1. Κινηματογραφικό έργο είναι εκείνο που αποτυπώνεται σε υλικό φορέα εικόνας ή εικόνας και ήχου, οποιασδήποτε διάρκειας, και προορίζεται για προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες, όποιο και αν είναι το περιεχόμενο και όποιες και αν είναι οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, την αναπαραγωγή ή την προβολή του, είτε είναι ήδη γνωστά είτε θα εφευρεθούν στο μέλλον.
2. Κινηματογραφικό έργο μεγάλου μήκους είναι το κινηματογραφικό έργο που είτε έχει επινοημένο μύθο (ταινία μυθοπλασίας) είτε είναι έργο τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) είτε είναι κινουμένων σχεδίων (εμψύχωσης) και έχει διάρκεια τουλάχιστον 60΄ λεπτών .
3. Κινηματογραφικό έργο μικρού μήκους είναι το κινηματογραφικό έργο που είτε έχει επινοημένο μύθο (ταινία μυθοπλασίας) είτε είναι έργο τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) είτε είναι κινουμένων σχεδίων (εμψύχωσης) και έχει διάρκεια λιγότερο από 60΄ λεπτά.
4. Όπου στις διατάξεις του παρόντος Νόμου αναφέρεται ο όρος «ταινία», νοείται η το κινηματογραφικό έργο.
5. Από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα πορνογραφικού χαρακτήρα, τα έργα που εξαίρουν τη βία και εκείνα που προσβάλλουν απροκάλυπτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Επίσης, εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα διαφημιστικού περιεχομένου και σκοπού.
6. Ως δημιουργός οπτικοακουστικού έργου νοείται ο σκηνοθέτης.
7. Ως παραγωγός οπτικοακουστικών έργων νοείται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πρωτοβουλία και ευθύνη του οποίου πραγματοποιείται η πρώτη εγγραφή σειράς εικόνων με ή χωρίς ήχο. Ο παραγωγός οπτικοακουστικών έργων προπαρασκευάζει και πραγματοποιεί οπτικοακουστικά έργα, φροντίζει για την προμήθεια όλων των απαραίτητων μέσων παραγωγής, αναλαμβάνει την ευθύνη των τεχνικών και οικονομικών θεμάτων που είναι συνυφασμένα με την παραγωγή και συνάπτει όλες τις απαραίτητες για την παραγωγή συμβάσεις και συμφωνίες. Oι περιορισμοί του εδαφίου ε της παρ. 3 του άρθρου 10 του ν. 2328/1995 για την άσκηση του επαγγέλματος του παραγωγού οπτικοακουστικών έργων καταργούνται.
8. Ως επιχείρηση κινηματογραφικής αίθουσας νοείται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει την εκμετάλλευση κινηματογραφικής αίθουσας ή αιθουσών, σε χειμερινούς (στεγασμένους) ή υπαίθριους χώρους, με μία ή περισσότερες οθόνες προβολής κινηματογραφικών έργων αντιστοίχως, και λειτουργούν υπό την ίδια επωνυμία ή/και το σήμα της ίδιας επιχείρησης.
Γενική παρατήρηση:Ένα νομοσχέδιο μιάς σοσιαλιστικής κυβέρνησης σήμερα στην Ελλάδα δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπ’ όψη την πολιτισμική σκευή και Παράδοση που η χώρα μας φέρει εδώ και αιώνες. Το πρώτο λοιπόν που θα έπρεπε να σεβαστεί η τωρινή διοίκηση του Υπουργείου θα ήταν η δημοκρατική διαβούλευση και σε εύλογο χρόνο επικοινωνία με όλους τους κοινωνικούς «ε τ α ί ρ ο υ ς» που εμπλέκονται στον χώρο τον οποίο υποτίθεται ότι θα «κανονίσει» ο νέος νόμος. Η Δημοκρατία και ο σοσιαλισμός είναι πρωτίστως Π ρ ά ξ η.
Το δεύτερο ατόπημα είναι το πνεύμα του όλου κειμένου που λες και πρόκειται για παραγωγή παπουτσιών ή πατατών {με όλον τον σεβασμό στις συμπαθέστατες τάξεις των υποδηματοποιών και γεωργών που είναι άλλωστε περισσότερο αναγκαίοι και οφελιμότεροι των καλλιτεχνών και γραφιοκρατών}, αντί να δώσει την ουσία και συνάμα την αποτελασματική ρύθμιση στα κινηματογραφικά πράγματα αντλώντας από τα δεινά και την πείρα μέχρι τα τώρα – χωρίς κάν να προστρέξει στο αρχαίον διδακτικόν δίπολο Πάθος-Μάθος, ως όψιμος μάνατζερ πολύξερος όμως και σοφός εξουσιαστής με έμπνευση θα βάλει λέει την σφραγίδα του στο νυν και το αεί,όπως όλοι εκείνοι που ταχιδακτυλουργούν από θέσει κυβερνώντων χρόνια τώρα. Με δεδομένο δε ότι ο νομοθέτης αγνοεί και δεν εννοεί την συνάφεια και το αλληλένδετον με την κινηματογραφική παιδεία το όλον ευγενών προθέσεων εγχείρημα ομοιάζει μία ακόμη φάρσα. Έτσι δεν χρειάζεται πολλή φαντασία, η πρόοδος και ανάπτυξης της εν Ελλάδι 7ης Τέχνης στο μέλλον να προσομιάζει με τα επι της οικονομίας της χώρας επισυμβαίνοντα. Εδώ μαλιστα ούτε μνημόνια, μάλλον μνημόσυνα, ούτε διεθνή ταμεία ως σανίδες σωτηρίας θα υπάρξουν…
ΜΙΑ ΜΟΝΟΝ ΠΡΟΤΑΣΗ: Οι αρμόδιοι και οι παρατρεχάμενοι σύμβουλοί τους ας δουν με σοβαρότητα τις προτάσεις και παρατηρήσεις των πέντε και ας αρχίσουν να μελετούν και να ακούν, πριν να νομοθετούν, δίδοντας χρόνο σε όλους να συμβάλουν. Και όλοι οι γνωρίζοντες και μοχθούντες χρόνια τώρα, … θα συμβάλουμε. Είμαστε η χώρα με παγκόσμιο ρεκόρ νόμων. Υποφέρουμε από πολυνομία… Ένας νέος νόμος λοιπόν ας γίνει σωστά, με σοβαρότητα, με αγάπη, με τον χρόνο που απαιτείται…
Κύριε υπουργέ σκεφτήκατε πόσος χρόνος μελέτης και χειρισμών θέλει η εφαρμογή επι τέλους του 1,5% που μένει δεκαετίες γράμμα κενόν… Ή νομίζεται ότι ένας άστοχος νόμος στις χιλιάδες αυτής της έρμης χώρας δεν θα έχεις συνέπειες για όλους μας…
Εξόχως συντεχνιακό το κείμενο της Ένωσης Σεναριογράφων, εύγε αγαπητοί συνάδελφοι, δείχνετε τον δρόμο που θα έπρεπε να ακολουθήσουμε για να κλείσουμε μιά για πάντα το κεφάλαιο Ελληνικός Κινηματογράφος, να το καταδικάσουμε σε αιώνια ανυπαρξία.
Ειδικά το σχόλιο ότι στα σήριαλ ο σκηνοθέτης είναι τεχνικός εκτελεστής ήταν υπέροχο. Μετά από 16 prime time σήριαλ στην ελληνική τηλεόραση θα ήθελα κύριοι σεναριογράφοι να μου θυμίσετε ποιοί από σας βρεθήκατε καθημερινά μαζί μας στο γύρισμα ώστε να γνωρίζετε από πρώτο χέρι τι έκανε ο σκηνοθέτης για να υποστηρίξει την δουλειά όλων μας.
Το μόνο που μένει είναι να κουνήσω συγκαταβατικά το κεφάλι.
Είστε πάντως συντονισμένοι και πιέζετε ομαδικά αυτό σας το αναγνωρίζω.
Θυμάστε δε ότι σας βολεύει και ξεχνάτε τα άλλα.
Γιατί δεν θυμίζετε στους αναγνώστες αυτής της διαβούλευσης ότι στις ΗΠΑ ο Δ/ντής Φωτογραφίας είναι ιδιοκτήτης του κινηματογραφημένου υλικού (του τραβηγμένου φίλμ ή της γραμμένης κασσέτας ή του όποιου ψηφιακού μέσου) μέχρι να πληρωθεί από τον παραγωγό, οπότε και με συμβόλαιο μεταφέρει τα περιουσιακά του δικαιώματα στον παραγωγό της δουλειάς;
Σε κάθε χώρα οι κανόνες διαφοροποιούνται αλλά παντού είναι σαφές ότι ο σκηνοθέτης είναι ο δημιουργός της ταινίας και οι άλλοι είμαστε συνδημιουργοί. Χαριτολογώντας θα συμπληρώσω: «τυχαίο; δε νομίζω!»
Κλείνοντας θα ήθελα να ζητήσω συγγνώμη καθώς μοιάζει να μετατρέπω την διαβούλευση σε αντιπαράθεση, αλλά δυστυχώς άλλοι έριξαν το γάντι.
Αργύρης Θέος
Δ/ντής Φωτογραφίας
Αμα γίνουμε όλοι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι, να δούμε ποιός θα είναι στο γύρισμα…
Μια χαρά όλα, αλλά το να εξαιρείτε το καλλιτεχνικό έργο του Διευθυντή φωτογραφίας, του sound designer του art director και του μοντέρ, είναι λίγο ως πολύ άδικο δε νομίζετε αγαπητοί συνάδελφοι?
Φιλικά
Δ. Κουκάς
Προτείνουμε η παρ. 5 του άρθρου 2 να διαμορφωθεί ως εξής:
«5. Από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα πορνογραφικού χαρακτήρα, τα έργα που εξαίρουν τη βία και εκείνα που προσβάλλουν απροκάλυπτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και προωθούν τις διακρίσεις λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Επίσης, εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα διαφημιστικού περιεχομένου και σκοπού».
Η απαγόρευση των διακρίσεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη βάση των προαναφερθέντων αιτιών διάκρισης αναφέρεται:
– στο Άρθρο 19 της Συνθήκης της Λισσαβόνας,
– στον Νόμο 3304/2005 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού» (Αρ. ΦΕΚ 16/27.01.2005), μέσω του οποίου ενσωματώθηκαν στην εθνική μας νομοθεσία οι Οδηγίες 2000/43 Εκ του Συμβουλίου της 29ης Νοεμβρίου 2000 και 2000/78 Εκ του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου 2000.
Επιπρόσθετα, η προαναφερθείσα πρότασή μας βασίζεται στις υπαγορεύσεις του Άρθρου 8 «Ευαισθητοποίηση» της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, την οποία η χώρα μας μαζί με τον Προαιρετικό της Πρωτόκολλο έχει υπογράψει και αναμένεται άμεσα να επικυρώσει και ως εκ τούτου να εφαρμόσει σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με αυτό το Άρθρο:
«Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν να υιοθετήσουν άμεσα, αποτελεσματικά και κατάλληλα μέτρα, προκειμένου:
α. Να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση σε όλη την κοινωνία, και στο οικογενειακό επίπεδο, σχετικά με τα άτομα με αναπηρίες και να ενθαρρύνουν το σεβασμό των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ατόμων με αναπηρίες,
β. Να καταπολεμήσουν τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τις επιβλαβείς πρακτικές που αφορούν τα άτομα με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βασίζονται στο φύλο και την ηλικία, σε όλους τους τομείς της ζωής,
γ. Να προάγουν τη ευαισθητοποίηση για τις ικανότητες και τη συνεισφορά των ατόμων με αναπηρίες………».
Επειδή το σενάριο, το αρχιτεκτονικό σχεδίασμα της κιν/φικής αφήγησης πριν (ή και αφότου) αυτή «υλοποιηθεί» επί υλικού φορέα εικόνας/ήχου, είναι
-βασικό στοιχείο της ύπαρξης του κιν/φικού έργου,
-συνεκτικός ιστός και αιτία της εργασίας όλων όσων συμμετέχουν σε όλα τα τμήματα και φάσεις της διαδικασίας παραγωγής
-καθοριστικό (και ενίοτε το μοναδικό) στοιχείο απόδειξης της ποιότητας και δυναμικής ενός προτεινόμενου κιν/φικού σχεδίου
Επειδή το σενάριο (σε όποια του εκδοχή) υπάρχει αναγκαστικά πριν ακόμα «εμφανισθεί» ο σκηνοθέτης (ή ταυτόχρονα όταν ο σκηνοθέτης είναι και σεναριογράφος του έργου)
Επειδή και το παρόν σ/ν τοποθετεί το σενάριο ως σημαντικό στοιχείο του δημιουργικού τμήματος στην παραγωγική διαδικασία (μοριοδοτήσεις κλπ)
Είναι πια παράδοξο να νοείται η σκηνοθεσία μόνη δημιουργός του οπτικοακουστικού έργου. Μπορεί ο σκηνοθέτης να είναι ο μαέστρος αλλά ο σεναριογράφος είναι συν-δημιουργός. Η παραδοξότητα αυτή (αλλά και αδικία που αποτυπώνεται και στον ν. 2121/93 με τον σεναριογράφο ως «επί μέρους συμβολέα» -ισότιμο δηλαδή ειδικοτήτων που έρχονται σε τελικό στάδιο να υπηρετήσουν, δημιουργικά αναμφίβολα, την υλοποίηση του σεναρίου) είναι καιρός να αρθεί. Η διεθνής αντίληψη που ορίζει το οπτικοακουστικό έργο ως προϊόν συνεργασίας πρέπει κάποτε να προσγειωθεί και στο δικό μας πλανήτη.
«Κινηματογραφικό Έργο» ορίζεται το έργο που αποτυπώνεται ή καταγράφεται σε υλικό κινούμενης εικόνας ή εικόνας και ήχου οποιασδήποτε διάρκειας και επί οποιουδήποτε μέσου, όποιες και αν είναι οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, την αναπαραγωγή ή την προβολή του, ειδικότερα δε τα έργα μυθοπλασίας, μικρού μήκους, κινουμένων σχεδίων και τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ), πειραματικής ή όποιας άλλης μορφής που προέρχονται έστω και από ανάμειξη μερικών ή όλων των προηγουμένων ειδών (εκτός των απαγορευμένων στη σχετική παράγραφο και εδάφιο του εδώ νόμου) το οποίο προορίζεται για διανομή και προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες.
«Κινηματογραφική Ταινία» ορίζεται κάθε αντίτυπο όμοιο με το πρωτότυπο αναφορικά με το περιεχόμενό του σε φορέα αναλογικής (σελουλόιντ) ή ψηφιακής μορφής της πιο υψηλής ανάλυσης που προσφέρει η τεχνολογία αιχμής (2Κ ή 4Κ κ.ο.κ.) ενός ολοκληρωμένου κινηματογραφικού έργου (μυθοπλασίας, μικρού μήκους, κινουμένου σχεδίου, τεκμηρίωσης, πειραματικής ή όποιας άλλης μορφής που προέρχονται έστω και από ανάμειξη μερικών ή όλων των προηγουμένων ειδών), διάρκειας άνω των 70 λεπτών, που προορίζεται για διανομή και προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες. Σε κάθε αντίτυπο διατηρούνται όλα τα δικαιώματα σχετικά με την οικονομική εκμετάλλευσή του.
Για να υπάρχουν κίνητρα για την παραγωγή, διανομή, διεθνή προώθηση και προβολή των ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ αλλά και ΜΕΣΑΙΟΥ ΜΗΚΟΥΣ και να υπάρχει αντίστοιχη μέριμνα, εφάμιλλη των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων δεδομένων της αγοράς πρέπει ΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟΥΝ ΣΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΕΓΚΥΡΩΝ ΦΕΣΤΙΒΑΛ, ΤΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ.
Οι λόγοι είναι απλοί για τον νέο αυτό ορισμό: εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια υπάρχει η τάση ορισμού της ταινίας μικρού Μήκους, ως πριμοδοτούμενης εθνικά / ευρωπαϊκά / φεστιβαλικά και οριζόμενης βάσει της διάρκειάς της με ανώτατη εκείνη των15 λεπτών. Η πορεία της διανομής και προώθησης μιας ταινίας μικρού μήκους διεθνώς διαγράφεται από το γεγονός ότι προβάλλεται αρχικά σε εθνικά και διεθνή φεστιβάλ, μετά στον κινηματογράφο, εφόσον αυτό προβλέπεται και επιδοτείται από την εκάστοτε εθνική νομοθεσία, ακολούθως στην τηλεόραση και μετά σε διάφορα άλλα κυκλώματα προβολών (κινηματογραφικές λέσχες, παράλληλα κυκλώματα κλπ.). Πρόσθετη καταξίωση αποτελεί το γεγονός εκτός του ότι δρέπει βραβεία, διακρίσεις από τα φεστιβάλ, όταν βρίσκει το δρόμο της στην κινηματογραφική αίθουσα και στην τηλεόραση. Βασικά μια ΤΑΙΝΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ στο διεθνές στερέωμα είναι και μια φοιτητική ταινία. Είναι κοινό μυστικό στην εκπαιδευτική κοινότητα των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Κινηματογράφου διεθνώς, ότι για νέους φοιτητές-κινηματογραφιστές είναι υπεραρκετά τα 15 λεπτά για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και να δείξουν τι ταλέντο διαθέτουν. Επειδή μιας ταινία ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ πρέπει να βρει την επαφή της και με το κοινό εκτός της προβολής της στα φεστιβάλ και στην κινηματογραφική αίθουσα αλλά και στην τηλεόραση πρέπει να υπάρχει κίνητρο για τους διανομείς να την προτάξουν της προβολής μιας μεγάλου μήκους χωρίς να «ξεχειλώσει» η διάρκεια ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΎ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ τις 2 ώρες. Έτσι κατέληξε διεθνώς να επικρατεί η διάρκεια των 15 λεπτών ως εκείνη που προκρίνεται για χρηματοδότηση από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα. Αυτό επιβεβαιώνεται και στην διεθνή πρακτική αν λάβουμε υπόψιν μας, ότι τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα διεθνή φεστιβάλ στα επίσημα διαγωνιστικά τους προγράμματα (Κάννες, Βερολίνο, Βενετία, Κλερμόντ Φεράν κλπ.) έχουν ως περιορισμό την ανώτατη διάρκεια των 15 λεπτών (με τάση να επιλέγουν τις πιο σύντομες ανάμεσα σε 9-12 λεπτά), ότι τα διεθνή τηλεοπτικά κανάλια προτιμούν για τις ζώνες προβολής τους (“slots” συνήθως 45-60 λεπτά) όσο πιο σύντομες ταινίες μικρού μήκους γίνεται για να προβληθούν όσο το δυνατόν περισσότερες σε αυτή τη διάρκεια και την προθυμία των διανομέων / αιθουσαρχών να προβάλλουν αντί της διαφήμισης πριν την κυρίως ταινία σύντομες μόνο ταινίες μικρού μήκους.
Αυτό έχουν ακολουθήσει οι κινηματογραφικοί νόμοι ευρωπαϊκών χωρών ιδιαίτερα της Γερμανίας και έχουν με αυτή τη συνειδητή απόφαση καταφέρει να «στήσουν» εδώ και 25 χρόνια ένα ώριμο και εξαιρετικά επιτυχημένο μοντέλο χρηματοδότησης, παραγωγής, προώθησης, διανομής και προβολής ταινιών μικρού μήκους σε φεστιβάλ με πολλά βραβεία, διακρίσεις και όσκαρ.
Ως εκ τούτου εισάγονται οι ΟΡΟΙ:
Μικρού Μήκους είναι κάθε ταινία διάρκειας έως 15 λεπτά, που δύναται να είναι
– μυθοπλασίας (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο το οποίο βασίζεται σε επινοημένες ιστορίες και επινοημένους χαρακτήρες, είτε από πρωτότυπο σενάριο είτε από σενάριο που αποτελεί προσαρμογή προϋπάρχοντος πνευματικού έργου),
– τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και εξετάζει με δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο θέματα που άπτονται της σύγχρονης πραγματικότητας),
– Εμψύχωσης /κινούμενο σχέδιο (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο εμψύχωσης, το οποίο δημιουργείται με βάση ακίνητες πρωτότυπες εικόνες, οι οποίες σταδιακά διαφοροποιούνται και αποκτούν κίνηση και επιτυγχάνεται τόσο με παραδοσιακούς τρόπους όσο και με τη χρήση νέων τεχνολογιών),
– πειραματικής μορφής (καλλιτεχνική που δεν υπόκειται σε γραμμική ή άλλου είδους χρονικής αφηγηματικής μορφής και εμπεριέχει ή αναμιγνύει πολλές φόρμες και τρόπους έκφρασης τρόπους οπτικοακουστικής έκφρασης)
– η όποιας άλλης μορφής έστω και ανάμειξης μερικών ή όλων των προηγούμενων εκτός των απαγορευμένων στο σχετικό εδάφιο (?) του Νόμου περί πορνογραφίας, βίας, προσβολής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφημιστικών.
Μεσαίου Μήκους είναι κάθε ταινία διάρκειας από 15 έως 70 λεπτά, που δύναται να είναι
– μυθοπλασίας (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο το οποίο βασίζεται σε επινοημένες ιστορίες και επινοημένους χαρακτήρες, είτε από πρωτότυπο σενάριο είτε από σενάριο που αποτελεί προσαρμογή προϋπάρχοντος πνευματικού έργου),
– τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και εξετάζει με δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο θέματα που άπτονται της σύγχρονης πραγματικότητας),
– Εμψύχωσης /κινούμενο σχέδιο (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο εμψύχωσης, το οποίο δημιουργείται με βάση ακίνητες πρωτότυπες εικόνες, οι οποίες σταδιακά διαφοροποιούνται και αποκτούν κίνηση και επιτυγχάνεται τόσο με παραδοσιακούς τρόπους όσο και με τη χρήση νέων τεχνολογιών),
– πειραματικής μορφής (καλλιτεχνική που δεν υπόκειται σε γραμμική ή άλλου είδους χρονικής αφηγηματικής μορφής και εμπεριέχει ή αναμιγνύει πολλές φόρμες και τρόπους έκφρασης τρόπους οπτικοακουστικής έκφρασης)
– η όποιας άλλης μορφής έστω και ανάμειξης μερικών ή όλων των προηγούμενων εκτός των απαγορευμένων στο σχετικό εδάφιο (?) του Νόμου περί πορνογραφίας, βίας, προσβολής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφημιστικών.
Μεγάλου Μήκους είναι κάθε ταινία διάρκειας από 70 λεπτά και άνω, που είναι
– μυθοπλασίας (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο το οποίο βασίζεται σε επινοημένες ιστορίες και επινοημένους χαρακτήρες, είτε από πρωτότυπο σενάριο είτε από σενάριο που αποτελεί προσαρμογή προϋπάρχοντος πνευματικού έργου),
– τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και εξετάζει με δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο θέματα που άπτονται της σύγχρονης πραγματικότητας),
– Εμψύχωσης /κινούμενο σχέδιο (ορίζεται το κινηματογραφικό έργο εμψύχωσης, το οποίο δημιουργείται με βάση ακίνητες πρωτότυπες εικόνες, οι οποίες σταδιακά διαφοροποιούνται και αποκτούν κίνηση και επιτυγχάνεται τόσο με παραδοσιακούς τρόπους όσο και με τη χρήση νέων τεχνολογιών),
– πειραματικής μορφής (καλλιτεχνική που δεν υπόκειται σε γραμμική ή άλλου είδους χρονικής αφηγηματικής μορφής και εμπεριέχει ή αναμιγνύει πολλές φόρμες και τρόπους έκφρασης τρόπους οπτικοακουστικής έκφρασης)
– η όποιας άλλης μορφής έστω και ανάμειξης μερικών ή όλων των προηγούμενων εκτός των απαγορευμένων στο σχετικό εδάφιο (?) του Νόμου περί πορνογραφίας, βίας, προσβολής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφημιστικών.
——————————————————
5. Από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα πορνογραφικού χαρακτήρα, τα έργα που εξαίρουν τη βία και εκείνα που προσβάλλουν απροκάλυπτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Επίσης, εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα διαφημιστικού περιεχομένου και σκοπού.
ΕΔΩ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΜΕ ΟΤΙ Ο ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΑΦΗΣΕΙ ΕΝΑ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ, ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΟΜΩΣ αν παραμείνει το άρθρο έτσι μετέωρο και δεν συνοδεύεται από άλλες κανονιστικέ διατάξεις και διευκρινίσεις, όπως αναφέρουν έγκριτοι νομικοί! (ΛΕΙΠΕΙ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΠΟΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ όπως το ΕΣΡ με κανονισμό, δυνατότητα ενστάσεων, εφέσεων!!! κλπ στο οποίο να απευθύνονται οι ‘λογοκριμένοι δημιουργοί, παραγωγοί κλπ.). Υπάρχουν αξιόλογες, εθνικά και διεθνώς καταξιωμένες ταινίες, οι οποίες εμπεριέχουν και παρουσιάζουν στα πλαίσια της συνατγματατικά κατοχυρωμένης ελευθερίας της έκφρασης και της τέχνης σκηνές «σεξ», «βίας» και «προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας». Εφόσον με αυτόν τον νόμο δεν προβλέπεται,όπως παλαιά κάποια «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ» (=ΕΣΡ), η οποία όπως δεκαετίες μέχρι τώρα και με κριτήρια συγκεκριμένα θα οριοθετούσε τι είναι «σεξ», «βίας» και «προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» με ή χωρίς εισαγωγικά καθίστανται πολλές ταινίες οριακά επικίνδυνες να απαγορευτούν εν τη γεννέσει τους και να αρνηθεί π.χ το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου ΕΚΚ να τις χρηματοδοτήσει. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η εξαιρετική ταινία του συναδέλφου Πάνου Κούτρα «ΣΤΡΕΛΛΑ», την οποία αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει για αυτούς τους λόγους η διοίκηση του ΕΚΚ και η οποία όμως συμμετείχε μεταξύ άλλων σε ένα από τα 3 μεγαλύτερα φεστιβάλ παγκοσμίως, εκείνο του Βερολίνου και απέσπασε εγκωμιαστικές κριτικές και βραβεία … με αποτέλεσμα να άρει «την απαγόρευση» το ΕΚΚ, να ανακρούσει πρύμναν και να χρηματοδοτήσει την ταινία εκ των υστέρων!!!! Αυτά πρέπει να τα γνωρίζει ο νομοθέτης και να μεριμνά αναλόγως θεσπίζοντας ελεγκτικούς οργανισμούς όχι για την λογοκρισία της τέχνης και έκφρασης αλλά για για την ευνομούμενη, δίκαιη διευθέτηση προβληματικών περιπτώσεων.
ΑΡΑ να προβλευτεί η ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΠΟΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ όπως το ΕΣΡ με κανονισμό, δυνατότητα ενστάσεων, εφέσεων!!! κλπ στο οποίο να απευθύνονται οι λογοκριμένοι δημιουργοί, παραγωγοί,ώστε να μην απαγορεύονται κινηματογραφικές παραγωγές, προϊόν κόπου και δαπάνης υψηλών πόρων)
Η ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΕΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ ΜΕΛΙΝΑΣ:
Το άρθρο 2 του Ν.1597/86 έχει ως εξής:
1. Η κινηματογραφική τέχνη είναι ελεύθερη σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύεται.
2. Συνιστάται επιτροπή νεότητας σύμφωνα με όσα ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 36 του νόμου αυτού. Η σύσταση και η λειτουργία αυτής της επιτροπής σκοπεύει να συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των νέων ως ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών χωρίς να θίγεται η ελευθερία έκφρασης και διάδοσης των κινηματογραφικών έργων.
3. Η κατάσχεση κινηματογραφικών ταινιών μετά την προβολή τους επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο Σύνταγμα για την κατάσχεση εφημερίδων και άλλων εντύπων.
—————————-
5. Από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα πορνογραφικού χαρακτήρα, τα έργα που εξαίρουν τη βία και εκείνα που προσβάλλουν απροκάλυπτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Επίσης, εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα διαφημιστικού περιεχομένου και σκοπού.
ΕΔΩ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΜΕ ΟΤΙ Ο ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΑΦΗΣΕΙ ΕΝΑ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ, ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΟΜΩΣ αν παραμείνει το άρθρο έτσι μετέωρο και δεν συνοδεύεται από άλλες κανονιστικέ διατάξεις και διευκρινίσεις, όπως αναφέρουν έγκριτοι νομικοί! (ΛΕΙΠΕΙ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΠΟΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ όπως το ΕΣΡ με κανονισμό, δυνατότητα ενστάσεων, εφέσεων!!! κλπ στο οποίο να απευθύνονται οι ‘λογοκριμένοι δημιουργοί, παραγωγοί κλπ.). Υπάρχουν αξιόλογες, εθνικά και διεθνώς καταξιωμένες ταινίες, οι οποίες εμπεριέχουν και παρουσιάζουν στα πλαίσια της συνατγματατικά κατοχυρωμένης ελευθερίας της έκφρασης και της τέχνης σκηνές «σεξ», «βίας» και «προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας». Εφόσον με αυτόν τον νόμο δεν προβλέπεται,όπως παλαιά κάποια «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ» (=ΕΣΡ), η οποία όπως δεκαετίες μέχρι τώρα και με κριτήρια συγκεκριμένα θα οριοθετούσε τι είναι «σεξ», «βίας» και «προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» με ή χωρίς εισαγωγικά καθίστανται πολλές ταινίες οριακά επικίνδυνες να απαγορευτούν εν τη γεννέσει τους και να αρνηθεί π.χ το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου ΕΚΚ να τις χρηματοδοτήσει. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η εξαιρετική ταινία του συναδέλφου Πάνου Κούτρα «ΣΤΡΕΛΛΑ», την οποία αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει για αυτούς τους λόγους η διοίκηση του ΕΚΚ και η οποία όμως συμμετείχε μεταξύ άλλων σε ένα από τα 3 μεγαλύτερα φεστιβάλ παγκοσμίως, εκείνο του Βερολίνου και απέσπασε εγκωμιαστικές κριτικές και βραβεία … με αποτέλεσμα να άρει «την απαγόρευση» το ΕΚΚ, να ανακρούσει πρύμναν και να χρηματοδοτήσει την ταινία εκ των υστέρων!!!! Αυτά πρέπει να τα γνωρίζει ο νομοθέτης και να μεριμνά αναλόγως θεσπίζοντας ελεγκτικούς οργανισμούς όχι για την λογοκρισία της τέχνης και έκφρασης αλλά για για την ευνομούμενη, δίκαιη διευθέτηση προβληματικών περιπτώσεων.
ΑΡΑ να προβλευτεί η ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΠΟΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ όπως το ΕΣΡ με κανονισμό, δυνατότητα ενστάσεων, εφέσεων!!! κλπ στο οποίο να απευθύνονται οι λογοκριμένοι δημιουργοί, παραγωγοί,ώστε να μην απαγορεύονται κινηματογραφικές παραγωγές, προϊόν κόπου και δαπάνης υψηλών πόρων).
6. Ως δημιουργός οπτικοακουστικού έργου νοείται ο σκηνοθέτης.
(ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΚΔΟΧΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ και ως εκ τούτου ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ του «ΦΑΪΝΑΛ ΚΑΤ» / FINAL CUT /δηλ. της ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΚΔΟΧΗΣ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ επ΄ αυτού και αυτό ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ οι κάτω στο 7. ότι «Παραγωγός οπτικοακουστικών ταινιών», στις οποία υπάγονται οι κινηματογραφικά ταινίες, είναι εκείνος που ορίζεται στο εδάφιο β’ της παραγράφου 2 του Άρθρου 47 του Νόμου 2121 / 1993 (ΦΕΚ 25 Α’) παραγωγός υλικού φορέα, εικόνας ή ήχου και εικόνας», ΔΙΟΤΙ ΑΥΤΟ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΔΙΑΚΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ, κάτι διαφορετικό από το ΗΘΙΚΟ ΔΙΑΚΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ και το δικαίωμά του στο «ΦΑΪΝΑΛ ΚΑΤ» / FINAL CUT, που δεν αναιρείται!
6α. ΕΦΟΣΟΝ Ο ΠΑΡΟΝ ΝΟΜΟΣ ΠΡΟΤΙΘΕΤΑΙ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΑ ΤΟΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΜΙΚΡΟ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΤΑΙΝΙΑ δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει ΚΑΝΕΙΣ ΟΤΙ ΕΚΛΕΙΠΕΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ – (ΣΥΜ-)ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ, ΚΑΤΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΥΝΗΘΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΑ και που αφορά το 90% των ελληνικών παραγωγών κινηματογραφικών ταινιών, που είναι ταυτόχρονα και σκηνοθέτες και (συμ-)παραγωγοί.
7. Ως παραγωγός οπτικοακουστικών έργων νοείται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πρωτοβουλία και ευθύνη του οποίου πραγματοποιείται η πρώτη εγγραφή σειράς εικόνων με ή χωρίς ήχο. Ο παραγωγός οπτικοακουστικών έργων προπαρασκευάζει και πραγματοποιεί οπτικοακουστικά έργα, φροντίζει για την προμήθεια όλων των απαραίτητων μέσων παραγωγής, αναλαμβάνει την ευθύνη των τεχνικών και οικονομικών θεμάτων που είναι συνυφασμένα με την παραγωγή και συνάπτει όλες τις απαραίτητες για την παραγωγή συμβάσεις και συμφωνίες. Oι περιορισμοί του εδαφίου ε της παρ. 3 του άρθρου 10 του ν. 2328/1995 για την άσκηση του επαγγέλματος του παραγωγού οπτικοακουστικών έργων καταργούνται.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ:
Στοιχειώδεις γνώσεις περί ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ υπαγορεύουν να οριστεί ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ μιας ταινίας. Στο προτεινόμενο νόμο, ΑΡΘΡΟ 2, Παράγρ. 7 μετά από μελέτη διαπιστώθηκε ότι λείπει η σύνδεση του ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΜΙΑΣ ΤΑΙΝΙΑΣ/ΕΡΓΟΥ με τον ορισμό του ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ!
Ο ορισμός που δίδεται στον νέο νόμο ντε φάκτο «υποβαθμίζει» τον σε αυτό νόμο ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΟ ΠΑΡΑΓΩΓΟ σε απλό ΕΚΤΕΛΕΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟ γιατί πουθενά δεν αναφέρεται, ότι καθίσταται κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων…
Σημαντικό θέμα και για αυτό άλλωστε αναφέρεται στο τέλος των «credits» κάθε ταινίας το κάτοχος του κόπυραϊτ © by ETAIREIA PARAGOGHS ΤΑΔΕ, ΕΤΟΣ 2010! ΔΗΛΑΔΗ Ο ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΟΥΣΙΑΚΩΝ ΔΙΑΚΙΩΜΑΤΩΝ ΜΙΑΣ ΤΑΙΝΙΑΣ/ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ.
Αυτό αφορά τη σηματοδότηση και πατεντάρισμα της ταινίας (TRADEMARK).
Σε όλους τους διεθνείς κινηματογραφικούς νόμους υπάρχει στον βασικό κορμό τους κάτι τέτοιο!
Ως εκ τούτου οφείλει ο νομοθέτης να συμπληρώσει:
«Παραγωγός οπτικοακουστικών ταινιών», στις οποία υπάγονται οι κινηματογραφικά ταινίες, είναι εκείνος που ορίζεται στο εδάφιο β’ της παραγράφου 2 του Άρθρου 47 του Νόμου 2121 / 1993 (ΦΕΚ 25 Α’) παραγωγός υλικού φορέα, εικόνας ή ήχου και εικόνας.
(ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ, στην διαμόρφωση του οποίου συνέπραξε αποφασιστικά ο Ομότιμος Καθηγητής Νομικής του Πανεπ. Αθηνών Γεώργιος Κουμάντος / διεθνής αυθεντία στα σχετικά θέματα).
Και μετά να ακολουθήσει η περιγραφή, ως έχει στο ΑΡΘΡΟ 7.
«Ως παραγωγός οπτικοακουστικών έργων νοείται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πρωτοβουλία και ευθύνη του οποίου πραγματοποιείται η πρώτη εγγραφή σειράς εικόνων με ή χωρίς ήχο. Ο παραγωγός οπτικοακουστικών έργων προπαρασκευάζει και πραγματοποιεί οπτικοακουστικά έργα, φροντίζει για την προμήθεια όλων των απαραίτητων μέσων παραγωγής, αναλαμβάνει την ευθύνη των τεχνικών και οικονομικών θεμάτων που είναι συνυφασμένα με την παραγωγή και συνάπτει όλες τις απαραίτητες για την παραγωγή συμβάσεις και συμφωνίες. Oι περιορισμοί του εδαφίου ε της παρ. 3 του άρθρου 10 του ν. 2328/1995 για την άσκηση του επαγγέλματος του παραγωγού οπτικοακουστικών έργων καταργούνται.»
ΣΠΥΡΟΣ Ν. ΤΑΡΑΒΗΡΑΣ
Σκηνοθέτης, Παραγωγός
Ιδρυτικό Μέλος της Γερμανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου
Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου
Διπλωματούχος, Πρ. Αναπλ. Καθηγητής Σκηνοθεσίας & Σεναρίου και Μέλος της Συγκλήτου στην Ανωτάτη Κρατική Ακαδημία και Τηλεόρασης του Μονάχου
Είναι επιβεβλημένο να εξαληφθεί η αντινομία που αφορά τον σεναριογράφο και που δημιουργήθηκε με την προσθήκη στο άρθρο 8 (Ρύθμιση θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων σε εναρμόνιση με την οδηγία 93/83/ΕΟΚ ), του νόμου 2557/1997, της παραγράφου 20 που ορίζει :
(20). Στο τέλος της παραγράφου 2 του άρθρου 34 του ν. 2121/1993 προστίθεται νέο εδάφιο ως εξής: «Ως δημιουργοί των επί μέρους συμβολών θεωρούνται ιδίως ο σεναριογράφος, ο συγγραφέας διαλόγων, o συνθέτης μουσικής, ο διευθυντής φωτογραφίας, ο σκηνογράφος, ο ενδυματολόγος. ο ηχολήπτης και ο επεξεργαστής τελικής σύνθεσης (Μοντέρ)».
Όταν στο ίδιο άρθρο 8, παράγραφος 3 οριζεται:
(3). «Η διάρκεια προστασίας ενός οπτικοακουστικού έργου λήγει εβδομήντα (70) έτη μετά το θάνατο του τελευταίου επιζώντος μεταξύ των ακόλουθων προσώπων: του κύριου σκηνοθέτη, του σεναριογράφου, του συγγραφέα διαλόγων και του συνθέτη μουσικής που γράφτηκε ειδικά για να χρησιμοποιηθεί στο οπτικοακουστικό έργο».
Πως είναι δυνατόν απ’ τη μιά ο σεναριογράφος να θεωρείται συνδημιουργός σε ότι αφορά την προστασία του έργου και επί μέρους συμβολέας! σε ότι αφορά τη δημιουργία του;
Η προσθήκη αυτή έγινε σε μια νύχτα, ήταν αποτέλεσμα συντεχνιακής παρέμβασης και η Ένωση Σεναριογράφων της οποίας τότε ήμουν πρόεδρος, δεν ενημερώθηκε για να καταθέσει τις απόψεις και ενστάσεις της και παρά τις εκ των υστέρων προσπάθειες που κατέβαλε η Ένωση, δεν κατάφερε να άρει την αδικία για τους σεναριογράφους.
Θα πρέπει επιτέλους να παραδεχτούμε και στην Ελλάδα, ότι το κινηματογραφικό έργο είναι έργο συνεργασίας και ότι η διεθνής πρακτική: directing by, written by, produced by, δεν είναι αποτέλεσμα πολιτιστικού μάρκετινγκ, αλλά αποδοχή της πραγματικότητας. Και για όσους θεωρούν ότι ο σκηνοθέτης είναι ο μόνος δημιουργός του κινηματογραφικού έργου παραθέτω:
Ακίρα Κουροσάβα: “Το πιο σημαντικό μέρος της ταινίας μου είναι το σενάριο, γιατί χωρίς καλό σενάριο οι ηθοποιοί δεν χρησιμεύουν και πολύ .”
Άλφρεντ Χίτσκοκ: «Για να κάνεις μια καλή ταινία χρειάζεσαι τρία πράγματα, το σενάριο, το σενάριο και το σενάριο.
Frank Capra: “Δεν κάνεις μια καλή ταινία με κακό σενάριο.”
Κατερίνα Μαρινάκη – Σεναριογράφος
Υπερ
Για την παράγραφο 5 προτείνουμε να αναδιατυπωθεί ως εξής:
Από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου εξαιρούνται τα κινηματογραφικά έργα πορνογραφικού χαρακτήρα, έργα διαφημιστικού περιεχομένου και σκοπού και εκείνα που προσβάλλουν απροκάλυπτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Για τις ταινίες στις οποίες συμμετέχει το Ε.Κ.Κ. αρμόδιο όργανο για την τήρηση των παραπάνω είναι το Δ.Σ. του και για ταινίες στις οποίες δεν συμμετέχει το Ε.Κ.Κ. αρμόδιο όργανο για την τήρηση των παραπάνω είναι το Συμβούλιο Κινηματογραφίας.
Στην παράγραφο 6 προτείνουμε να προστεθεί το εξής:
Ο σκηνοθέτης ορίζει τα βασικά καλλιτεχνικά και τεχνικά στελέχη της παραγωγής του έργου, εκτός αν υπάρξει άλλη γραπτή συμφωνία με τον παραγωγό
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
ΕΝΩΣΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
&
ΕΝΩΣΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣΥΝΘΕΤΩΝ ΣΤΙΧΟΥΡΓΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ
Είναι καιρός πλέον να διορθώσουμε ένα λάθος ετών που υφίσταται από την ψήφιση του νόμου 2121/93, όπου ως κύριος δημιουργός του οπτικοακουστικού έργου τεκμαίρεται ο σκηνοθέτης και να εναρμονίσουμε την νομοθεσία μας με τις ευρωπαϊκές -πλην αγγλοσαξονικών- όπου ο σεναριογράφος, και ο συγγραφέας διαλόγων καθώς και ο συνθέτης πρωτότυπης μουσικής είναι συνδημιουργοί, μαζί με τον σκηνοθέτη του κινηματογραφικού έργου.
Το έργο του σεναριογράφου αποτελεί την αφετηρία υλοποίησης κάθε οπτικοακουστικού και κινηματογραφικού έργου και η συμβολή του είναι μεγίστης σημασίας –όπως άλλωστε καταδεικνύει το γεγονός πως ουδεμία συμφωνία παραγωγής οπτικοακουστικού έργου μπορεί να συντελεστεί, αν πρώτα δεν μεταβιβαστούν στον παραγωγό εξουσίες που απορρέουν από τα περιουσιακά δικαιώματα του σεναριογράφου.
Το οπτικοακουστικό έργο είναι έργο συνεργασίας, που για τους σεναριογράφους ήταν πάντοτε ξεκάθαρο, ενώ σταδιακά γίνεται αποδεκτό από το σύνολο του κινηματογραφικού και εν γένει οπτικοακουστικού κόσμου, τόσο εθιμικά όσο και νομοθετικά σε άλλα κράτη, ιδίως αυτά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για το ελληνικό δίκαιο φαίνεται πως δεν είναι.
Η εικόνα του ελληνικού δικαίου μοιάζει με «τοπίο στην ομίχλη», εξαιτίας ασαφειών και αντιφάσεων της νομοθεσίας που χρειάζονται επειγόντως ξεκάθαρη νομοθετική ρύθμιση είτε με διάταξη στο νέο νόμο είτε με τροπολογία στον 2121/93.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Σύμφωνα με τον νόμο 1597/1986 (νόμος Μελίνας), ο σκηνοθέτης έχει «το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας στο κινηματογραφικό έργο» (άρθρο 3 παρ. 1).
Σύμφωνα με το άρθρο 9 του νόμου 2121/1993 ο σκηνοθέτης τεκμαίρεται ως δημιουργός του οπτικοακουστικού έργου (δημιουργώντας ήδη την πρώτη αντίφαση μεταξύ 2121 και 1597).
Στο αμέσως επόμενο άρθρο του νόμου 2121, άρθρο 10, προσδιορίζεται η έννοια των τεκμηρίων, βάσει των οποίων αναγνωρίζεται ως δημιουργός του έργου και συνεπώς ως αρχικός δικαιούχος των δικαιωμάτων, που συνδέονται με την ιδιότητα αυτή , το πρόσωπο του οποίου το όνομα εμφανίζεται πάνω στον υλικό φορέα του έργου κατά τον τρόπο , που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δημιουργού. Στην παράγραφο 3 του άρθρου 10 του ως άνω νόμου επισημαίνεται ότι τα τεκμήρια, που τίθενται από τον νόμο, όπως ήδη αναφέρθηκε, μπορούν να ανατραπούν με αντίθετη απόδειξη.
Στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε την ερμηνευτική δυσχέρεια, που εμφανίζει ο νόμος στο εν λόγω άρθρο (άρθρο 9) σε σχέση με το έργο και τη θέση του σεναριογράφου αναφορικά με την αντιμετώπισή του στο πλαίσιο της πνευματικής ιδιοκτησίας και λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική νομοθεσία, που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κυρίως στη Γαλλία), και τις νέες συνθήκες της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της τεχνολογικής εξέλιξης.
A. Έννοια του οπτικοακουστικού έργου και διάρκεια προστασίας
Στις περιπτώσεις που παρατηρείται πλειονότητα δημιουργών, το άρθρο 7 του ν.2121/93 προβλέπει ορισμένους κανόνες βάσει των οποίων προσδιορίζεται το υποκείμενο των πνευματικών δικαιωμάτων επί του έργου. Στο πλαίσιο αυτό το οπτικοακουστικό έργο θεωρείται, κατά τον έλληνα νομοθέτη, ως έργο συλλογικό. Στην παράγραφο 2 του άρθρου 7 του νόμου ορίζεται ως συλλογικό έργο εκείνο το οποίο έχει δημιουργηθεί με τις αυτοτελείς συμβολές περισσότερων δημιουργών υπό την πνευματική εποπτεία και τον συντονισμό ενός φυσικού προσώπου. Το πρόσωπο αυτό αποτελεί τον αρχικό δικαιούχο του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος επί του συλλογικού έργου (στην περίπτωση των οπτικοακουστικών έργων ο σκηνοθέτης, όπως τεκμαίρεται στο άρθρο 9), ενώ οι δημιουργοί των επιμέρους συμβολών είναι αρχικοί δικαιούχοι του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος επί των συμβολών τους, εφόσον αυτές είναι δεκτικές χωριστής μεταβίβασης.
Σε αντίθεση με τον ελληνικό νόμο, ο γαλλικός κώδικας πνευματικής ιδιοκτησίας στο άρθρο L. 112-2, 6Ο προσδιορίζοντας ως οπτικοακουστικό έργο «το κινηματογραφικό έργο και άλλα έργα, τα οποία αποτελούνται από μια σειρά διαδοχικών εικόνων, συνοδευόμενων από ήχο ή και όχι», αναγνωρίζει το παραπάνω ως έργο συνεργασίας, το οποίο όμως παρουσιάζει ορισμένες ιδιομορφίες λόγω της φύσης του σε σχέση με άλλα έργα συνεργασίας κατά τον γαλλικό νόμο.
Ο ορισμός, που αποδίδεται από τη γαλλική νομοθεσία στα οπτικοακουστικά έργα φαίνεται ορθότερος, ειδικά εάν ληφθούν υπόψη τα εξής:
Ως έργα συνεργασίας αποκαλούνται τα έργα εκείνα στη δημιουργία των οποίων συνετέλεσαν ουσιαστικά και αποτελεσματικά περισσότερα από ένα φυσικά πρόσωπα. Το έργο συνιστά «κοινό κτήμα» των συνδημιουργών του, οι οποίοι ασκούν τα δικαιώματά τους επί αυτού με κοινή συμφωνία, στρέφονται από κοινού κατά οποιουδήποτε τρίτου, που τυχόν τα προσβάλλει ενώ η προστασία των έργων εκτείνεται σε εβδομήντα χρόνια από το θάνατο του τελευταίου επιζώντα από τους συνδημιουργούς.
Το άρθρο 30 του 2121/93 προέβλεπε ότι «Η πνευματική ιδιοκτησία σε έργα, που είναι προϊόν συνεργασίας, διαρκεί όσο η ζωή του τελευταίου επιζώντος δημιουργού και εβδομήντα χρόνια μετά το θάνατό του, που υπολογίζονται από το τέλος του έτους θανάτου».
Όμως το 1997 ψηφίζεται ο νόμος 2557, ο οποίος προκειμένου να εναρμονίσει την ελληνική νομοθεσία με το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο (Οδηγία 93/98 ΕΟΚ του Συμβουλίου 29/9/1993), εισάγει νέα εδάφια στο νόμο 2121/1993, ορίζοντας ότι: «η διάρκεια προστασίας ενός οπτικοακουστικού έργου λήγει εβδομήντα (70) έτη μετά το θάνατο του τελευταίου επιζώντος μεταξύ των ακόλουθων προσώπων: του κύριου σκηνοθέτη, του σεναριογράφου, του συγγραφέα διαλόγων και του συνθέτη μουσικής που γράφτηκε ειδικά για να χρησιμοποιηθεί στο οπτικοακουστικό έργο» (άρθρο 8).
Πρόκειται σαφώς για την ίδια διατύπωση που χρησιμοποιείται (στο άρθρο 30 του Ν. 2121/1993 για τα έργα συνεργασίας,) με τη διαφορά πως εδώ προσδιορίζονται οι συνδημιουργοί.
Από τη ρύθμιση αυτή, που είναι αναγκαστικής μορφής για όσες εθνικές νομοθεσίες δεν έχουν προχωρήσει ακόμα στην αναγνώριση του οπτικοακουστικού έργου ως έργου συνεργασίας, συνάγεται σαφώς ότι:
α) το οπτικοακουστικό έργο είναι έργο συνεργασίας και, β) ο σεναριογράφος ορίζεται ρητώς ως ένας απ’ τους κύριους πνευματικούς δημιουργούς / κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων επί του κινηματογραφικού και οπτικοακουστικού έργου, μαζί με τον συγγραφέα διαλόγων, τον μουσικοσυνθέτη και τον σκηνοθέτη.
Έτσι, το ελληνικό δίκαιο στο ζήτημα της προστασίας παρουσιάζει την εξής αντίφαση: Ενώ στα συλλογικά έργα η πνευματική ιδιοκτησία διαρκεί όσο η ζωή του φυσικού προσώπου, που έχει την πνευματική διεύθυνση και τον συντονισμό των δημιουργών των επιμέρους συμβολών, καθώς και 70 χρόνια μετά το θάνατό του, τα οπτικοακουστικά έργα (τα οποία χαρακτηρίζει ωστόσο ο έλληνας νομοθέτης ως συλλογικά) διαχωρίζονται σαφώς από τη ρύθμιση αυτή και με το νέο άρθρο 31 του ν.2121 προβλέπεται ότι, όσον αφορά ειδικά τα οπτικοακουστικά έργα, τα 70 χρόνια υπολογίζονται μετά το θάνατο του τελευταίου επιζώντος μεταξύ του κύριου σκηνοθέτη, του σεναριογράφου, του συγγραφέα διαλόγων και του συνθέτη μουσικής, που γράφτηκε για χρήση στο οπτικοακουστικό έργο.
Επομένως καταδεικνύεται ότι, αν και στο σημαντικό θέμα της προστασίας του έργου και της επιμήκυνσης της 70ετούς διάρκειας προστασίας του, κατ’ ακολουθία του χρόνου θανάτου του τελευταίου επιζώντος δημιουργού, αναγνωρίζεται σαφώς η ιδιαίτερη συμβολή του σεναριογράφου, ωστόσο στο σχετικό τεκμήριο αναγνώρισης του δημιουργού αναφέρεται μόνο ο σκηνοθέτης, ο οποίος, εάν πράγματι συνιστούσε και τον μοναδικό αρχικό δικαιούχο πνευματικής ιδιοκτησίας σύμφωνα άλλωστε και με τον ορισμό, που δίδεται στο οπτικοακουστικό έργο ως συλλογικό, θα έπρεπε χάριν αρμονίας του νόμου να αποτελεί και τη μόνη «βάση» υπολογισμού για την διάρκεια της προστασίας, όπως ήδη έγινε δεκτό για τα συλλογικά έργα εν γένει.
Επιπροσθέτως, αναφορικά με τη σύμβαση οπτικοακουστικής παραγωγής και την ποσοστιαία αμοιβή, που καθιερώνεται στο άρθρο 34 του νόμου, γίνεται ευρέως δεκτό από τη νομολογία και τη θεωρία ότι δικαιούχοι της ποσοστιαίας αμοιβής δύνανται να θεωρηθούν όλα τα πρόσωπα, τα οποία συμβάλλουν στη δημιουργία του οπτικοακουστικού έργου, ιδιαιτέρως δε ο σεναριογράφος και ο μουσικοσυνθέτης, που αποτελούν και τους κύριους συντελεστές του οπτικοακουστικού έργου .
Β. Δημιουργός του οπτικοακουστικού έργου
Όπως προαναφέρθηκε, με το άρθρο 9 του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας έχει καθιερωθεί τεκμήριο του δημιουργού του οπτικοακουστικού έργου υπέρ του σκηνοθέτη. Το τεκμήριο αυτό είναι μαχητό, δηλαδή σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί ότι και άλλα πρόσωπα συνέβαλαν στη δημιουργία του έργου, όπως, κυρίως, συμβαίνει με τον σεναριογράφο και τον μουσικοσυνθέτη. Πόσο περισσότερο δε όταν οι τελευταίοι συντόνισαν και αυτοί με τη σειρά τους και ο ρόλος τους στο τελικό αποτέλεσμα παρουσίασε ομοιότητες με το ρόλο του σκηνοθέτη .
Ωστόσο η νομοθετική σύγχυση δεν σταματά εδώ. Καθ’ υπέρβαση της παραπάνω Οδηγίας, ο ίδιος νόμος 2557/1997 (άρθρο 8, παρ. 20) εισάγει ένα ακόμα εδάφιο στο νόμο 2121/1993 (άρθρο 34 παρ. 2) που, καθώς προβλέπει ότι «ως δημιουργοί των επιμέρους συμβολών θεωρούνται ιδίως ο σεναριογράφος, ο συγγραφέας διαλόγων, ο συνθέτης μουσικής, ο διευθυντής φωτογραφίας, ο σκηνογράφος, ο ενδυματολόγος, ο ηχολήπτης και ο επεξεργαστής τελικής σύνθεσης (Μοντέρ)», δημιουργεί μια χωρίς προηγούμενο νομοθετική αντίφαση: ο σεναριογράφος εξομοιώνεται με τεχνικούς συντελεστές επί μέρους συμβολών του οπτικοακουστικού έργου ( σε αντίθεση με τις νομοθεσίες του συνόλου των Ευρωπαϊκών κρατών), που σαφέστατα η συμβολή τους δεν μπορεί να παρουσιάσει το δημιουργικό ύψος και την απαραίτητη λειτουργία, που εμφανίζει η συμβολή ενός σεναριογράφου ή μουσικοσυνθέτη σε ένα λόγου χάρη κινηματογραφικό ή τηλεοπτικό έργο. Ας σημειωθεί εδώ ότι η νομοθετική αναγνώριση των τεχνικών συντελεστών του οπτικοακουστικού έργου (εικονολήπτης, μοντέρ, ενδυματολόγος, ηχολήπτης κ.α.) ως δημιουργών αποτελεί παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία!
Επισημαίνουμε ιδιαίτερα ότι, ακόμα και στο ίδιο το κείμενο του προτεινόμενου από το ΥΠΠΟΤ νομοσχεδίου για τον κινηματογράφο, ο σκηνοθέτης, ο σεναριογράφος και ο συνθέτης αναφέρονται ως «δημιουργική ομάδα» της ταινίας, ενώ ο διευθυντής φωτογραφίας, ο μοντέρ, ο ηχολήπτης και ο σκηνογράφος/ενδυματολόγος αναφέρονται ως «ομάδα τεχνικής δημιουργίας», αναφορικά με τη μοριοδότηση της ταινίας για την ένταξή της στα μέτρα ενίσχυσης. Ακόμα και η μοριοδότησή τους είναι διαφορετική (βλ. Κεφάλαιο Δεύτερο, άρθρο 4, «Προυποθέσεις ένταξης της ταινίας στα μέτρα ενίσχυσης»).
Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 34, παρ. 1 του ν. 2121, για να θεωρηθεί το οπτικοακουστικό έργο περατωμένο, πρέπει να έχει εγκριθεί το πρότυπο παραγωγής αντιτύπων από τον πνευματικό δημιουργό, ενώ καμία παραμόρφωση, περικοπή ή άλλη τροποποίηση της οριστικής αυτής μορφής δεν μπορεί να γίνει χωρίς την άδειά του. Επομένως, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν, ο σκηνοθέτης και μόνο αποφασίζει για την οριστική μορφή του έργου (final cut). Άρα το ηθικό δικαίωμα των δημιουργών των επιμέρους συμβολών δεν μπορεί να ασκηθεί παρά μόνο σε σχέση με την οριστική μορφή του έργου, όπως έχει εγκριθεί από το σκηνοθέτη.
Αυτή η παραδοχή αποτελεί περιορισμό της δράσης των συνδημιουργών, όπως ο σεναριογράφος και ο μουσικοσυνθέτης, οι οποίοι, αν και αναγνωρίζονται σε άλλα σημεία του νόμου αλλά και από τη θεωρία και νομολογία ως δημιουργοί συχνά της ίδιας δυναμικής με τον σκηνοθέτη ως προς την οπτικοακουστική δημιουργία, ωστόσο στο παρόν σημείο περιορίζονται υπερβολικά στο να δράσουν κατά τυχόν προσβολής της συμβολής τους μετά από την έγκριση του σκηνοθέτη ως προς τη μορφή του έργου και κατά αυτόν τον τρόπο λειτουργούν ουσιαστικά υπό αίρεση (του final cut) με χρονοβόρες και επιζήμιες για τα πνευματικά τους δικαιώματα συνέπειες.
Από την άλλη πλευρά ο παραγωγός μπορεί να αποκτήσει δευτερογενώς εξουσίες επί του έργου μόνο μετά τη μεταβίβαση τους από τον πνευματικό δημιουργό και από τους δημιουργούς των επιμέρους συμβολών, ήτοι σεναριογράφο, μουσικοσυνθέτη κ.λ.π. Για άλλη μια φορά ο ρόλος του σεναριογράφου και άλλων δημιουργών εξαίρεται, ενώ λίγο πριν αναφέρθηκε ότι ως προς την οριστική μορφή του έργου και την άσκηση των δικαιωμάτων του υποβιβάσθηκε από τον ίδιο νόμο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η γαλλική νομοθεσία σχετικά με το ζήτημα αυτό, η οποία συντελεί στη διαπίστωση ότι τουλάχιστον ως προς το άρθρο 9 επιβάλλεται μια διαφορετική τοποθέτηση του έλληνα νομοθέτη και ανανέωση, ώστε να ξεπεραστούν δυσχέρειες από ξεπερασμένα κριτήρια.
Το άρθρο L. 113-7 C.propr.intell. (Κώδικας πνευματικής ιδιοκτησίας) ορίζει ότι θεωρούνται συνδημιουργοί, εκτός αντίθετης αποδείξεως, ενός οπτικοακουστικού έργου τα εξής πρόσωπα:
o Ο σεναριογράφος
o Ο συγγραφέας των διαλόγων
o Ο συνθέτης της μουσικής, που δημιουργήθηκε ειδικά για το έργο
o Ο σκηνοθέτης
o Σε περίπτωση διασκευής ενός προγενέστερου έργου, ο συγγραφέας της διασκευής αυτής
Προφανώς ο γαλλικός νόμος καθιερώνει μαχητό τεκμήριο δημιουργού και για άλλα πρόσωπα εκτός του σκηνοθέτη, ιδιομορφία άλλωστε του ελληνικού νόμου, η οποία δεν θεμελιώνεται και, παραδόξως, αν και ο γαλλικός νόμος στάθηκε το πρότυπο για την ελληνική νομοθεσία και μεγάλα τμήματα ενσωματώθηκαν σχεδόν αυτούσια στο εδώ κείμενο, το σημείο αυτό (και μόνο) διαφοροποιήθηκε .
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια σειρά αποφάσεων των γαλλικών δικαστηρίων, οι οποίες ενόψει και της πρακτικής, που ακολουθείται στα οπτικοακουστικά έργα εξαιτίας της τεχνολογικής εξέλιξης και της ιδιαιτερότητας κάθε μέσου επικοινωνίας, θέτουν σε αμφισβήτηση το δικαίωμα του σκηνοθέτη να διεκδικεί μόνο εκείνος τον τίτλο και τα απορρέοντα από αυτόν πνευματικά δικαιώματα σε βάρος άλλων συνδημιουργών.
Ενδεικτικά αναφέρονται τα ακόλουθα παραδείγματα:
Έχει κριθεί στην περίπτωση ενός σκηνοθέτη μιας τηλεοπτικής εκπομπής, ότι, αν και σε γενικές γραμμές ο σκηνοθέτης εμφανίζεται ως ο βασικός συνδημιουργός ενός οπτικοακουστικού έργου, συχνά στην πράξη αποδεικνύεται ότι ο τελευταίος απλώς εκτελεί ορισμένες τεχνικές κυρίως εργασίες κατά τη διάρκεια των οποίων δεν εξωτερικεύεται οποιαδήποτε προσωπική καλλιτεχνική συμβολή ή δημιουργικότητα, όπως συνήθως συμβαίνει με τους λεγόμενους σκηνοθέτες «του πλατώ» ( CA Paris 4 mars 1987, RIDA avril 1987, 71). Αντίστοιχα, έχει κριθεί ότι ειδικά στην περίπτωση των τηλεοπτικών εκπομπών, πρέπει συχνά να γίνεται διάκριση ανάμεσα στο στάδιο κατά το οποίο συμμετείχε επαγγελματίας (σεναριογράφος, σκηνοθέτης κ.λ.π.) στη δημιουργία αυτή καθαυτή και στο στάδιο, που απλώς ορισμένοι τεχνικοί ή μη «έδεσαν» τις επιμέρους συμβολές και τις ετοίμασαν για την παρουσίαση στο κοινό, δίχως να προσθέσουν το παραμικρό από τη δική τους έμπνευση ή αισθητική (περίπτωση ενός πολιτιστικού μαγκαζίνο CA Paris 16 mai 1994, RIDA octobre 1994, 474).
Και με την ευκαιρία ας δούμε τι ισχύει σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες:
Γαλλία
Ο σεναριογράφος θεωρείται ως δημιουργός του κινηματογραφικού έργου μαζί με τον διασκευαστή, τον συγγραφέα διαλόγων, τον μουσικοσυνθέτη και τον σκηνοθέτη.
[Αrt. L. 113-7 (2) του γαλλικού νόμου]
Βέλγιο
Ο σεναριογράφος θεωρείται ως συν-δημιουργός του κινηματογραφικού έργου μαζί με τον διασκευαστή, τον συγγραφέα διαλόγων, τον δημιουργό γραφικών σε κινούμενα σχέδια και τον μουσικοσυνθέτη, εφόσον συνεργάζονται με τον σκηνοθέτη.
[Loi relative au droit d’ auteur et aux droi voisins, 30 Juin 1994, Art. 14 (1)]
Γερμανία
Ο σεναριογράφος ως δημιουργός έχει τα πνευματικά δικαιώματα του σεναρίου του (pre-existing work) πάνω στο οποίο στηρίζεται η ταινία..
[Gesetz über Urheberrecht and verwandte Schutzrechte, 9 Sept. 1965, BGBGI.I 1273 / Art. 2 (1) (1)]
Σκανδιναβικές χώρες
Ο σεναριογράφος θεωρείται δημιουργός του κινηματογραφικού έργου μαζί με τον σκηνοθέτη και τον δημιουργό του story-board, στην κοινή βάση ότι αυτοί έχουν την αποφασιστική καλλιτεχνική συμβολή στη δημιουργία της κάθε κινηματογραφικής ταινίας ως σύνολο.
[Δανία: Cf Udkast til lov on ophavsretten til litterature og kunsterinske Vaerker med tilhorende anmaerkinger og Bemerkonventionen af 1948, Kobenjavn 1951, p.79
Φινλανδία: Komiteanmietintö, 1953:5, pp 45f
Σουηδία: SOU 1956: 25, pp 144ff.]
(Πηγή: Ownership of rights in audiovisual productions : a comparative study
by Marjut Salokannel, The Hague ; Boston : Kluwer Law International, ©1997.)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το άρθρο 9 του ν. 2121/1993 ενόψει και όσων ήδη εκτέθηκαν αντιτίθεται τόσο στην ίδια τη φύση του οπτικοακουστικού έργου, το οποίο εξ ορισμού παρουσιάζει πολυμορφία και συμμετοχή περισσότερων του ενός δημιουργών, οι οποίοι του προσδίδουν ανά περίπτωση τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του και το πολύπλευρο περιεχόμενο, που σαφώς το διαφοροποιεί από άλλα έργα πνευματικής δημιουργίας, όσο και στις επικρατούσες αντιλήψεις και πρακτικές στο χώρο του οπτικοακουστικού.
Ειδικότερα, ενώ γενικά ο ελληνικός νόμος προστατεύει επαρκώς τους δημιουργούς εν γένει, όσον αφορά όμως το οπτικοακουστικό έργο καθιερώνει διακρίσεις μεταξύ σκηνοθετών, σεναριογράφων, μουσικοσυνθετών, οι οποίες δεν εξυπηρετούν συγκεκριμένο σκοπό, διαταράσσουν την ομοιόμορφη αντιμετώπιση περιπτώσεων προσβολών ή μεταβιβάσεων εξουσιών ή συμμετοχής σε δικαιώματα από την ιδιωτική χρήση και αναπαραγωγή των έργων και έρχονται σε αντίθεση με νομοθεσίες και πρακτικές, που ακολουθούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν επιτύχει να διαμορφώσουν ένα αποτελεσματικό μοντέλο προστασίας και συμμετοχής των δημιουργών οπτικοακουστικού στην οικονομική εκμετάλλευση του έργου.
Συνοπτικά αναφέρεται το παράδειγμα, όσον αφορά το δικαίωμα εύλογής αμοιβής επί της άγραφης κασέτας, της Ισπανίας, Ιταλίας και Πορτογαλίας, οι οποίες προσδιορίζουν επακριβώς ως δικαιούχους του ως άνω δικαιώματος και κατ’ επέκταση όλων των σχετικών με το οπτικοακουστικό έργο δικαιωμάτων τον σκηνοθέτη, τους συγγραφείς (σενάριο, διάλογοι, διασκευή ή προσαρμογή) και τους συνθέτες. Αντίστοιχα η Ολλανδία παραχωρεί την αρχική «κυριότητα» του πνευματικού δικαιώματος στον σκηνοθέτη, σεναριογράφο, διαλογίστα και συνθέτη πρωτότυπης μουσικής, ενώ η Δανία, Φινλανδία και Σουηδία, ενώ δεν προσδιορίζουν ειδικά με νόμο την κατοχή οπτικοακουστικών δικαιωμάτων, στην πράξη αναγνωρίζουν ως δικαιούχους τους σκηνοθέτες, σεναριογράφους και υπό προϋποθέσεις τον συνθέτη και τον διευθυντή φωτογραφίας.
Οι ασάφειες και αντιφάσεις της ελληνικής νομοθεσίας έχουν δημιουργήσει το έδαφος για κάθε λογής παρερμηνείες και αυθαιρεσίες και είναι μια καλή ευκαιρία σήμερα να ξεκαθαρισθούν όλα αυτά με τρόπο σύννομο και εναρμονισμένο με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Από το 1997, η ΕΣΕ έχει επανειλημμένα επισημάνει την αντίφαση του νόμου, ζητώντας την άρση της, με επιστολές και υπομνήματα προς τους εκάστοτε Υπουργούς Πολιτισμού και τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας.
Σήμερα, μια εποχή που οι τεχνολογικές και άλλες εξελίξεις στον οπτικοακουστικό τομέα είναι ραγδαίες, επανερχόμαστε θεωρώντας άμεσα επιβεβλημένη την νομοθετική ρύθμιση, δεδομένου μάλιστα ότι η σημερινή νομοθεσία έρχεται σε αντίθεση με την ισχύουσα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών-μελών της και τις σύγχρονες επί του θέματος νομικές αντιλήψεις, που εκφράζονται από την πλειονότητα της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας και προτείνουμε:
• Το οπτικοακουστικό έργο να χαρακτηρισθεί σαφώς από το Νόμο ως έργο συνεργασίας (υποκείμενο στη διάταξη του άρθρου 7 παρ. 1 Ν. 2121/1993), όπως άλλωστε προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 8, παρ. 7.3 του νόμου 2557/1997, για τη διάρκεια προστασίας του οπτικοακουστικού έργου (σύμφωνα με την Οδηγία 93/98 ΕΟΚ του Συμβουλίου 29ης Σεπτεμβρίου 1993), που ορίζει αρχικούς συνδικαιούχους του περιουσιακού και ηθικού δικαιώματος τον σκηνοθέτη, τον σεναριογράφο, τον συγγραφέα διαλόγων και τον συνθέτη μουσικής που γράφτηκε ειδικά για να χρησιμοποιηθεί σε αυτό.
• Να απαλειφθεί η αναφορά της παρ. 20, άρθρο 8, του Ν. 2557/1997 (που προστέθηκε ως παρ. 2, του άρθρου 34 στο Ν. 2121/1993), η οποία συγκαταλέγει τον σεναριογράφο και τον συγγραφέα διαλόγων στους δημιουργούς των επί μέρους συμβολών, επειδή: α) Οι συντελεστές με την ιδιότητα των δημιουργών επί μέρους συμβολών, όπως τους ορίζει ο νόμος (διευθυντής φωτογραφίας, ενδυματολόγος, ηχολήπτης κ.ά.), πέραν του γεγονότος ότι δεν παράγουν έργο υποκείμενο σε πνευματικά δικαιώματα, αμείβονται με εφάπαξ αμοιβή (σε αντίθεση με τον σκηνοθέτη και τον σεναριογράφο που αμείβονται με ποσοστό), ενώ η συμβολή τους ενσωματώνεται στο οπτικοακουστικό έργο, χωρίς να είναι δεκτική χωριστής εκμετάλλευσης. β) Τα προβλήματα που δημιουργεί η ισχύουσα νομοθεσία, θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη διανομή των αμοιβών που προέρχονται από την εκμετάλλευση των οπτικοακουστικών έργων μέσω νέων τεχνολογιών (διαδίκτυο, δορυφορική – καλωδιακή και ψηφιακή τηλεόραση, εφαρμογές multimedia κλπ), καθιστώντας τελικά ασύμφορη την παραγωγική επένδυση.
• Να ενταχθεί ο σεναριογράφος και ο συνθέτης μουσικής για τον κινηματογράφο στις διατάξεις των παρ. 1, 3 και 4 του άρθρου 34 του Ν. 2121/1993, που αφορούν το δικαίωμα εύλογης και χωριστής αμοιβής που οφείλει να καταβάλλει ο αντισυμβαλλόμενος για δικαιοπραξίες που αφορούν τη μεταβίβαση περιουσιακού δικαιώματος, ή εξουσιών από αυτό, την ανάθεση άδειας εκμετάλλευσης και γενικότερα, για κάθε εκμετάλλευση του οπτικοακουστικού έργου. Η αμοιβή αυτή να συμφωνείται υποχρεωτικά σε ορισμένο ποσοστό, το ύψος του οποίου να καθορίζεται ελεύθερα μεταξύ των συμβαλλομένων.
• Δεδομένου πως, σύμφωνα με τα μέχρι ώρας ισχύοντα, οι δημιουργοί (σκηνοθέτες-σεναριογράφοι ) υφίστανται σε πολλές περιπτώσεις την επιβολή αμοιβής σε μορφή «κεφαλαιοποίησης», η οποία τους αποκλείει στην πράξη από την εκμετάλλευση του έργου τους, να ρυθμιστεί από το νόμο πως «κεφαλαιοποίηση» μπορεί να επιτρέπεται μόνο μέχρι το ήμισυ (50%) του συνόλου της αμοιβής.
• Δεδομένου ότι, οι σεναριογράφοι και οι συνθέτες μουσικής για τον κινηματογράφο αντιμετωπίζουν την εναρμονισμένη πρακτική των ιδιωτικών καναλιών, τα οποία, στις συμβάσεις για τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος τους, συμπεριλαμβάνουν στην αρχική αμοιβή και το δικαίωμα επαναληπτικής μετάδοσης ενός έργου, χωρίς συνεπώς να καταβάλλουν πρόσθετη αμοιβή για τις επαναλήψεις, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 35 του Ν. 2121/1993, να καθορισθεί σαφώς στο Νόμο ότι δεν δύναται να συμπεριλαμβάνεται στην αρχική αμοιβή η πρόσθετη αμοιβή των επαναλήψεων.
ΠΡΟΤΑΣΗ:
Με γνώμονα το παραπάνω σκεπτικό και` τις επιμέρους αναφορές μας, προτείνουμε την τροποποίηση του άρθρου 2 παρ. 6 του υπό ψήφιση νομοσχεδίου με αντίστοιχη τροποποίηση του άρθρου 9 του Ν. 2121/1993, με βάση το ισχύον γαλλικό δίκαιο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, ως ακολούθως:
«Συνδημιουργοί, εκτός αντίθετης αποδείξεως, ενός οπτικοακουστικού έργου θεωρούνται τα εξής πρόσωπα:
o Ο σκηνοθέτης
o Ο σεναριογράφος
o Ο συνθέτης της μουσικής, που δημιουργήθηκε ειδικά για το έργο»
Άρθρο 2 παρ. 6: Προτείνουμε την ακόλουθη διατύπωση: «Ως δημιουργός οπτικοακουστικού έργου νοείται ο σκηνοθέτης, o οποίος αποκτά πάνω σε αυτό πνευματική ιδιοκτησία που περιλαμβάνει, ως αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα, το περιουσιακό δικαίωμα και το ηθικό δικαίωμα όπως αυτά ορίζονται στον νόμο 2121/1993 (άρθρα 3, 4, 9, 17, 34)»
(ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΚΥΡΙΑΣ ΞΑΝΘΙΠΠΗΣ ΜΟΥΡΙΚΗ)
————————————————————–
Με το νομοσχέδιο ένα πρόβλημα που ανέμενε τη λύση του (είσπραξη 1,5% κ.λ.π.) δεν επιλύεται και ένα μεγάλο πρόβλημα δημιουργείται (λειτουργία Ε.Κ.Κ.). Το 2ο είναι πολύ σοβαρό. Παράλληλα υπάρχουν θέματα που είτε δεν επιλύονται, είτε είναι ελλειπή. Γενικά λείπει η νομική επεξεργασία.
Συγκεκριμένα.
1. – άρθρο 1 Υποχρέωση του Κράτους πρέπει να αποτελεί και η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ της κιν/κής τέχνης και η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ (με διατάγματα που θα εκδοθούν, σε συνεργασία με το Υπ. Παιδείας.
2. -άρθρο 2. Δεν διασφαλίζεται η ελεύθερη κινηματογραφία και η ανεξάρτητη παραγωγή. Απαγόρευση της λογοκρισίας και των προληπτικών μέτρων. Η παρ. 5 μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως προληπτικός έλεγχος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται
Στην παρ. 6 ο ορισμός του Παραγωγού είναι ελλιπής. Προσιδιάζει στην εκτέλεση παραγωγής. Ο Παραγωγός πρέπει να αποκτά πνευματικά δικαιώματα, για να υπογράφει συμφωνίες και έχει την οικονομική ευθύνη, άρα και απόφαση για τα οικονομικά.
3. -άρθρο 4 Νομίζω οι μονάδες αξιολόγησης θέλουν νέα προσέγγιση, υπέρ του σκηνοθέτη, σεν/φου.
4. -άρθρο 5 Πρόκειται για νέο φόρο (ειδικός φόρος) ή τον υπάρχοντα? Πότε και πώς αποδίδεται? Η εγγραφή (πίστωση) στον προϋπολογισμό δεν αρκεί. Οι εγγραφές και με τον 1597/86 γίνονται, όμως δεν αποδίδονται. Δεν βελτιώνεται με το νέο νόμο, το πρόβλημα του παλαιού. Το ΕΚΚ, με τη νέα του απροσδιόριστη μορφή (Ν.Π.Ι.Δ.) θα έχει μεγαλύτερη δυσκολία στην είσπραξη. Στο εδάφιο Δ της παρ. 8 του άρθρου 5 η τελευταία φράση «ή, εφόσον προέρχεται από κράτος εκτός Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης να είναι (ο εκπρόσωπος) μόνιμος κάτοικος Ελλάδος» προσφέρεται για καταστρατηγήσεις με αχυρανθρώπους. Στην επομένη παρ. «Δεν δικαιούται ενίσχυσης παραγωγός ………. Ή δεν έχει κύρια δραστηριότητα στην Ελλάδα» μήπως πρέπει να προστεθεί «…. Δεν ανήκει σε τηλεοπτικούς σταθμούς ή/και παροχής συνδρομητικών υπηρεσιών κ.λ.π.»
5. -άρθρο 7. Με δεδομένο, ότι ο σκηνοθέτης, πλέον δεν προσβλέπει σε χρηματικά βραβεία και η τάση είναι να μειωθεί το 9% για πνευματικά δικαιώματα με πριν από πολλούς μήνες ειλλημένη απόφαση του ΣΑΠΟΕ (σε 6%), θεωρώ, ότι ένα ποσοστό της ενίσχυσης από την επιστροφή του φόρου πρέπει να προβλεφθεί για σκηνοθέτες και σεναριογράφους. Είναι γνωστές οι συνθήκες, υπό τις οποίες, παράγονται οι ταινίες. Στο σκηνοθέτη, εάν δεν υπάρξει, πρόβλεψη, φοβούμαι θα μείνει μόνο ο τίτλος. Αυτά βέβαια, αν ποτέ εισπραχθεί η ενίσχυση, διότι με το παρόν νομοσχέδιο δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα.
6. -άρθρο 8. (1,5% / 0,75%). Η ίδια θεωρία υπήρχε και στον 1597/86. Ποτέ δεν εισπράχθηκε, διότι δεν υπήρχαν κυρώσεις. Το ίδιο συμβαίνει και τώρα.
Αν δεν προβλεφθούν κυρώσεις κανένα ποσοστό δεν πρόκειται να εισπραχθεί. Στην πρόταση που έγινε να εισπράττονται κατά τον ΚΕΔΕ η αντίδραση θα ήταν σθεναρή και δεν νομίζω, ότι υπάρχει η πολιτική βούληση (ίσως και δυνατότητα) τέτοιας σύγκρουσης. ΄Ομως υπάρχουν και ηπιότερες προτάσεις,
Ενδεχομένως, θα ήταν μία πίεση, εάν προεβλέπετο, ότι για τη δανειοδότησή τους από Τράπεζες ή άλλους Οργανισμούς, υποχρεούνται να προσκομίσουν βεβαίωση από τη Διεύθυνση Κιν/φίας και Οπ/κών Μέσων του Υπ. Πολ., ότι εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους κατά τον παρόντα νόμο.
΄Η ότι δεν θα λαμβάνουν φορολογική ενημερότητα.
Είναι σοβαροί μοχλοί πίεσης.
Επίσης μία πρόταση για τα ήδη οφειλόμενα (που δεν πρόκειται να εισπραχθούν) ίσως ήταν μία λύση η επιβολή ποσού (πολύ μικρότερου από αυτό που οφείλεται και δεν πρόκειται ποτέ να προσδιορισθεί) εφάπαξ, εντός ορισμένης προθεσμίας, άλλως η επιβολή προστίμου, με απαγόρευση χορήγησης φορολογικής ενημερότητας, μέχρι την εξόφλησή του.
7. – άρθρο 9, Ο προσδιορισμός του Ε.Κ.Κ. ως Ν.Π.Ι.Δ., χωρίς να προσδιορίζονται οι διατάξεις στις οποίες υπάγεται, αφενός το υποβαθμίζει και αφετέρου θα δημιουργήσει πλείστα προβλήματα στη νομιμοποίηση και λειτουργία του. Σε ποιόν ανήκει? Προφανώς η κατάργηση της Γ.Σ., που προβλέπει το νομοσχέδιο, δεν επιτρέπει στους συντάκτες του, να ορίσουν, ότι εφαρμόζονται οι διατάξεις των Α.Ε. πλην εκείνων που δεν προσάδουν στο δημόσιο χαρακτήρα του κ.λ.π. Όμως ένα Ν.Π.Ι.Δ., χωρίς διατάξεις και προσδιορισμό, είναι νομικό έκτρωμα που δεν μπορεί να έχει υπόσταση. Γιατί απολαύει «δικαστικών ατελειών και δικονομικών και ουσιαστικών προνομίων του Δημοσίου» αφού δεν προκύπτει ότι ανήκει στο Δημόσιο. Με τη συνταγματικότητα αυτής της νομικής μορφής ασχολήθηκε κανείς? Αν ασχοληθούν τα Δικαστήρια θα περάσει 10ετία. Στο μεταξύ διάστημα ποιό θα είναι το κύρος του Ε.Κ.Κ. και ποιες λύσεις θα μπορεί να δώσει? Το θέμα είναι σοβαρό.
8. – άρθρο 11. Πώς το Ελ. Δημ. θα επιχορηγεί, μέσα από τον προϋπολογισμό του, δηλ. τα χρήματα του ελληνικού λαού, ένα Ν.Π.Ι.Δ. που δεν του ανήκει? Πώς θα δοθούν χορηγίες και δωρεές, εάν δεν εξασφαλισθούν κίνητρα (φοροαπαλλαγές κ.λ.π.?). Θα μείνει, χωρίς πόρους.
9. -άρθρο 12 κ.λ.π Με τη διάρθρωση που προβλέπεται, όλη η δομή και λειτουργία του Ε.Κ.Κ., εξαρτάται από τον εκάστοτε Υπουργό Πολιτισμού, ο οποίος είναι αμφίβολο αν ξέρει πώς γίνεται μία ταινία ή αν βλέπει κινηματογράφο. Ο Υπ. διορίζει το Δ.Σ. Το Δ.Σ. (δηλ. οι διορισμένοι) λογοδοτεί στον Υπουργό!!! Η επαγγελία, ότι θα διορίζονται από τον εκάστοτε Υπ. «Πρόσωπα της ελληνικής και παγκόσμιας κιν/φίας» είναι, τουλάχιστον, αστεία. Με ποια κριτήρια? Ποια η συμμετοχή τους στο σημερινό «γίγνεσθαι»? Ποιος θα μεταφέρει την αγωνία και τα προβλήματα του ενεργού κιν/στη στο κέντρο λήψεως των αποφάσεων και χρηματοδότησης? Οι διορισμένοι από τον Υπουργό, των οποίων, μάλιστα η θητεία «ανανεώνεται», χωρίς συμμετοχή των ενδιαφερομένων, αλλά με απόφαση του Υπ/γού?.
Είναι γεγονός, ότι η Γ.Σ. όπως λειτούργησε, ήταν κακή εμπειρία. Όμως, πριν φθάσουμε στο σημείο να καταργήσουμε τη Γ.Σ. (δηλ. την γνώση, αγωνία, ενδιαφέρον του άμεσα ενδιαφερομένου, που είναι ο κάθε συντελεστής της παραγωγικής διαδικασίας) μήπως πρέπει να εξετασθεί η συγκρότησή της, από εκπροσώπους των ενδιαφερομένων, οι οποίοι όμως θα επιλέγονται με αντικειμενικά, όχι συνδικαλιστικά κριτήρια και θα προέρχονται από την ενεργή κιν/φία. Π.χ. να έχει συμμετάσχει σε τόσες ταινίες, στα τόσα τελευταία χρόνια. Οι χειρότεροι από τους ενεργούς του χώρου θα προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες από τα διορισμένα μέλη.Το καλύτερο δείγμα και αν δώσει ο σημερινός Υπουργός, ποιος εγγυάται για τον επόμενο. Με το σχέδιο νόμου, ένα διορισμένο παντοδύναμο Δ.Σ. αποφασίζει, χαράσσει πολιτική, δαπανά κατά την κρίση του και ελέγχει τον εαυτό του. Με την πρόβλεψη, η αποζημίωση των μελών του Δ.Σ. καθορίζεται για κάθε συνεδρίαση, σίγουρα θα έχει πολλές συνεδριάσεις.
Ο Γεν. Διευθυντής απλώς έχει διακοσμητικό χαρακτήρα και, υποθέτω, μεγάλο μισθό. Δεν μπορεί να κάνει ο,τιδήποτε αν δεν συμφωνεί το Δ.Σ.
Οι πολλές Διευθύνσεις μόνο σύγχυση θα δημιουργήσουν και ίσως παροδικά, λύσουν το πρόβλημα της ανεργίας σε κάποιο ποσοστό, με επιβάρυνση του Ε.Κ.Κ.
Είναι τραγικό, το 2010, να μη μπορείτε να ορίσετε εκπροσώπους, με επαγγελματικά κριτήρια και να ορίζετε το Δημόσιο υπερ-αφέντη σας. ΄Ισως είναι προτιμότερο να αφήσετε μόνοι σας, τις φιλοδοξίες για κινηματογράφο και να διορισθείτε στο Δημόσιο. Τουλάχιστον θα έχετε αποφασίσει ελεύθερα.
10. – Οι ταινίες μικρού μήκους, το σενάριο, η διασκευή λογοτεχνικών κειμένων κ.λ.π. μάλλον ξεχνιούνται.
11. -΄Ισως έπρεπε να υπάρξει πρόβλεψη για ατέλειες, για διευκόλυνση στα γυρίσματα από Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., ένοπλες δυνάμεις κ.λ.π.
—————————————————————
η άνω καταχώρηση έγινε με την έγκριση της Κας.Ξανθίππης Μουρίκη
ΣΠΥΡΟΣ Ν. ΤΑΡΑΒΗΡΑΣ
Σκηνοθέτης, Παραγωγός
Ιδρυτικό Μέλος της Γερμανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου
Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου
Διπλωματούχος & Πρ. Αναπλ. Καθηγητής Σκηνοθεσίας & Σεναρίου και Μέλος της Συγκλήτου στην Ανωτάτη Κρατική Ακαδημία και Τηλεόρασης του Μονάχου
§2και3 – Νομίζουμε ότι οι ορισμοί της μεγάλου και μικρού μήκους ταινίας πρέπει να περιορίζονται σε καθορισμό της χρονικής διάρκειας. Η κατάταξη σε μυθοπλασία, τεκμηρίωση και κινούμενα σχέδια είναι παρωχημένη από θεωρητικής άποψης και αποκλείει τις ταινίες αντισυμβατικής γραφής, καθώς και μελλοντικές μορφές οπτικοακουστικής έκφρασης.
§5 – Μας ανησυχεί το ότι αυτή η παράγραφος μπορεί να επιτρέψει τη λογοκρισία.
§6 – Συμφωνούμε ότι ως δημιουργός του οπτικοακουστικού-κινηματογραφικού έργου νοείται ο σκηνοθέτης.
Αντουανέττα Αγγελίδη, Ρέα Βαλντέν, Κατερίνα Ευαγγελάκου, Στέλλα Θεοδωράκη, Κατερίνα Πατρώνη, Πέτρος Σεβαστίκογλου – Κινηματογραφιστές
Αν ο σκηνοθετης δεν ειναι και σεναριογραφος της ταινιας τοτε ο ορος «δημιουργος» ειναι υπερβολικος. Ειναι σχεδον το ιδιο υπερβολικο οπως να αποκαλουσαμε τον conductor των εργων του Μπετοβεν, ή του Μοτσαρ, δημιουργο.
Ειναι απαραδεκτο εν ετει 2010 να αναπαραγονται ακομα λανθασμενες στερεοτυπικες θεσεις, οπως οτι ο σκηνοθετης ειναι ο δημιουργος μιας ταινιας. Οι περισσοτεροι σκηνοθετες στην Ελλαδα θεωρουν το σεναριο τοσο ησσονος σημασιας ωστε να εχουν την εντυπωση οτι μπορουν να το γραψουν απο μονοι τους, γι’αυτο και οι ελληνικες ταινιες εχουν τραυματισει την εννοια του σεναριου αναριθμητες φορες. Ο κινηματογραφος απο τις απαρχες του εως και σημερα συγκινησε και γοητευσε μεσα απο τις ιστοριες του. Οι ιστοριες γραφονται απο τους σεναριογραφους και οπτικοποιουνται απο τους σκηνοθετες-πολυ απλα ο ενας χρειαζεται τον αλλον και αποτελουν ισοτιμα συνδημιουργους της ταινιας. Ας σταματησει πλεον η θεοποιηση του σκηνοθετη και ας θυμηθουμε οτι ο κινηματογραφος ειναι μια συλλογικη τεχνη και οχι αυτοπροβολη ενος ανθρωπου.
Ορισμοί
1. Οι παρακάτω ορισμοί εφαρμόζονται στον νόμο αυτό:
«Ειδικός Φόρος» είναι ο φόρος αυτός που σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 60 του Ν. 1731/1987 επιβάλλεται στην τιμή των κινηματογράφων εισιτηρίων και διατίθεται για την ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης και βιομηχανίας.
«Ειδικός Φόρος Νέων Μέσων» είναι ο φόρος αυτός που επιβάλλεται σύμφωνα με άρθρο …………… του παρόντος νόμου και διατίθεται για την ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης και βιομηχανίας.
«Κινηματογραφικό Έργο» ορίζεται το έργο που αποτυπώνεται σε υλικό κινούμενης εικόνας ή εικόνας και ήχου οποιασδήποτε διάρκειας και επί οποιουδήποτε μέσου, όποιες και αν είναι οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, την αναπαραγωγή ή την προβολή του, ειδικότερα δε τα έργα μυθοπλασίας, μικρού μήκους, κινουμένων σχεδίων, πειραματικά, εναλλακτικά ή με σύνθετη χρήση νέων τεχνολογιών και τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ), το οποίο προορίζεται για διανομή και προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες, ή σε νέα μέσα διάδοσης και δημόσιας προβολής, που φέρνει η εξέλιξη της τεχνολογίας.
«Κινηματογραφικό Έργο Κινουμένου Σχεδίου» ορίζεται το κινηματογραφικό έργο εμψύχωσης, το οποίο δημιουργείται με βάση ακίνητες πρωτότυπες εικόνες, οι οποίες σταδιακά διαφοροποιούνται και αποκτούν κίνηση και επιτυγχάνεται τόσο με παραδοσιακούς τρόπους όσο και με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Η ελάχιστη διάρκειά του πρέπει να είναι τα εικοσιτέσσερα πρώτα λεπτά.
«Κινηματογραφικό Έργο Μικρού Μήκους» ορίζεται το κινηματογραφικό έργο το οποίο βασίζεται σε επινοημένες ιστορίες και επινοημένους χαρακτήρες, είτε από πρωτότυπο σενάριο είτε από σενάριο που αποτελεί προσαρμογή προϋπάρχοντος πνευματικού έργου. Η ελάχιστη διάρκειά του πρέπει να είναι μικρότερη από είκοσι πρώτα λεπτά.
«Κινηματογραφικό Έργο Μεσαίου Μήκους» ορίζεται το κινηματογραφικό έργο το οποίο βασίζεται σε επινοημένες ιστορίες και επινοημένους χαρακτήρες, είτε από πρωτότυπο σενάριο είτε από σενάριο που αποτελεί προσαρμογή προϋπάρχοντος πνευματικού έργου. Η διάρκειά του πρέπει να είναι μεγαλύτερη από είκοσι και μικρότερη από εβδομήντα πρώτα λεπτά.
«Κινηματογραφικό Έργο Μυθοπλασίας» ορίζεται το κινηματογραφικό έργο το οποίο βασίζεται σε επινοημένες ιστορίες και επινοημένους χαρακτήρες, είτε από πρωτότυπο σενάριο είτε από σενάριο που αποτελεί προσαρμογή προϋπάρχοντος πνευματικού έργου.
«Κινηματογραφικό Έργο Τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ)» ορίζεται το κινηματογραφικό έργο που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και εξετάζει με δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο θέματα που άπτονται της σύγχρονης πραγματικότητας.
«Κινηματογραφική Ταινία» ορίζεται κάθε αντίτυπο όμοιο με το πρωτότυπο ενός ολοκληρωμένου κινηματογραφικού έργου (μυθοπλασίας, μικρού μήκους, κινουμένου σχεδίου, πειραματικό, έναλλακτικό, με σύνθετη χρήση τεχνολογιών ή τεκμηρίωσης), διάρκειας άνω των 70 λεπτών, που προορίζεται για διανομή και προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες, ή σε νέους χώρους και μέσα δημόσιας προβολής, που τυχόν δημιουργηθούν από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σε κάθε αντίτυπο διατηρούνται όλα τα δικαιώματα σχετικά με την οικονομική εκμετάλλευσή του.
«Παραγωγός οπτικοακουστικών έργων», στα οποία υπάγονται τα κινηματογραφικά έργα, είναι ο κατά το εδάφιο β’ της παρ. 2 του άρθρου 47 του ν.2121/1993 (ΦΕΚ 25 Α’) παραγωγός υλικού φορέα, εικόνας ή ήχου και εικόνας.
Ο παραγωγός προπαρασκευάζει και πραγματοποιεί τα κινηματογραφικά έργα, φροντίζει για την προμήθεια όλων των απαραίτητων μέσων παραγωγής, αναλαμβάνει την ευθύνη των τεχνικών και οικονομικών θεμάτων που είναι συνυφασμένα με την παραγωγή και συνάπτει όλες τις απαραίτητες, για την παραγωγή, συμβάσεις και συμφωνίες.
Ο άνθρωπος που συλλαμβάνει την ιστορία και τη βασική πλοκή, κατασκευάζει τους χαρακτήρες, συνθετει τους διαλόγους και γραφει την ιστορία μέσω εικόνων και ήχων είναι απλά ένας «συνδημιουργός»;
Συμφωνώ με το προηγούμενο σχόλιο- άλλο διαχειριστής, άλλο δημιουργός. Ο κατασκευαστής της ιστορίας (σεναριογράφος) ειναι αυτονόητο ότι πρέπει να λογίζεται ισότιμα δημιουργός με τον αφηγητή της ιστορίας (σκηνοθετη).
Γραφει ο κ. Θέος…
«Είναι αδιανόητο να λογίζονται περίσσότεροι από ένας δημιουργοί στην ταινία. Δημιουργός είναι ο σκηνοθέτης. Σε κάθε άλλη περίπτωση τα νομικά θέματα που ανακύπτουν είναι τέτοια που συχνά δεν θα μπορεί να προβληθεί μια ταινία. Π.χ. αν ορίσουμε δημιουργό τον σεναριογράφο και δεν του αρέσει η σκηνοθεσία τι γίνεται; Μένει η ταινία στα κουτιά της; Δεν παίζεται; Όλοι οι άλλοι καλλιτεχνικοί συνεργάτες είμαστε συνδημιουργοί αλλά μέχρι εκεί»
Με την ιδια λογικη θα αναρωτηθω τι θα γινει σε περιπτωση που ενας Παραγωγος εχει υπογραψει συμβολαια με ρητρες για να βγει η ταινια το επομενο μηνα και πει ο Σκηνοθετης «δεν μου αρεσει το μονταζ, να ξαναμονταρουμε για αλλους δυο μηνες»
Οπως στον ν. 2121/93 για την μουσικη οριζετε μονον ενας «διαχειριστης» του εργου και περιγραφεται με σαφηνεια οτι οι αλλοι συν-δημιουργοι εχουν μεν πνευματικα δικαιωματα (ειναι δηλαδη συν-δημιουργοι) αλλα σε καμμια περιπτωση δεν μπορουν να σταματησουν την μεταδοση του εργου, να αλλαξουν τμηματα του και γενικωτερα να ασκησουν καταχρηστικα το δικαιωμα τους, ετσι και στο οπτικοακουστικο εργο «διαχειριστης» μπορει να οριστει μονο ο Παραγωγος ο οποιος εχει και την οικονομικη ευθυνη απεναντι σε ολους τους συντελεστες, χρηματοδοτες, διανομη, κλπ
Αλλωστε σε ολο τον κοσμο μονον ο Παραγωγος εχει την συνολικη ευθυνη –εγω την ονομαζω «διαχειριση»- ενος εργου χωρις ομως αυτο να μειωνει την δημιουργικη συμβολη και πνευματικο δικαιωμα των του σκηνοθετη, σεναριογραφου και των αλλων καλλιτεχνικων συνελεστων.
Ας μην μπερδευουμε λοιπον την εννοια «δημιουργος» με την εννοια «διαχειριστης» και φυσικα σε καθε περιπτωση ενας σκηνοθετης μπορει παντα να αναλαβει και τις ευθυνες του Παραγωγου.
1. Κινηματογραφικό έργο είναι εκείνο που αποτυπώνεται σε υλικό φορέα εικόνας ή εικόνας και ήχου, οποιασδήποτε διάρκειας, και προορίζεται για προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες, όποιο και αν είναι το περιεχόμενο και όποιες και αν είναι οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, την αναπαραγωγή ή την προβολή του, είτε είναι ήδη γνωστά είτε θα εφευρεθούν στο μέλλον.
Χρειάζεται πολύ προσοχή η διατύπωση. Το ρήμα ΑΠΟΤΥΠΩΝΩ συνιστά από μόνο του παγίδα. Αποτυπώνεται εικόνα σε φιλμ αλλά καταγράφεται η εικόνα σε ψηφιακά υλικά. Η διατύπωση πρέπει να γίνει:
1. Κινηματογραφικό έργο είναι εκείνο που αποτυπώνεται Ή ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ
σε υλικό φορέα εικόνας ή εικόνας και ήχου, οποιασδήποτε διάρκειας, και προορίζεται για προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες, όποιο και αν είναι το περιεχόμενο και όποιες και αν είναι οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, την αναπαραγωγή ή την προβολή του, είτε είναι ήδη γνωστά είτε θα εφευρεθούν στο μέλλον.
Αν δεν γίνει αυτό δίνει τόπο σε παρερμηνείες.
Εν έτει 2010 όπου το φιλμ σαν τεχνολογία αποσύρεται οφείλει ο νομοθέτης να προσέξει καλύτερα τις διατυπώσεις του.
Αργύρης Θέος
Διευθυντής Φωτογραφίας
Είναι αδιανόητο να λογίζοντια περίσσότεροι από ένας δημιουργοί στην ταινία. Δημιουργός είναι ο σκηνοθέτης. Σε κάθε άλλη περίπτωση τα νομικά θέματα που ανακύπτουν είναι τέτοια που συχνά δεν θα μπορεί να προβληθεί μια ταινία. Π.χ. αν ορίσουμε δημιουργό τον σεναριογράφο και δεν του αρέσει η σκηνοθεσία τι γίνεται; Μένει η ταινία στα κουτιά της; Δεν παίζεται; Όλοι οι άλλοι καλλιτεχνικοί συνεργάτες είμαστε συνδημιουργοί αλλά μέχρι εκεί.
Αργύρης Θέος
Διευθυντής φωτογραφίας.
Κινηματογράφος στις μέρες μας είναι κάθε έργο το οποίο καταγράφει και αναλύει την κίνηση, με οποιονδήποτε τρόπο, μέσον, φορέα, με οποιαδήποτε τεχνολογία ή τεχνική. Είναι εντελώς αναχρονιστικό να ορίζεται ως κινηυματογράφος μόνον ό,τι προβάλεται σε μιάν αίθουσα και να γίνεται ένας κουτοπόνηρος διαχωρισμός της τηλεόρασης ή του διαδυκτίου ή της ενοικιαζόμενης ταινίας. Όλα αυτά είναι κινηματογράφος κι όποιος δεν το καταλαβαίνει είναι απλώς άσχετος. Συνεπώς, ένας νόμος για τον κινηματογράφο αφορά σε όλο το φάσμα της κινηματο-γραφίας, από το φιλμ για την αίθουσα έως την τηκλεόραση, το ίντερνετ, το βίντεο κλαμπ, το βιβλιοπωλείο, το κινητό τηλέφωνο, το ταχυδρομείο, το περίπτερο, δηλaδή κάθε τι που αφορά στην παραγωγή, την διανομή και την προβολή ενός κινηματογραφικού έργου. Αλλοιώς ο νόμος είναι εντελώς ελλειπής και από τη γέννησή του καταδικασμένος να αποτύχει, μένοντας εκτός πραγματικότητος.
Μια λεπτομέρεια, άκρως όμως ενοχλητική:
Τι ακριβώς εκφράζει ο όρος «εμψύχωσης», που εδώ φέρεται συνώνυμος των κινουμένων σχεδίων; Αν είναι η κυριολεκτική μετάφραση από την αγγλική λέξη animation, είναι εξαιρετικά κακή και λάθος από οποιαδήποτε πλευρά και να το δει κανείς. Αλλιώς δεν μπορώ να κατανοήσω…
Πολυ σωστα οι περιορισμοί του εδαφίου ε της παρ. 3 του άρθρου 10 του ν. 2328/1995 για την άσκηση του επαγγέλματος του παραγωγού οπτικοακουστικών έργων καταργούνται.
Με την λογικη λοιπον οτι δεν θα χρειαζεται αδεια ασκησης επαγγελματος για να ειναι καποιος παραγωγος που θα στηριζεται πλεον ο νομος 1483/05 ο οποιος ζηταει αδεια ασκησεως επαγγελματος για τον σκηνοθετη κι αλλες 55 ειδικοτητες (οπου καποιες απο αυτες δεν υπαρχουν πλεον) ?
Πρεπει μια κομμωτρια να εχει αδεια ασκησης επαγγελματος τεχνικου κινηματογραφου για να φτιαξει τα μαλλια της πρωταγωνιστριας? Χρειαζεται ο τεχνιτης σκηνικων, ο βοηθος σκηνογραφου, η γραμματεας παραγωγης, βοηθος τεχνικου εργαστηριου, ο τεχνικος μεταγραφων, ο μοντερ αρνητικου, ο ηλεκτρονικος ραδιοζευξεων, κλπ, κλπ, αδεια ασκησης επαγγελματος τεχνικου κινηματογραφου ή απλα επιχορηγει ο 1483/05 μια σειρα απο παρασιτικες σχολες «κινηματογραφου» που πουλανε «πτυχια»?
Για να ειμαστε δικαιοι η μοναδικη ειδικοτητα που χρειαζεται σοβαρη αδεια ασκησης επαγγελματος τεχνικου κινηματογραφου ειναι αυτη του ηλεκτρολογου, ο οποιος εχει το σημαντικωτερο μεριδιο ευθυνης για την ασφαλεια ολων των εργαζομενων στο γυρισμα. Φυσικα και αυτη η αδεια του ηλεκτρολογου θα πρεπει να δινεται με απλες, διαφανες και σαφεις διαδιακασιες χωρις την εμπλοκη σωματειων, παραγοντων και αλλων εργατοπατερων οι οποιοι το μονο που θελουν ειναι να κλεισουν το επαγγελμα.
Αρθρο 2
Στην παρ. 6 καθοριζεται ως δημιουργος ενος οπτικοακουστικου εργου ο Σκηνοθετης.
Στην παρ. 7 σημειωνεται σωστα πως ο Παραγωγος εχει την ευθυνη των τεχνικών και οικονομικών θεμάτων που είναι συνυφασμένα με την παραγωγή και συνάπτει όλες τις απαραίτητες για την παραγωγή συμβάσεις και συμφωνίες.
Η αντιφαση των δυο παραγραφων ειναι προφανης. Δημιουργος ειναι καποιος ο οποιος δεν εχει ευθυνη για τα τεχνικα και οικονομικα θεματα. Τουλαχιστον σχιζοφρενικο.
Παραλληλα, θα ηταν απαραδεκτο απο την εννοια του δημιουργου να εξαιρεθει ο σεναριογραφος.
Για να μην χρειαστει να ξανα ανακαλυψουμε τον τροχο, ειναι γνωστο πως στις κινηματογραφικα αναπτυγμενες χωρες συν-δημιουργοι του συνολου ενος οπτικοακουστικου εργου ειναι ο Παραγωγος, ο Σεναριογραφος και ο Σκηνοθετης. Με αυτην την σειρα μαλιστα. Το εαν οι παραπανω ιδιοτητες ταυτιζονται με ενα, δυο ή περισσοτερα ατομα αυτο δεν αλλαζει την ουσια.
Στην συνεχεια βεβαια και αλλοι καλλιτεχνικοι συνεργατες εχουν την ιδιοτητα του συν-δημιουργου στον τομεα της συνεισφορας τους. Πχ η συνθετης για την μουσικη, ο Δ/ντης Φωτογραφιας για την εικονα, κλπ
Σε γενικές γραμμές και με λύπη μου παρατηρώ ότι το Σχέδιο Νόμου αναλώνεται αφενός σε μια επιφανειακή αντίληψη του αντικειμένου της παραγωγής και αφετέρου στην επισημοποίηση ιεραρχίας και αρμοδιοτήτων σε μια οντότητα που ναι μεν έχει στόχο την στήριξη της κινηματογραφικής τέχνης, αλλά χωρίς κριτήρια που θα τονώσουν τον ανταγωνισμό ή θα δώσουν κίνητρα για την για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής στην χώρα μας.
Θεωρώ ότι ο στόχος του παρόντος σχεδίου θα έπρεπε να είναι η ανατροπή των ισορροπιών που έχουν επικρατήσει στο χώρο με σχετικά φτωχά (πλην μερικών εξαιρέσεων) αποτελέσματα και η ενθάρρυνση νέων προσπαθειών και ιδεών.
Σε σχέση με την παραγραφο 6 του Αρθρου 2:
Θεωρώ χρόνια παθογένεια του ελληνικού σινεμά να θεωρείται ο σκηνοθετης ως ο αποκλειστικός δημιουργός του οπτικοακουστικού έργου. Το σενάριο αποτελεί την απαρχή κάθε ταινίας και είναι ένα ολοκληρωμένο κείμενο ιδιαίτερης οπτικοακουστικής αφήγησης, η τέχνη και η τεχνική του οποίου διδάσκονται ενδελεχώς στις Κινηματογραφικές Σχολές όλου του κόσμου. Γι’ αυτό θεωρώ σημαντικό στους δημιουργούς της ταινίας να συνυπολογίζονται σεναριογράφος και σκηνοθέτης ισότιμα.