Αρχική Μεταρρύθμιση Συστήματος Ανάθεσης Δημοσίων ΣυμβάσεωνΆρθρο 1Σχόλιο του χρήστη Ξενοφών Κόζαρης Μηχ/γος -Ηλ/γος Μηχανικός ΕΜΠ, Μελετητης 9Γ, 27Β | 17 Φεβρουαρίου 2011, 22:32
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ξενοφών Κόζαρης Μηχ/γος -Ηλ/γος Μηχανικός ΕΜΠ, Μελετητης 9Γ, 27Β' | 17 Φεβρουαρίου 2011, 22:32

    Επέλεξα αυτό το σημείο για να υποβάλω κάποιες γενικές προτάσεις και να θέσω κάποια ερωτήματα. Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις -δεδομένα 1. Μελετητές και μελετητητικά γραφεία Στην χώρα μας υπάρχουν πολλές αναθέτουσες αρχές δημοσίου ενδιαφέροντος (2200) που αναθέτουν μελέτες μικρών και μεσαίων έργων, ενώ είναι γνωστό το πρόβλημα του νησιωτικού διαμελισμού με την δυσκολία προσέγγισης σε πολλά νησιά την μη τουριστική περίοδο. Για διάφορους λόγους (γεωγραφικούς και δομής οικονομίας), σ υπάρχει πολύ μεγάλο πλήθος Μελετητών Α΄, Β΄ και Γ΄τάξης (που εκπονούν μελέτες μικρών και μεσαίων έργων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) και μάλιστα σχεδόν δεκαπλάσιο από το πλήθος των 500 περίπου μελετητικών εταιρειών, διαφόρων κατηγοριών και τάξεων. Επισημαίνεται ότι από τις 42 εταιρείες που ιδρύθηκαν από 1-1-2008 έως 25-8-2010, διαλύθηκαν ήδη 2, ενώ περιλαμβάνονται μόνον 10 Δ και 9 Ε τάξης , έναντι 5, 7 και 10 εταιρειών Α, Β & Γ ’ τάξης αντίστοι χα(Α.Μ. 758 έως 799). Συγκεκριμένα, το ημιάθροισμα του πλήθους των μελετητών κατηγοριών 1,2, 6 έως 16, 18,19 και 21 ( αμελώντας προς το παρόν τους μηχανικούς με πτυχιο κατηγ. 27) ανέρχεται σε 8197, επομένως, υπάρχουν τουλάχιστον 8200 μελετητές. Πολλοί έμπειροι και αξιόλογοι μελετητές Γ΄ τάξης δραστηριοποιούνται σε ατομικές επιχειρήσεις και δεν επιθυμούν την εξαναγκαστική ένωσή τους για την δημιουργία μελετητικών εταιρειών (π.χ. σημαντικοί αρχιτέκτονες με διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς). Λ.χ. υπάρχουν 365, 222, 202 και 110 ανεξάρτητοι μελετητές Γ’ τάξης έναντι 92, 72, 102 και 49 γραφείων μελετών Δ’ ή Ε’ τάξης στις κατηγορίες 6, 7, 8 και 9 αντίστοιχα (2008). Αν είναι επιθυμητή η ισότιμη δυνατότητα άσκησης του επαγγέλματος του μελετητή όχι μόνο από συγγενείς ή φίλους μελετητών και η ομαλή εξέλιξη της προαγωγής των πτυχίων από την Α΄ στην Β΄ και στην Γ΄ τάξη αυτοτελώς (και όχι αποκλειστικά ως συνεργάτες με ΔΠΥ μελετητικών γραφείων) και η συνέχιση της λειτουργίας των γραφείων Γ΄ τάξης, που με την συσσωρευμένη εμπειρία τους εκπονούν ποιοτικές μελέτες προς όφελος του δημοσίου και -εξάλλου- στελεχώνουν τα γραφεία Δ΄ και Ε΄ τάξης, πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα. 2. Η "αγορά" των μελετών δημοσίου Από στοιχεία του 2007 τα έσοδα 2% του ΤΕΕ από μελέτες και επιβλέψεις ανήλθαν σε 12,9 εκατ. και 5,8 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Υποθέτοντας ότι όλες οι επιβλέψεις είναι ουσιαστικά του ιδιωτικού τομέα, τότε οι κρατήσεις 2% των μελετών δημοσίου μπορεί να προσεγγισθούν ως 12,9-5,8=7,1 εκατομ. και η ετήσια αγορά των μελετών δημοσίου προσεγγίζεται ως 7,1 /0,02= 355 εκατ. ευρώ Η ετήσια αγορά από μελέτες και επιβλέψεις του ιδιωτικού τομέα είναι 2x5,8/0,02= 580 εκατ. ευρώ ”Στο ΣΕΓΜ είναι εγγεγραμμένες, σήμερα, περί τις 210 εταιρείες-μέλη, οι οποίες έχουν κύκλο εργασιών της τάξης των 185 εκ. ευρώ ετησίως. Οι εταιρείες-μέλη του ΣΕΓΜ παρέχουν υπηρεσίες σε όλο το φάσμα των μελετητικών κλάδων (μελέτες, υπηρεσίες συμβούλου κλπ) “ (πηγή ιστοσελίδα ΣΕΓΜ). Όπως φαίνεται από τα παραπάνω στοιχεία που διασταυρώθηκαν από επεξεργασία δημοσιευμένων ισολογισμών μελετητικών εταιρειών ΕΠΕ και Α.Ε., ακόμα και για τις μεγαλύτερες μελετητικές εταιρείες, ο μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών είναι μόλις 880.000 ευρώ ενώ σε μόνον 12 εταιρείες είναι άνω των 3.000.000 ευρώ (στοιχεία 2009). Ειδικότερα, από πρόσφατη έρευνα, την οποία πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) μεταξύ των εταιρειών – μελών του, το 2010, με στόχο να αποτυπωθεί κατά το δυνατόν αντικειμενικά η σημερινή εικόνα του κλάδου, όπως προκύπτει από τα επεξεργα-σθέντα στοιχεία: •ο μέσος συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών είναι 185 εκατ. ευρώ. •οι εταιρείες μελετών απασχολούν περίπου 3.500 άτομα(εταίροι, υπάλληλοι, μόνιμοι συνεργάτες κ.ά.), υψηλής στην πλειονότητά τους ακαδημαϊκής στάθμης •Το ποσοστό των διπλωματούχων μηχανικών επί του συνολικού προσωπικού των εταιρειών μελετών είναι 56%. •Το ποσοστό κατόχων μελετητικών πτυχίων επί του συνολικού προσωπικού των εταιρειών μελετών είναι 47%. •Οικονομικά στοιχεία των εταιρειών μελετών ( μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών ανά εταιρεία) Παρατηρείται ότι σχεδόν οι μισές εταιρείες μελετών (46%) έχουν ετήσιο τζίρο μικρότερο από 500.000 ευρώ, ενώ μόνο το 6% του συνόλου των εταιρειών έχει ετήσιο τζίρο άνω των 3.000.000 ευρώ 3. Η φιλοσοφία του Ν 3316/2005 και του παρόντος νομοσχεδίου Το πλαίσιο του Ν 3316/2005 μπορεί να εφαρμοσθεί καλά για ανάθεση Συμβάσεων μελετών ή Παροχής Υπηρεσιών μεγάλων σχετικά έργων (κυρίως υποδομής), όπου επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας, που αφορούν γραφεία μελετών με πτυχία Ε΄ τάξης, και μάλιστα το μικρό πλήθος εξ αυτών με τον μεγαλύτερο κύκλο εργασιών (και επομένως μεγαλύτερο πλήθος προσωπικού). Παρόμοια προσέγγιση επιχειρείται και στο παρόν σχέδιο νόμου χωρίς να θεραπεύονται τόσο τα προβλήματα των μελετητών έως Γ΄ τάξης, και ιδιαίτερα των κτιριακών κατηγοριών 6, 7, 8 και 9, καθώς και των περισσότερων εκ των γραφείων μελετών Δ’ ή Ε’ τάξης σε όλες τις κατηγορίες. 4. Οι ανάγκες σε έργα υποδομής έχουν καλυφθεί σε μεγάλο βαθμό ακόμη και σε σχετικά εύρωστες οικονομίες της Ε.Ε. (Γερμανία, Γαλλία, κ.λ.π.) και, λόγω της οικονομικής στενότητας (λ.χ. σε φορείς όπως η ΕΓΝΑΤΊΑ ΟΔΟΣ Α.Ε και η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ υπάρχουν δανειακές υποχρεώσεις 1,1 δις και 1.6 δις αντιστοίχως βλ. Κυρ. Ελευθεροτυπία 8-8-2010, σελ. 13) , φαίνεται πιθανότερο και εθνικά επωφελές, η κατασκευή μικρών σχετικά έργων στον τομέα της εκπαίδευσης και του πολιτισμού-τουρισμού (σχολική στέγη, Βιβλιοθήκες, τοπικά μουσεία, ΚΑΠΗ, Βρεφονηπικοί σταθμοί κ.λ.π.) ή /και η ανακαίνιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος του δημοσίου. 5.Η οικονομική κρίση και η καθυστέρηση μελετών και πληρωμών Είναι προφανές ότι το υφιστάμενο μελετητικό δυναμικό, μετά την μετα-ολυμπιακή κρίση που υπέστη κατά την περίοδο 2005-2008 (δραστική μείωση Π.Δ.Ε., στάση πληρωμών), συνεχίζει να υφίσταται νέα πλήγματα από την πρόσφατη διεθνή οικονομική κρίση που, για την χώρα μας, προβλέπεται να διαρκέσει τουλάχιστον έως το 2015 . Παρ΄ όλα αυτά οι μελετητικές εταιρείες και τα ατομικά γραφεία μελετών συρρικνώνοντας τα έξοδα (μείωση προσωπικού, προσωπική υπερεργασία , κ,.λ.π.), δαπανώντας αποθεματικά και με τραπεζικό δανεισμό, έχουν καταφέρει να διατηρήσουν σε γενικές γραμμές το υφιστάμενο μελετητικό δυναμικό, εκπονώντας άρτια και ποιοτικά τις λίγες σχετικά μελέτες δημοσίου της τελευταίας εξαετίας. Επειδή, δεν είναι εύκολη και εθνικώς συμφέρουσα η αυξομείωση του μελετητικού δυναμικού και των ειδικευμένων συνεργατών του ανάλογα με την ζήτηση (γιατί η εκπόνηση ορθών και αξιόπιστων μελετών προϋποθέτει την πολυετή σχετική εμπειρία και την αντίστοιχη οργάνωση), η πρόταση του ΤΕΕ για σύνταξη πλήρων φακέλλων έργων, δηλ. προκαταρκτικών μελετών με τεχνικο-οικονομική διερεύνηση σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο και στη συνέχεια, την πρόκριση των έργων που είναι τεχνικοοικονομικά και αναπτυξιακά επωφελή και κοινωνικά αναγκαία, είναι ιδιαίτερα επίκαιρη. Τα έργα αυτά (νέα ή συντήρησης /επισκευής και ενεργειακής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων και υποδομών, ανάλογα με το πρόγραμμα επισκευής των δημόσιων υποδομών και του οδικού δικτύου στις ΗΠΑ) να ανατίθενται σταδιακά ώστε, να εξασφαλίζεται αφενός μεν η απασχόληση του μελετητικού δυναμικού και –αφετέρου- η διοίκηση να προγραμματίζει για την σχετική χρηματοδότηση των μελετηθέντων έργων. Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν ώριμες μελέτες για το ΕΣΠΑ, ούτε έχουν δημοσιευθεί ετήσιοι κατάλογοι μελετών από τις αναθέτουσες αρχές για το έτος 2010 και, αν αυτό γίνει, αναμένεται τις αρχές του 2011. Η μεγάλη καθυστέρηση έγκρισης των επιμέρους σταδίων μελετών , μεγαλύτερη όταν προβλέπεται έγκριση ΠΠΕ, είναι η αιτία καθυστερήσεων και όχι η έλλειψη συνοχής των συμπραττόντων μελετητικών γραφείων. Οι καθυστερήσεις αυτές αυξάνουν σημαντικά τα πάγια έξοδα των μελετητών και γραφείων μελετών, ενώ οι καθυστερήσεις πληρωμών αμοιβών εγκριθέντων σταδίων επιτείνουν το όλο πρόβλημα. 6. Κίνητρα για συνενώσεις γραφείων και συγκροτήσεις ομίλων και εταιρειών που θα αναλαμβάνουν πλέον ολόκληρη την μελέτη τεχνικών έργων Στο εισαγωγικό κείμενο του νομοσχεδίου αναγράφεται : " 1. Τροποποιήσεις στα μητρώα μελετητών Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι η χορήγηση δυνατότητας επαγγελματικής διεξόδου σε μηχανικούς και άλλους επιστήμονες, με νέα εξειδικευμένα αντικείμενα, η συγκρότηση ομίλων και εταιρειών οι οποίες θα έχουν μόνιμη στελέχωση και θα αναλαμβάνουν ολόκληρη τη μελέτη τεχνικού έργου, η σύσταση εξειδικευμένων κατηγοριών παρόχων υπηρεσιών και η ορθολογική τήρηση του μητρώου, χωρίς περιττούς περιορισμούς." Τι αλήθεια εμπόδιζε την δυνατότητα επαγγελματικής διεξόδου σε μηχανικούς και άλλους επιστήμονες, με νέα εξειδικευμένα αντικείμενα, με το προηγούμενο νομικό καθεστώς, εκτός από τον υπερβολικά υψηλό πλήθος μηχανικών για την δομή της οικονομίας μας(105.000 δηλ. 4πλάσιο της Πορτογαλίας πλέον 30.000 αποφοίτων ΚΑΤΕΕ και ΤΕΙ) και τον εξωπραγματικό ρυθμό αύξησης των μηχανικών που ανέρχεται σε 4,3% (δηλ. 4300 νεοεγγραφόμενοι στο ΤΕΕ το 2010). Τέτοια ποσοστά μηχανικών 5-ετούς φοίτησης που αντιστοιχούν σε 1.0% του πληθυσμού είναι 4πλάσια της υπεραναπτυγμένης Γερμανίας. Μήπως οι συντάκτες του νομοσχεδίου δεν γνωριζουν για : τις καθυστερήσεις έγκρισης σταδιων που αυξάνουν σημαντικά τα πάγια έξοδα, ενώ οι καθυστερήσεις πληρωμών αμοιβών εγκριθέντων σταδίων επιτείνουν το όλο πρόβλημα (εκτιμώμενου ύψους 300.000.000). τις απολύσεις του προσωπικού στα "μεγάλα" γραφεία; την θέση σε διαθεσιμότητα ή περιορισμένη απασχόληση του υπολοίπου προσωπικού στα "μεγάλα" γραφεία; την αγωνιώδη προσπάθεια δραστήριων γραφείων για ανεύρση εργασιών στο εξωτερικό; Η προϊστορία του κλάδου, με την αδιαφάνεια στις αναθέσεις, το διαρκώς μειούμενο πλήθος μελετών, ήδη από το 2004 έως σήμερα και το υφιστάμενο σημαντικό πλήθος μελετητών και μελετητικών γραφείων, χωρίς ένα πειστικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μελετών, παροχής υπηρεσιών και των αντίστοιχων έργων, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι -με τον παρόν σχέδιο νόμου- δεν θα επιτευχθούν άλλες συνενώσεις γραφείων και συγκροτήσεις ομίλων και εταιρειών που θα αναλαμβάνουν πλέον ολόκληρη την μελέτη τεχνικών έργων. Άλλα ζωτικής σημασίας προβλήματα του νομοσχεδίου είναι : •η κατάργηση του κάτω ορίου παραδεκτού του οικονομικών προσφορών (με πρόσχημα την επίκληση του μνημονίου) και η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των γραφείων μελετών και μελετητών θα έχει ως αποτέλεσμα αρχικά αυτές να προβούν στο εγχείρημα των μεγάλων εκπτώσεων, κάτω από το νεκρό σημείο της επιχείρησης , ανάλογα με αυτές των εργοληπτικών επιχειρήσεων και στην συνέχεια -είναι πιθανόν- οι περισσότερες επιχειρήσεις να οδηγηθούν σε σπειροειδή καθοδική κίνηση. Το ύψος της οικονομικής προσφοράς θα ποικίλει σημαντικά (σε άγνωστο προς το παρόν βαθμό) •το όριο του ανεκτέλεστου σε κάθε μία από τις καλούμενες με την προκήρυξη κατηγορίες, χωρίς καμία μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης, είναι εξωπραγματικά υψηλό (ουδέν γραφείο φαίνεται να το προσεγγίζει ως ετήσιο κύκλο εργασιών ούτε καν συνολικώς από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα ) και φαίνεται προσχηματικό,επομένως κάθε ενδιαφερόμενος υποψήφιος, εκλεκτός της αναθέτουσας αρχής, θα πληρεί τα εξαιρετικά υψηλά αυτά όρια, ενώ τα λοιπά γραφεία μελετών και μελετητές θα συρρικνώνονται έως τελικής εξόδου από το επάγγελμα. Οποιαδήποτε νομοθετική προσπάθεια δημιουργίας “μεγαλύτερων” γραφείων μελετών ακόμη και για συγκεκριμένες κατηγορίες έργων με σημαντικό κόστος συνένωσης, στην παρούσα συγκυρία, όταν ακόμη και τα μεγαλύτερα γραφεία μελετών έχουν συρρικνωθεί λόγω δραστικής μείωσης των εκπονούμενων μελετών, είναι μαθηματικό βέβαιο ότι θα διαλύσει και την πλειονότητα των υφιστάμενων , με τρόπο ανάλογο των εργοληπτικών επιχειρήσεων. Η μέχρι σήμερα ύπαρξη και λειτουργία -με τους κανόνες της αγοράς- πολύ μεγάλου πλήθους Μελετητών Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξης (που εκπονούν μελέτες μικρών και μεσαίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων ) και μάλιστα -όπως προαναφέρθηκε- σχεδόν δεκαπλάσιο από το πλήθος των 500 περίπου μελετητικών εταιρειών διαφόρων τάξεων (από Α΄ έως Ε’) , οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι προσπάθειες περαιτέρω μεγέθυνσης των μεγαλύτερων γραφείων μελετών θα είχαν ήδη επισυμβεί την προ-ολυμπιακή περίοδο 1996-2004, ανταποκρινόμενα στις ανάγκες της “αγοράς μελετών” όταν η οικονομία και ο προγραμματισμός μελετών έργων ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Για παράδειγμα τα ατομικά μελετητικά πτυχία κατηγορίας 9, δεσμευμένα σε 50 περίπου εταιρείες και οι λοιποί ανεξάρτητοι μελετητές καθώς και το σύνολο τους, την 12-2-2008, παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα Πηγή:επεξεργασία στοιχείων ιστοσελίδας του ΥΠΕΧΩΔΕ/ΓΓΔΕ) : ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΕΣΜΕΥΜΕΝΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΠΤΥΧΙΟΥ ΣΕ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΣΥΝΟΛΟ 9Γ 180 125 305 9Β 52 134 186 9Α 24 352 376 Σύνολο 256 611 867 Η προϊστορία του κλάδου, με την αδιαφάνεια στις αναθέσεις, το διαρκώς μειούμενο πλήθος μελετών, ήδη από το 2004 έως σήμερα και το υφιστάμενο σημαντικό πλήθος μελετητών και μελετητικών γραφείων, χωρίς ένα πειστικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μελετών, παροχής υπηρεσιών και των αντίστοιχων έργων, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι -με τον παρόν σχέδιο νόμου- δεν θα επιτευχθούν άλλες συνενώσεις γραφείων και συγκροτήσεις ομίλων και εταιρειών που θα αναλαμβάνουν πλέον ολόκληρη την μελέτη τεχνικών έργων .