1. Η παρ. 4 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίσταται ως ακολούθως:
«4. Το συνολικό εμβαδόν της επιφάνειας καταδυτικού πάρκου δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από δύο (2) τετραγωνικά χιλιόμετρα και μπορεί να αποτελείται και από χωριστά τμήματα θαλάσσιου χώρου.».
2. Το δεύτερο εδάφιο της περ. α της παρ. 5 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίσταται ως ακολούθως:
«Πάσης φύσεως σκάφη εντός των καταδυτικών πάρκων θα τηρούν τις διατάξεις των Διεθνών Κανονισμών Αποφυγής Συγκρούσεων (Δ.Κ.Α.Σ.), σύμφωνα με το ν.δ. 93/74 (Α΄ 293). Ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις ασφαλούς ναυσιπλοΐας για τα σκάφη αυτά, δύνανται να καθορίζονται με την απόφαση παραχώρησης ως μέρος του Κανονισμού Λειτουργίας του καταδυτικού πάρκου. Σε συντρέχουσα περίπτωση αντιμετώπισης ή ρύθμισης ζητημάτων έκτακτης ή ειδικής φύσης, που έχουν σχέση με την τήρηση της τάξης και της ασφάλειας πέριξ των καταδυτικών πάρκων, εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Λιμένα κάθε Λιμενικής Αρχής».
3. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 7 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίσταται ως εξής:
«7. Ο κατά την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου χαρακτηρισμός είναι δυνατόν να περιλαμβάνει ή να αναφέρεται σε θαλάσσια περιοχή που έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10 του ν. 4014/2011 (Α΄ 209) και τις λοιπές σχετικές διατάξεις ή σε Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο ή άλλη προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή ή σε τμήματα τέτοιων περιοχών. Ο κατά την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου χαρακτηρισμός είναι δυνατόν να περιλαμβάνει και θαλάσσιες περιοχές όπου έχουν χωροθετηθεί και λειτουργούν θαλάσσιες υδατοκαλλιέργειες για τον σκοπό της αναψυχής με ταυτόχρονη ανάδειξη της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας και του προϊόντος της ως καταδυτικού. Με απόφαση του αρμόδιου Γενικού Διευθυντή ή – σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 109 του ν. 4622/2019 – με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού τα καταδυτικά πάρκα επιτρέπεται να περιλαμβάνουν στο θαλάσσιο χώρο τους και κηρυγμένους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους, στους οποίους θα απαγορεύονται η είσοδος και οι καταδύσεις, καθώς και ΕΕΑΧ, εφόσον η λειτουργία αυτών των χώρων διέπεται από ειδικό κανονισμό σύμφωνο με τις προβλέψεις της εν λόγω διάταξης.».
4. Η παρ. 11 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίσταται ως εξής:
«11. Με την κοινή απόφαση της παρ. 1 οριοθετείται το καταδυτικό πάρκο με συντεταγμένες κατά το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς (ΕΓΣΑ ΄87) και με σχετικό τοπογραφικό διάγραμμα, ενώ αναφέρεται και η θέση του πάρκου και το εμβαδόν της επιφάνειάς του. Με όμοια απόφαση παραχωρείται το δικαίωμα χρήσης, κατά τον προορισμό του παραχωρούμενου χώρου και η διαχείριση του πάρκου και καθορίζεται η ετήσια αποζημίωση (μίσθωμα). Αν ο αιτών υπαναχωρήσει, ο χαρακτηρισμός μπορεί να χωρήσει ούτως ή άλλως και η παραχώρηση να γίνει προς άλλον ενδιαφερόμενο, χωρίς ανάγκη επαναπροσκόμισης των εγγράφων, που άπτονται της καταλληλότητας του χώρου για τη χρήση καταδυτικού πάρκου, εφόσον το επιθυμεί ο νέος παραχωρησιούχος, ο οποίος στην περίπτωση αυτήν οφείλει μετά την παραχώρηση να αποδώσει σε αυτόν, που υπέβαλε την αρχική αίτηση, τις πραγματικές δαπάνες, που απαιτήθηκαν για την έκδοση των χρησιμοποιηθέντων από τον παραχωρησιούχο εγγράφων, όπως αυτές θα αποδεικνύονται από επίσημα παραστατικά. Η παραχώρηση έχει διάρκεια είκοσι (20) ετών και είναι δυνατόν να ανανεώνεται για δέκα (10) έτη κάθε φορά με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών συνοδευόμενη από τα δικαιολογητικά των περιπτώσεων α΄, β΄ και ζ΄ της παραγράφου 8. Ο φορέας υποχρεούται μετά το πέρας της δεκαετίας να προσκομίσει ανανέωση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) που έχει υποβάλει. Το ετήσιο αντάλλαγμα (μίσθωμα) για την παραχώρηση αμιγώς του θαλάσσιου χώρου του καταδυτικού πάρκου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα (10) ευρώ ανά στρέμμα. Το ποσό αυτό μπορεί να αναπροσαρμόζεται με κάθε ανανέωση της παραχώρησης με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και μέχρι το διπλάσιο του εκάστοτε καταβαλλόμενου. Το συνολικό μίσθωμα μπορεί να συνίσταται σε ετήσια καταβολή χρηματικού ποσού, ποσοστό επί των ετήσιων κερδών ή του ετήσιου κύκλου εργασιών (τζίρου) ή συνδυασμό αυτών. Για την καταβολή του μισθώματος δίδεται περίοδος χάριτος δύο ετών από την παραχώρηση. Κατά τον καθορισμό του συνολικού μισθώματος λαμβάνονται υπόψη οι συνθήκες κάθε καταδυτικού πάρκου, τα οφέλη της περ. δ΄ της παρ. 10 και η προβλεπόμενη κερδοφορία του, ώστε να επιτυγχάνεται η βιωσιμότητά του ως ευεργετικού περιβαλλοντικού και αναπτυξιακού μέτρου. Tο ύψος και το είδος του μισθώματος εισηγείται η κατά τόπον αρμόδια Επιτροπή Δημοσίων Κτημάτων. Η εισήγηση διατυπώνεται για μεν το τμήμα αιγιαλού και παραλίας – εφόσον ζητείται και χώρος αιγιαλού ή παραλίας – μετά από εξέταση και συγκριτικών μισθωτικών στοιχείων της περιοχής, αν υπάρχουν, τα οποία προσκομίζει ο Προϊστάμενος της αρμόδιας κατά τόπον Κτηματικής Υπηρεσίας, που μετέχει σε αυτήν ως εισηγητής, για δε τη θαλάσσια περιοχή και τον πυθμένα, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο. Το καθοριζόμενο μίσθωμα εισπράττεται κατά τις διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε. Η κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 13 απόφαση περιλαμβάνει τους όρους, που κρίνεται σκόπιμο να περιληφθούν βάσει των γνωμοδοτήσεων των λοιπών αρμόδιων Υπηρεσιών και φορέων της Διοίκησης της περίπτωσης γ΄ της παραγράφου 9. Οι όροι αυτοί και το ως άνω μίσθωμα μπορούν να αναπροσαρμόζονται με κάθε απόφαση ανανέωσης. Η απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 13 δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μαζί με το τοπογραφικό διάγραμμα της περίπτωσης στ΄ της παραγράφου 8. Σε περίπτωση μεταβολής ή τροποποίησης επί το ευνοϊκότερο για τον αιτήσαντα την παραχώρηση, εφαρμόζονται με αίτησή του οι νέες ευνοϊκές διατάξεις, οι οποίες διέπουν το Καταδυτικό Πάρκο».
5. Οι παρ. 12 και 13 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίστανται ως εξής:
«12. Σε περίπτωση μη εκπλήρωσης ή πλημμελούς εκπλήρωσης του σκοπού της παραχώρησης εκ μέρους του φορέα διαχείρισης, καθώς και για λόγους δημοσίου συμφέροντος είναι δυνατή η λήξη και άρση της κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 13 παραχώρησης της χρήσης και της διαχείρισης του καταδυτικού πάρκου στον φορέα διαχείρισης αυτού με κοινή απόφαση των αρμοδίων Γενικών Διευθυντών ή – σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 109 του ν. 4622/2019 – των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
13. Η από οποιαδήποτε αιτία λήξη της παραχώρησης καταδυτικού πάρκου στον φορέα διαχείρισης αυτού δεν αίρει τον κατά την παράγραφο 1 του παρόντος χαρακτηρισμό ως καταδυτικού πάρκου της σχετικής θαλάσσιας περιοχής. Διατηρούνται σε πλήρη ισχύ οι απαγορεύσεις και λοιποί όροι της αλιείας εντός αυτού και ο χώρος μπορεί να παραχωρηθεί ως καταδυτικό πάρκο σε άλλον ενδιαφερόμενο, χωρίς ανάγκη επαναπροσκόμισης των εγγράφων, που άπτονται της καταλληλότητας του χώρου για τη συγκεκριμένη χρήση. Ο χαρακτηρισμός του χώρου ως καταδυτικού πάρκου μπορεί να αίρεται ολικά ή μερικά μετά τη λήξη υπάρχουσας παραχώρησης με κοινή απόφαση των αρμοδίων Γενικών Διευθυντών ή – σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 109 του ν. 4622/2019 – των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας και έπειτα από σύμφωνες γνώμες των Υπουργείων της παρ. 1 του παρόντος άρθρου».
6. Η παρ. 14 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίσταται ως εξής:
«14. Ο φορέας διαχείρισης του καταδυτικού πάρκου ασκεί αποκλειστικά και μόνο τη διαχείριση, οργάνωση, επίβλεψη, προστασία και εκμετάλλευση του πάρκου, ως επισκέψιμου υποβρύχιου χώρου αναψυχής και δεν παρέχει υπηρεσίες καταδύσεων αναψυχής, που παρέχονται αποκλειστικά από τους Παρόχους Καταδυτικών Υπηρεσιών του παρόντος νόμου. Ο Φορέας Διαχείρισης του Καταδυτικού Πάρκου επιτρέπεται να παράγει και να εμπορεύεται σχετικό με το πάρκο ενημερωτικό, διδακτικό, πληροφοριακό και τουριστικό υλικό, σε έντυπη, φωτογραφική, ηλεκτρονική ή άλλη μορφή, καθώς και να εισπράττει ανταλλάγματα για την παραχώρηση δικαιωμάτων επαγγελματικής φωτογράφησης ή κινηματογράφησης εντός του χώρου του πάρκου ή δημόσιας χρήσης του ονόματος, των διακριτικών σημάτων και εν γένει στοιχείων του πάρκου εντός και εκτός αυτού σε συνδυασμό με το όνομα και τα εν γένει χαρακτηριστικά των αποδεκτών της υπηρεσίας αυτής.».
7. Στην παρ. 16 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 προστίθεται εδάφιο ως εξής:
«Κατ’ εξαίρεση ο φορέας διαχείρισης μπορεί να απαγορεύει προσωρινά ή μόνιμα την είσοδο στο πάρκο σε συγκεκριμένο πάροχο καταδυτικών υπηρεσιών ή επισκέπτη, σε περίπτωση επανειλημμένης παραβίασης του νόμου, της απόφασης παραχώρησης και των κανονισμών λειτουργίας και ασφαλείας του Πάρκου.».
8. Η παρ. 20 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 αντικαθίσταται ως εξής:
«20. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι δυνατή η συμπλήρωση και εξειδίκευση των δικαιολογητικών της παραγράφου 8 και των διαδικασιών του παρόντος άρθρου, καθώς και η ρύθμιση κάθε ειδικότερου, τεχνικού ή λεπτομερειακού ζητήματος σχετικού με τα προβλεπόμενα στο παρόν άρθρο, χωρίς να επιβάλλονται περισσότερες υποχρεώσεις ή περιορισμοί.».
Στην παρ. 3 να απαλειφθεί εντελώς η περίοδος «Με απόφαση του αρμόδιου Γενικού Διευθυντή ή – σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 109 του ν. 4622/2019 – με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού τα καταδυτικά πάρκα επιτρέπεται να περιλαμβάνουν στο θαλάσσιο χώρο τους (…) και Επισκέψιμους Ενάλιους Αρχαιολογικούς Χώρους, εφόσον η λειτουργία αυτών των χώρων διέπεται από ειδικό κανονισμό σύμφωνο με τις προβλέψεις της εν λόγω διάταξης», γιατί έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το άρθρο 7 του Αρχαιολογικού Νόμου 3028/02, όπως ισχύει
Χρειάζεται να προστεθεί συμπληρωματική διάταξη για το μίσθιο των καταδυτικών Πάρκων που είναι εν εξελίξει πχ για το Καταδυτικό Πάρκο Αποκόρωνα το οποίο τρέχει η μελετητική μας ομάδα έχει προβλεφθεί μίσθιο 50 ευρώ ανά στρέμμα. Η συγκεκριμένη απόφαση έχει συμπεριληφθεί στην ΚΥΑ του Πάρκου που έχει ήδη υπογραφεί από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας αλλά και Οικονομίας.
Επιπλέον, μια γενική παρατήρηση αφορά την υπο-στελέχωση του αρμόδιου τμήματος διεκπεραίωσης των αιτήσεων χωροθέτησης Καταδυτικών Πάρκων, της Δ/νσης Χωρικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ. Το εν λόγω τμήμα στελεχώνεται μόνο από δυο άτομα (προϊστάμενος και υπάλληλος), τα οποία, όπως είναι λογικό, δεν δύνανται να διεκπεραιώσουν σε εύλογο χρονικό διάστημα τον μεγάλο αριθμό αιτήσεων χωροθέτησης Καταδυτικών Πάρκων, που έχουν κατατεθεί και πρόκειται να κατατεθούν στο άμεσο μέλλον. Επομένως, η ενίσχυση της αρμόδιας υπηρεσίας με ανθρώπινο δυναμικό είναι επιτακτική.
Η δημιουργία καταδυτικών πάρκων είναι απαραίτητο να εντάσσεται στη συνολική χωρική διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Επίσης, δεν μπορεί να αγνοείται το ευρύτερο πλαίσιο προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, όπως αυτό εκφράζεται από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και την οδηγία 2008/56 για τη θαλάσσια στρατηγική. Το γεγονός ότι φαίνεται να αγνοείται η συναρμοδιότητα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στα θέματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος γεννά πρόσθετες ανησυχίες.
Δεδομένης της αυξανόμενης σύγκρουσης μεταξύ διαφορετικών χρήσεων που αναπτύσσονται και διεκδικούν θαλάσσιο χώρο, παράλληλα με τον τουρισμό, είναι σημαντικό η δημιουργία των καταδυτικών πάρκων να υπόκειται σε ουσιαστική διαβούλευση και συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων (σύλλογοι αλιέων, σύλλογοι ξενοδόχων, τοπική αυτοδιοίκηση κλπ).
Σχόλια Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας επί του Σχεδίου νόμου «Ανάπτυξη καταδυτικού τουρισμού, ρυθμίσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα, ρυθμίσεις για κολυμβητικές δεξαμενές εντός τουριστικών καταλυμάτων, σήμα πιστοποίησης glamping και λοιπές διατάξεις»
Σε σχέση με το Σχέδιο νόμου του Υπουργείου Τουρισμού, το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 24.2.2020 και μέχρι τις 9.3.2020, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (στο εξής, «Ορνιθολογική») έχει τα ακόλουθα σχόλια.
Η Ορνιθολογική επισημαίνει προκαταρκτικώς ότι είναι σύμφωνη με τις ενέργειες ανάδειξης του τουρισμού της χώρας, εφόσον όμως γίνονται στο πλαίσιο του σεβασμού των οικοτόπων και της βιοποικιλότητας, σύμφωνα με τις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους και 2009/147/ΕΕ για τα άγρια πτηνά, οι οποίες πρέπει να γίνονται σεβαστές από τη διοίκηση όταν θεσπίζει μέτρα σε προστατευόμενες περιοχές.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ορνιθολογική έχει τα ακόλουθα σχόλια σε σχέση με τα άρθρα 15 και 55 του Σχεδίου νόμου.
Ι. Επί των άρθρων 15 και 55 του Σχεδίου νόμου
1. Το Σχέδιο νόμου προβλέπει την άσκηση δραστηριοτήτων εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000 σε δύο περιπτώσεις:
2. Κατ’ αρχάς, στο άρθρο 15 παρ. 3 του Σχεδίου νόμου, το οποίο τροποποιεί το άρθρο 13 παρ. 7 του ν. 3409/2005, αναφέρεται ότι «Ο κατά την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου χαρακτηρισμός είναι δυνατόν να περιλαμβάνει ή να αναφέρεται σε θαλάσσια περιοχή που έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10 του ν. 4014/2011 (Α΄ 209) και τις λοιπές σχετικές διατάξεις ή σε Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο ή άλλη προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή ή σε τμήματα τέτοιων περιοχών». Σε σχέση με έργα και δραστηριότητες που υλοποιούνται στις περιοχές του δικτύου Natura 2000, το Σχέδιο νόμου παραπέμπει στο άρθρο 10 του ν. 4014/2011 που προσδιορίζει τις διαδικασίες αδειοδότησης, στις οποίες περιλαμβάνεται η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ως τμήμα της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων).
3. Κατά την ανωτέρω διάταξη, τα καταδυτικά πάρκα του Σχεδίου νόμου είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν και θαλάσσιες περιοχές του δικτύου Natura 2000 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
4. Περαιτέρω, τα άρθρα 50 έως 55 του Σχεδίου νόμου ρυθμίζουν το λεγόμενο «glamping», ήτοι, κατά το Σχέδιο νόμου, την «εμπειρία πολυτελούς διαμονής στη φύση, σε τουριστικά καταλύματα στην ύπαιθρο» που μπορούν να ανεγερθούν, μεταξύ άλλων και σε περιοχές του δικτύου Natura 2000.
5. Σύμφωνα με το άρθρο 55 παρ. 2 του Σχεδίου νόμου, «Για προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura απαιτείται προηγούμενη περιβαλλοντική αδειοδότηση του άρθρου 10 του ν. 4014/2011 (Α΄ 209), βάσει σχετικής απόφασης της αρμόδιας Αρχής, που εκδίδεται κατόπιν υποβολής Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης και δήλωσης υπαγωγής σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ)».
ΙΙ. Επί της άσκησης καταδυτικού τουρισμού και δραστηριοτήτων «glamping» εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000
6. Όσον αφορά την άσκηση των δραστηριοτήτων που αναφέρονται στα άρθρα 15 και 55 του Σχεδίου νόμου εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000, η Ορνιθολογική υπενθυμίζει ότι εφαρμόζεται το άρθρο 6 παρ. 3 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, όπως αυτό έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία είναι δεσμευτική για τη διοίκηση.
7. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, η άσκηση της δραστηριότητας επιτρέπεται μόνο εφόσον οι αρμόδιες αρχές, αφού έχουν εντοπίσει όλες τις πτυχές του εν λόγω σχεδίου που θα μπορούσαν, καθαυτές ή σε συνδυασμό με άλλα σχέδια, να επηρεάσουν την επίτευξη των στόχων διατήρησης του οικείου τόπου και αφού έχουν λάβει υπόψη τις πιο προωθημένες επιστημονικές γνώσεις επί του θέματος, έχουν βεβαιότητα – υπό την έννοια της απουσίας οποιασδήποτε εύλογης αμφιβολίας από επιστημονικής απόψεως – ότι αυτή δεν θα έχει επιβλαβείς συνέπειες για την ακεραιότητα του συγκεκριμένου τόπου. Αν οι αρμόδιες εθνικές αρχές διατηρούν αμφιβολίες ως προς την απουσία επιβλαβών συνεπειών των σχεδίων αυτών για την ακεραιότητα τέτοιων τόπων είναι υποχρεωμένες να μην εγκρίνουν την εκτέλεση σχεδίου ή δραστηριότητας.
8. Μάλιστα, το άρθρο 6 παρ. 3 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ προβλέπει δύο διακριτά στάδια πριν την αδειοδότηση μιας δραστηριότητας εντός περιοχής του δικτύου Natura 2000: Το στάδιο του «προελέγχου» (όπου εξετάζεται εάν το σχέδιο είναι ικανό να επηρεάσει κατά τρόπο σημαντικό τον οικείο τόπο) και το στάδιο της «δέουσας εκτίμησης» (όπου εντοπίζονται όλες οι πτυχές του σχεδίου που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους σκοπούς διατηρήσεως του οικείου τόπου και καθορίζεται εάν θα εκτελεστεί το έργο ή η δραστηριότητα).
9. Επιπλέον, σε περιοχές του δικτύου Natura 2000 επιτρέπονται αποκλειστικά (α) μέτρα διατηρήσεως και (β) μέτρα προλήψεως των επιπτώσεων (ή μέτρα αποτροπής ή μέτρα μείωσης ή μετριασμού). Αντιθέτως, δεν επιτρέπονται αντισταθμιστικά μέτρα των επιπτώσεων, δηλαδή μέτρα που αποσκοπούν στην εκ των υστέρων αντιστάθμιση των συγκεκριμένων συνεπειών», δηλαδή συνεπειών που έχουν ήδη επέλθει.
10. Κατά τα ανωτέρω, οποιαδήποτε δραστηριότητα πρόκειται να ασκηθεί εντός των περιοχών του δικτύου Natura 2000 θα πρέπει να σέβεται απαρέγκλιτα τους ανωτέρω κανόνες. Σε αντίθετη περίπτωση, θα θεμελιώνεται παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας.
11. Προς επίρρωση των ανωτέρω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον Ιούνιο του 2019 Κατευθύνσεις σε σχέση με το πώς η εκμετάλλευση της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω δράσεων τουρισμού, μπορεί να λάβει χώρα εντός των περιοχών του δικτύου Natura 2000 (EUROPEAN COMMISSION, Natural and Cultural Heritage in Europe: Working together within the Natura 2000 network)
12. Στις εν λόγω Κατευθύνσεις, η Επιτροπή αναφέρει ότι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα οικολογικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε οικοτόπου. Συγκεκριμένα, υπάρχουν είδη, τα οποία είναι ευαίσθητα και οχλούνται από την παρουσία οποιασδήποτε ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Αντίστοιχα, υπάρχουν οικότοποι όπου διαβιούν είδη που τελούν σε κρίσιμο καθεστώς διατήρησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν θα επιτρέπεται η άσκηση δραστηριοτήτων όπως αυτές που περιγράφονται στο Σχέδιο νόμου. Κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα πρέπει να εξετάζεται η φέρουσα ικανότητα (carrying capacity) του εκάστοτε οικοτόπου, πριν την αδειοδότηση οποιασδήποτε δραστηριότητας και, κατά περίπτωση, να εφαρμόζεται «ζωνοποίηση», με περιοχές αποκλεισμού για την προστασία ειδών και οικοτόπων.
13. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Ορνιθολογική επισημαίνει ότι οι περιοχές που αποτελούν το δίκτυο Natura 2000 έχουν επιλεγεί από τα κράτη μέλη λόγω των μοναδικών τους οικολογικών χαρακτηριστικών και έχει κριθεί ότι η διατήρησή τους είναι σημαντική για τη διαβίωση του ανθρώπου. Για τον λόγο αυτό, η άσκηση οποιασδήποτε δραστηριότητας σε αυτές τις περιοχές θα πρέπει να τηρεί απαρέγκλιτα τις απαιτήσεις της ενωσιακής νομοθεσίας.
IΙΙ. Τελικές επισημάνσεις
14. Η Ορνιθολογική επισημαίνει ότι η απώλεια βιοτόπων ασκεί ήδη αφόρητη πίεση στη βιοποικιλότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency) που δημοσιεύθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019 και περιέχει αδιάσειστες και επιστηµονικά τεκµηριωµένες θέσεις, «[η] Γη βιώνει πλέον μια εξαιρετικά ταχεία απώλεια βιοποικιλότητας και περισσότερα είδη απειλούνται με εξαφάνιση σήμερα σε σχέση με οποιαδήποτε προηγούμενη στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας».
15. Για τον λόγο αυτό, όλες οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες – όπως είναι και ο τουρισμός – θα πρέπει να σχεδιάζονται με γνώμονα να μην την επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο. Στο πλαίσιο αυτό, οι προτάσεις του Σχεδίου νόμου θα πρέπει να σέβονται απόλυτα την ενωσιακή νομοθεσία που αφορά τους οικοτόπους του δικτύου Natura 2000. Η Ορνιθολογική υπενθυμίζει ότι το άρθρο 37 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που έχει την ίδια νομική ισχύ όπως οι Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. άρθρο 6 παρ. 1 ΣΕΕ) και, επομένως, κατισχύει του ελληνικού δικαίου, αναγνωρίζει ως διακριτό θεμελιώδες δικαίωμα την προστασία του περιβάλλοντος («Υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποιότητάς του πρέπει να ενσωματώνονται στις πολιτικές της Ένωσης και να διασφαλίζονται σύμφωνα με την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης»).
Κύριε Κούτση, φαντάζομαι ότι το παράδειγμα συνδυασμένης χωροθέτησης καταδυτικού πάρκου με μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας το οποίο αναφέρατε ότι υφίσταται ήδη στη χώρα μας, αφορά σε μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας με δυναμικότητα έως 15 τόνους ετησίως όπως αυτό ρητά ορίζεται στο άρθρο 5 παρ 1 β της υπ΄ αριθμ. 31722/04-11-2011 απόφασης περί «Έγκρισης Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» (ΦΕΚ 2505/Β΄/04-11-2011). Κάθε άλλη περίπτωση αποτελεί παράβαση των κείμενων διατάξεων, με ότι αυτό συνεπάγεται σε θέματα ασφαλείας των δυτών και κολυμβητών που καταδύονται εντος ιχθυοκαλλιεργειών και θα πρέπει να καταγγελθεί στις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές.
Η κατάδυση και κολύμβηση θα πρέπει να γίνεται σε χώρους όπου διασφαλίζεται πρωτίστως η ασφάλεια και η υγεία δυτών και κολυμβητών και ο χώρος εντατικής μορφής υδατοκαλλιέργειας άνω των 15 τόνων εγκυμονεί σαφέστατα κίνδυνους, οι οποίοι ελήφθησαν υπόψη από τους αρμοδίους για την σύνταξη των ισχυουσών μέχρι και σήμερα κείμενων διατάξεων και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να παρακαμφθούν με σκοπό το οικονομικό όφελος από τους διαχειριστές καταδυτικών πάρκων και υδατοκαλλιεργειών.
Εχω αναφέρει σε προηγούμενο σχόλιο μου τους λόγους επικινδυνότητας καταδύσεων εντός υδατοκαλλιεργειών οι οποίοι είναι αδιαμφισβήτητοι για όσους γνωρίζουν από καταδύσεις.
Θα ήταν λοιπόν σκόπιμο, να προβλεφθούν οροι και περιορισμοί προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των καταδυόμενων εντός υδατοκαλλιεργειών, οι οποίες να τηρούν τις μέχρι σήμερα κείμενες διατάξεις.
Σε μονάδες υδατοκαλλιεργειών εντατικής καλλιέργειας όπου εχουν καταγραφεί ατυχήματα ακόμα και θανατηφόρα επαγγελματιών δυτών που απασχολούνται στις καταδυτικές εργασίες των μονάδων, οι καταδύσεις αναψυχής θα πρέπει να γίνονται μόνο σε μονάδες όπως αυτές αναφέρονται στο άρθρο 5 παρ 1 β της υπ΄ αριθμ. 31722/04-11-2011 απόφασης.
Σε καμία χώρα παγκοσμίως και ειδικά σε χώρες όπου ο καταδυτικός τουρισμός βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα ανάπτυξης σε σχέση με την Ελλάδα, δεν υπάρχει αντίστοιχη χωροθέτηση, πόσο μάλλον χωρίς περιορισμούς και δικλείδες ασφαλείας για την προστασία των καταδυομένων
Θερμά συγχαρητήρια για την παράγραφο 3 του άρθρου 15, όπου δίνεται η δυνατότητα να μπορούν να περιλαμβάνονται και μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην ευρύτερη θαλάσσια έκταση ενός καταδυτικού πάρκου.
Εκτός του ότι, τελευταία, η δυνατότητα αυτή ενθαρρύνεται ιδιαίτερα και από την ΕΕ προκειμένου να αναδειχθεί η Μεσογειακή ιχθυοκαλλιέργεια, ο τρόπος λειτουργίας της και η απόλυτη συμβατότητά της με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, η δραστηριότητα αυτή αποτελεί και μια θαυμάσια δικλείδα ασφαλείας ως προς τον σεβασμό που οφείλει να επιδεικνύει η μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας προς το υποθαλάσσιο περιβάλλον.
Ο κάθε καταδυόμενος επισκέπτης θα μπορεί να διαπιστώσει με τα ίδια του τα μάτια τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν κάτω απο τους ιχθυοκλωβούς, την καθαρότητα των νερών, τον πλούτο της βιοποικιλότητας που προσελκύει η μονάδα, αλλά και να μάθει περισσότερα για την υπεύθυνη και αειφόρο ιχθυοκαλλιέργεια.
Παράδειγμα τέτοιας συνέργειας ιχθυοκαλλιέργειας και καταδύσεων αναψυχής υφίσταται ήδη στην χώρα μας και η εξαιρετικά επιτυχημένη εφαρμογή του μπορεί να αποτελέσει το πρότυπο για επανάληψή του σε περισσότερες ενδιαφερόμενες μονάδες.
Σχετικά με την παράγραφο 4 του άρθρου 15, η πρόβλεψη ανώτατου πλαφόν 10 ευρώ/στρέμμα για το ετήσιο αντάλλαγμα (μίσθωμα) για την παραχώρηση του αμιγώς θαλάσσιου χώρου του καταδυτικού πάρκου είναι πολύ σωστή, άν και το πλαφόν θα μπορούσε να είναι ακόμα χαμηλότερο (5 ευρώ/στρέμμα) ή το αντάλλαγμα να είναι ακόμα και μηδενικό (δωρεάν παραχώρηση του θαλάσσιου χώρου από το Υπουργείο Οικονομικών), δεδομένων των εντυπωσιακά μεγάλων οικονομικών και αναπτυξιακών οφελών στην κοινωνία της ευρύτερης περιοχής του καταδυτικού πάρκου.
Η αναφορά «Τροποποίηση του άρθρου 13 του ν. 3409/2005» είναι λανθασμένη. Πρέπει να γίνει αναφορά στο άρθ. 10 του ν.4296/2014 με το οποίο έχει αντικατασταθεί το άρθρο 13 του ν.3409/2005.
Παρ. 1 του παρόντος: Απαιτείται καθορισμός της ελάχιστης απόστασης μεταξύ δύο (2) καταδυτικών πάρκων.
Παρ. 3 του παρόντος: (…Με απόφαση του αρμόδιου Γενικού Διευθυντή … τα καταδυτικά πάρκα επιτρέπεται να περιλαμβάνουν στο θαλάσσιο χώρο τους και κηρυγμένους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους, … καθώς και ΕΕΑΧ…)
Τα καταδυτικά πάρκα επιτρέπεται να περιλαμβάνουν νεότερα ναυάγια υπό την έννοια του άρθρου 8 του παρόντος Σχεδίου;
Παρ. 4 του παρόντος: (…Για την καταβολή του μισθώματος δίδεται περίοδος χάριτος δύο ετών από την παραχώρηση…)
Η περίοδος χάριτος αφορά περίοδο κατά την οποία δεν αποδίδονται καθόλου μισθώματα ή στην αρχή του 3ου έτους καταβάλλεται το σύνολο των μισθωμάτων της διετίας;
Χρειάζεται να αναφερθεί πως οι παράγραφοι 1, 2, 3, 6, 8, 9, 10, 15, 17, 18 και 19 του άρθρου 13 του ν. 3409/2005, όπως έχει αντικατασταθεί με το άρθ. 10 του ν.4296/2014, εξακολουθούν να ισχύουν ως έχουν.
Στην παρ. 3 του παρόντος άρθρου αναφέρεται η δυνατότητα συνδυασμένης χωροθέτησης καταδυτικών πάρκων με θαλάσσιες υδατοκαλλιέργειες χωρίς όμως να τίθενται περιορισμοί και όροι προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφαλής καταδυτική δραστηριότητα εντός των υδατοκαλλιεργειών .
Στην υπ΄ αριθμ. 31722/04-11-2011 απόφαση περί «Έγκρισης Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» (ΦΕΚ 2505/Β΄/04-11-2011), έχει προβλεφθεί και εγκρίνεται ήδη βάσει του άρθρου 5 παρ 1 β, η συνδυασμένη χωροθέτηση καταδυτικών πάρκων με μονάδες υδατοκαλλιέργειας, ορίζοντας όμως ως προϋπόθεση , η δυναμικότητα της υδατοκαλλιέργειας να μην υπερβαίνει τους 15 τόνους ετησίως κατ΄ ανώτατο όριο ανεξαρτήτως εκτρεφόμενου είδους.
Επίσης στα γενικά κριτήρια και συμβατότητες χωροθέτησης μονάδων υδατοκαλλιεργειών που ορίζονται στο άρθρο 7 της παραπάνω απόφασης και συγκεκριμένα στην παρ. 1 Α i, αναφέρεται ότι τα όρια της μισθωμένης θαλάσσιας έκτασης εγκατάστασης των μονάδων υδατοκαλλιέργειας είναι σκόπιμο να απέχουν 500 μέτρα τουλάχιστον από καταδυτικά πάρκα του Ν. 3409/2005 και παραλίες κολύμβησης με εξαίρεση την συνδυασμένη χωροθέτηση όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 5 της απόφασης, όπως προανέφερα. Αναφέρεται επίσης στο ίδιο άρθρο, ότι οι εν λόγω περιορισμοί θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και αμφίδρομα κατά την εγκατάσταση των προαναφερόμενων δραστηριοτήτων εγγύς μονάδων υδατοκαλλιέργειας.
Από τις προαναφερθείσες ισχύουσες διατάξεις περί συνδυασμένης χωροθέτησης καταδυτικών πάρκων και υδατοκαλλιεργειών, γίνεται αντιληπτό ότι έχει ληφθεί υπόψη η επικινδυνότητα του συγκεκριμένου χώρου για καταδύσεις και κολύμβηση για αναψυχή.
Επικινδυνότητα που έγκειται στα αγκυροβόλια των ιχθυοκλοβών εκτροφής των ψαριών, τα δίκτυα των ιχθυοκλοβών , την επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την καθημερινή διατροφική διαδικασία των εκτρεφόμενων ειδών , την συχνή πλεύση των υποστηρικτικών σκαφών της μονάδας και των σκαφών τροφοδοσίας της μονάδας σε τροφές και λοιπό εξοπλισμό (δίκτυα κλπ) .
Γίνεται αντιληπτό ότι ο βαθμός επικινδυνότητας αυξάνεται ανάλογα με την ετήσια δυναμικότητα της εκάστοτε μονάδας υδατοκαλλιέργειας.
Κρίνεται σκόπιμο λοιπόν να ληφθούν υπόψη οι ισχύουσες μέχρι σήμερα διατάξεις περί συνδυασμένης χωροθέτησης καταδυτικών πάρκων και μονάδων θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών και να τεθούν περιορισμοί και όροι οι οποίοι θα διασφαλίζουν την ασφάλεια των καταδυόμενων για αναψυχή δυτών.
Η συνδυασμένη χωροθέτηση καταδυτικών πάρκων με μονάδες υδατοκαλλιέργειας, θα πρέπει να έχει χαρακτήρα αγροτουριστικό, συνδυάζοντας την δραστηριότητα καταδύσεων αναψυχής με την ήπια μορφή εκμετάλλευσης μονάδας υδατοκαλλιέργειας, όπως αυτή ορίζεται ήδη από τις ισχύουσες προαναφερθείσες κείμενες διατάξεις στους 15 τόνους.
Στην συνδυασμένη ιχθυοκαλλιέργεια με καταδυτική δραστηριότητα προβλέπεται μέσω του άρθρου 4 του ν.31722/4-11-2011 παράγραφος 1.α χερσαίες συνοδές υποδομές, μεταξύ των οποίων είναι και οι εγκαταστάσεις ελλιμενισμού (προβλήτες). Σε μία τέτοια προσπάθεια αδειοδότησης μιάς προβλήτας όπου θα δένει ένα καταδυτικό σκάφος για την άσκηση καταδύσεων σε θαλάσσιο πάρκο της λειτουργούσας ιχθυοκαλλιέργειας μεταξύ των 15 συναρμοδίων για γνωμοδότηση υπηρεσιών, η δασική υπηρεσία αδυνατεί να γνωμοδοτήσει θετικά λόγω έλλειψης σχετικής μνείας στο άρθρο 49 Ν.998/79 Ετσι για να μπορούν να τύχουν θετικής γνωμοδότησης οι υποστηρικτικές αυτές προβλήτες θα πρέπει να προστεθούν στην παράγραφο 1 (Εγκαταστάσεις τουριστικού χαρακτήρα) και οι αγροτουριστικές δραστηριότητες και αυτές του καταδυτικού τουρισμού.