Αρχική Κινηματογραφική ΤέχνηΆρθρο 1 Γενικές αρχέςΣχόλιο του χρήστη Νίκος Φραγκιάς | 2 Νοεμβρίου 2010, 15:55
  • Σχόλιο του χρήστη 'Νίκος Φραγκιάς' | 2 Νοεμβρίου 2010, 15:55

    Χαιρετώ με καλή προαίρεση το εξωστρεφές και αναπτυξιακό πνεύμα του σχεδίου ως προς την απόδοση του ειδικού φόρου 1, 5%, τον πολλαπλασιασμό πηγών χρηματοδότησης, την ανακατανομή των κονδυλίων προς όφελος της παραγωγής, την ενίσχυση της ανεξάρτητης παραγωγής, την μείωση της γραφειοκρατίας και την αποδέσμευση απο τα Σωματεία. Έχοντας πει αυτό, οφείλω να σημειώσω ότι το νομοσχέδιο μια και έχει χαρακτήρα πλαισίου, είναι αναπόφευκτα ελλιπές και αόριστο. Όπως ήδη επισημάνθηκε, διακρίνω κι εγώ θεμελιώδη θέματα που απουσιάζουν (παιδεία, απαγόρευση της λογοκρισίας και κάθε άλλου προληπτικού μέσου, μικρού μήκους, παραπομπή στο tax shelter του φορολογικού νομοσχεδίου) καθώς και σημεία ζωτικώτατων άρθρων τα οποία περιγράφονται μάλλον ως Όραμα. Θα ανέμενα να είναι απολύτως απτά και ξεκάθαρα (ο θεός κι ο διάολος κρύβονται στις λεπτομέριες), ειδικά το περίφημο μητρώο παραγωγών που μας δίδεται χωρίς συγκεκριμένους καθαρούς όρους, όπως και η διασφάλιση εφαρμογής του 1,5%. Πριν τοποθετηθώ, οφείλω να διευκρινίσω ότι όσα καταθέτω προέρχονται από την προσωπική μου εμπειρία ως σκηνοθέτης-σεναριογράφος και παραγωγός στον ελληνικό και αγγλικό χώρο, που αφορά την περίοδο 1990 έως και 2007 (προτού μεταφερθώ στις ΗΠΑ). Σήμερα υπάρχουν νέες εταιρίες παραγωγής, άνθρωποι που δραστηριοποιήθηκαν μόλις τα τελευταία τρία χρόνια και διακρίνονται εδώ και έξω – επομένως ας γνωρίζουν ότι δεν αναφέρομαι σε αυτούς στο σημείο «εκτελεστών παραγωγών» πιο κάτω - δεν έχω πρόθεση να αδικήσω κανέναν. Τιμώ τους παραγωγούς που τρέφουν σεβασμό για τους δημιουργούς, και αντιστρόφως. Επίσης, να με συγχωρείτε για την έκταση του μηνύματος. Θα ήθελα τώρα να θέσω στην κρίση σας και τη δική μου ανάγνωση στα άρθρα τα οποία κατά τη γνώμη μου αστοχούν ως προς την αναπτυξιακή στρατηγική. Οι θέσεις και προτάσεις μου, όπως και κάθε συναδέλφου, έχουν φυσικά ως ζητούμενο να μην προκαλέσουν νέα "πάθη" αλλά να εμπλουτίσουν την εικόνα μας, ώστε να μπορέσουν οι νομοθέτες – μα και εμείς οι ίδιοι - να κρίνουμε δικαιότερα: • ΑΡΘΡΑ 4 και 6 - ΠΕΡΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΜΟΡΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ: Νομίζω, όλοι μας θέλουμε να αποδείξουμε ότι καλές ταινίες με production value και ουσία μπορούν να προέλθουν από τον τόπο μας και - ιδανικά - να μιλήσουν σε ένα κοινό έξω από τα σύνορα. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό, είναι να αφηγηθούμε αυθεντικές ελληνικές ιστορίες έξυπνα σχεδιασμένες και προσεγμένες ώστε να απευθύνονται όχι μόνο σε ένα τοπικό, αλλά και σε ένα διεθνές κοινό. Αυτό το οποίο δεν είμαι σίγουρος αν καταλαβαίνω, είναι το παράδοξο το οποίο θα αποπειραθώ να μοιραστώ μαζί σας με το εξής παράδειγμα: ας υποθέσουμε λοιπόν ότι κάποιος θέλει να κάνει μια bi-national ρομαντική ιστορία που η μόνη κοινή γλώσσα μεταξύ δύο Ευρωπαίων εραστών είναι τα αγγλικά ή τα ισπανικά (ευρωπαϊκές γλώσες). Ακραία σύμβαση, ίσως, αλλά από ό,τι καταλαβαίνω μέχρις εδώ όλα καλά, τακτοποιείται. Αν, όμως, μέσω αυτής της ιστορίας αποπειράται να καταθέσει μια ίντριγκα εποχής ψυχρού πολέμου στην Ελλάδα και εμμέσως να μιλήσει για μια μικρή ιστορική ευρωπαϊκή χώρα καθυποταγμένη στο έλεος της τότε (και νυν) «άγριας» Δύσης, και συνεπώς ο Α' ανδρικός ρόλος είναι Αμερικάνος (μη Ευρωπαίος), πρέπει αυτός ο χαρακτήρας κατ' ανάγκη να μιλάει ελληνικά; Άρα, αφορά μεν Ελλάδα (Ευρώπη) αλλά η σχέση σαφώς είναι με ΗΠΑ (όπου ομιλούνται αγγλικά και ισπανικά, δηλαδή οι ίδιες ευρωπαϊκές γλώσσες). Ποιος και πώς αποφασίζει αν η ταινία αντανακλά την ευρωπαϊκή ταυτότητα ή όχι; Θα μετρά τους διαλόγους με χάρακα; Και αν η ταινία ΔΕΝ ζυγίζεται από τους διαλόγους; Αν η ταινία – ως οφείλει, για ορισμένους από εμάς - λειτουργεί πρωτίστως μέσα από εικόνα, subtext και σιωπές; Αυτό ΠΟΙΟΣ θα το αναγνωρίσει; ΠΩΣ θα το μετρήσει; Αυτομάτως δηλαδή ένα προτζεκτ μπορεί να ριψοκινδυνεύει να αποκλείστεί; Στέκει αυτή η λογική εν έτει 2010, όταν μιλάμε για εξωστρέφεια; Το άρθρο οφείλει να προβλέπει ανάσες οξυγόνου για τέτοιες περιπτώσεις, ή έστω για το «απρόβλεπτο» ή την «εξαίρεση». • ΑΡΘΡΟ 20 και 2 - ΠΕΡΙ ΜΗΤΡΩΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ και ΟΡΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ: είμαι της γνώμης ότι το πνεύμα του σχετικού άρθρου ("α. ο παραγωγός της ταινίας να έχει κύρια έδρα δραστηριότητας σην Ελλάδα και να είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο παραγωγών που τηρείται στο ΕΚΚ. β. η κύρια δραστηριότητα του να είναι η παραγωγή οπτικοακουστικών έργων...") οφείλει να ανοίξει αληθινά, διαφορετικά βρίσκεται σε αντιστρόφως ανάλογη κατεύθυνση από την καλοπροαίρετη πρόθεση ανάπτυξης και εξωστρέφειας που εξέφρασε ο Υπουργός και οι σύμβουλοί του: ΔΕΝ δίνει βάρος στους σκηνοθέτες-παραγωγούς, αλλά μονομερώς στους τοπικούς παραγωγούς-παραγωγούς. Το Μητρώο οφείλει να είναι ανοιχτό σε οποιονδήποτε σκηνοθέτη καταθέτει πρότζεκτ, ακόμα και ΧΩΡΙΣ παραγωγό-παραγωγό –ακόμα και αν ο ίδιος ο σκηνοθέτης-παραγωγός δεν έχει την παραγωγή ταινιών ως κύρια απασχόληση. Επίσης, το Μητρώο αγνοεί παντελώς τους creative παραγωγούς που ανατέλουν έξω, δηλαδή Έλληνες που σπούδασαν και τα κατάφεραν επαγγελματικά σε Ευρώπη και ΗΠΑ, εφόσον η πατρίδα δεν τους πρόσφερε έγκυρη σχολή. Ως προς το συγκεκριμένο άρθρο, το νομοσχέδιο φαίνεται αντι-αναπτυξιακό, αντι-ανταγωνιστικό και εσωστρεφές. Με μία λέξη, φοβικό. • Το επάγγελμα του παραγωγού οφείλει να ανοίξει πραγματικά – και σε παραγωγούς με την πραγματική έννοια του όρου, όπως δηλαδή εφαρμόζεται διεθνώς, σε Ευρώπη και ΗΠΑ: ως δύναμη δημιουργική και συνάμα δύναμη διοικητικής / οικονομικής μέριμνας (a creative and logistical force behind a project) που κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και παραγωγής ενός σχεδίου συμβάλλει στη διαμόρφωση της ιστορίας καθοδηγώντας / πραγματώνοντας το όραμα του σκηνοθέτη και του σεναριογράφου, ΚΑΙ παράλληλα υλοποιεί ένα έργο marketable, κατάλληλο όχι μόνο για φεστιβαλικό κοινό, αλλά για να επικοινωνήσει / διανεμηθεί και σε εκτός συνόρων territories. Για να γίνει όμως αυτό - ιδιαίτερα στο χώρο της μυθοπλασίας - ένας παραγωγός οφείλει να μπορεί υπεύθυνα να αναγνωρίζει αν ένα σενάριο είναι ζυγισμένο, επαρκώς δραματοποιημένο ή όχι, να έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει (και να δικαιολογεί) αν ο μύθος χρειάζεται αναθεώρηση, αναδιάρθρωση/αναδόμηση ώστε να συναντήσει το πιο ευρύ κοινό του κλπ., και να μπορεί να καθοδηγεί σκηνοθέτη και σεναριογράφο στα επόμενα revisions καταλήγοντας σε μια γραφή που συμφωνούν πως εκπέμπει μια μεγαλύτερη έλξη. Επίσης, να μπορεί σαφώς να εμπνέει και να καλλιεργεί εμπιστοσύνη στους δύο πρωταρχικούς/στενότερους δημιουργικούς του συνεργάτες, σκηνοθέτη (που ως αφηγητής έχει τον δημιουργικό έλεγχο της παραγωγής) και σεναριογράφο, έχοντας πλήρη γνώση ότι όλοι τους καλούνται να ΖΗΣΟΥΝ με το προτζεκτ για δύο, τρία ή και παραπάνω χρόνια. Κατα συνέπεια, ένας παραγωγός πέρα από το οργανωτικό / logistical μέρος, οφείλει να είναι πολυεδρικός (creative). Να έχει τριφτεί στη δραματουργία και αφ' ετέρου να γνωρίζει αποδεδειγμένα πώς λειτουργεί το διεθνές σύστημα, σε ποιο κοινό (ή συνδυασμένα κοινά) ένα προτζεκτ απευθύνεται, να μπορεί να το υποστηρίξει ξανά και ξανά σε επενδυτές, πιθανούς συμπαραγωγούς και sales agents (υπάρχουν για όλες τις τάσεις - όλα τα κοινά - όχι μόνο για «εμπορικά-εμπορικά» προτζεκτς), προσελκύοντας πραγματικό ενδιαφέρον και αξιόπιστες πηγές χρηματοδότησης. ΠΟΣΟΙ από τους παραγωγούς-παραγωγούς μας (πέρα από το ότι οι περισσότεροι ουσιαστικά ξεκίνησαν ως πολύ καλοί εκτελεστές παραγωγοί / line producers, όπως λέγονται στιις ΗΠΑ) εφαρμόζουν σωρευτικά αυτές τις προϋποθέσεις; • Έτσι, συνδέομαι με την εύγλωττη φράση «εν Ομίχλη» συναδέλφου που συνοψίζει: "πολλοί από εμάς, τους σκηνοθέτες, επιλέξαμε να γίνουμε και παραγωγοί, όχι επειδή μας ενδιέφερε η ιδιότητα του παραγωγού, αλλά επειδή χρειάστηκε". Ασφαλώς, ο παραγωγός πρέπει να δρα ως Παραγωγός και να αποκτά πνευματικά δικαιώματα για να υπογράφει συμφωνίες, να έχει τον οικονομικό έλεγχο, να εφαρμόζει όλα τα καλά που αναλύσαμε πιο πάνω, αλλά όταν αυτός στην πορεία αποδεικνύεται ότι δεν μοιράζεται τον ενθουσιασμό και το πάθος των δημιουργικών του συνεργατών (σκηνοθέτη και σεναριογράφου) και λειτουργεί στην ουσία ως εκτελεστής παραγωγός (διατηρώντας ποσοστό Παραγωγού 8%), δεν είναι τουλάχιστον άστοχο να εμφανίζεται ως ο κύριος Παραγωγός; (Food for thought). Στην παρούσα λοιπόν αποφασιστική καμπή του κινηματογράφου μας, θα πρέπει να διασφαλιστεί το ευνόητο: να ξεχωρίσουν οι καλοί εκτελεστές-παραγωγοί από τους καλούς πολυεδρικούς (creative) παραγωγούς μας - ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και τα κίνητρα για να ΓΕΦΥΡΩΘΕΙ το κενό εμπιστοσύνης στη σχέση πολυεδρικών παραγωγών με σκηνοθέτες και σεναριογράφους, ενθαρρύνοντας την αμοιβαία εμπιστοσύνη που θα μας κάνει να εξασφαλίζουμε ότι όλοι σε ένα προτζεκτ έχουμε το ίδιο όραμα και πρόθεση, και ότι μαζί συνεργαζόμαστε για να πετύχουμε τα ίδια αποτελέσματα. Αν ένας έχει μια πολύ διαφορετική άποψη και κίνητρο από τους υπόλοιπους της ομάδας για το πού κατευθύνεται το προτζεκτ, τελικά θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα τα οποία θα είναι αντιπαραγωγικά. • Κατά τη γνώμη μου (πέρα από τις όποιες πολύ φωτεινές εξαιρέσεις) η ατυχία / κακοδαιμονία της ελληνικής κινηματογραφίας κατά τα τελευταία τριάντα τόσα χρόνια εντοπίζεται στην έλλειψη πλειονότητας καθιερωμένων πολυεδρικών (δημιουργικών) παραγωγών. [Διαισθάνομαι δηλαδή πως η πρωταρχική πάθηση της κινηματογραφίας μας δεν είναι τόσο η διανομή, ή (τολμώ να πω) το σενάριο, που ο περισσότερος κόσμος συνήθως θεωρεί ως το μείζον πρόβλημα - εν μέρει δικαίως, μια και τα πάντα αναβλύζουν από αυτό. Τα τελευταία 12 χρόνια υπάρχουν στην χώρα μας εργαστήρια όπως το Μεσογειακό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (ΜΙΚ) και ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός αναγνωρισμένων δραματουργών, δικών μας και ξένων, που ανοίγουν τα μάτια όσων έχουν ευρύ μυαλό/ψυχή και ειλικρινή διάθεση να ψαχτούν για το καλό του προτζεκτ τους. Επίσης, όπως θα γνωρίζετε, υπάρχουν στο εξωτερικό έγκυρα workshops (ακόμα και μέσω διαδικτύου) όπου κανείς υποβάλλει το σενάριό του και λαμβάνει δραματουργική κριτική, αν επιθυμεί να αποτανθεί εκεί]. • Επομένως, ακόμα και αν συμπεράνουμε ότι με τον νέο νόμο μια ταινία θα είναι τέλεια σκηνοθετημένη και εκτελεσμένη, μου είναι δύσκολο να φαντασθώ πώς με την ίδια λογική και απαράλλαχτη πλειοψηφία παραγωγών των προηγούμενων δεκαετιών θα έχουμε μία σοβαρή λίστα από προτζεκτς των οποιων η ιστορία θα συναντήσει ένα αρκετά ευρύ κοινό μέσα ή/και έξω από την Ελλάδα. • Μια νέα γενιά Ελλήνων πολυεδρικών παραγωγών με ταλέντο και εμπειρία είναι εδώ, έχει ήδη ανατείλει, κάποιους/ες τους/τις ξέρουμε, ενώ κάποιους άλλους όχι ακόμα. Γιατί δεν τους στηρίζουμε; Γιατί δεν τους ανακαλύπτουμε; Διακρίνονται. Ορισμένοι εργάζονται στον τόπο μας, άλλοι σε Ευρώπη και ΗΠΑ (Έλληνες). ΟΛΟΙ αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να ενθαρρυνθούν. Όσοι είναι Έλληνες και τα έχουν καταφέρει σε Ευρώπη και ΗΠΑ, να μπορούν να αναλάβουν προτζεκτς με το ΕΚΚ - εφόσον το επιθυμούν - ΧΩΡΙΣ να είναι απαραίτητο να έχουν ως κύρια χώρα δραστηριότητας την Ελλάδα. Μην αποκλειστούν. • Θα ήθελα να επανεστιάσω στο σημείο πως το Μητρώο και το ΕΚΚ (ΑΡΘΡΟ 10 - ΠΕΡΙ ΣΚΟΠΩΝ) οφείλουν να είναι ανοιχτοί προς τον Σκηνοθέτη-Παραγωγό (ιδιαίτερα τους πρωτοεμφανιζόμενους) που καταθέτει πρότζεκτ χωρίς Παραγωγό και χωρίς να έχει ο Σκηνοθέτης κύρια δραστηριότητα την παραγωγή ταινιών. Διαφορετικά, το άρθρο 20 εκτιμώ πως θα λειτουργήσει φοβικά και συνεπώς θα πρέπει να καταργηθεί. • Λαμβάνοντας υπόψη ΟΛΑ τα παραπάνω, το άρθρο 20 θα μπορούσε όντως να ανοίξει φτερά και να αποκτήσει ένα αυθεντικά ανταγωνιστικό, αναπτυξιακό, εξωστρεφές πνεύμα. Θεωρώ πως είναι καλό που το νομοσχέδιο επιτέλους ήρθε – όμως, επιφυλάσσομαι ως προς το επόμενο βήμα: να γίνουν οι μετατροπές κι οι εξειδικεύσεις που θα του δώσουν ένα αυθεντικά εξωστρεφή και δικαιότερο χαρακτήρα. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Εννοείται, στηρίζω Ομίχλη και 5 κοινά σημεία, αλλά, ειλικρινά, έχω πρόβλημα με διαχωρισμούς σε ενεργούς και ανενεργούς, σε υγιείς και ασθενείς και ξαστεριές ανώνυμες. Όλοι μας έχουμε ανάγκη τη διαφορετική για τον καθένα βιταμίνη που χρειαζόμαστε. Μπορεί να τη δώσει η Πολιτεία; Χρέος της είναι να αφαιρεί τα εμπόδια και όχι να τα αναστηλώνει. Χρέος της είναι να οδηγεί τις εξελίξεις. Κι εμείς, αν αντί να προσπαθούμε να γεφυρώσουμε το κενό εμπιστοσύνης, αν αντί να είμαστε ποιοτικοί, επικοινωνιακοί και ανταγωνιστικοί, επιδιώκουμε απλώς να εξαφανίσουμε το αντίπαλο δέος, τότε με το σπαθί μας θα είμαστε άξιοι της τύχης μας - εντωμεταξύ θα την πατήσει και η νεότερη γενιά. Αυτά. Σας ευχαριστώ, Νίκος Φραγκιάς EmberFrames Σκηνοθέτης-Σεναριογράφος-Παραγωγός Director's Guild of Great Britain, πλήρες μέλος