* Μέριμνα για την δικαιοσύνη και αειφορία των αλληλοεπιδοτήσεων που δημιουργούν οι ρυθμιστικές επεμβάσεις, ούτως ώστε να μην εξαντλούν τις παραγωγικές δυνάμεις των συμμορφούμεων μερών και να μην θέτουν σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων.

* Καλλιέργεια των ελεγκτικών μηχανισμών και των ιδιωτικών υπηρεσιών συμμόρφωσης ώστε να προσθέτουν αξία στα συμμορφούμενα μέρη και στο κοινωνικό σύνολο και να μην αποσπούν προσόδους χωρίς λόγο.

Οι τέλειοι νόμοι δεν μπορεί να είναι εφαρμόσιμοι και αποτελεσματικοί ύστερα από την γιγάντωση της νοοτροπίας των πελατειακών σχέσεων αν δεν εφαρμοστεί η αξιολόγηση.

Μήπως θα πρέπει ο νόμος να προστατεύει τον πολίτη από κάθε εκμετάλλευση? Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε ότι οι επιλογές δντών μπορεί να κριθούν άκυρες διότι οι κατώτεροι (δντές που συμμετείχαν στα συμβούλια επιλογής αλλά όχι και οι αιρετοί) έκριναν ανώτερους (προισταμένους, σχ.συμβούλους) που ήταν υποψήφιοι. Μήπως είναι άκυρες και οι διαδικασίες ΑΣΕΠ με αυτή τη λογική? Οι συμμετέχοντες σε ένα διαγωνισμό, σε κρίσεις κλπ δεν είναι όλοι ίσοι αλλά κάποιοι προσέρχονται με τη «βούλα» του προισταμένου, δντή,…?

Είναι όλως απαράδεκτο σε περίοδο στυγνής λιτότητας για τους αγρίως φορολογούμενους πολίτες να έρχονται τέτοια νομοσχέδια που ουδέν το ουσιαστικό προσφέρουν παρά μόνο τη σύσταση Επιτροπών και νέους διορισμούς.Οι ουσιαστικές διατάξεις για τις αρχές τις καλή νομοθέτησης, συνέπειες κλπ μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν αντικείμενο απλής εγκυκλίου προς τις υπηρεσίες των υπουργείων που καταρτίζουν τα νομοσχέδια και τις Νομοπαρασκευαστικές Επιτροπές αυτών καθώς και την ΚΕΝΕ τα μέλη της οποίας, ως γνωστόν, αμείβονται αδρά. Φτάνει πια τα ανούσια νομοσχέδια. Μπουχτήσαμε.

Η απόλυτη δυστυχία για μας τους νομικούς είναι πως ο καθένας που γνωρίζει ανάγνωση (και γραφή) μπορεί να κατανοεί και να ερμηνεύει τον νόμο – ειδικά δε όταν βρίσκεται σε θέση εξουσίας να τον ερμηνεύει και αυθεντικά.

Δεν νομίζω να υπάρχει άλλη επιστήμη, έναντι της οποίας προβάλεται η αξίωση για απλούστευση και της βασικής και αυτονόητης ακόμη ορολογίας της, ώστε αυτή να κατανοηθεί από τους μη έχοντες νομική παιδεία.

Διαβάζω στο σχόλιο του κου Σχίζα: «Τέλος, είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι ο κατάλογος των αρχών που προτείνει το σχέδιο νόμου παρουσιάζεται ως μη εξαντλητικός – αυτό από μόνο του καταδεικνύει την ελλειπή προετοιμασία του.»

Το ιδίως, άλλως ενδεικτικά, αποτελεί το αυτονόητο μιας ανοιχτής στις εξελίξεις ρυθμίσεως, διότι αν τα όσα αναφέρει τα αναφέρει περιοριστικά, τότε καμία άλλη έννοια και καμία άλλη εξέλιξη δεν θα μπορεί να συμπεριληφθεί στο μέλλον, παρά μόνο με τροποποίηση της νομοθετικής αυτής ρύθμισης. Από νομοτεχνική άποψη είναι απόλυτα ορθή και δεν αποτελεί αδυναμία του νομοθέτη η ενδεικτική και μη περιοριστική αναφορά, αλλά αντιθέτως προσδίδει δυναμική στο νομοθέτημα του.

Αλλοίμονο αν ο νομοθέτης έκλεινε το νομοθέτημα με περιοριστική αναφορά. Ειδικά στο νομοθέτημα αυτό θα αυτοαναιρούνταν αυτόματα.

Επίσης: Αν και θεωρώ πως είναι πολύ σημαντική η συμβολή πορισμάτων άλλων επιστημών στην εξέλιξη της νομικής και νομοθετικής επιστήμης, θεωρώ επίσης αυτονόητο η συνεισφορά τους να γίνεται με σεβασμό και γνώση των πορισμάτων της (φυσικά και της ορολογίας και των εννοιών της). Άλλως δεν μιλούμε για διεπιστημονική προσέγγιση και εμπλουτισμό αλλά για χτίσιμο ενός εκτρώματος με υλικά που δεν κολλούν μεταξύ τους.

Δεν μπορούμε π.χ. να δίνουμε ορισμούς στην έννοια της αναλογικότητας, όταν αυτή διέπει ως αρχή το σύνολο του δικαίου, τόσο αυτού της εθνικής μας έννομης τάξης όσο και της κοινοτικής, αγνοώντας το έως τώρα περιεχόμενο της.

Θεοχάρης Αγγελίδης
Δικηγόρος

Σε αυτό το αρθρο πρέπει να προστεθεί η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου.

Συμφωνώ απόλυτα με τον στόχο της μείωσης της γραφειοκρατίας, θεωρώ όμως ότι στην Ελλάδα οι αλλαγές – και ειδικά αλλαγές αυτού του μεγέθους – είναι πολύ δύσκολες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προσπαθούμε συνεχώς και είμαι υπέρ αυτής της προσπάθειάς σας.
Υπήρξα για ένα διάστημα αρμόδιος Υποδιευθυντής της Τράπεζας της Ελλάδος του Τομέα Θεσμικού Πλαισίου στο χρηματοοικονομικό πεδίο (ΔΕΠΣ). Εκεί λοιπόν διαπίστωσα την ύπαρξη ενός πολύπλοκου, ασαφούς, νεφελώδους θεσμικού πλαισίου, το οποίο ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοσθεί και βέβαια πολύ δυσκολότερο να ελεγχθεί η εφαρμογή του. Ως αρμόδιος λοιπόν Υποδιευθυντής, υπέβαλα αρμοδίως πλήθος προτάσεων (επισυνάπτονται αυτές της γενικής εφαρμογής) για την βελτίωση της κατάστασης. Δυστυχώς όλες κατέληξαν στον κάλαθο των αχρήστων. Αργότερα αφού είχα μετατεθεί σε άλλη θέση, μελέτησα το θέμα με νηφαλιότητα και κατέληξα στο συμπέρασμα, ότι ο λόγος «δυσανεξίας» προς την αλλαγή, ήταν ότι η γραφειοκρατία με τα στεγανά της και το ρευστό και ασαφές «σώμα» της στο πλαίσιο πελατειακών – ναρκισσιστικών σχέσεων αλληλεξάρτησης των υπαλλήλων, δημιουργεί εισοδήματα και καρριέρες….
Καλή δύναμη και καλή επιτυχία στην προσπάθειά σας
Δημήτριος Σουλιώτης

Αρχικά γενικά σχόλια:
Το νομοσχέδιο περί καλής νομοθέτησης δείχνει καλή πρόθεση και ταυτόχρονα έλλειμμα κατανόησης από όσους κυβερνούν για το πως κυβερνούν. Σήμερα ένα μεγάλο τμήμα των δυσλειτουργιών της δημόσιας διοίκησης οφείλεται στις χιλιάδες νομοθετικές διατάξεις που περνάνε οι κυβερνώντες της μεταπολίτευσης.
Επίσης. Διαβάζοντας δυο φορές, αναλυτικά και σιγά τα όσα αναφέρονται στο νομοσχέδιο δεν κατάλαβα τι σκοπούς υπηρετεί πραγματικά. Ειδικά το άρθρο για τις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές είναι τόσο γενικά αόριστο, και όταν αναφέρεται στις ειδικότητες των επιστημόνων που θα μετέχουν, δείχνει να κρύβει κάτι.
Η αρχή της προσβασιμότητας, όπως αναφέρεται, μάλλον υπονοεί τη προσβασιμότητα του πολίτη στη δυνατότητα να γνωρίζει και να μαθαίνει έγκαιρα και σωστά τις νομοθετικές διατάξεις. Όμως η πληθώρα και η πολυπλοκότητα της νομοθεσίας εμποδίζει τη προσβασιμότητα των πολιτών, κι έτσι αποδεικνύεται (όπως και άλλα)απόλυτα άχρηστο το συγκεκριμένο άρθρο.

Οι πολλές νομοθετικές διατάξεις, η πληθώρα ερμηνευτικών εγκυκλίων, τα διαφορετικά νομοσχέδια και οι αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων τμημάτων υπουργείων (που έχουν προκληθεί από τα πολλά νομοθετήματα) οδηγούν σήμερα:
1. στην διαφθορά των δημοσίων υπαλλήλων: είναι ευκολότερο να ανακαλύψει ένας επίορκος υπάλληλος μια αμφίσημη εγκύκλιο και να τη χρησιμοποιήσει για ίδιο όφελος, παρά να «οχυρωθεί» σε μια απόφαση-νομοθέτημα,κτλ ένας τίμιος υπάλληλος και να πάρει αποφάσεις(βέλτιστο παράδειγμα η εφορία όπου ανάλογα με το πως θέλει να αντιμετωπίσει ο υπάλληλος τον πολίτη, χρησιμοποιεί σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις).
2. στην μη-λήψη αποφάσεων: πολλές νομοθετικές διατάξεις είναι αντιφατικές ως προς το τι λένε. Συχνά υπάλληλοι βρίσκονται κατηγορούμενοι για αποφάσεις που πήραν και έθιγαν κάποιους. Κι αυτοί οι κάποιοι συχνά βασίζονται σε άλλες διατάξεις για ίδιο όφελος.
3. στην απόλυτη αναξιοκρατία, αφού το σύστημα με τα πολλά νομοθετήματα εμποδίζει τη λήψη αποφάσεων, και οδηγεί τους άξιους εργαζόμενους στην άκρη.
4. στο να εξυπηρετούνται «ειδικές» περιπτώσεις κυβερνητικών φίλων(επιχειρηματιών κτλ) μέσα από μικρές φωτογραφικές διατάξεις σε νομοσχέδια.

Ειδικά για το θέμα της ενσωμάτωσης του Ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου από την Ελλάδα θα ήθελα να αναφέρω ένα παράδειγμα. Η χώρα μας πέρασε 3 ή 4 νομοθετικές διατάξεις, αρκετές εγκυκλίους και συναφή έγγραφα για την εναρμόνιση με την οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη διαχείριση των υδατικών πόρων, μετά το 2000. Σήμερα η οδηγία υποτίθεται ότι ισχύει, αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί καθόλου τα μέτρα που αναφέρονται στη προστασία και «ανανέωση» των υδατικών πόρων, τη διαχείριση ανά λεκάνη, τη τιμολόγηση, την διαχείριση από συγκεκριμένες δομές. Το ίδιο ισχύει και με τα σχέδια ΝATURA όπου αντί να δημιουργηθούν άμεσα φορείς διαχείρισης (όπως ορίζει η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία)απλά δημιουργήθηκε ένας ακόμα φραγμός στις επενδύσεις, στη προστασία του περιβάλλοντος, κι ένα ακόμα σκαλί στην γραφειοκρατία.

Συνοψίζοντας.
Η κυβέρνηση οφείλει αντί να ψηφίσει ένα νομοσχέδιο που αφορά τη «καλή νομοθέτηση» να ξεκινήσει από το Α της ελληνικής νομοθεσίας και να παλέψει για να απαλείψει την πολυνομία που οδηγεί το ελληνικό κράτος στην απραξία και στην αναρχία και τους πολίτες στην απελπισία. Αν για παράδειγμα το φορολογικό νομικό πλαίσιο φιλοξενείται σε 10.000 σελίδες καλό θα είναι να φτάσει στις 1000 σελίδες. Κι έτσι παίρνοντας στη σειρά τους νόμους και τα παραφερνάλιά της, η πρώτη κυβέρνηση που θα καταφέρει να απλοποιήσει το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας του δημοσίου θα καταφέρει να βάλει τη κρατική μηχανή να λειτουργήσει σωστότερα. Και πιο παραγωγικά.

Καλημερα σας και καλο κουραγιο σε ολους. οι νομοι που χρειαζοντια για τη βελτιωση ολης γενικα της λειτουργιας του κρατους για την απολυτη διαφανεια πιστευω πως δεν ειναι δυσκολο θεμα, το προβλημα ειναι οτι ολη αυτη η νομοθεσια τοσων χρονων δυσχεραινει το εργο για τη διαφανεια και την αποδοτηκοτητα του δημοσιου. θα ηθελα να αναφερω καποια παραδειγματα αποδοτηκοτητας οπου σε κρατη μελη της ευρωπαικης ενωσης σε περιπτωση που υπαλληλος υπηρεσιας αν για τρις φορες δεν εξηπηρετηση
πολιτη παει σπιτι του χωρις καμια αποζημιωση, ακομα θα μπορουσε να υπαρχει συστημα παρακολουθησης σε ολες τις υπηρεσιες που φυσικα θα ανοιγε μονο σε περιπτωση καταγγελιας απο εισαγγελεα. επισης δεν θα ηταν κακο να (κλεψουμε) καποιες ιδεες και απο ξενα κρατη οπου ολα δουλευουν αριστα στο δημοσιο τομεα.

Θεωρώ ότι το νομοσχέδιο έρχεται να νομοθετήσει το αυτονόητο ενός ευνομούμενου κράτους. Προφανώς οι ιθύνοντες διαπίστωσαν ότι δεν υπάρχει σχετικό νομοθέτημα και αποφάσισαν να το δημιουργήσουν. Επειδή έχω καλή πίστη στην ελληνική διανόηση και θέλω να πιστεύω πως κάποια στιγμή θα σεβαστούμε τις αρχές που διαθέτουμε αλλά αδυνατούμε να εφαρμόσουμε, ίσως η νομοθετική αυτή ρύθμιση σπρώξει το βράχο της αδράνειας και της ιδιοτέλειας να τσουλήσει!

Θα επιθυμούσα να μάθω σε ποιες χώρες του πολιτισμένου κόσμου ακολουθείτε παρόμοιο σύστημα όπου ένας νόμος βγαίνει επί 5ή 6 εβδομάδες σε ‘διαβούλευση»και συζητείται δημόσια. Τι νόημα έχει η δημιουργία επιτροπών με έμμισθους συμμετέχοντες(επαγγελματίες), όταν ο κάθε πολίτης με μέτρια μόρφωση(όπως εγώ) ή καθόλου μόρφωση, μπορεί να έχει άποψη για τόσο σημαντικές διεργασίες, όπως η δημιουργία νομοθετημάτων που στο μεγάλο ποσοστό βασανίζουν τους πολίτες.
Μήπως θέλουμε να έχουμε κάποια άλλοθι για τα όποια δυνά θα προκύψουν από το εξάμβλωμα που θα προκύψει από όλη την κουβέντα;
Κύριοι, αφήσετε κατά μέρος τους στρουθοκαμιλισμούς και δουλέψετε με σοβαρότητα και σύνεση. Δεν χρειάζεσθε τις ολομέλειες των 5-6 Νομικών σχολών της Χώρας, για να φιάξετε ένα νόμο. Λίγο μυαλό και μια ειλικρινής και ανυστερόβουλη προσπάθεια χρειάζεται.Αν ετοιμάζοντας ένα νόμο σκέφτεσαιτη ζημιά που θα υποστεί η θεία σου ή η εξαδέλφη σου, τότε έχεις ήδη αρχίσει λάθος.
Έγινε, δήθεν, δημόσια διαβούλευση για την ανωτάτη παιδία. Ποιο το αποτέλεσμα, πέραν του ότι οι πρυτάνεις συγκεντρώθηκαν και ψυχοθεραπεύθηκαν; Η Άννα έκανε αυτό που ήθελε και έληξε η ιστορία. Κατά τη γνώμη μου πολύ καλά ενήργησε. Αγαπητή κύριοι, ιδιαίτερα οι προερχόμενοι από το βαθύ ΠΑΣΟΚ,σκύψετε το κεφάλι και δουλέψετε με συνέπεια και ενθουσιασμό και αφήσετε κατά μέρος τους εντυπωσιασμούς και το θέατρο. Αυτά φάγανε την Ελλάδα και το ΠΑΣΟΚ.

ΓΕΙΑ ΣΑΣ.ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΤΙΣ ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΣΩΣΤΑ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΕ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΑΡΧΕΙΑ.ΕΤΣΙ ΜΠΑΙΝΕΙ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ.

ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟΝ,

Λόγω της ευκολίας του Διαδικτύου, και πριν την δημοσίευσι (στο Διαδίκτυο) ολοκλήρου του προτεινομένου Νόμου, θα πρότεινα να δημοσιεύεται πρώτα ο ΣΚΟΠΟΣ (δημοσιεύεται) του Νέου Νόμου, και πρόσκλησι για γενικά σχόλια επί του πώς πρέπει ή μπορεί να επιτευχθεί ο ΣΚΟΠΟΣ.
– Η Δημοσίευσις του Σχεδίου να ακολουθεί (όπως τώρα, εδώ).

– Ισως πιό χρονοβόρα διαδικασία, αλλά, πολλές φορές οι «γενικές» ιδέες είναι απρόσμενα εποικοδομητικές, και δεν περιορίζονται απο την – αναγκαστικά – «νομικίστικη» μορφή του Σχεδίου Νόμου.

Οι ρυθμίσεις του Ν/Σ είναι σχεδόν αυτονόητες για μία Χώρα της ΕΕ και η εφαρμογής τους θα μπορούσε να φέρει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα μακροπρόθεσμα. Μία επισήμανση ωστόσο προς τους συντάκτες.
Θα πρέπει να διασφαλιστεί η εφαρμογή των ρυθμίσεων και εντός της Βουλής, όπου με την γνωστή μέθοδο των τροπολογιών της τελευταίας στιγμής καθορίζονται ζητήματα εκτός οποιασδήποτε διαδικασίας διαβούλευσης – πόσο μάλλον ανάλυσης επιπτώσεων.

Σχετικά με την αρχή προσβασιμότητας θεωρώ ότι ουδέποτε στο παρελθόν υπήρχε ευκαιρία σε μη εξειδικευμένο πολίτη να έχει πρόσβαση σε νομοθεσίες και αυτό επειδή για να ενημερωθεί κάποιος ως προς ένα θέμα ή έπρεπε να απευθυνθεί σε νομικό ή να προμηθευτεί την εφημερίδα της κυβέρνησης από φορέα. Στην εποχή μας, χάρη στην ηλεκτρονική πληροφόρηση, αναρτώνται νόμοι και διατάγματα που διεκολύνουν ενδιαφερομένους. Για καλύτερη πρόσβαση θα ήταν χρήσιμο να υπάρχουν συγκεντρωμένα νομοθετικά διατάγματα κλπ κατά κλάδο. Για παράδειγμα ό,τι αφορά εκπαιδευτικά ζητήματα να γίνονται παραπομπές με λέξεις κλειδιά-όπως πχ στη μυθολογία η λέξη Ηρακλής παραπέμπει για περισσότερη ενημέρωση. Αυτό γνωρίζω ότι έχει δυσκολία τόσο στη δημιουργία του όσο και στην εκάστοτε ανανέωση στοιχείων. Η πρόσληψη προσωπικού για επάνδρωση της ηλεκτρονικής ενημέρωσης -προσβασιμότητας – του πολίτη θα βοηθήσει να γίνει καλύτερη δουλειά για διευκόλυνση του πολίτη. Πιστεύω ότι αν αυτό επιδιωχθεί σχετικά με τους νόμους θα συμβάλλει τόσο στην έγκαιρη ενημέρωση όσο και στην πρόληψη παραβατικών συμπεριφορών αλλά και θα είναι μια πολύτιμη προσφορά για όσους σπουδάζουν ή ασχολούνται με νομοθεσίες.

Θα ήθελα να κάνω τις κατωτέρω παρατηρήσεις 1)Εις στας ΗΠΑ Από το 1996 υπάρχει τέτοια νομοθεσία η οποία ευρίσκεται στο internet με τον τίτλο-The Paperwork Reduction Act-. Έχει πολλές πρακτικές ιδέες.
2) Επί του παρόντος εις τον αναλογικό κόσμο όταν κανείς θέλει να δια βάση ένα νόμο μετά την δεύτερη παράγραφό αρχίζουν οι παραπομπές σε άρθρα άλλων νόμων οπότε χάνεσαι, εκτός εάν έχεις βιβλιοθήκη δικηγόρου.Εις τον ψηφιακό (digital)κόσμο αυτές οι παραπομπές με ένα κλικ σε (Μπλε Χρώμα) παραπομπή στην παράγραφο του άλλου νόμου και μετά πάλι κλικ να γυρίσεις στο αρχικό κείμενο. Η Wikipedia uses such a system.
3)Χρειάζεται ανασύνταξη των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους.Ανά τακτά διαστήματα όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοί πρέπει να ελέγχονται για την δουλεία που έκαναν, εάν χρησιμοποίησαν τούς σωστούς νόμους κ.λ.π.

Άρθρο 2
α) Από νομοτεχνική άποψη, δεν απαιτείται σε όλες τις περιπτώσεις η αποκλειστική έναντι της ενδεικτικής απαρίθμησης, η οποία και προσδίδει μία προσαρμοστικότητα στο νομοθέτημα. Η ενδεικτική, έστω, απαρίθμηση, βοηθά τον εφαρμοστή του δικαίου να τον ερμηνεύσει, του δίνει κατευθυντήριες γραμμές που συντελούν στην εξεύρεση της βούλησης του νομοθέτη και στην ορθή ερμηνεία της διάταξης. Είναι, όμως, σημαντικό να έχει γίνει εις βάθος έρευνα, ώστε στον κατάλογο του άρθρου 2 να έχουν περιληφθεί όλες οι αρχές που έχουν αποτυπωθεί ως σήμερα από τη θεωρία, τη διεθνή πρακτική και τη νομολογία, αφήνοντας βέβαια περιθώριο για την εφαρμογή και άλλων αρχών που διαμορφώνονται προϊόντος του χρόνου.
Έτσι, προτείνω να προστεθούν η αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη έναντι του κράτους και ενδεχομένως άλλες θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές (ισότητας κ.λπ.).
β) Επειδή οι έννοιες των αρχών καλής νομοθέτησης δεν είναι οικείες στους περισσότερους πολίτες και υπαλλήλους, θα ήταν σκόπιμο το συντομότερο δυνατόν από τη δημοσίευση του νόμου να εκδοθεί ένα εγχειρίδιο από το Γραφείο Καλής Νομοθέτησης που θα αναλύει τις έννοιες αυτές δίνοντας και εύστοχα παραδείγματα.
γ) Τέλος, θεωρώ ότι η διατύπωση της παρ. 2β του άρθρου 2 είναι ασαφής και προβληματική. Η ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου, η απλούστευση και η κωδικοποίηση γίνονται με κατάρτιση νόμων και κανονιστικών πράξεων και ως εκ τούτου η περίπτωση β δεν είναι ξεχωριστή κατηγορία αλλά υποκατηγορία της περίπτωσης α. Προτείνεται, λοιπόν, η εξής διατύπωση: «…κατά την κατάρτιση και αξιολόγηση νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων με τις οποίες θεσπίζονται, τροποποιούνται ή καταργούνται διατάξεις, κωδικοποιείται ή αναμορφώνεται το δίκαιο, απλουστεύονται διαδικασίες ή ενσωματώνεται το κοινοτικό δίκαιο».

Ως εφαρμοστής των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων επί 35 έτη και γνώστης των προβλημάτων που δημιουργούνται κατά την εφαρμογή των κειμένων διατάξεων, έχω να κάνω τις ακόλουθες ενδιεκτικές παρατηρήσεις επί του υπό διαβούλευση κειμένου:
1. Oι νομοθετικές αλλά και κανονιστικές ρυθμίσεις πρέπει να διακρίνονται προεχόντως για την σαφήνεια τους που δεν θα αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες ή αυθαίρετες ερμηνείες, που κείνται εκτός του σκοπού της ρυθμίσεως, ούτε θα οαρέχει τη δυνατότητα σε κακόπιστους να επικαλούνται τη διάταξη για θεμελίωση ανυπάρκτων δικαιωμάτων ή σε πριπτώσεις που δεν εμπίπτουν στη ρύθμιση. Πρέπει επιτέλους να εκκλείψει το απαράδεκτο φαινόμενο και μόνιμο πρόβλημα της Διοίκησης, μετά τη θέση σε ισχύ ενός νομοθετήματος, να δημιουργούνται εμηνευτικά προβλήματα, να υποβάλλονται ερωτήματα από ευθυνόφοβους, άτολμους και απρόθυμους να αναλάβουν πρωτοβουλίες υπαλλήλους και να προκαλείται η έκδοση ερμηνευτικών εγκυκλίων, οι οποίες, χωρίς να έχουν δεσμευτική ισχύ, στο πλείστο των περιπτώσεων αποτελούν αιτία πολλών προβλημάτων.
2. Η ρύθμιση πρέπει να είναι, κατά το δυνατόν, εξαντλητική και να χαρακτηρίζεται πέραν από του να δίδει λύση στα ήδη ανακύψαντα ζητήματα, από πρόβλεψη των ζητημάτων που τυχόν θα ανακύψουν στο μέλον και θα προκύψεουν ενδεχομένως από την εφαρμογή της διάταξης, χωρίς να παραβλέπεται ότι ο νομοθέτης δβν μπορεί αν προβλέψει τα πάντα και γι αυτό ανακύπτει η ανάγκη νέων ρυθμίσεων μετά την εφαρμογή της διάταξης. Στην περιστολή του φαινομένου αυτού κατατείνει η εξαντλητική, κατά το δυνατόν, ρύθμιση.
3. Ζήτημα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την νομοθέτηση είναι η αποφυγή επικαλύψεων, με την έννοια ότι το ζήτημα ρυθμίζεται και από άλλη παρεμφερή διάταξη ή ρυθμίζεται διαφοροτρόπως, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ερμηνευτικά προβλήματα κατά την εφαρμογή της ρυθμίσεως. Το πρόβλημα δεν λύνειαλλά επιτείνει η διάταξη στο νομοθέτημα περί καταργήσεως κάθε αντίθετης ρυθμίσεως. Πρέπει δηλαδή να αποφεύγεται η ρύθμιση ήδη ρυθμισμένης καταστάσεως, γεγονός που προκαλεί το γνωστό ζήτημα της πολυνομίας, που έχει ως γενεσιουργό αιτία την απροθυμία ή αδυναμία εφαρμογής των κειμένων διατάξεων και ταλαιπωρεί διαχρονικά τη Χώρα.
Πιστεύω και αυτό αποτελεί ευχή όλων των Ελλήνων ότι με τη νέα προσπάθεια τα προβλήματα που μέχρι τώρα υπήρχαν, ορισμένα από τα οποία ενδεικτικώς πισημαίνονται ανωτέρω, θα εξαλειφθούν.
Ευχαριστώ για την φιλοξενία.
Γεώργιος Μπατζαλέξης

Σχόλια για τη διαβούλευση περί περιορισμού της γραφειοκρατίας μέσω του νομοθετικού έργου.

1. Η ποιότητα των μηχανισμών διακυβέρνησης βελτιώνει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων πολλαπλής στόχευσης σε ένα πολυπαραγοντικό οικονομικό περιβάλλον, όπως αυτό που έχει διαμορφωθεί σήμερα. Οι κυβερνητικοί μηχανισμοί των πλούσιων χωρών θα πρέπει να βελτιώνουν διαρκώς την ικανότητα να εντοπίζουν πιο γρήγορα τα μέτρα που οδήγησαν σε αδιέξοδες πολιτικές, να εκτιμούν τους παράγοντες που επέφεραν τη σχετική αστοχία και να αποφασίζουν γρήγορα τις επόμενες νομοθετικές παρεμβάσεις. Η ικανότητα ανάλυσης του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα πρέπει να κινηθούν, ο στρατηγικός σχεδιασμός και η αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης που εξασφαλίζει πιστότερη και ταχύτερη εφαρμογή των ειλημμένων αποφάσεων, προσφέρουν το αναγκαίο συγκριτικό πλεονέκτημα στον οικονομικό ανταγωνισμό με τις χώρες χαμηλότερου εργατικού κόστους. Κατά συνέπεια, η «Κυβερνησιμότητα» είναι ένας ακόμη παραγωγικός συντελεστής στις σύγχρονες διεθνοποιημένες οικονομίες που επηρεάζει αποφασιστικά το επίπεδο της ανταγωνιστικότητας των οικονομικών μονάδων μίας χώρας. Πρόκειται για ένα συντελεστή παραγωγής που τα χαρακτηριστικά του προσιδιάζουν με αυτά της επιχειρηματικότητας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να επενδύουν τα σύγχρονα κράτη στη διαρκή βελτίωση των μηχανισμών διακυβέρνησης.

2. Ακόμα και στη σημερινή εποχή του διαδικτύου, οι πολίτες όλου του κόσμου αντιλαμβάνονται τις διασυνοριακές οικονομικές ανταλλαγές ως ανταγωνιστικές. Κατά συνέπεια, ο πολίτης θεωρεί τις κρατικές αρχές της χώρας του ως βασικό του στήριγμα στις σχέσεις του με τους αλλοεθνείς ανταγωνιστές. Περιμένει δηλαδή να τον στηρίξουν στην αρένα των διεθνών ανταγωνιστικών αγορών. Τα σύγχρονα κράτη δυτικού τύπου οφείλουν να αντιληφθούν ότι αυτή είναι η βασική αποστολή της δημόσιας διοίκησης στο χώρο της οικονομίας.
Ενδεικτικά αναφέρεται μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση που κάνει ο Stiglitz σχετικά με την ανακατανομή της διεθνούς οικονομικής ισχύος μέσω του εμπορίου. Οι δασμοί που επιβάλλονται διεθνώς στα προϊόντα εντάσεως εργασίας και χαμηλής τεχνογνωσίας είναι τουλάχιστον τέσσερεις φορές υψηλότεροι από τους δασμούς που επιβάλλονται στα προϊόντα που χαρακτηρίζονται ως υψηλής τεχνογνωσίας. Μάλιστα, τα περισσότερα κεφαλαιουχικά αγαθά που ενσωματώνουν υψηλή τεχνολογία εισάγονται σε τρίτες χώρες χωρίς δασμούς, ενώ η χώρα εξαγωγής επιστρέφει στην κατασκευάστρια εταιρία το σύνολο του ΦΠΑ που επιβάρυνε το συγκεκριμένο προϊόν. Είναι προφανές ότι μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία επιβαρύνεται φορολογικά η εργασία των λιγότερο παραγωγικών εργαζομένων, ενώ παραμένει στο απυρόβλητο το προϊόν που παράγουν οι εργαζόμενοι με την υψηλότερη εξειδίκευση.
Πρόκειται για μία πραγματικότητα που αντανακλά την επιθυμία των πλούσιων δημοκρατιών να προστατεύσουν αποτελεσματικά τις θέσεις ανειδίκευτης εργασίας στο χώρο άσκησης της κρατικής τους κυριαρχίας. Από τη φύση του ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού κατατάσσεται αναγκαστικά στη συγκεκριμένη κατηγορία, ανεξάρτητα από το μέγεθος των προσπαθειών που καταβάλλει μία κυβέρνηση χρηματοδοτώντας το εκπαιδευτικό σύστημα και προωθώντας τη δια βίου κατάρτιση. Το πιο χρηστικό εργαλείο των πλούσιων χωρών στην προσπάθειά τους να διαφυλάξουν τις θέσεις ανειδίκευτης εργασίας, είναι ο μηχανισμός της Δημόσιας Διοίκησης.
Η γραφειοκρατία θα μπορούσε να παρεμποδίζει την είσοδο αλλοδαπών ανταγωνιστών στην εσωτερική αγορά με μια σειρά από προσχηματικές απαγορεύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια του καταναλωτή, τη δημόσια υγεία, την προστασία του περιβάλλοντος κλπ. Στο βαθμό που η δημόσια διοίκηση έχει τεθεί στην υπηρεσία των παραγωγικών επιχειρήσεων ή τις απαλλάσσει από το κόστος προστασίας και αποκατάστασης της αειφορίας των παραγωγικών συντελεστών, δεν επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας.
Εάν η δημόσια διοίκηση θέσει λανθασμένους στόχους και υιοθετήσει μια αστυνομική λογική που καταπιέζει αντί να στηρίζει τον παραγωγικό ιστό της χώρας, είναι εύκολο να μετατραπεί σε βαρίδι της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Εάν δε μπορούν να στηθούν μηχανισμοί που θα υποβοηθήσουν το έργο όσων επιχειρούν παραγωγικά σε αυτή τη χώρα, θα πρέπει η δημόσια παρέμβαση να περιορίζεται σταδιακά σε τομείς που έχουν να κάνουν με την παροχή στήριξης προς τα αδύναμα μέλη της κοινωνίας, με τη φύλαξη και ανάδειξη περιβαλλοντικά ή πολιτιστικά ευαίσθητων χώρων και με την προστασία της δημόσιας ασφάλειας και υγείας.

3. Η έννοια της γραφειοκρατίας είναι συνυφασμένη με την άσκηση κρατικής εξουσίας μέσα από τους γραφειακούς χώρους που στεγάζουν τη Δημόσια Διοίκηση. Στο μέλλον θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια με τη θέσπιση κατάλληλης κινητροδότησης, οι δημόσιοι υπάλληλοι να προσέρχονται συχνότερα για ελέγχους φυσικού αντικειμένου στους χώρους λειτουργίας των επιχειρήσεων ή στις οικίες ατόμων που χρειάζονται βοήθεια. Η αίσθηση που αποκομίζει ο πολίτης όταν βλέπει τους δημόσιους λειτουργούς κοντά στους χώρους που παράγεται ο εθνικός πλούτος ή δημιουργούνται τα προβλήματα, είναι θετική. Η επαναπροσέγγιση αρχών και πολιτών μπορεί να επιτευχθεί με επισκέψεις αρμοδίων που να έχουν ως σκοπό να παρέχουν υποστήριξη συμβουλευτικού χαρακτήρα. Η εξατομικευμένη συμβουλευτική μπορεί να είναι χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια που οφείλει να καταβάλλει η πολιτεία για να αποκαταστήσει την ψυχική επαφή με τους πολίτες.

4. Ο δημόσιος λειτουργός δε μπορεί να βρίσκεται την κατάλληλη στιγμή στην κατάλληλη θέση, ώστε να προλάβει την εκδήλωση ενός προβλήματος ή μιας επιχειρηματικής συμπεριφοράς που ενδέχεται να προξενήσει ζημιά στη φήμη του τουριστικού προϊόντος ενός προορισμού. Συνήθως, οι εποπτικές αρχές δρουν διαπιστωτικά και επιβάλλουν διοικητικές ποινές μετά την εκδήλωση του προβλήματος. Πρέπει να εμπιστευτούμε ως κοινωνία και την Πολιτεία περισσότερο τους μηχανισμούς αυτοαστυνόμευσης των αγορών, αν θέλουμε να περιορίσουμε την αντιπαραγωγική διάσταση της γραφειοκρατίας. Όμως, μια τέτοια μεταστροφή στον τρόπο λειτουργίας των δημοσίων επιχειρήσεων δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Για παράδειγμα, αρκετές φορές στο παρελθόν επιχειρήθηκε να αποκτήσει ο ΕΟΤ ένα διαφορετικό ρόλο. Να περιορίσει δηλαδή τις αρμοδιότητες του στο στρατηγικό σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης στη συλλογή αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων και την προβολή και διαφήμιση των ελληνικών προορισμών στις διεθνείς τουριστικές αγορές. Στάθηκε όμως πρακτικά αδύνατο να επιτελέσει το υφιστάμενο προσωπικό με στοιχειώδη επάρκεια τα νέα του καθήκοντα. Ένας μηχανισμός που στήθηκε για να εποπτεύει, δε μπορεί να μετεξελιχθεί εύκολα σε ένα φορέα παραγωγής άυλων αγαθών ικανών να σταθούν στη διεθνή αγορά της προβολής και διαφήμισης.

Στη βάση των επιταγών:
(i) της παρ. 2 του άρθρου 4 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με το οποίο «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.»,

(ii) της παρ. 6, του Άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας»,

(iii) των παραγράφων 1 και 2 του Άρθρου 5Α του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με τις οποίες: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει…..» και «Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους….»,

(iv) του άρθρου 9 «Προσβασιμότητα» της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, την οποία η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο έχει υπογράψει και αναμένεται άμεσα να κυρώσει και ως εκ τούτου να θέσει σε εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με το οποίο: «Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές…»,

(v) του άρθρου 4 «Γενικές Υποχρεώσεις» της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι: «1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν να διασφαλίζουν και να προάγουν την πλήρη υλοποίηση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών για όλα τα άτομα με αναπηρίες, χωρίς διακρίσεις οποιουδήποτε είδους βάσει της αναπηρίας. Προς το σκοπό αυτό, τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν: α. Να υιοθετήσουν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά και άλλα μέτρα, για την εφαρμογή των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται με την παρούσα Σύμβαση, β. Να λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και των νομοθετικών, προκειμένου να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν τους ισχύοντες νόμους, κανονισμούς, έθιμα και πρακτικές που συνιστούν διακρίσεις κατά των ατόμων με αναπηρίες, γ. Να λάβουν υπόψη την προστασία και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, σε όλες τις πολιτικές και τα προγράμματά τους……”,

η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει ανά Άρθρο τα εξής:

1. Άρθρο 2 «Αρχές της καλής νομοθέτησης»
– Στην παρ. 1, το εδάφιο η) να συμπληρωθεί ως ακολούθως (βλ. με έντονη γραμματοσειρά): «η. Η αρχή της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία».

– Στην παρ. 1, μετά το εδάφιο θ) να προστεθεί εδάφιο ι) ως ακολούθως: «ι. Η αρχή της μη διάκρισης».

Η εξευρεση λυσεων σε ενα θεμα ειναι μια διαδικασια πολυδιαστατη! αυτο σημαινει οτι διαφορετικες οπτικες προσεγγισης θα δωσουν διαφορετικες λυσεις. Ενω υπαρχει συγκεγκριμενη εστιαση στο αντικειμενο θα διατυπωθουν λυσεις που μεταξυ τους θα διαφερουν εντυπωσιακα.
Ετσι συμβαινει σημερα και θα συμβαινει παντα στην πολιτικη σκηνη εφοσον δεν υπαρχουν βαθειες αλλαγες.
φυσικα ομως, οχι λυσεις που θα ειναι καλυτερες απο τις αλλες.
Αυτο που λειπει ειναι ενα σταθερος προσανατολισμος (οπως παντα η βελονα της πυξιδας δειχνει το βορρα), οπου πανω σε αυτον θα προσαρτουνται οι εκαστοτε λυσεις.
Οταν οι δυναμεις που επικρατουν δεν βοηθουν στη σταθεροποιηση του γενικου προσανατολισμου ή δεν μπορουν να τον δημιουργησουν, φαινεται πως υπαρχει συγχυση και η συγχυση μεταφερεται σε ολα κοινωνικα στρωματα.
Η κοινωνικη διαστρωματωση λειτουργει σαν καθρεπτης αναμεσα της.
Κλεινοντας, να θυμησω οτι η κυρια διαφορα του ανθρωπου απο τα ζωα ειναι οτι ο ανθρωπος μπορει να κανει πνευμα σε αντιθεση με τα ζωα που προσπαθουν καθε φορα να σωσουν την γουνα τους και να ικανοποιησουν καπου ή καπως το ερμο τομαρι τους. Ο ανθρωπος μπορει και κανει νηστεια στην τροφη οταν το επιλεγει η θεληση του αλλα αυτο ειναι αδιανοητο για το ζωο.
Ας δινονται λοιπον προσανατολισμοι και λυσεις που να αφορουν και προαγουν τους ανθρωπους και οχι να εξυπηρετουν τις ζωωδης ορμες του.