Αρχική Ανοιχτή δημόσια διαβούλευση για το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας 2021-2025Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας 2021-2025Σχόλιο του χρήστη Κατερίνα Μπατζελή - πατρίδα μας η Στερεά | 5 Ιανουαρίου 2021, 18:57
«πατρίδα μας η Στερεά» Περιφερειακή παράταξη ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΠΑ 21-25 ΒΑΣΗ ΟΡΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ 1. ΦΕΚ 10-09-20 Έγκριση και προσδιορισμός των πόρων υλοποίησης του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (Ε.Π.Α.) για την προγραμματική περίοδο 2021- 2025. 2. ΦΕΚ 16-09-20 Κατάρτιση και Υποβολή Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων (ΤΠΑ/ΠΠΑ) του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης προγραμματικής περιόδου 2021 - 2025. ΙΙ. ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ Ο ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΠΑ ΥΨΟΥΣ των 259,0 εκ. ευρώ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ. Να το αναλύσουμε για να μην πούμε «τι ήταν ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του» Το ΠΠΑ της ΠΣΤΕ για την περίοδο 2021-2025 φθάνει τα 259 εκ. ευρώ και χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Πόρων(ΠΔΕ). Ο τρόπος σχεδιασμού και προκηρύξεων των έργων/δράσεων θα κρίνει και την αύξηση του κονδυλίου αυτού. Δηλ. εάν είναι εμπροσθοβαρές ,επιλογή την οποία ως παράταξη προκρίνουμε, με τις εκπτώσεις μπορεί τα τελευταία χρόνια να επεκτείνει τις παρεμβάσεις του. Μια τέτοια επιλογή και σχεδιασμός δεν είναι σαφής ή δεν έχει επιλεγεί βάση της απεικόνισης των δράσεων και του χρονοδιαγράμματος που παρουσιάζεται στον πίνακας 26: Πίνακας Κατανομής Προϋπολογισμού του Προγράμματος σε Αναπτυξιακούς Στόχους(σελ.104) Ο προϋπολογισμός του ΠΠΑ ύψους 259 εκ. ευρώ θα καλύψει τα συμβασιοποιημένα ή με ενάριθμο έργα της προηγούμενης περιόδου ,που θα υλοποιηθούν εντός του 2021.Είναι συνεπώς χρήσιμο να γνωρίζουμε ποιος είναι ο προϋπολογισμός των έργων αυτών ,η κατανομή τους σε άξονες, έτσι ώστε να υπάρχει μια καθαρή εικόνα του προϋπολογισμού. Η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση αυτών δε, θα κρίνει και την οριστική και αποτελεσματική κατανομή των πόρων ανά τομέα στρατηγικών αξόνων και ειδικών σκοπών. Να επισημανθεί ότι παράλληλα με το ΠΠΑ 2021-25 υλοποιούνται: 1.4.1 Υλοποιούμενα και σε εξέλιξη Έργα από Εθνικούς Πόρους Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των Έργων του ΠΔΕ της Περιφέρειας ανά Σ.Α. και τομέα παρέμβασης μέχρι τον Ιούνιο του 2020 αποτυπώνονται υλοποιούμενα και σε εξέλιξη έργα συνολικού ύψους 516.860.837,72€. 1.4.2 Υλοποιούμενα και σε εξέλιξη Έργα από συγχρηματοδοτούμενους Πόρους Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων του ΕΣΠΑ 2014-2020 και των λοιπών συγχρηματοδοτούμενων πόρων της Περιφέρειας ανά τομέα παρέμβασης, αποτυπώνονται υλοποιούμενα και σε εξέλιξη έργα συνολικού εγκεκριμένου προϋπολογισμού 190.818.687,63 €. Έργα τα οποία θα επηρεάσουν και την «ρευστότητα» του ΠΠΑ ,την υλοποίηση των έργων βάση και του δυνατοτήτων των αρμοδίων υπηρεσιών και των διαχειριστικών αρχών. Επίσης η πορεία και οι αλλαγές των διαγωνιστικών διαδικασιών θα επηρεάσει την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα. Η «συμφόρηση» αυτή προγραμματικού σχεδιασμού και υλοποίησης έργων απαιτεί αναδιοργάνωση των μηχανισμών, της ενίσχυσης των υπηρεσιών και αποτελεσματικότερο σχεδιασμό όλων των φάσεων. Από την μελέτη -ωρίμανση-προκήρυξη-συμβασιοποίηση-υλοποίησης -αξιολόγηση. Η κατανομή του προϋπολογισμού των 259 εκ.ευρω στους 5 άξονες έχει γίνει βάση της εισήγησης και όπως περιγράφεται στον Πίνακα 25 με την Κατανομή Προϋπολογισμού του Προγράμματος σε Αναπτυξιακούς Στόχους(σελ.104) και εξειδικεύεται στον Πίνακας 26 με την Κατανομή Προϋπολογισμού του Προγράμματος σε Αναπτυξιακούς Στόχους.(σελ.105).Έχει γίνει μια κατανομή χωρίς να έχουν ληφθεί υπόψη οι προτεραιότητες και οι ανάγκες των Δήμων όταν σε αυτούς πλέον δεν υπάρχει ΠΔΕ- Τρίτσης-Φιλόδημος-και πρέπει να δανειστούν πχ από τα Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Όπως και εκείνων των επιμελητηρίων. Και οι δυο θα πρέπει να χωρέσουν τις προτεραιότητες τους στον «κορσέ» της περιφέρειας και τις προτεραιότητες της. Αυτό σημαίνει ότι από κοινού: α) θα πρέπει να διεκδικηθούν περισσότεροι πόροι και ευελιξία ώστε να ενισχυθεί η αυτόνομη χρηματοδότηση των Δήμων χωρίς να διαταραχθεί ο εν λόγο Προϋπολογισμός της Περιφέρειας. β)να αποσαφηνιστεί το πώς θα δοθεί το μέρος εκείνο του ΠΔΕ με Προγραμματικές Συμβάσεις με τους Δήμους. Επίσης βάση των νέων δεδομένων έργα που δεν έχουν συμβασιοποιηθεί ή δεν έχουν πάρει ενάριθμο 18 μήνες μετά την «δέσμευση», διαγράφονται. Μια σωστή πρακτική που τακτοποιεί εκκρεμή έργα που «δόθηκαν με υποσχετική κωδικού» αλλά δεν είχαν μελέτες και ωρίμανση. Και την προηγούμενη περίοδο αυτή η πρακτική ήταν η συνήθης, με πρωταγωνιστές Δήμους και ΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες-οικονομικές και τεχνικές- να παρουσιάσουν πλήρη εισήγηση για τα «έργα-κωδικοί» και των πόρων που αποδεσμεύονται. Υπάρχει τεχνική βοήθεια για δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν στο ΠΠΑ, όπως περιγράφεται στον πίνακας 24 για τις δράσεις ,συνολικού ύψους 5,2 εκ.ευρω. Το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) και κατ’ επέκταση το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΠΠΑ) βάση του άρθρου 122 του ν.4762/2019 μπορεί να χρηματοδοτήσει μεταξύ των άλλων έργα και μελέτες ή ανάγκες που δεν καλύφθηκαν από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα , δράσεις ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας επιχειρήσεων ,ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων, δράσεις μεταρρύθμισης και ωρίμανση μελετών δράσεις συμμετοχής σε επενδυτικά ταμεία ή άλλα μέσα επιμερισμού του κινδύνου έργα που εντάσσονται σε προγραμματικές περιόδους των Διαρθρωτικών Ταμείων Ειδικά Προγράμματα στρατηγικής σημασίας Οι χρηματοδοτήσεις αυτές δίνουν την δυνατότητα της μόχλευσης πόρων, δημόσιων και ιδρωτικών ώστε να ενισχυθεί τόσο ο προϋπολογισμός όσο και η απορροφητικότητα αυτού. Δίνονται δηλ. νέες δυνατότητες πολιτικού αναπτυξιακού σχεδιασμού αλλά και χρηματοδοτικών εργαλείων τα οποία η Περιφέρεια μπορεί να εξεργαστεί και να αποκτήσει. Επισημαίνεται ότι οι δράσεις του άξονα Τεχνικής Βοήθειας, εκτός από την τρέχουσα αναπτυξιακή περίοδο, δύνανται να αφορούν και στην προπαρασκευή της επόμενης προγραμματικής περιόδου. Ως δικαιούχοι στο πλαίσιο του άξονα προτεραιότητας για την Τεχνική Βοήθεια είναι οι Υπηρεσίες Διαχείρισης, και δυνητικά η ΜΟΔ Α.Ε. αλλά και άλλοι φορείς και υπηρεσίες, εφόσον προβλέπονται από την έγκριση των προγραμμάτων ή απο πρόσκληση/αίτηση χρηματοδότησης. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σχεδιαστεί με μεγάλη προσοχή, να ανταποκρίνεται στους στόχους, την προτεροποιήση των έργων και δράσεων ώστε να υπάρχει ωρίμανση μελετών, υπηρεσιών που να μπορούν να ανταποκριθούν στις ταχύτητες του ΠΠΑ. III.ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι βασικές παρατηρήσεις μας και διαφοροποιήσεις σχετίζονται με την ιεράρχηση των πολιτικών ,των έργων και της κατανομής του Προϋπολογισμού. Οι αλλαγές που ήδη γίνονται λόγο πανδημίας λαμβάνουν δομικό χαρακτήρα για την οικονομία, κοινωνία, αγορά, διακυβέρνηση, απασχόληση, επιχειρηματικότητα. Δημιουργούνται νέες ανάγκες που ως πολιτεία, κοινωνικός κράτος πρέπει να προετοιμάσουμε το «έδαφος» και τις νέες δομές ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνική και οικονομική συνοχή και να μην δημιουργηθούν βηματισμοί πολλαπλών ταχυτήτων. Η απασχόληση και η στήριξη της κοινωνίας ,των συμπολιτών μας το επόμενο διάστημα θα πρέπει να είναι προτεραιότητα μας .Όχι μόνο με άμεσα μέτρα στήριξη τους αλλά και με δομές που δημιουργούν προοπτική στην απασχόληση. Γι αυτή την αρχή που διέπει τις πολιτικές μας επιλογές επισημαίνουμε τα εξής βάση της των προτεραιοτήτων της ΠΑ για το ΠΠΑ 2021-25: ΓΙΑ ΕΜΑΣ : ΔΙΑΦΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ των ΠΟΡΩΝ στο ΕΠΑ 21-25 όπως ΑΥΤΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 4. Πίνακας 25.Πίνακας Κατανομής Προϋπολογισμού του Προγράμματος σε Αναπτυξιακούς Στόχους. 1. Ανάπτυξη Υποδομών Διαφωνούμε με την κατανομή του 45% του προϋπολογισμού για τις υποδομές –οδικά δίκτυα που φθάνουν και το 58% αν προστεθεί η συντήρηση τους. Από τα 259 εκ.ευρω του συνολικού προϋπολογισμού ,θα διατεθούν πάνω από 137 εκ. ευρω στην Ανάπτυξη των Υποδομών ,όταν η Κοινωνική Ανάπτυξη λαμβάνει μόνο 7,2%,η ενίσχυση της εξωστρέφειας το 7,3% ,η Πράσινη Ανάπτυξη το 29% με δράσεις που καλύπτουν κυρίως την διαχείριση των αποβλήτων που δεν μπορούν να ενταχθούν πλέον σε ευρωπαϊκά προγράμματα αφήνοντας δε εκτός ανεπίλυτα προβλήματα πολλών πόλεων. Πρόκειται για σχεδιασμό και κατανομή πόρων βάση προτεραιοτήτων, «last year». ΓΙΑ ΕΜΑΣ: Δεν μπορεί οι Υποδομές να έχουν ποσοστό πάνω του 35% του προϋπολογισμού του ΠΠΑ, λαμβάνοντας υπόψη και τα άλλα προγράμματα που έχει η ΠΣΤΕ αλλά και οι Δήμοι. 2. Κοινωνική Ανάπτυξη: Απαιτούνται αυξημένοι πόροι για την επίλυση του διαρθρωτικού προβλήματος της απασχόλησης και κοινωνικής υστέρησης που χαρακτηρίζει την ΠΣΤΕ.Τα αποτελέσματα της περιγράφονται με την μείωση του μ.ο εισοδήματος σε σχέση με τις άλλες Περιφέρειες και την αύξηση της ανεργίας και δη των νέων. ΓΙΑ ΕΜΑΣ: Πυρήνας των προτάσεων ως παράταξη είναι το κοινωνικό ζήτημα, η ανάταξη της κοινωνίας και η μέριμνα των συμπολιτών μας. Η κατανομή στον άξονα αυτό πρέπει να φθάνει το 20%. 3. Πράσινη Ανάπτυξη: Οι δράσεις που αναφέρονται στην ενότητα 3.4 και 3.5 περιλαμβάνουν διαχείριση αποβλήτων η καθυστέρηση των οποίων οφείλεται στην αναποφασιστικότητα και πλέον δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκά προγράμματα και υποχρεωτικά εντάσσονται στο ΠΔΕ. Το θέμα αυτό είναι σκόπιμο να απασχολήσει κυρίως τους Δήμους και επικουρικά να απασχολήσει το ΠΠΑ. Δεν αναφέρονται οι πολιτικές των κλιμάτων αλλαγών και CO2 που έπρεπε και πρέπει να συνεχίζουν να εφαρμόζονται και να παρακολουθούνται. ΓΙΑ ΕΜΑΣ: Σχετικά με τα θέματα της Πράσινης Ανάπτυξης που είναι προσαρμογή στις Κλιματικές αλλαγές και την Ανθεκτικότητα, ο Προϋπολογισμός των 75εκ ευρώ-το 29%- όπως αναφέρεται στην ενότητα 4 δεν είναι επαρκής και οι δράσεις των ενοτήτων 3.4 και 3.5 να προσαρμοστούν στις νέες προκλήσεις, όπως άλλωστε αναφέρεται στις νέες κατευθύνσεις της ΕΕ. 4. Καινοτομία/Έρευνα Δεν περιγράφονται επαρκή μέτρα και πολιτικές που να ανατρέπουν την στρεβλή αυτή δομή επιχειρηματικότητας και καινοτομίας και ούτε ο προϋπολογισμός είναι επαρκής όπως αναφέρεται στην ενότητα 4 και στις παραγράφους 3.4 και 3.5. Το συνολικό ποσό για την δημιουργία κόμβων καινοτομίας και επιχειρηματικότητας δεν ξεπερνά τα 500.000 για 4 χρόνια (!)Πολιτική επιλογή όπου και διαφωνούμε στηρίζοντας την αύξηση των πόρων και μέτρων. ΓΙΑ ΕΜΑΣ: Ο τομέας αυτός πρέπει να φθάσει το 15% με την δημιουργία κυρίως κόμβων καινοτομίας ,επιχειρηματικότητας, θερμοκοιτίδων, ενίσχυσης των καινοτόμων συνεργειών μεταξύ επιχειρήσεων και πανεπιστημιακών φορέων, με σύσταση μηχανισμού διάχυσης των αποτελεσμάτων και των πρακτικών καινοτομίας. 5. Ενίσχυση εξωστρέφειας Περί τίνος πρόκειται το σημείο iv. Δημιουργία Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού ;Βάση εισήγησης αποτελεί έναν μηχανισμό που θα συνεργεί με άλλους τοπικούς οργανισμούς και φορείς, με σκοπό την ανάδειξη της Περιφέρειας σε προορισμό διεθνούς εμβέλειας. Θα σχεδιάζει και υλοποιεί ολοκληρωμένα σχέδια τουριστικής προβολής, σε συνεργασία με κάθε εμπλεκόμενο φορέα στον τομέα του τουρισμού (επιμελητήρια, ενώσεις ξενοδόχων, Δήμους, παραγωγούς τοπικών προϊόντων, εφορείες αρχαιοτήτων, πολιτιστικοί σύλλογοι). ΓΙΑ ΕΜΑΣ: πρόκειται για ένας ακόμη Οργανισμό όπως η ΚΥΕ που αντικαθιστά την λειτουργία των ίδιων των Επιμελητηρίων. (Αναλύεται o βαθμός συνεκτικότητας με ΕΠΑ και αποτελέσματος ) 5.1 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑ 5.2 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ VI. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΔΟΜΙΚΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Οι προτάσεις μας θα εξειδικευθούν στους επιμέρους άξονες συνολικού προγράμματος ΠΠΑ και των εξειδικευμένων του υποπρογραμμάτων. Εκτιμούμε ότι δεν είναι αναγκαία η εκ των προτέρων «κλειστή» κατανομή των πόρων ανά άξονα-5 τομεακά και υποπρογράμματα. Βάση των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης , του σχεδιασμού και των άλλων προγραμμάτων που προαναφέρθηκαν καθώς και εκείνων των Δήμων θα είναι δυνατή μια καταρχήν κατανομή που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και την φιλοσοφία του ΕΠΑ που διαφοροποιείται εκείνης του μέχρι τώρα ΠΔΕ. Προτάσεις μας :Έχουν αναδεικνύει επανειλημμένως βασικά σημαντικά έργα/μελέτες και δομικές παρεμβάσεις που θα ενισχύσουν την αναπτυξιακή πορεία της ΠΣΤΕ εφόσον ενταχθούν και δρομολογηθεί η πορεία τους όπως: 1. Κωπαϊδικό πεδίο και δημιουργία ΟΧΕ με αγροδιατροφικό καινοτόμο κέντρο και εφοδιαστική αλυσίδα. 2. Έκθεση Λαμίας ως κέντρο καινοτομίας, ψηφιακός σταθμός ως ΟΧΕ- Ζώνη Καινοτομίας Νοτίου Ελλάδος 3. Ασφάλεια Υποδομών-Δημόσιων κτιρίων και Γεφυρών- με την δημιουργία νέου χρηματοδοτικού εργαλείου. 4. Αναπτυξιακή Εταιρεία της ΠΣΤΕ 5. Σύσταση ΟΧΕ Ανθήλης -Σπερχειού για μια ολοκληρωμένη αγροδιατροφική οργάνωση 6. Προγραμματικές συνεργασίες με τα τρία Πανεπιστήμια, το ΕΚΠΑ, το ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ και το ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ για την ανάπτυξη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών σε κάθε περιοχή της Στερεάς Ελλάδας για την μελέτη, τον σχεδιασμό και την διερεύνηση διεθνών συνεργασιών για την ανάπτυξη: ζωνών καινοτομίας στον πρωτογενή τομέα, αγροδιατροφικών πάρκων, εμπορευματικών κέντρων, καινοτόμων προϊόντων και θερμοκοιτίδων, για την ανάπτυξη ισχυρού brandname και προστιθέμενη αξία στα αγροτικά προϊόντα μας τεχνολογικών πάρκων έρευνας-καινοτομίας στην στήριξη του ισχυρού δευτερογενή τομέα της περιφέρειάς μας την καινοτομική αξιοποίηση του πολιτιστικού, θρησκευτικού, ιαματικού κλπ εναλλακτικών μορφών τουρισμού της Στερεάς Ελλάδας κλπ. ενεργοποίηση του Περιφερειακού Επιστημονικού Συμβούλιου Έρευνας και Καινοτομίας (ΠΣΕΚ) με την εμπλοκή και των τριών Πανεπιστημίων 7.Επιτάχυνση της ΟΧΕ Ασωπού –μελετών και χρηματοδοτήσεων από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους . 8.Στήριξη των ΜΜΕ με επανασχεδιασμό των διαθέσιμων κονδυλίων και των νέων, βάση και των προτάσεων που έχουν κατατεθεί από τις περιφερειακές παρατάξεις. Στήριξη των μικρομεσαίων με επαρκείς πόρους ,των νέων επιχειρήσεων ,των μονοπρόσωπων καθώς και ειδικού προγράμματος της εστίασης που συνδυάζεται η λειτουργιά του με εκείνου του Τουρισμού . Επίσης χρηματοδότηση του ηλεκτρονικού εμπορίου που είναι μια εμπορική πρακτική που ήρθε για να μείνει. 9.Ενίσχυση της υγειονομικής και ιατρικής στήριξης με καινοτόμες μεθόδους, όπως της τηλεϊατρικής, των απομακρυσμένων περιοχών και αποκλεισμένων συμπολιτών μας, βασιζόμενοι σε όλες της υγειονομικές δομές. 10.Νέος ενεργειακός χάρτης –ΑΠΕ και διαμόρφωση πολιτικών που θα συνδυαστεί με την χαρτογράφηση της σημερινής κατάστασης και των θεμάτων που προκύπτουν.ΟΧΕ Ιαματικών και Γεωθερμικών πεδίων . 11.Διάδοση τεχνολογιών που αποκεντρώνουν την καταγωγή ενέργειας και προωθούν την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και την ενεργειακή δημοκρατία. Επέκταση των ενεργειακών κοινοτήτων προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των ορεινών περιοχών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων. 12.Ενεργειακή μετάβαση στο σύνολο των επιχειρήσεων υψηλής ενεργειακής έντασης σε επίπεδο παραγομένων προϊόντων και διαδικασιών. 13.Διαχείριση των αποβλήτων μικρών κοινοτήτων-δημοτικών ή και κοινωνικών συγκεντρώσεων- με νέες τεχνολογίες συμβατές στην προστασία του περιβάλλοντος 14. Ανθεκτικότητα της Αγροτικής Οικονομίας με την διαμόρφωση Περιφερειακού σχεδίου αγροτικής ανάπτυξης και προσαρμογή του στην νέα ΚΑΠ. Προσαρμογή των γεωργικών συστημάτων με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, την κλιματική αλλαγή, την βιοποικιλότητα την διατομεακή δικτύωση, την διαχείριση κινδύνων, την στήριξη νεοσύστατων επιχειρήσεων με καινοτόμο χαρακτήρα, την συστάδα επιχειρήσεων θερμοκοιτίδων, ευρυζωνικότητα στις περιοχές και πέρασμα στην στρατηγική to Fork με την εντοπιότητα των προϊόντων της ΠΣΤΕ. Περιφερειακή αγορά αγροτικών προϊόντων Στερεάς Ελλάδας (Μονάδα τυποποίησης και εμπορίας αγροτικών προϊόντων-Δημοπρατήριο). 15.Μέτρα κοινωνικής στήριξης. Της απασχόλησης νέων σε τοπικές επιχειρήσεις με κάλυψη υποχρεώσεων τους τον πρώτο χρόνο απασχόλησης τους. Ειδικές παρεμβάσεις στήριξης των δομών εκπαίδευσης της πρωτοβάθμιας καθώς και των οικογενειών τους που βρίσκονται σε κοινωνικό αποκλεισμό. 16.Νέα Χρηματοδοτικά μέσα της ίδιας της ΠΣΤΕ στη βάση των δυνατοτήτων που παρέχονται από εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά για την διευκόλυνση και στήριξη παραγωγικών τομέων που είναι βασικοί για την Περιφέρεια. 17.Σχεδιασμός των αναπτυξιακών παρεμβάσεων με «διασπορά» τους σε όλα τα Ταμεία Χρηματοδοτήσεων ώστε να αποφευχθούν οι αλληλοεπικαλύψεις και απώλεια απόρων αλλά και να «θεραπευτούν» τα διαρθρωτικά προβλήματα, αδυναμίες και λάθη που έχουν γίνει στα παρελθόντα προγράμματα κυρίως στα θέματα απασχόλησης, συνοχής, επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. 18.Αντιπλημμυρικά έργα και διαχείριση υδάτινων πόρων μικρής κλίμακος και δη σε αγροτικές περιοχές. 19. Επανασύνδεση με τον ελληνισμό της διασποράς και ειδικότερα με τους έχοντες σχέση με την Περιφέρεια. 20.Προσφυγικό,οι εξελίξεις σε αυτό και παρεμβάσεις κοινωνικό και οικονομικό χαρακτήρα. Μία συζήτηση ουσίας και προγραμματισμός που δεν έγινε πότε… Κλείνοντας ,εκτιμούμε ότι οι αναπτυξιακές αυτές παρεμβάσεις -«πόλοι»- καθώς και άλλες που έχουν προταθεί σε επιμέρους θέματα θα δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία , θα ενδυναμώσουν την αλυσίδα παραγωγής και κατ επέκταση την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση. Η απασχόληση και η στήριξη της κοινωνίας και των συμπολιτών μας το επόμενο διάστημα θα πρέπει να είναι προτεραιότητα μας όχι μόνο με άμεσα μέτρα στήριξη τους αλλά και με δομές που δημιουργούν προοπτική στην απασχόληση.