Η διοργάνωση και υλοποίηση της ατομικής ή ομαδικής άσκησης των τουριστικών δραστηριοτήτων του προηγούμενου άρθρου, οι γενικές και ειδικές προϋποθέσεις, προδιαγραφές και οι όροι λειτουργίας και ασφαλείας που θα πρέπει να τηρούνται από τους διοργανωτές των δραστηριοτήτων αυτών, καθώς και τα απαραίτητα δικαιολογητικά, ορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού και των αρμοδίων κατά περίπτωση Υπουργών.
Άρθρο 03: Άσκηση δραστηριοτήτων Τουρισμού Υπαίθρου
Αναρτήθηκε
23 Δεκεμβρίου 2011, 12:10
Ανοικτή σε Σχόλια έως
12 Ιανουαρίου 2012, 12:00
Εργαλεία
Εκτύπωση Εξαγωγή Σχολίων σε
Στατιστικά
14 Σχόλια 204 Σχόλια επι της Διαβούλευσης 3004 - Όλα τα ΣχόλιαΌλες οι Διαβουλεύσεις
- ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ...
- ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
- Διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου "Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού, Ιαματικές Πηγές Ελλάδας, Ναυάγιο Ζακύνθου..."
- Ανάπτυξη καταδυτικού τουρισμού, ρυθμίσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα, ρυθμίσεις για κολυμβητικές δεξαμενές εντός τουριστικών καταλυμάτων, σήμα πιστοποίησης glamping και λοιπές διατάξεις
- Θεματικός τουρισμός – Ειδικές μορφές τουρισμού
- Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου στον τομέα του τουρισμού
- Αναδιοργάνωση Υπουργείου Τουρισμού και ΕΟΤ
- Βία στα Γήπεδα
- Αναδιάρθρωση ΕΟΤ
- Τουρισμός υπαίθρου
- Ζητήματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας
- Συνιδιοκτησία και Λειτουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων
- Τεχνικές-λειτουργικές προδιαγραφές των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων
- Θεατρικές Επιχορηγήσεις
- Κινηματογραφική Τέχνη
Όπως φαίνεται από την εξέλιξη της συμμετοχής των ενδιαφερομένων στην διαβούλευση, μάλλον αυτή θα έπρεπε να γίνει για περισσότερο χρονικό διάστημα και ίσως εκτός της περιόδου των εορτών που οι εμπλεκόμενοι με τον τουρισμό και ειδικά τον ορεινό- χειμερινό εργάζονται και είναι απασχολημένοι με τις επιχειρήσεις.
Όσοι έχουν ασχοληθεί λίγο περισσότερο με τους νόμους που υπάρχουν και διέπουν διάφορες δραστηριότητες ξέρουν καλά ότι:
– Υπάρχει πολυνομία και δυστυχώς κάποιες επαγγελματικές ομάδες κατάφεραν να ρυθμίσουν τα του οίκου τους όπως θα ήθελαν και ίσως να έκαναν καλά (;)βλέποντας την αδυναμία ή αδιαφορία της πολιτείας να ρυθμίσει τα θέματα.
Όμως αυτό δεν είναι αποδεκτό για μιά σοβαρή Ευρωπαϊκή χώρα θέλω να πιστεύω.
Παραδείγματα:
1)Για τους ναυαγοσώστες υπάρχει το Π.Δ 23/2000, που ρυθμίζει τον τρόπο απόκτησης άδειας άσκησης επαγγέλματος.
Παρακολουθούν μαθήματα σε ιδιωτικές σχολές κατόπιν δίνουν εξετάσεις στο Υπουργείο Ναυτιλίας (Λιμεναρχεία)και μετά αποκτούν άδεια να εργασθούν.
2) Ο «σκίπερ» , είναι ο οδηγός – καπετάνιος του ιστιοπλοϊκού σκάφους και αποκτά αυτή την «άδεια» χειρισμού μετά από παρακολούθηση μαθημάτων σε ιδιωτική σχολή ή και και σε σχολές που διοργανώνουν ναυταθλητικά σωματεία. Με αυτό το δίπλωμα εργάζεται στο χώρο του τουρισμού, οδηγώντας ιστιοπολοϊκα σκάφη μεταφέροντας επιβάτες – τουρίστες κλπ. Βεβαίως δεν έχεια άδεια άσκησης επαγγέλματος από κάποιο κρατικό φορέα, αλλά ισχύει αυτό το δίπλωμα. Ποιός έλέγχει και ποιός πιστοποιεί ;
3) Οι αυτοδύτες έχουν άλλο καθεστώς περίπου το ίδιο με τα προηγούμενα, αφού την άδεια την αποκτούν από διεθνείς οργανισμούς και μάλλον η ΓΓΑ αγνοεί το τί συμβαίνει.
4) Το Π.Δ 219/2006 στο οποίο έχει γίνει αναφορά από συμμετέχοντες, προσπάθησε να βάλει κάποια τάξη αλλά δεν καλύπτει δυστυχώς όλες τις περιπτώσεις και ειδικά για τις υπαίθριες δραστηριότητες ζητά πράγματα που δεν εφαρμόζονται.Πρέπει όμως να το λάβει υπ’όψη το Υπουργείο και να το τροποποιήσει ή να το προσαρμόσει με το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου.
5) Υπάρχουν τα Τ.Ε.Φ.Α.Α που δίνουν είδικεύσεις στην αναψυχή ,κατασκηνώσεις, υπαίθριες δραστηριότητες,ορεινές δραστηριότητες χιονοδρομία , θαλάσσιο σκι κλπ , που θα έπρεπε να συμμετέχουν και να καταθέσουν τις απόψεις τους.
6) Οι θαλάσσιες δραστηριότητες στις (σχολές θαλασσίου σκι κλπ),ρυθμίζονται με διατάξεις του Κανονισμού Λιμένος του πρώην Υ.Ε.Ναυτιλίας.
7) Προπονητές άλλων ειδικοτήτων-αντικειμένων, για εργασθούν στον τουρισμό ως εκπαιδευτές, πρέπει ή να παρακολουθήσουν σχολές της Γ.Γ.Α(όταν γίνουν)ή να έχουν πτυχίο με σχετική ειδικότητα από τα ΤΕΦΑΑ.
Υπάρχουν βεβαίως και άλλες περιπτώσεις που μπορούν να αναφερθούν.
Τελικά διαπιστώνουμε μία λίαν επιεικώς τραγική κατάσταση που πρέπει το Υπουργείο Πολιτισμού-Τουρισμού,που έχει την αρμοδιότητα για τουρισμό,πολιτισμό και αθλητισμό μαζί,μπορεί ίσως τώρα ποιό εύκολα να δώσει τις πρέπουσες λύσεις φέρνοντας για ψήφιση ένα σχέδιο νόμου σύγχρονο που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εποχής . Γνώσεις, εμπειρία και προτάσεις υπάρχουν διότι έχουμε ικανότατα στελέχη στον χώρο αυτό. Διάθεση για συνεργασία και πρόθεση να μπεί μιά τάξη στα πράγματα χρειάζεται,αφού όπως φαίνεται από τον σωστό τουρισμό μπορούμε να ελπίζουμε κάτι καλύτερο. Ειδικά για τον χειμερινό τουρισμό(χιονοδρομία), μήπως καταφέρουμε και σταματήσουμε να τροφοδοτούμε τα Χιονοδρομικά κέντρα των γειτονικών χωρών με χιλιάδες τουρίστες χιονοδρόμους την στιγμή που τα δικά μας Χ.Κ παλεύουν να επιβιώσουν!!
Σας γνωρίζουμε ότι η Δευτεροβάθμια οργάνωση με την επωνυμία «ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΩΝ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΩΝ ΕΚΔΡΟΜΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΞΕΝΩΝΩΝ ΝΕΟΤΗΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Φ.Ο.Ε.Σ.Ε. – Ο.Ξ.Ν.Ε.), η οποία ιδρύθηκε το έτος 1935 και τα υπ’ αυτής πρωτοβάθμια εκδρομικά Σωματεία αποτέλεσαν τους πρώτους φορείς ανάπτυξης του οργανωμένου (ομαδικού) εσωτερικού τουρισμού και εξακολουθούν να προσφέρουν μέχρι σήμερα τεράστιες υπηρεσίες στην ανάπτυξη του εσωτερικού-κοινωνικού και χειμερινού τουρισμού σε όλη την Ελλάδα και ακόμη και σε μη αξιοποιηθείσες τουριστικά, περιοχές της Ελλάδος.
Έχει επιδείξει πλούσια δράση στον Εθνικό, Πνευματικό, Πολιτιστικό, Εικαστικό, Εκδρομικό και Ορειβατικό τομέα, με την διοργάνωση εκδηλώσεων Εθνικού περιεχομένου, ομιλιών, διαλέξεων, πολιτιστικών εκδηλώσεων, στις οποίες πάντα συμμετείχαν οι εκάστοτε Γ. Γραμματείς του ΕΟΤ.
Για τις δράσεις αυτές και τη σημαντική προσφορά η Ομοσπονδία τιμήθηκε από την ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ, τον ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΩΝ, άλλους Δήμους και λοιπούς ΦΟΡΕΙΣ, που της απένειμαν τιμητικές διακρίσεις.
Πάντοτε η Ομοσπονδία μας δια των Σωματείων της προσφέρει σοβαρές υπηρεσίες, εκτός των γνωστών τουριστικών περιοχών της Χώρας και σε περιοχές της όπου η ιδιωτική επιχειρηματική πρωτοβουλία και το Κράτος αδυνατούν να δημιουργήσουν τουριστική κίνηση και ανάπτυξη ειδικότερα σε άγονες τουριστικές περιοχές, όπως ακριτικές, ορεινές κ.λπ. και γενικά έβγαλε τον κόσμο στην Ύπαιθρο και του ενέπνευσε αγάπη για την Ελληνική Φύση.
Η δράση αυτή αναγνωρίστηκε από την Χώρα με τον ΑΝ 864/1937 όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το ΝΔ 3430/1955 το οποίο έθεσε καταστατικές διατάξεις και χορήγησε π.χ. το δικαίωμα να διοργανώνουν τα Σωματεία μας εκδρομές και εκδηλώσεις χωρίς περιορισμούς, το δικαίωμα και την διαδικασία αναγνώρισης ως Εκδρομικών Σωματείων από τον ΕΟΤ, να ανεγείρουν καταφύγια, ξενώνες, κατασκηνώσεις κ.α.
Επίσης με την απόφαση υπ’ αριθ. 2868 (κανονισμός ορειβατικών καταφυγίων) συμμετέχει μέλος του Δ.Σ. μας σε επιτροπή για τον χαρακτηρισμό -έλεγχο ορειβατικών καταφυγίων ΦΕΚ 398/27.02.2004).
Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι τόσο τα μέλη τον εκάστοτε Δ.Σ. της ομοσπονδίας μας όσο και των Εκδρομικών Σωματείων-μελών μας εργάζονται ανιδιοτελώς και με πάθος για την υπόθεση τον Ελληνικού Τουρισμού και πιστεύουμε ότι είναι καιρός πλέον να δοθεί περισσότερη σημασία στο έργο και την αναγκαιότητα της δράσης τους. Άλλωστε στην σημερινή εποχή της ωμής αναζήτησης τον κέρδους μόνο, είναι ευτύχημα το ότι υπάρχουν οργανώσεις και άνθρωποι που πονούν για την παράδοση, τον πολιτισμό, την ιστορία και την φυσιογνωσία αυτού του τόπου και εργάζονται για την διάσωση τους.
Σας γνωρίζουμε ότι τον Νοέμβριο του 2011 η Ομοσπονδία μας συμπλήρωσε εβδομήντα έξι (76) χρόνια συνεχούς λειτουργίας και προσφοράς στο Ελληνικό Ύπαιθρο και στον Έλληνα εκδρομέα, φυσιολάτρη και ορειβάτη.
Υπάρχουν και άλλα πολλά θέματα που μπορούν να υλοποιηθούν με την συνεργασία της Ομοσπονδίας και του ΕΟΤ και που αφορούν τον Τουρισμό, τη Φυσιολατρία και το Ελληνικό Ύπαιθρο. Σας υπενθυμίζουμε ότι δεν είμαστε Αθλητική Ομοσπονδία και δεν υπαγόμαστε στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού.
Τέλος, παρακαλούμε να μας συμπεριλάβετε στον Εθνικό κατάλογο των Φορέων Τουρισμού για τα όσα σας προαναφέραμε, ως μόνιμο σύνδεσμο.
Επιπλέον η Ομοσπονδία μας από την ίδρυσή της στο καταστατικό της διαλαμβάνει ότι σε περίπτωση διάλυσής της ολόκληρη η περιουσία της περιέρχεται στον ΕΟΤ.
Κείμενο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ – Ε.Σ.Ε. περί σπηλαιολογικού τουρισμού και σπηλαίων για διαβούλευση στο σχετικό νομοσχέδιο
Αθήνα, 11 Ιανουαρίου/2012
Τα σπήλαια και οι λοιποί καρστικοί σχηματισμοί της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας αποτελούν μετρήσιμο Εθνικό Κεφάλαιο και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το ιδιαίτερου κάλλους ελληνικό φυσικογεωγραφικό καθεστώς αλλά και με την μοναδική Πολιτιστική Κληρονομιά του τόπου. Περισσότερα από 10.000 σπήλαια έχει καταγεγραμμένα, αρχειοθετημένα και εξερευνημένα η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία, (Ε.Σ.Ε.), το μεγαλύτερο και παλαιότερο στη Χώρα Σωματείο, που πρόσφατα εισήλθε στην έβδομη δεκαετία δραστηριοτήτων της για την καταγραφή, εξερεύνηση, επιστημονική μελέτη, ανάδειξη, τουριστική διευθέτηση, αειφόρο αξιοποίηση, προστασία και διάσωση των σπηλαίων καθώς και τη σχετική εκπαίδευση-άθληση.
Η Ε.Σ.Ε. θεωρεί κατ’ αρχήν θετική την μνεία περί σπηλαιολογικού τουρισμού και σπηλαίων στο νομοσχέδιο περί «Τουρισμού Υπαίθρου».
Όμως δεν γίνεται αναφορά στις 3 μορφές της δραστηριότητας:
(1) Τουριστικές επισκέψεις σε διευθετημένα σπήλαια – περίπου 20 στην Ελλάδα
(2) Επισκέψεις «αθλητικής σπηλαιολογίας» ερασιτεχνών σπηλαιολόγων Ελλήνων και αλλοδαπών σε σπήλαια που είναι στο φυσικό τους περιβάλλον, και για τις οποίες ισχύει το καθεστώς της έκδοσης ειδικής άδειας από την αρμόδια Εφορεία του Υπουργείου
(3) Εξερευνητικές επισκέψεις εκπαιδευμένων (ερασιτεχνών ή ερευνητών) σπηλαιολόγων σε μη καταγεγραμμένα τμήματα γνωστών σπηλαίων, ή και σε νέα «ανεξερεύνητα» σπήλαια
Επίσης, η ολιγόλογη σχετική αναφορά, ωστόσο, είναι εντελώς ανεπαρκής για μια χώρα όπως η Ελλάδα η οποία κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις, διεθνώς, ως τον αριθμό σπηλαίων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για ουσιαστική ενίσχυση της Εθνικής Οικονομίας μέσω της ορθολογικής αξιοποίησης των σπουδαιότατων σπηλαιολογικών αξιοθεάτων της.
Συνιστά, συνεπώς εθνική προτεραιότητα η εγκαθίδρυση ολοκληρωμένου θεσμικού πλέγματος εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού για ζητήματα αναπτυξιακής, περιβαλλοντικής, τουριστικής και πολιτιστικής σημασίας, τα οποία άπτονται των ελληνικών σπηλαίων και των λοιπών συναφών καρστικών μορφών.
Η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία θεωρεί ότι το Σχέδιο Νόμου πρέπι να συμπληρωθεί με ειδικές διατάξεις – ή με αναφορά στην έκδοση συγκεκριμένης υπουργικής Απόφασης, που να ρυθμίζει τα της ανάδειξης του σπηλαιολογικού τουρισμού και των μορφών του, και επιπλέον να προσδιορίζει κανονιστικά τα περί της προστασίας των σπηλαίων, που αποτελούν ειδικό φυσικό περιβάλλον.
Ειδικότερα, βασιζόμενη στην πολύπλευρη, καρποφόρα και μακροχρόνια ενασχόλησή της με σπηλαιολογικά ζητήματα καθώς και στην πολυετή συνεργασία-προσφορά της σε ευρύ κύκλο Κρατικών Φορέων (Ε.Ο.Τ., Εφορείες Σπηλαιολογίας-Παλαιοανθρωπολογίας από την εποχή της ιδρύσεώς τους, Πανεπιστήμια, Λιμενικό Σώμα, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Γ.Γ. Νέας Γενιάς, Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.ά.), η Ε.Σ.Ε. προτείνει τους ακολούθους άξονες επιμέρους δραστηριοτήτων προς θεσμοθέτηση επί σπηλαιολογικών θεμάτων:
• Κατάρτιση νέας διαδραστικής ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων και αρχείου ελληνικών σπηλαίων, ταξινομημένων με σειρά κριτηρίων, (άμεσα αξιοποιήσιμης από πιστοποιημένους φορείς έρευνας και ανάπτυξης) με χρήση τεχνολογιών GIS και με την υποστήριξη της Ε.Σ.Ε.
• Ενσωμάτωση σε προγράμματα προτεινόμενων-διαφημιζόμενων (ιδίως σε αλλοδαπούς αποδέκτες) εκδρομών και επισκέψεων σε υπάρχοντα διευθετημένα σπήλαια (π.χ. Καλαμπάκα-Μετέωρα και σπήλαιο Θεόπετρας) ύστερα από κατάλληλη προετοιμασία και συνεργασία με τουριστικά γραφεία, τοπικούς φορείς και “tour-operators”.
• Ενίσχυση και εμπλουτισμός με μέριμνα του Υπουργείου του επί δεκαετίες διοργανούμενου εκ μέρους της Ε.Σ.Ε. προγράμματος-«Σεμιναρίου Επιστημονικής και Αθλητικής Σπηλαιολογίας», με αναβάθμιση του χορηγούμενου πιστοποιητικού εκπαίδευσης σε κρατικό τίτλο, υποχρεωτική συμμετοχή οδηγών-φυλάκων σπηλαίων και ειδικών ξεναγών, εμπλουτισμό θεματολογίας και εκπαιδευτών κ.ά.
• Θέσπιση συμμετοχής στο Κ.Α.Σ. ενός, τουλάχιστον, έμπειρου σε σπηλαιολογικά ζητήματα επιστήμονος, πέραν των αρχαιολόγων, για την ορθολογική αντιμετώπιση θεμάτων διευθέτησης σπηλαίων, ασφαλούς διακίνησης επισκεπτών, προστασίας υπόγειου καρστικού τοπίου, αναστροφής ανθρωπογενών και φυσικών φθορών σπηλαίων κ.ά.
• Καθιέρωση ενοποιημένου κανονισμού λειτουργίας επισκέψιμων σπηλαίων και υποχρεωτική εφαρμογή του από τους εκάστοτε αναδόχους (ιδιώτες ή φορείς προερχόμενους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση σχετικά με ζητήματα διάρκειας-ύψους μίσθωσης, αναγκαίων έργων συντήρησης-αποκατάστασης φθορών, στερέωσης πρανών και εγκοίλων, ενδεικνυόμενου φωτισμού σπηλαιοαποθεμάτων κλπ).
• Ανάληψη κεντρικού συντονισμού-συσχέτισης σπηλαιολογικών δραστηριοτήτων (επίσκεψη-ξενάγηση-εκπαίδευση εντός σπηλαίων) με άλλες συναφείς αναφερόμενες στο παρόν σχέδιο νόμου (πεζοπορία, ορειβασία, ορεινή διαβίωση, κλπ) μέσω κοινών δράσεων από σχετικούς φορείς, π.χ. τουριστικά πρακτορεία, ορειβατικά σωματεία, εφορείες προσκόπων, περιηγητικοί όμιλοι κ.ά.
Η Ε.Σ.Ε. διαθέτει το κατάλληλο εκπαιδευμένο προσωπικό, την εμπειρία και τεχνογνωσία ώστε να ανταποκριθεί επιτυχώς σε όλες τις δραστηριότητες που αναφέροντα στους ανωτέρω άξονες, με υποβολή επιμέρους κειμένων για την κατάρτιση σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων μέσω των οποίων θα ήταν δυνατό να υλοποιηθεί, ως νόμος πλέον, σε αναβαθμισμένη μορφή το σχετικό Σχέδιο Νόμου.
Ενδεικτικώς αναφέρουμε σχετικά με τα ανωτέρω, φαινόμενο της καταστροφικής υποβάθμισης και εκτεταμένης ανθρωπογενούς φθοράς των επισκέψιμων σπηλαίων, ενδεικτικά των παρακάτω, τα οποία χρήζουν διορθωτικών επεμβάσεων:
α) Σπήλαιο Γλυφάδα Δυρού, Σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, Σπήλαιο Παιανίας,
Σπήλαιο Δρογκαράτης Κεφαλλονιάς (Μεγάλη προσβολή)
β) Σπήλαιο Λιμνών Καστριών, Σπήλαιο Αλιστράτης Σερρών (Μέτρια προσβολή)
γ) Σπήλαιο Ζωνιανών, κλπ (Ελαφρά προσβολή)
Ειδικότερα ως προς την φθορά παραθέτουμε στοιχεία ενός κατεξοχήν προσβεβλημένου σπηλαίου, του βαραθροειδούς σπηλαίου Δρογαράτη Κεφαλονιάς, ενός από τα παλαιότερα τουριστικώς διευθετημένα σπήλαια της Χώρας. Όπως είναι γνωστό, οι κύριες σπηλαιολογικές έρευνες και η μελέτη διευθέτησης-τουριστικής αξιοποίησης έγιναν, προ δεκαετιών, ως προσφορά προς την Κεφαλληνιακή κοινωνία, από ειδικά κλιμάκια της Ε.Σ.Ε., υπό την καθοδήγηση της αείμνηστης Άννας Πετροχείλου, συνιδρύτριας (μαζί με το σύζυγό της Ιωάννη Πετρόχειλο, διαπρεπή γεωλόγο και σπηλαιολόγο), της Εταιρείας.
Λόγω του ακατάλληλου φωτισμού και της έλλειψης συνθηκών και αναγκαίων δράσεων προστασίας του φυσικού διακόσμου του σπηλαίου, έχουν αναπτυχθεί εκτεταμένες φυτικές μορφές που έχουν καλύψει σε μεγάλο βαθμό τους σταλακτίτες, σταλαγμίτες και τα λοιπά σπηλαιοαποθέματα, στο εσωτερικό του σπηλαίου. Άμεση επίπτωση των προαναφερόμενων είναι η περαιτέρω επιτάχυνση της φθοράς, επειδή από το ριζικό σύστημα των αναπτυσσόμενων φυτικών μορφών εκκρίνονται χουμικά οξέα που διαλύουν βαθμιαία τον ασβεστιτικό «λιθωματικό διάκοσμο» του σπηλαίου. Είναι απολύτως βέβαιο ότι οι συνεχιζόμενες και επιταχυνόμενες, ήδη, φθορές θα έχουν ως αποτέλεσμα, εντός των προσεχών ετών, την ολοσχερή καταστροφή, λόγω διάβρωσης, του εσωτερικού διακόσμου του σπηλαίου με συνέπεια την απώλεια του φυσικού και αισθητικού κάλλους του, λόγω του οποίου κατατασσόταν στο παρελθόν μεταξύ των σημαντικότερων βαραθροειδών-φυσικώς διακοσμημένων σπηλαίων, δε διεθνή κλίμακα.
Οι σύγχρονες τεχνολογικές πρόοδοι και η ερευνητική εμπειρία που έχει συσσωρευθεί σε στελέχη της Ε.Σ.Ε., παρέχουν τη δυνατότητα διάσωσης του σπηλαίου Δρογαράτη, αναστροφής των φαινομένων ανθρωπογενούς διάβρωσης και επαναφοράς του στην πρότερη κατάσταση, κατόπιν σχετικής μελέτης, μέσω της λήψης σειράς σωστικών μέτρων που θα επιτρέψουν την συνέχιση της τουριστικής αξιοποίησής του καθώς και άλλων σπηλαίων που αναφέρθηκαν ήδη.
Όπως είναι γνωστό, τα περισσότερα καρστικά σπήλαια, λίγα χρόνια μετά την τουριστική τους αξιοποίηση, αρχίζουν σταδιακά να εμφανίζουν στην επιφάνεια του σταλακτιτικού διακόσμου τους και κοντά στις περιοχές που φωτίζονται από τους προβολείς, μια αντιαισθητική πράσινη πολτώδη επίστρωση. Το υλικό αυτό έχει διαπιστωθεί ότι είναι ένα είδος μικροχλωρίδας που χρόνο με το χρόνο εξαπλώνεται στο λιθωματικό διάκοσμο του σπηλαίου δημιουργώντας του ανεπανόρθωτες καταστροφές και συνεπώς υποβαθμίζοντας την τουριστική του αξία. Το φαινόμενο αυτό, που ονομάστηκε «πράσινη νόσος» (maladie verte) άρχισε να γίνεται γνωστό κυρίως τη δεκαετία του 1960 με αφορμή την προσβολή από χλωροφύκη των περίφημων βραχογραφιών του σπηλαίου Lascau στη Γαλλία. Έκτοτε, το πρόβλημα έχει απασχολήσει επανειλημμένα τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, χωρίς όμως να κατορθωθεί να δοθεί απόλυτα ικανοποιητική λύση.
Από τις μέχρι σήμερα σχετικές με το πρόβλημα έρευνες, που διεξήχθησαν σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στα διάφορα ελληνικά σπήλαια, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:
α) Η πράσινη επίστρωση των τοιχωμάτων και κυρίως του λιθωματικού διάκοσμου (σπηλαιοθεμάτων) των σπηλαίων είναι φυτικής προέλευσης (μικροχλωρίδα και αργότερα μακροχλωρίδα) που κατά το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει κατώτερα χλωροφυλλούχα φυτά (κυρίως χλωροφύκη και κυανοφύκη), ενώ στο δεύτερο και τρίτο στάδιο παρουσιάζει επιπλέον βακτήρια, μύκητες και μερικά ανώτερα φυτά.
β) Ο κυριότερος παράγοντας που συντελεί στην ανάπτυξη της μικροχλωρίδας είναι η μακροχρόνια επίδραση της φωτεινής ακτινοβολίας από τους προβολείς, πάνω στα σπηλαιοθέματα. Η ακτινοβολία αυτή επειδή προέρχεται από το ορατό κυρίως ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, δημιουργεί ιδανικές συνθήκες φωτοσύνθεσης, καλλιέργειας και ανάπτυξης των φυκών. Η πράσινη απόχρωση δημιουργείται ακριβώς από τη φωτοσυνθετική ικανότητα αυτών των μονοκύτταρων οργανισμών.
γ) Η εμφάνιση αυτής της μικροχλωρίδας ευνοείται επίσης από τη μικρή αλλά μακροχρόνια αλλαγή των μικροκλιματολογικών συνθηκών του σπηλαίου συνεπεία των έργων της τουριστικής διευθέτησης, η οποία αναπόφευκτα οδηγεί στην αύξηση της θερμοκρασίας, τη μεταβολή της περιεκτικότητας του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας, τη δημιουργία μικρορευμάτων αέρα και τη μεταφορά μυκήτων από τους επισκέπτες. Ιδιαίτερα, η μεγάλη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα, (κυρίως από την εκπνοή των επισκεπτών), σε συνδυασμό με την υγρασία που υπάρχει στα σπήλαια, συντελεί στην αύξηση της φωτοσυνθετικής ικανότητας και συνεπώς στην ταχύτερη επέκταση της χλωρίδας.
Με βάσει τα στοιχεία που έχουν προκύψει από τις μέχρι σήμερα μελέτες για την πρόληψη της «πράσινης νόσου» των σπηλαίων, προτείνονται τα ακόλουθα:
1) Πλύση με νερό υπό πίεση των προσβεβλημένων πρόσφατα περιοχών. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως, ότι η μακροχρόνια επίδραση της μικροχλωρίδας πάνω στο κρυσταλλικό υλικό του ανθρακικού ασβεστίου των σπηλαιοθεμάτων δημιουργεί μόνιμες αλλοιώσεις (χημειοδιάβρωση) και αργότερα ενσωμάτωση του βιολογικού υλικού με συνέπεια να μην αποδίδει η πιο πάνω μέθοδος.
2) Ψεκασμός ετησίως των φωτιζόμενων περιοχών με πυκνά διαλύματα ειδικών φυτοφαρμάκων με βάση τον Αμμωνιακό Χαλκό ή προτιμότερο με διάλυμα φορμόλης 1% ή Υποχλωριώδους Νατρίου 5%.
3) Εγκατάσταση κατάλληλων φωτιστικών σωμάτων «ψυχρού φωτισμού» από ειδικές λυχνίες αερίου που να εκπέμπουν κυρίως στα μήκη κύματος από 500-600 nm. (π.χ. λαμπτήρες ατμών νατρίου χαμηλής πίεσης).
4) Δημιουργία ειδικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων τμηματικού φωτισμού του σπηλαίου κατά περιοχές ξενάγησης, τόσο με ισχυρό φωτισμό που θα χρησιμοποιείται όμως μόνο κατά την ώρα της επίδειξης, όσο και με ασθενέστερο που θα λειτουργεί κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στη συγκεκριμένη περιοχή.
Με τον τρόπο αυτό θα ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος της ημερήσιας διάρκειας και έντασης φωτισμού με συνέπεια τη σημαντική καθυστέρηση της φωτοσυνθετικής διαδικασίας για την ανάπτυξη των χλωροφυλλούχων φυτών. (Σημειώνεται, ότι μέχρι σήμερα τα περισσότερα τουριστικώς διευθετημένα σπήλαια στην Ελλάδα, φωτίζονται άσκοπα όλες τις ώρες λειτουργίας, ακόμα κι’ όταν δεν διακινούνται επισκέπτες). Εκτός των άλλων, τις ώρες που δεν θα λειτουργεί το σπήλαιο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ειδικοί λαμπτήρες υπεριωδών ακτίνων (αποστείρωσης) στις φωτιζόμενες περιοχές, με σκοπό την καταστροφή όλων των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται πάνω στο διάκοσμο. Πάντως, η λύση αυτή, αν και φαίνεται η καλλίτερη, δεν παύει να δημιουργεί ερωτηματικά σχετικά με τον κίνδυνο προσβολής μαζί με την ανεπιθύμητη μικροχλωρίδα και των ίδιων των σπηλαιόβιων οργανισμών.
5) Προσεκτική μελέτη για την τοποθέτηση διπλών θυρών, με σκοπό την προστασία του σπηλαίου από την ανεπιθύμητη αλλαγή των μικροκλιματο-λογικών συνθηκών του.
6) Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας του σπηλαίου κατά τους μήνες που θεωρούνται εκτός τουριστικής περιόδου. Αυτό, θα βοηθήσει, εκτός των άλλων και στην απρόσκοπτη συντήρηση και αποκατάσταση των ζημιών του.
Η διαβούλευση επί του παρόντος σχεδίου νόμου αποτελεί και πρόκληση απευθυνόμενη τόσο προς την Πολιτεία όσο και προς τους περιβαλλοντικώς ευαισθητοποιημένους φορείς έρυνας-ανάπτυξης αλλά και τους ενεργούς πολίτες να συστρατευθούν, επιτέλους, για τη σωτηρία του φυσικού πλούτου και της μοναδικής Κληρονομιάς της Χώρας.
Η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία είναι στη διάθεση της πολιτείας και των αρμόδιων φορέων, όπως και για περισσότερα από 60 έτη, για την ορθολογιστική ανάπτυξη και προώθηση του σπηλαιολογικού τουρισμού.
Κατατίθεται στην διαβούλευση ως κείμενο και για λογαριασμό της Ε.Σ.Ε. από τους:
Δρ. Κων/νος Μερδενισιάνος M.D. Ιατρός – Σπηλαιολόγος
Επικ. Καθηγητής Παλαιοπαθολογίας Πανεπ. Αθηνών
Πρόεδρος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας
Δρ Ι. Μπασιάκος, Τακτικό Μέλος της Ε.Σ.Ε.,
Δ/ντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”,
Γεωλόγος με ειδίκευση στην υπόγεια καρστική γεωμορφολογία και τη χρονολόγηση σπηλαιοαποθεμάτων.
Κείμενο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ – Ε.Σ.Ε. περί σπηλαιολογικού τουρισμού και σπηλαίων για διαβούλευση στο σχετικό νομοσχέδιο
Αθήνα, 11 Ιανουαρίου/2012
Τα σπήλαια και οι λοιποί καρστικοί σχηματισμοί της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας αποτελούν μετρήσιμο Εθνικό Κεφάλαιο και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το ιδιαίτερου κάλλους ελληνικό φυσικογεωγραφικό καθεστώς αλλά και με την μοναδική Πολιτιστική Κληρονομιά του τόπου. Περισσότερα από 10.000 σπήλαια έχει καταγεγραμμένα, αρχειοθετημένα και εξερευνημένα η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία, (Ε.Σ.Ε.), το μεγαλύτερο και παλαιότερο στη Χώρα Σωματείο, που πρόσφατα εισήλθε στην έβδομη δεκαετία δραστηριοτήτων της για την καταγραφή, εξερεύνηση, επιστημονική μελέτη, ανάδειξη, τουριστική διευθέτηση, αειφόρο αξιοποίηση, προστασία και διάσωση των σπηλαίων καθώς και τη σχετική εκπαίδευση-άθληση.
Η Ε.Σ.Ε. θεωρεί κατ’ αρχήν θετική την μνεία περί σπηλαιολογικού τουρισμού και σπηλαίων στο νομοσχέδιο περί «Τουρισμού Υπαίθρου».
Όμως δεν γίνεται αναφορά στις 3 μορφές της δραστηριότητας:
(1) Τουριστικές επισκέψεις σε διευθετημένα σπήλαια – περίπου 20 στην Ελλάδα
(2) Επισκέψεις «αθλητικής σπηλαιολογίας» ερασιτεχνών σπηλαιολόγων Ελλήνων και αλλοδαπών σε σπήλαια που είναι στο φυσικό τους περιβάλλον, και για τις οποίες ισχύει το καθεστώς της έκδοσης ειδικής άδειας από την αρμόδια Εφορεία του Υπουργείου
(3) Εξερευνητικές επισκέψεις εκπαιδευμένων (ερασιτεχνών ή ερευνητών) σπηλαιολόγων σε μη καταγεγραμμένα τμήματα γνωστών σπηλαίων, ή και σε νέα «ανεξερεύνητα» σπήλαια
Επίσης, η ολιγόλογη σχετική αναφορά, ωστόσο, είναι εντελώς ανεπαρκής για μια χώρα όπως η Ελλάδα η οποία κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις, διεθνώς, ως τον αριθμό σπηλαίων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για ουσιαστική ενίσχυση της Εθνικής Οικονομίας μέσω της ορθολογικής αξιοποίησης των σπουδαιότατων σπηλαιολογικών αξιοθεάτων της.
Συνιστά, συνεπώς εθνική προτεραιότητα η εγκαθίδρυση ολοκληρωμένου θεσμικού πλέγματος εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού για ζητήματα αναπτυξιακής, περιβαλλοντικής, τουριστικής και πολιτιστικής σημασίας, τα οποία άπτονται των ελληνικών σπηλαίων και των λοιπών συναφών καρστικών μορφών.
Η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία θεωρεί ότι το Σχέδιο Νόμου πρέπι να συμπληρωθεί με ειδικές διατάξεις – ή με αναφορά στην έκδοση συγκεκριμένης υπουργικής Απόφασης, που να ρυθμίζει τα της ανάδειξης του σπηλαιολογικού τουρισμού και των μορφών του, και επιπλέον να προσδιορίζει κανονιστικά τα περί της προστασίας των σπηλαίων, που αποτελούν ειδικό φυσικό περιβάλλον.
Ειδικότερα, βασιζόμενη στην πολύπλευρη, καρποφόρα και μακροχρόνια ενασχόλησή της με σπηλαιολογικά ζητήματα καθώς και στην πολυετή συνεργασία-προσφορά της σε ευρύ κύκλο Κρατικών Φορέων (Ε.Ο.Τ., Εφορείες Σπηλαιολογίας-Παλαιοανθρωπολογίας από την εποχή της ιδρύσεώς τους, Πανεπιστήμια, Λιμενικό Σώμα, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Γ.Γ. Νέας Γενιάς, Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.ά.), η Ε.Σ.Ε. προτείνει τους ακολούθους άξονες επιμέρους δραστηριοτήτων προς θεσμοθέτηση επί σπηλαιολογικών θεμάτων:
• Κατάρτιση νέας διαδραστικής ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων και αρχείου ελληνικών σπηλαίων, ταξινομημένων με σειρά κριτηρίων, (άμεσα αξιοποιήσιμης από πιστοποιημένους φορείς έρευνας και ανάπτυξης) με χρήση τεχνολογιών GIS και με την υποστήριξη της Ε.Σ.Ε.
• Ενσωμάτωση σε προγράμματα προτεινόμενων-διαφημιζόμενων (ιδίως σε αλλοδαπούς αποδέκτες) εκδρομών και επισκέψεων σε υπάρχοντα διευθετημένα σπήλαια (π.χ. Καλαμπάκα-Μετέωρα και σπήλαιο Θεόπετρας) ύστερα από κατάλληλη προετοιμασία και συνεργασία με τουριστικά γραφεία, τοπικούς φορείς και “tour-operators”.
• Ενίσχυση και εμπλουτισμός με μέριμνα του Υπουργείου του επί δεκαετίες διοργανούμενου εκ μέρους της Ε.Σ.Ε. προγράμματος-«Σεμιναρίου Επιστημονικής και Αθλητικής Σπηλαιολογίας», με αναβάθμιση του χορηγούμενου πιστοποιητικού εκπαίδευσης σε κρατικό τίτλο, υποχρεωτική συμμετοχή οδηγών-φυλάκων σπηλαίων και ειδικών ξεναγών, εμπλουτισμό θεματολογίας και εκπαιδευτών κ.ά.
• Θέσπιση συμμετοχής στο Κ.Α.Σ. ενός, τουλάχιστον, έμπειρου σε σπηλαιολογικά ζητήματα επιστήμονος, πέραν των αρχαιολόγων, για την ορθολογική αντιμετώπιση θεμάτων διευθέτησης σπηλαίων, ασφαλούς διακίνησης επισκεπτών, προστασίας υπόγειου καρστικού τοπίου, αναστροφής ανθρωπογενών και φυσικών φθορών σπηλαίων κ.ά.
• Καθιέρωση ενοποιημένου κανονισμού λειτουργίας επισκέψιμων σπηλαίων και υποχρεωτική εφαρμογή του από τους εκάστοτε αναδόχους (ιδιώτες ή φορείς προερχόμενους από την Τοπική Αυτοδιοίκηση σχετικά με ζητήματα διάρκειας-ύψους μίσθωσης, αναγκαίων έργων συντήρησης-αποκατάστασης φθορών, στερέωσης πρανών και εγκοίλων, ενδεικνυόμενου φωτισμού σπηλαιοαποθεμάτων κλπ).
• Ανάληψη κεντρικού συντονισμού-συσχέτισης σπηλαιολογικών δραστηριοτήτων (επίσκεψη-ξενάγηση-εκπαίδευση εντός σπηλαίων) με άλλες συναφείς αναφερόμενες στο παρόν σχέδιο νόμου (πεζοπορία, ορειβασία, ορεινή διαβίωση, κλπ) μέσω κοινών δράσεων από σχετικούς φορείς, π.χ. τουριστικά πρακτορεία, ορειβατικά σωματεία, εφορείες προσκόπων, περιηγητικοί όμιλοι κ.ά.
Η Ε.Σ.Ε. διαθέτει το κατάλληλο εκπαιδευμένο προσωπικό, την εμπειρία και τεχνογνωσία ώστε να ανταποκριθεί επιτυχώς σε όλες τις δραστηριότητες που αναφέροντα στους ανωτέρω άξονες, με υποβολή επιμέρους κειμένων για την κατάρτιση σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων μέσω των οποίων θα ήταν δυνατό να υλοποιηθεί, ως νόμος πλέον, σε αναβαθμισμένη μορφή το σχετικό Σχέδιο Νόμου.
Ενδεικτικώς αναφέρουμε σχετικά με τα ανωτέρω, φαινόμενο της καταστροφικής υποβάθμισης και εκτεταμένης ανθρωπογενούς φθοράς των επισκέψιμων σπηλαίων, ενδεικτικά των παρακάτω, τα οποία χρήζουν διορθωτικών επεμβάσεων:
α) Σπήλαιο Γλυφάδα Δυρού, Σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, Σπήλαιο Παιανίας,
Σπήλαιο Δρογκαράτης Κεφαλλονιάς (Μεγάλη προσβολή)
β) Σπήλαιο Λιμνών Καστριών, Σπήλαιο Αλιστράτης Σερρών (Μέτρια προσβολή)
γ) Σπήλαιο Ζωνιανών, κλπ (Ελαφρά προσβολή)
Ειδικότερα ως προς την φθορά παραθέτουμε στοιχεία ενός κατεξοχήν προσβεβλημένου σπηλαίου, του βαραθροειδούς σπηλαίου Δρογαράτη Κεφαλονιάς, ενός από τα παλαιότερα τουριστικώς διευθετημένα σπήλαια της Χώρας. Όπως είναι γνωστό, οι κύριες σπηλαιολογικές έρευνες και η μελέτη διευθέτησης-τουριστικής αξιοποίησης έγιναν, προ δεκαετιών, ως προσφορά προς την Κεφαλληνιακή κοινωνία, από ειδικά κλιμάκια της Ε.Σ.Ε., υπό την καθοδήγηση της αείμνηστης Άννας Πετροχείλου, συνιδρύτριας (μαζί με το σύζυγό της Ιωάννη Πετρόχειλο, διαπρεπή γεωλόγο και σπηλαιολόγο), της Εταιρείας.
Λόγω του ακατάλληλου φωτισμού και της έλλειψης συνθηκών και αναγκαίων δράσεων προστασίας του φυσικού διακόσμου του σπηλαίου, έχουν αναπτυχθεί εκτεταμένες φυτικές μορφές που έχουν καλύψει σε μεγάλο βαθμό τους σταλακτίτες, σταλαγμίτες και τα λοιπά σπηλαιοαποθέματα, στο εσωτερικό του σπηλαίου. Άμεση επίπτωση των προαναφερόμενων είναι η περαιτέρω επιτάχυνση της φθοράς, επειδή από το ριζικό σύστημα των αναπτυσσόμενων φυτικών μορφών εκκρίνονται χουμικά οξέα που διαλύουν βαθμιαία τον ασβεστιτικό «λιθωματικό διάκοσμο» του σπηλαίου. Είναι απολύτως βέβαιο ότι οι συνεχιζόμενες και επιταχυνόμενες, ήδη, φθορές θα έχουν ως αποτέλεσμα, εντός των προσεχών ετών, την ολοσχερή καταστροφή, λόγω διάβρωσης, του εσωτερικού διακόσμου του σπηλαίου με συνέπεια την απώλεια του φυσικού και αισθητικού κάλλους του, λόγω του οποίου κατατασσόταν στο παρελθόν μεταξύ των σημαντικότερων βαραθροειδών-φυσικώς διακοσμημένων σπηλαίων, δε διεθνή κλίμακα.
Οι σύγχρονες τεχνολογικές πρόοδοι και η ερευνητική εμπειρία που έχει συσσωρευθεί σε στελέχη της Ε.Σ.Ε., παρέχουν τη δυνατότητα διάσωσης του σπηλαίου Δρογαράτη, αναστροφής των φαινομένων ανθρωπογενούς διάβρωσης και επαναφοράς του στην πρότερη κατάσταση, κατόπιν σχετικής μελέτης, μέσω της λήψης σειράς σωστικών μέτρων που θα επιτρέψουν την συνέχιση της τουριστικής αξιοποίησής του καθώς και άλλων σπηλαίων που αναφέρθηκαν ήδη.
Όπως είναι γνωστό, τα περισσότερα καρστικά σπήλαια, λίγα χρόνια μετά την τουριστική τους αξιοποίηση, αρχίζουν σταδιακά να εμφανίζουν στην επιφάνεια του σταλακτιτικού διακόσμου τους και κοντά στις περιοχές που φωτίζονται από τους προβολείς, μια αντιαισθητική πράσινη πολτώδη επίστρωση. Το υλικό αυτό έχει διαπιστωθεί ότι είναι ένα είδος μικροχλωρίδας που χρόνο με το χρόνο εξαπλώνεται στο λιθωματικό διάκοσμο του σπηλαίου δημιουργώντας του ανεπανόρθωτες καταστροφές και συνεπώς υποβαθμίζοντας την τουριστική του αξία. Το φαινόμενο αυτό, που ονομάστηκε «πράσινη νόσος» (maladie verte) άρχισε να γίνεται γνωστό κυρίως τη δεκαετία του 1960 με αφορμή την προσβολή από χλωροφύκη των περίφημων βραχογραφιών του σπηλαίου Lascau στη Γαλλία. Έκτοτε, το πρόβλημα έχει απασχολήσει επανειλημμένα τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, χωρίς όμως να κατορθωθεί να δοθεί απόλυτα ικανοποιητική λύση.
Από τις μέχρι σήμερα σχετικές με το πρόβλημα έρευνες, που διεξήχθησαν σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στα διάφορα ελληνικά σπήλαια, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:
α) Η πράσινη επίστρωση των τοιχωμάτων και κυρίως του λιθωματικού διάκοσμου (σπηλαιοθεμάτων) των σπηλαίων είναι φυτικής προέλευσης (μικροχλωρίδα και αργότερα μακροχλωρίδα) που κατά το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει κατώτερα χλωροφυλλούχα φυτά (κυρίως χλωροφύκη και κυανοφύκη), ενώ στο δεύτερο και τρίτο στάδιο παρουσιάζει επιπλέον βακτήρια, μύκητες και μερικά ανώτερα φυτά.
β) Ο κυριότερος παράγοντας που συντελεί στην ανάπτυξη της μικροχλωρίδας είναι η μακροχρόνια επίδραση της φωτεινής ακτινοβολίας από τους προβολείς, πάνω στα σπηλαιοθέματα. Η ακτινοβολία αυτή επειδή προέρχεται από το ορατό κυρίως ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, δημιουργεί ιδανικές συνθήκες φωτοσύνθεσης, καλλιέργειας και ανάπτυξης των φυκών. Η πράσινη απόχρωση δημιουργείται ακριβώς από τη φωτοσυνθετική ικανότητα αυτών των μονοκύτταρων οργανισμών.
γ) Η εμφάνιση αυτής της μικροχλωρίδας ευνοείται επίσης από τη μικρή αλλά μακροχρόνια αλλαγή των μικροκλιματολογικών συνθηκών του σπηλαίου συνεπεία των έργων της τουριστικής διευθέτησης, η οποία αναπόφευκτα οδηγεί στην αύξηση της θερμοκρασίας, τη μεταβολή της περιεκτικότητας του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας, τη δημιουργία μικρορευμάτων αέρα και τη μεταφορά μυκήτων από τους επισκέπτες. Ιδιαίτερα, η μεγάλη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα, (κυρίως από την εκπνοή των επισκεπτών), σε συνδυασμό με την υγρασία που υπάρχει στα σπήλαια, συντελεί στην αύξηση της φωτοσυνθετικής ικανότητας και συνεπώς στην ταχύτερη επέκταση της χλωρίδας.
Με βάσει τα στοιχεία που έχουν προκύψει από τις μέχρι σήμερα μελέτες για την πρόληψη της «πράσινης νόσου» των σπηλαίων, προτείνονται τα ακόλουθα:
1) Πλύση με νερό υπό πίεση των προσβεβλημένων πρόσφατα περιοχών. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως, ότι η μακροχρόνια επίδραση της μικροχλωρίδας πάνω στο κρυσταλλικό υλικό του ανθρακικού ασβεστίου των σπηλαιοθεμάτων δημιουργεί μόνιμες αλλοιώσεις (χημειοδιάβρωση) και αργότερα ενσωμάτωση του βιολογικού υλικού με συνέπεια να μην αποδίδει η πιο πάνω μέθοδος.
2) Ψεκασμός ετησίως των φωτιζόμενων περιοχών με πυκνά διαλύματα ειδικών φυτοφαρμάκων με βάση τον Αμμωνιακό Χαλκό ή προτιμότερο με διάλυμα φορμόλης 1% ή Υποχλωριώδους Νατρίου 5%.
3) Εγκατάσταση κατάλληλων φωτιστικών σωμάτων «ψυχρού φωτισμού» από ειδικές λυχνίες αερίου που να εκπέμπουν κυρίως στα μήκη κύματος από 500-600 nm. (π.χ. λαμπτήρες ατμών νατρίου χαμηλής πίεσης).
4) Δημιουργία ειδικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων τμηματικού φωτισμού του σπηλαίου κατά περιοχές ξενάγησης, τόσο με ισχυρό φωτισμό που θα χρησιμοποιείται όμως μόνο κατά την ώρα της επίδειξης, όσο και με ασθενέστερο που θα λειτουργεί κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στη συγκεκριμένη περιοχή.
Με τον τρόπο αυτό θα ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος της ημερήσιας διάρκειας και έντασης φωτισμού με συνέπεια τη σημαντική καθυστέρηση της φωτοσυνθετικής διαδικασίας για την ανάπτυξη των χλωροφυλλούχων φυτών. (Σημειώνεται, ότι μέχρι σήμερα τα περισσότερα τουριστικώς διευθετημένα σπήλαια στην Ελλάδα, φωτίζονται άσκοπα όλες τις ώρες λειτουργίας, ακόμα κι’ όταν δεν διακινούνται επισκέπτες). Εκτός των άλλων, τις ώρες που δεν θα λειτουργεί το σπήλαιο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ειδικοί λαμπτήρες υπεριωδών ακτίνων (αποστείρωσης) στις φωτιζόμενες περιοχές, με σκοπό την καταστροφή όλων των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται πάνω στο διάκοσμο. Πάντως, η λύση αυτή, αν και φαίνεται η καλλίτερη, δεν παύει να δημιουργεί ερωτηματικά σχετικά με τον κίνδυνο προσβολής μαζί με την ανεπιθύμητη μικροχλωρίδα και των ίδιων των σπηλαιόβιων οργανισμών.
5) Προσεκτική μελέτη για την τοποθέτηση διπλών θυρών, με σκοπό την προστασία του σπηλαίου από την ανεπιθύμητη αλλαγή των μικροκλιματο-λογικών συνθηκών του.
6) Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας του σπηλαίου κατά τους μήνες που θεωρούνται εκτός τουριστικής περιόδου. Αυτό, θα βοηθήσει, εκτός των άλλων και στην απρόσκοπτη συντήρηση και αποκατάσταση των ζημιών του.
Η διαβούλευση επί του παρόντος σχεδίου νόμου αποτελεί και πρόκληση απευθυνόμενη τόσο προς την Πολιτεία όσο και προς τους περιβαλλοντικώς ευαισθητοποιημένους φορείς έρυνας-ανάπτυξης αλλά και τους ενεργούς πολίτες να συστρατευθούν, επιτέλους, για τη σωτηρία του φυσικού πλούτου και της μοναδικής Κληρονομιάς της Χώρας.
Η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία είναι στη διάθεση της πολιτείας και των αρμόδιων φορέων, όπως και για περισσότερα από 60 έτη, για την ορθολογιστική ανάπτυξη και προώθηση του σπηλαιολογικού τουρισμού.
Κατατίθεται στην διαβούλευση ως κείμενο και για λογαριασμό της Ε.Σ.Ε. από τους:
Δρ. Κων/νος Μερδενισιάνος M.D. Ιατρός – Σπηλαιολόγος
Επικ. Καθηγητής Παλαιοπαθολογίας Πανεπ. Αθηνών
Πρόεδρος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας
Δρ Ι. Μπασιάκος, Τακτικό Μέλος της Ε.Σ.Ε.,
Δ/ντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”,
Γεωλόγος με ειδίκευση στην υπόγεια καρστική γεωμορφολογία και τη χρονολόγηση σπηλαιοαποθεμάτων.
Πολλά πράγματα μένει να ρυθμιστούν (άρθρο 3) με υπουργικές αποφάσεις. Εκεί θα κριθούν πολύ σημαντικά θέματα που θα καθορίσουν την Ποιότητα των παρεχομένων Προϊόντων και Υπηρεσιών. Δεδομένου ότι το προϊόν «ελληνικό κρασί» έχει πολλάκις κακοποιηθεί στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, είμαστε βέβαιοι ότι στα επόμενα βήματα του μεγάλου αυτού θέματος που λέγεται «Επιχειρήσεις Τουρισμού Υπαίθρου» οι προδιαγραφές σωστής φύλαξης και προσφοράς του προϊόντος αυτού θα αναβαθμιστούν και θα παίξουν σοβαρό λόγο στη συνολική ποιοτική αναβάθμιση των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών και της γαστρονομίας ειδικότερα. Οι προτάσεις των οινικών φορέων θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.
Ήδη ο καταδυτικός νόμος 3409/2005 καλύπτει τις προϋποθέσεις για τη διοργάνωση και υλοποίηση της ατομικής ή ομαδικής άσκησης της κατάδυσης αναψυχής καθώς και τους όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας και ασφάλειας των εν λόγω επιχειρήσεων. Προτείνουμε να εξαιρεθεί η κατάδυση αναψυχής από το άρθρο 3 καθώς ήδη καλύπτεται από το Ν. 3409/2005 και τις σχετικές ΥΑ.
ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΥΠΑΙΘΡΟΥ
ΟΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ 9 /01/12
Σχετικά με Άρθρο 3
Από το νομοσχέδιο απουσιάζει πλήρως η αποσαφήνιση της έννοιας ύπαιθρος και η όποια αναφορά στη χωροθέτηση των επιχειρήσεων του Τουρισμού της Υπαίθρου όπως και ότι θέμα αφορά στην άσκηση δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων. Όλα παραπέμπονται σε αποφάσεις του ΥΠΟ και υπόλοιπων Υπουργείων που θα έπονται του νομοσχεδίου.
H χωροθέτηση , ο καθορισμός των περιοχών που θα αναπτύσσονται δραστηριότητες τουρισμού υπαίθρου ,πρέπει να γίνεται από την εκλεγμένη περιφέρεια , αφού προηγουμένως γίνουν περιφερειακές διαβουλεύσεις στις οποίες θα κληθούν να συμμετέχουν τα συναρμόδια περιφερικά όργανα , τα επιμελητήρια και όλοι οι φορείς που έχουν δημιουργηθεί και τους αφορά το αντικείμενο αυτό .Υπάρχουν πολλές ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες στον ελληνικό χώρο γιαυτο οι πλέον αρμόδιοι που γνωρίζουν καλά το χώρο τους είναι τα περιφερικά συμβούλια , γιαυτό και πρέπει αυτά να καθορίζουν τις περιοχές ανάπτυξης τουριστικών επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων υπαίθρου.
Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η θεσμοθέτηση σε περιοχής όπου έχουμε μεγάλη ανάπτυξη κλινών του κλασικού τουρισμού ( παραθεριστικού, αναψυχής κ.λ.π.) και τούτο γιατί η μορφή αυτή του τουρισμού υπαίθρου πρέπει να διαχωριστεί σαφώς και να προστατευτεί , από τα αρνητικά των τουριστικοποιημένων περιοχών .
Να προστεθούν τα εξής:
Η παράγραφος 1 να συμπληρωθεί ως εξής:
Υποπαράγραφος α.1:
Αγροκάμπινγκ, αχυροκαλύβες, δεντρόσπιτα, καταλύματα από αχυρόμπαλες και πηλό, με πισίνες απόλυτα οικολογικές, με φυσικούς βιολογικούς καθαρισμούς, με πράσινες στέγες.
Υποπαράγραφος δ.1:
Ελαιουργεία (εκτός λειτουργίας) εντός αγροτικών οικισμών τα οποία θα είναι παραδοσιακά αναστυλωμένα και διαθέτουν οπωσδήποτε: εκθετήριο και χώρο υποδοχής και γευσιγνωσίας
Υποπαράγραφος δ.2:
Ελαιουργεία (εν λειτουργία) να διαθέτουν οπωσδήποτε άδεια λειτουργίας, εκθετήριο και χώρο γευσιγνωσίας εκτός χώρου παραγωγής και κατά προτίμηση σε περιοχές ΠΟΠ και ΠΓΕΠ.
Παράγραφος 4:
Για να μπορεί να ενταχθεί μια επιχείρηση στην κατηγορία του τουρισμού υπαίθρου/Αγροτουρισμού πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο δραστηριότητες που αναφέρονται στο άρθρο 2 παράγραφος 2.
Για την ανάπτυξη, οργάνωση και προώθηση δράσεων τουρισμού υπαίθρου
Σύνδεση του ορεινού όγκου ( ανάδειξη ΟΛΥΜΠΟΥ, ΠΙΕΡΙΩΝ ) με τον παραθαλάσσιο με κοινές δράσεις όπως εκκλησιαστικός τουρισμού – περιπατητικός τουρισμός – Δέλτα Αλιάκμονος – Υδροβιότοπου – Αρχαία Δίον – Λείβηθρα – Λουλουδιές Κίτρους – Βεργίνα.
Λουτράκι Αριδαίας – Ιαματικά Λουτρά, Χιονοδρομικά Κέντρα Ελατοχωρίου – Οικισμός Ελατοχωρίου – Σελίου – 3-5 Πηγάδια – Όροι Βοράς – Καΐμακτσαλάν – Άγιος Αθανάσιος Πέλλας – Άγιος Νικόλαος Νάουσας .
2. Το Άρθρο 3 «Άσκηση δραστηριοτήτων Τουρισμού Υπαίθρου» να συμπληρωθεί ως ακολούθως:
«Η διοργάνωση και υλοποίηση της ατομικής ή ομαδικής άσκησης των τουριστικών δραστηριοτήτων του προηγούμενου άρθρου, οι γενικές και ειδικές προϋποθέσεις, προδιαγραφές και οι όροι λειτουργίας και ασφαλείας που θα πρέπει να τηρούνται από τους διοργανωτές των δραστηριοτήτων αυτών, καθώς και τα απαραίτητα δικαιολογητικά, ορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού και των αρμοδίων κατά περίπτωση Υπουργών.
Σε κάθε περίπτωση – πέραν των οριζόμενων με τις παραπάνω Αποφάσεις προϋποθέσεων, προδιαγραφών και όρων λειτουργίας και ασφαλείας – οι δραστηριότητες του προηγούμενου άρθρου και οι επιχειρήσεις Τουρισμού Υπαίθρου θα πρέπει να συμμορφώνονται και με τις εθνικές και διεθνείς προδιαγραφές για την εξυπηρέτηση και ατόμων με αναπηρία».
Α. Πρέπει να απασχολήσει σοβαρά το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού από από ποιόν φορέα θα εκπαιδεύονται οι μελλοντικοί εκπαιδευτές- δάσκαλοι των υπαίθριων δραστηριοτήτων και ποιος θα τους ελέγχει.
Στις επιχειρήσεις των θαλάσσιων δραστηριοτήτων αναψυχής
( θαλάσσιο σκι κλπ) ο έλεγχος γίνεται από τις Λιμενικές αρχές. Στα Χιονοδρομικά Κέντρα δεν υφίσταται έλεγχος των σχολών εκμάθησης χιονοδρομίας από κάποιο φορέα ( ΕΟΤ , Αστυνομία , Περιφέρεια ) . Βεβαίως η Αστυνομία έχει κάθε δικαίωμα να ελέγχει αλλά αυτό δεν γίνεται και έτσι έχουν αποθρασυνθεί πολλοί και έχουν αυτοχρισθεί δάσκαλοι – εκπαιδευτές χωρίς βεβαίως να διαθέτουν τα απαραίτητα τυπικά αλλά και ουσιαστικά προσόντα δυσφημίζοντας έτσι τον τουρισμό αλλά είναι και επικίνδυνοι για την ασφάλεια των εκπαιδευομένων.
Β. Στα χιονοδρομικά κέντρα εργάζονται και επαγγελματίες που είναι υπεύθυνοι των χιονοδρομικών διαδρομών (πίστες), οι γνωστοί μας πιστέρ όπως έχει επικρατήσει, που παρέχουν υπηρεσίες διάσωσης , Α΄βοηθειών , μεταφοράς τραυματιών , φροντίδας ,ελέγχου και προστασίας των χιονοδρομικών διαδρόμων (πιστών) , είναι ίσως κάτι αντίστοιχο με τους ναυαγοσώστες .
Για τους “πιστέρ” δεν υπάρχει καμία σχολή εκπαίδευσης στην Ελλάδα και χρησιμοποιούνται συνήθως καλοί χιονοδρόμοι , πρώην αθλητές κλπ.
Πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για την σωστή και σύγχρονη εκπαίδευση αυτών των επαγγελματιών που καλούνται να επιτελέσουν ένα τόσο σοβαρό έργο που έχει να κάνει με την ασφάλεια των χιονοδρόμων .
Στην αναφερόμενη ΥΑ θα πρέπει να προβλέπεται η διαδικασία αδειοδότησης τόσο των νομικών προσώπων όσο και των φυσικών προσώπων που δραστηριοποιούνται σε Υπηρεσίες Υπαίθρου. Σήμερα μεγάλος αριθμός ψυχαγωγούμενων τουριστών απολαμβάνουν αυτές τις δραστηριότητες παρεχόμενες από επιτηδευματίες φυσικά πρόσωπα, όπου δεν ελέγχεται η ουσιαστική ικανότητα τους για την παροχή των Υπηρεσιών, παρά μόνο η αίτηση για άσκηση επιτηδεύματος στην αρμοδία Εφορία (βλ. απόφαση 19/2007 του ΑΣΕΑΔ. Με τον τρόπο αυτό δεν πιστοποιείται (από δημόσιο αξιόπιστο φορέα) η τυπική και ουσιαστική επάρκεια των προσόντων του παρόχου.
Στο άρθρο 38 να προστεθεί.Δικαιούχοι κατά προτεραιότητα σε περίπτωση υπερβασης ορίου αιτήσεων είναι οι μόνιμοι κάτοικοι περιοχής απο 8 χρόνια και άνω και κάτοικοι γεννηθέντες στην περιοχή που επέστρεψαν με αποδεδειγμένη μετανάστευση (πιστοποιητικο γεννησης,βεβαιωση μονιμου κατοικιας)
Υποθέτω πώς μεγάλη σημασία αποκτά η ανιδιοτελής εκπαιδευτική καλλιεργητική πτυχή τού αγροτικού τουρισμού διότι έχει αστικοποιηθεί κι’ η ύπαιθρος ώστε να μη διακρίνεται με σαφήνεια η αντίθεση.