1. Στο τέλος της παρ. 1 του άρθρου 41Δ του ν. 2725/1999 (Α 121), όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 5 του ν. 3057/2002 (Α 239)και η παρ. αυτή τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρθρου 4 του ν.3262/2004 (Α 173), αντικαθίσταται ως εξής:
«Τα οικεία αθλητικά σωματεία, οι Α.Α.Ε. και τα Τ.Α.Α, σε περίπτωση παράνομων πράξεων βίας κατά προσώπων ή πραγμάτων από μέλη Λέσχης φίλων τους εξ αφορμής αθλητικής εκδήλωσης, υποχρεούνται να διευκολύνουν το έργο των αστυνομικών αρχών με τη γνωστοποίηση σ’ αυτές των στοιχείων της ταυτότητας των υπαιτίων και ευθύνονται με τα πρόσωπα αυτά εις ολόκληρον για τη ζημία που προξένησαν σε τρίτους. Τα ως άνω αθλητικά σωματεία, οι Α.Α.Ε. και τα Τ.Α.Α έχουν, μετά την καταβολή της αποζημίωσης, δικαίωμα αναγωγής κατά των υπαιτίων».
2. Η παρ. 11 του άρθρου 41 Δ΄ του ν.2725/1999 (Α 121), όπως προστέθηκε με την παρ. 8 του άρθρου 4 του ν.3262/2004 (Α΄- 173) και τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 του ν.3708/2008 (Α΄- 210), αντικαθίσταται ως εξής :
«11. α. Οι Π.Α.Ε. που αγωνίζονται στα εθνικά επαγγελματικά πρωταθλήματα Α΄ και Β΄ εθνικής κατηγορίας ποδοσφαίρου και οι Κ.Α.Ε. της Α1 εθνικής κατηγορίας καλαθοσφαίρισης, υποχρεούνται να προσλαμβάνουν πιστοποιημένες ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας για την εφαρμογή μέτρων ευταξίας των γηπέδων και για τη συνοδεία των φιλάθλων τους, όπως η λειτουργία τους ορίζεται από τον νόμο 2518/1997 (Α 164) περί προϋποθέσεων λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας. Την ίδια υποχρέωση για πρόσληψη πιστοποιημένων ιδιωτικών εταιρειών ασφαλείας έχουν και τα λοιπά αθλητικά σωματεία, Α.Α.Ε. ή Τ.Τ.Α. στις περιπτώσεις που οφείλουν να μισθώνουν μαζικό μέσο μεταφοράς για την οργανωμένη μετακίνηση οπαδών τους.
β. Οι ανωτέρω εταιρείες, απαιτείται να πιστοποιούνται και να ειδικεύονται σε ειδικά θέματα παροχής υπηρεσιών ασφαλείας για τη συνοδεία και επιτήρηση οργανωμένων φιλάθλων εντός και εκτός αθλητικών εγκαταστάσεων και τήρησης ευταξίας στους χώρους των εξεδρών των αθλητικών εγκαταστάσεων και στους χώρους στάθμευσης.
γ. Καταστάσεις με τα στοιχεία ταυτότητας και τη διεύθυνση κατοικίας του προσωπικού ασφαλείας καταρτίζονται με ευθύνη των Α.Α.Ε. ή Τ.Τ.Α. ή των αθλητικών σωματείων που προσλαμβάνουν το προσωπικό αυτό και παραδίδονται στην αρμόδια αστυνομική αρχή, στη Δ.Ε.Α.Β., στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και στη διοργανώτρια αρχή το αργότερο σαράντα οκτώ ώρες πριν την έναρξη κάθε αθλητικής συνάντησης.
δ. Στις παραπάνω καταστάσεις συμπεριλαμβάνονται και οι οριζόμενοι κατά περίπτωση από τις Α.Α.Ε. ή Τ.Τ.Α. ή αθλητικά σωματεία υπεύθυνοι κατά τομέα δραστηριότητας. Οι ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας συνεργάζονται με την αστυνομική αρχή, για την επιβολή των λαμβανόμενων μέτρων ευταξίας. Τα ειδικότερα καθήκοντα του προσωπικού ασφαλείας σε κάθε συγκεκριμένο αγώνα καθορίζονται από τον υπεύθυνο ασφαλείας αγώνων της παραγράφου 4 και είναι ιδίως:
i) Η τήρηση της ευταξίας κατά τις ομαδικές οργανωμένες μετακινήσεις φιλάθλων προς και από τις αθλητικές εγκαταστάσεις στο πλαίσιο των λαμβανόμενων μέτρων για την αποτροπή συμπλοκών και εκτρόπων.
ii) Η τήρηση της ευταξίας στους χώρους στάθμευσης των αθλητικών εγκαταστάσεων.
iii) Η τήρηση της ευταξίας και της σειράς προτεραιότητας στις εισόδους των αθλητικών εγκαταστάσεων.
iv) Η τοποθέτηση των θεατών στις εξέδρες των αθλητικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με όσα αποφασίσθηκαν από την αρμόδια αστυνομική αρχή και η υποβοήθηση των αστυνομικών δυνάμεων για το διαχωρισμό των φιλάθλων των διαγωνιζόμενων ομάδων, καθώς και για την αποτροπή εισόδου τούτων στον αγωνιστικό χώρο.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Προστασίας του Πολίτη και Πολιτισμού και Τουρισμού ρυθμίζεται κάθε λεπτομέρεια της παρουσίας, εμφάνισης και δραστηριότητας του προσωπικού ασφαλείας».
3. Οι παρ. 12 και 13 του άρθρου 41 Δ΄ του ν.2725/1999 (Α 121), όπως προστέθηκαν με το άρθρο 4 του ν.3708/2008 (Α 210), αντικαθίστανται ως εξής:
«12.
Στα καθήκοντα των εταιρειών ασφαλείας περιλαμβάνεται και το προβλεπόμενο από την παράγραφο 1 του άρθρου 275 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας δικαίωμα να συλλαμβάνουν τους δράστες πράξεων βίας στις περιπτώσεις αυτόφωρων αδικημάτων και να τους παραδίδουν αμέσως στην παριστάμενη Αστυνομική Αρχή.
13. Ο σωματικός έλεγχος των προσερχόμενων φιλάθλων πραγματοποιείται μόνο από την αστυνομική αρχή, όργανα της οποίας παρίστανται στις θύρες εισόδου της αθλητικής εγκατάστασης. Το προσωπικό των εταιριών ασφαλείας έχει το δικαίωμα να ζητά την επίδειξη του δελτίου αστυνομικής ταυτότητας ή κάθε άλλου νομιμοποιητικού εγγράφου κάθε προσώπου που εισέρχεται σε αθλητικό χώρο. Σε περίπτωση που προσερχόμενος φίλαθλος αρνηθεί το σωματικό έλεγχο ή δεν επιδεικνύει το δελτίο αστυνομικής ταυτότητας ή κάθε άλλο νομιμοποιητικό έγγραφο, η αστυνομική αρχή ή το προσωπικό των εταιριών ασφαλείας δικαιούνται αντιστοίχως να μην επιτρέπουν την είσοδό του στην αθλητική εγκατάσταση».
4. Στο άρθρο 41 Δ του ν.2725/1999 (Α 121), προστίθενται παρ. 14, 15, 16 και 17, ως εξής:
«14. Υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 41 Ε του παρόντος νόμου, κατόπιν άδειας του κατά τόπο Εισαγγελέα ή αθλητικού Εισαγγελέα επιτρέπεται η βιντεοσκόπηση ή η καταγραφή με ανάλογα μέσα των πράξεων βίας κατά προσώπων και πραγμάτων που διαπράττονται εντός και εκτός των αθλητικών εγκαταστάσεων πριν κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη της αθλητικής συνάντησης. Το υλικό αυτό αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας και καταστρέφεται με απόφαση του χορηγήσαντος την άδεια για τη συλλογή του Εισαγγελέα.
15. Τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που ευρίσκονται σε ακτίνα μικρότερη των διακοσίων (200) μέτρων από αθλητική εγκατάσταση στην οποία πραγματοποιείται αθλητική συνάντηση απαγορεύεται να προσφέρουν οινοπνευματώδη ποτά τέσσερις (4) ώρες πριν και δύο (2) ώρες μετά τη διεξαγωγή της αθλητικής συνάντησης. Σε περίπτωση παραβίασης της ως άνω απαγόρευσης επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο από τριάντα χιλιάδες (30.000) έως πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ με απόφαση του οικείου δημάρχου και αφαίρεση της άδειας λειτουργίας του καταστήματος από δύο (2) έως έξι (6) μήνες.
16. Ο καθορισμός των ζωνών ή τμημάτων κερκίδων αθλητικών εγκαταστάσεων στις οποίες δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση θεατών ως και η μείωση του αριθμού θεατών, αποτελεί ευθύνη της υπεύθυνης για την τήρηση της τάξης στην αθλητική εγκατάσταση αστυνομικής αρχής.
17. Ο χαρακτηρισμός αγώνα ως υψηλού κινδύνου από απόψεως τάξης και ασφάλειας γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αθλητισμού ύστερα από πρόταση της αστυνομικής αρχής και γνώμη της Δ.Ε.Α.Β.».
18. Στα μέλη της διοίκησης και στους εκπροσώπους ΑΑΕ και ΤΑΑ που παραβιάζουν τις διατάξεις παραγράφου 11 του άρθρου 41Δ΄ του ν. 2725/1999 (Α 121), επιβάλλεται ποινή φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή 100.000 €.
19. Στο τέλος του άρθρου 41 Ζ΄ του ν.2725/1999 (Α΄- 121), προστίθεται παρ. 11, ως εξής:
«11. Εάν μέλη Λέσχης φίλων αθλητικού σωματείου, Α.Α.Ε. ή Τ.Α.Α. κινήθηκαν οργανωμένα και ενήργησαν πράξεις βίας κατά προσώπων ή πραγμάτων ή δεν συμμορφώθηκαν με τις αποφάσεις της αρμόδιας αρχής κατά τη μετάβασή τους σε γήπεδο ή σε χώρο γηπέδου ή κατά την αποχώρησή τους μετά τη λήξη αθλητικής συνάντησης, απαγορεύεται στο οικείο αθλητικό σωματείο Α.Α.Ε. ή Τ.Α.Α. να οργανώσει ομαδική μετακίνηση για τους επόμενους αγώνες της αγωνιστικής περιόδου. Αν υπολείπονται λιγότεροι από πέντε (5) αγώνες η ως άνω απαγόρευση εκτείνεται και για τους πέντε (5) πρώτους εκτός έδρας αγώνες της επόμενης αγωνιστικής περιόδου στην οποία συμμετέχει το οικείο αθλητικό σωματείο ή Τ.Α.Α. ή Α.Α.Ε. Στα μέλη της διοίκησης και στους εκπροσώπους αθλητικού σωματείου, Α.Α.Ε. ή Τ.Α.Α. που παραβιάζουν την ως άνω απαγόρευση τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) μηνών».
Η αστική ευθύνη και η ευθύνη απέναντι στην κοινότητα είναι έννοιες οι οποίες απασχολούν, για διαφορετικούς λόγους, όλες σχεδόν τις ανώνυμες εταιρίες. Άλλες για λόγους προβολής-διαφήμισης άλλες για λόγους προβολής-εξιλέωσης προσπαθούν να συμμετέχουν άμεσα (μέσω προγραμμάτων δράσεων) ή έμμεσα (μέσω χρηματοδοτήσεων τρίτων) στην παραγωγή κοινωνικού έργου. Στην Ελλάδα με κάποιες ίσως μεμονωμένες εξαιρέσεις, οι ΠΑΕ περιορίζονται σε αιμοδοσίες και σε γιορτινές επισκέψεις σε νοσοκομεία, ορφανοτροφεία και σχετικά ιδρύματα.
Φυσικά δεν είναι αντικείμενο του νόμου το πώς θα αναπτύξουν την εταιρική ευθύνη τους οι ομάδες, παρόλα αυτά τη στιγμή που φιλοδοξεί να καταπολεμήσει τη βία θα μπορούσε να κάνει μια αναφορά στην ανάγκη ανάληψης από τις ομάδες κάποιων βασικών πρωτοβουλιών. Δίπλα στις ποινές θα μπορούσαν να προστεθούν μπόνους για τις ομάδες εκείνες που καταφέρνουν να προωθήσουν με επιτυχία τον εθελοντισμό, να προσφέρουν λύση σε ένα πρόβλημα της τοπικής κοινωνίας, να κινητοποιήσουν τους οπαδούς τους προς την κατεύθυνση του ενεργού πολίτη-φίλαθλου ο οποίος αγαπά την πόλη του όπως της ομάδα της. Δίπλα στην επιβράβευση της μη-βιας , θα πρέπει να στηθεί και η επιβράβευση της πρωτοβουλίας, της δημιουργίας ή και της ενδεχόμενης σύγκρουσης με τις δυνάμεις που επιθυμούν τη διατήρηση της κατάστασης.
Στα τέσσερα σχόλια που προηγήθηκαν προσπάθησα να τονίσω την αναγκαιότητα ύπαρξης μιας μη ποινικής αντιμετώπισης της βίας στα γήπεδα. Το επιχείρημα είναι πως ακόμη και αν οι μεγάλες ποινές περιορίσουν τα κρούσματα βίας στα γήπεδα, δεν θα εξαλείψουν τις οργανωτικές και δομικές ανεπάρκειες που τα προκαλούν. Η βία θα επανεμφανίζεται αν όχι στα γήπεδα, γύρω από αυτά. Στο χαρακτηριστικό επιχείρημα πως τέτοιου είδους προσεγγίσεις είναι καλές για τη Δανία και το Λουξεμβούργο αλλά ανεφάρμοστες στα «Βαλκάνια», μπορούμε να σημειώσουμε ότι εφαρμόζονται σε χώρες με ακραία ποδοσφαιρική βία, όπως η Πολωνία. Από την άλλη, ακόμη και αν η κοινωνική παρέμβαση μέσω του ποδοσφαίρου δεν αποδώσει σε σχέση με την καταπολέμηση της βίας, θα συνεισφέρει τα μέγιστα στο να μεταστραφεί η (κακή) δημόσια εικόνα του ποδοσφαίρου η οποία αποτελεί πόλο έλξης όχι για παθιασμένους οπαδούς-ultras αλλά για hooligans.
Η επιχειρηματολογία είναι άπειρη, όσο άπειρες είναι και οι εφαρμογές που δοκιμάζονται καθημερινά εντός και εκτός γηπέδων. Αυτό που πιστεύω όμως πως πρέπει να μας απασχολήσει σαν κοινωνία, είναι όχι μόνο το πώς θα απαλλαγούμε από τη βία, αλλά και το πώς θα διοχετεύσουμε τη δυναμική που φέρουν οι οπαδοί προς μια κατεύθυνση εποικοδομητική τόσο για αυτούς, όσο και για την κοινότητα στην οποία ζουν. Ή για να το θέσω ποιο κυνικά, πως θα μπορέσει η πολιτεία να εκμεταλλευτεί την δυνατότητα του αθλητισμού να κινητοποιεί μάζες, προκειμένου να κινητοποιήσει τους οπαδούς προς μια θεμιτή και λειτουργική για αυτήν κατεύθυνση.
Μίμης Πετρίδης
Δρ. Πολιτικών Επιστημών