Στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 του ν. 4258/2014 (Α΄ 94 ) προστίθεται εδάφιο 1.8 ως εξής:
«1.8. Για την εκτέλεση μικρών τοπικών επεμβάσεων, κυρίως προσωρινού χαρακτήρα, σε όλα τα υδατορέματα, ανεξαρτήτως οριοθέτησης τους, και για τη σταθεροποίηση των πρανών προς αποφυγή άμεσου κίνδυνου διάβρωσης δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας για την έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Απαιτείται μόνο η γνωστοποίηση των απαιτουμένων εργασιών από την αρμόδια Τεχνική Υπηρεσία του έργου, στην αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος. Ειδικά για τις περιπτώσεις, εντός της Περιφέρειας Αττικής, απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής του άρθρου 140 του Ν. 4070/2012 (Α’82). Οι εργασίες αυτές πραγματοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών. Προϋπόθεση για την εκτέλεση των εργασιών είναι η διασφάλιση της αρχικής παροχετευτικότητας και διατομής του υδατορέματος όπως απαραίτητα περιγράφεται σε συνημμένη στη γνωστοποίηση εργασιών, τεχνική έκθεση του έργου.».
Αυτή η διάταξη είναι άσχετη με το υπόλοιπο περιεχόμενο. Είναι τροποποίηση του ν. 4258/2014 Α 94 που είναι νόμος άλλου υπουργείου!! ( Υπουργείο Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ ) Υπάρχει άραγε σύμφωνη γνώμη; Αν ναι, θα θέλαμε να την δούμε.
Αυτή , όπως προτείνεται, ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου να κάνει ο κάθε δήμος οποιαδήποτε αυθαιρεσία χωρίς διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, επειδή οι ορισμοί ( μικρό, επείγον, προσωρινό) που δίδονται είναι αόριστοι και επιτρέπουν πολλαπλές ερμηνείες. Επιπλέον, τίποτε δεν διασφαλίζει πως ένα μεγάλο έργο δεν μπορεί να κατατμηθεί σε δέκα μικρότερα.
Πρόκειται για σοβαρή παράκαμψη της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που ισχύει γενικώς στο όνομα της «απλοποίησης , ίσως δε και να είναι αντισυνταγματική.
Κατά τη γνώμη μου αποτελεί προσπάθεια αυτή η τροπολογία να περάσει απαρατήρητη, προκειμένου να εξυπηρετήσει κάποιους που το ζητούν αλλά όχι το δημόσιο συμφέρον.
Συμμετοχή του Συλλόγου «Πολίτες υπέρ των ρεμάτων ΡΟΗ» στη διαβούλευση του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων για το Σχέδιο Νόμου «Διαδικασίες Κεντρικού Ελέγχου και Διαφάνειας στο Σύστημα Παραγωγής Δημόσιων και Ιδιωτικών Τεχνικών Έργων & Υποδομών» και πιο συγκεκριμένα στο
Άρθρο 22 – Τροποποίηση του ν. 4258/2014 Α 94 σύμφωνα με το οποίο στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 του ν. 4258/2014 (Α΄ 94 ) προστίθεται εδάφιο 1.8 ως εξής:
«1.8. Για την εκτέλεση μικρών τοπικών επεμβάσεων, κυρίως προσωρινού χαρακτήρα, σε όλα τα υδατορέματα, ανεξαρτήτως οριοθέτησης τους, και για τη σταθεροποίηση των πρανών προς αποφυγή άμεσου κίνδυνου διάβρωσης δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας για την έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Απαιτείται μόνο η γνωστοποίηση των απαιτουμένων εργασιών από την αρμόδια Τεχνική Υπηρεσία του έργου, στην αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος. Ειδικά για τις περιπτώσεις, εντός της Περιφέρειας Αττικής, απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής του άρθρου 140 του Ν. 4070/2012 (Α’82). Οι εργασίες αυτές πραγματοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών. Προϋπόθεση για την εκτέλεση των εργασιών είναι η διασφάλιση της αρχικής παροχετευτικότητας και διατομής του υδατορέματος όπως απαραίτητα περιγράφεται σε συνημμένη στη γνωστοποίηση εργασιών, τεχνική έκθεση του έργου.».
Άποψή μας είναι ότι δεν έχουν τεθεί τα συγκεκριμένα κριτήρια βάσει των οποίων θα τεκμηριώνεται (α) πότε υπάρχει άμεσος κίνδυνος διάβρωσης της κοίτης για την σταθεροποίηση των πρανών, και (β) ποιές εργασίες ή μέθοδοι κατασκευής λογίζονται ως προσωρινού χαρακτήρα. Η απουσία συγκεκριμένων κριτηρίων για τα σημεία (α) και (β) παραπάνω επιτρέπουν, κατά τη γνώμη μας, σημαντικά περιθώρια αυθαιρεσίας από τις Τεχνικές Υπηρεσίες των Δήμων, οι οποίες μέσω της άσκησης πίεσης εκ μέρους των Δημοτικών Αρχών για ψηφοθηρικούς λόγους, θα μπορούν να υιοθετούν ως «προσωρινές», μόνιμες διευθετήσεις της κοίτης χωρίς να υπάρχει ενδεχομένως και κανένας λόγος επείγοντος.
Δεν προβλέπεται επίσης ούτε ποια ακριβώς θα είναι η διαδικασία εφόσον λήξει ο χρόνος, ο οποίος εύλογα θα οριοθετήσει το προσωρινό χαρακτήρα της επέμβασης, ούτε αν θα αποξηλώνονται οι προσωρινές κατασκευές εφόσον λήξει αυτός ο χρόνος.
Η υπόψη τροπολογία αφορά στην παράκαμψη της περιβαλλοντικής αδειοδότησης για μικρές τοπικές επεμβάσεις, κυρίως προσωρινού χαρακτήρα, σε όλα τα υδατορέματα, ανεξαρτήτως αν έχουν οριοθετηθεί ή όχι. Όμως δεν γίνεται κατάταξη των υδατορεμάτων ανάλογα με τη λεκάνη απορροής τους (όπως είναι η αντίστοιχη κατηγοριοποίηση των έργων βάσει της Κωδικοποίησης (ΥΑ Αριθμ. ΔΙΠΑ/οικ. 37674 του Άρθρου 1, Παράγραφος 4 του Νόμου 4014/2011). Τα αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης της ροής των υδάτων εντάσσονται στο α/α 15 της 2ης Ομάδας των Υδραυλικών Έργων. Η κατάταξη στην Κατηγορία Α (Υποκατηγορία Α1 και Α2) και στην Κατηγορία Β (η οποία και προκρίνει το είδος της Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, δηλαδή ΜΠΕ για την Κατηγορία Α – Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για την Κατηγορία Β) γίνεται βάσει της λεκάνης απορροής και το αν πρόκειται για περιοχή NATURA ή αν το έργο διευθέτησης αφορά σε κάλυψη του υδατορέματος.
Τώρα η εν λόγω τροποποίηση του Άρθρου 4 του ν. 4258/2014 παραβλέπει την επιφάνεια της λεκάνης απορροής (δηλαδή μπορεί να γίνεται από το πιο μικρό υδατόρεμα μέχρι θεωρητικά και τον Αχελώο) και εξετάζει μόνο αν η επέμβαση είναι επείγουσα ή μικρής κλίμακας χωρίς, επαναλαμβάνουμε, να τεκμηριώνεται ποιο έργο θεωρείται επείγον και ποιο μικρής κλίμακας. Επομένως πιστεύουμε ότι η απαλλαγή από τη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης θα οδηγήσει σε πλειοδοσία αυθαίρετων επεμβάσεων στα ρέματα με το πρόσχημα του επείγοντος ή της μικρής κλίμακας αφού δεν τίθενται συγκεκριμένα όρια και κριτήρια εφαρμογής είτε του πρώτου είτε του δεύτερου.
Άποψή μας είναι ότι η παρούσα τροπολογία πρέπει να αποσυρθεί καθώς καταστρατηγείται η βασική περιβαλλοντική νομοθεσία της χώρας και είναι ακραία αντιπεριβαλλοντική καθώς θα προκαλέσει έκρηξη μη-τεκμηριωμένων, ως προς την αναγκαιότητα, επεμβάσεων στα ρέματα της χώρας. Αυτό που απαιτείται είναι η υιοθέτηση στρατηγικών σχεδίων συμβατών με την Οδηγία για τη Διαχείριση και Μείωση του Πλημμυρικού Κινδύνου (Οδηγία 2007/60) όπου τα ρέματα εξετάζονται ενιαία από το ανάντη όριο έως την εκβολή του και λαμβάνονται μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας παρά μέτρα τεχνικών έργων. Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι η υπόψη τροπολογία είναι γενικά αντίθετη και με το Κοινοτικό Περιβαλλοντικό κεκτημένο και τη βασική νομολογία περί της οριοθέτησης/διευθέτησης των ρεμάτων.
Επιπλέον, με την παρούσα τροπολογία τα ρέματα δεν εξετάζονται ως μέρος του οικοσυστήματος. Υπάρχει επομένως προφανής αντίφαση με τις υπ΄ αριθμ. 2621/2001 και 319/2002 αποφάσεις του Σ.τ.Ε. όπου κρίθηκε ότι τα ρέματα αποτελούν «ουσιώδες στοιχείο του υπό το άρθρο 24 του Συντάγματος προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος». Σύμφωνα, εξάλλου, με τον ορισμό των ρεμάτων που υιοθετείται με την ίδια απόφαση, τα ρέματα αποτελούν «πτυχώσεις της επιφανείας της γης, δια των οποίων συντελείται κυρίως η απορροή προς την θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς». Κατά την ίδια απόφαση, ακόμη, τα ρέματα αποτελούν «φυσικούς αεραγωγούς», συγκροτούν δε, μαζί με τη χλωρίδα και την πανίδα τους, «οικοσυστήματα με ιδιαίτερο μικροκλίμα που συμβάλλουν πολλαπλώς στην ισορροπία του περιβάλλοντος»
Χριστίνα Φίλιππα
Πρόεδρος. Συλλόγου «Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων, ΡΟΗ»
Όσον αφορά ειδικά τις «μικρές τοπικές» επεμβάσεις, η προτεινόμενη διάταξη ουσιαστικά καταργεί ένα βασικό κανόνα προστασίας των ρεμάτων, σύμφωνα με τον οποίο η οριοθέτηση πρέπει να προηγείται κάθε επιτρεπόμενης επέμβασης σε αυτά: «προκειμένου δε να λάβουν χώρα οι τυχόν επιτρεπόμενες επεμβάσεις στα υδρορεύματα ή και πλησίον αυτών απαιτείται η προηγούμενη οριοθέτησή τους. Σκοπός της οριοθέτησης είναι η αποτύπωση της φυσικής κοίτης του ρεύματος, λαμβανομένου υπόψη του χαρακτήρα του αφενός ως υδρογεωλογικού στοιχείου και αφετέρου ως οικοσυστήματος» (πάγια νομολογία – βλ. 3917/2015, και παλαιότερα ΣτΕ 1127/2011, 1151/2007 , 2890 , 1644/2006 , 2873/2004 , 1125/ 2004 , 2215/2002 , 2669/2001 , 2656/1999 , 4728/1997 , 5930/1996 , 1801/1995 κ.ά.).
Επιπροσθέτως:
(α) Δεν είναι σαφές τι είναι η «μικρή» και η «τοπική παρέμβαση». Το περιθώριο για «διασταλτικές» και «δημιουργικές ερμηνείες» είναι πολύ μεγάλο.
(β) Όσον αφορά ειδικά τις «μικρές τοπικές» επεμβάσεις, η διασφάλιση της παροχετευτικότητας και διατομής δεν επαρκεί για την προστασία του υδατορέματος ούτε ως υδρογεωλογικού στοιχείου ούτε ως οικοσυστήματος, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι δεν θα λάβει χώρα περιβαλλοντική αδειοδότηση. Με την προτεινόμενη διατύπωση, τίποτα δεν εμποδίζει ακόμα και την κάλυψη του ρέματος, όπως γινόταν σε παλαιότερες δεκαετίες, κατά την διάρκεια των οποίων το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον επλήγη ανεπανόρθωτα. Σε πολλές αστικές περιοχές τα ρέματα αποτελούν τους μοναδικούς χώρους πρασίνου.
(γ) Όπως προκύπτει από το γράμμα της διάταξης, ο προσωρινός χαρακτήρας δεν αποτελεί προϋπόθεση των επεμβάσεων («κυρίως προσωρινού»).
(δ) Δεν υπάρχει καμία παραπομπή στο νομικό πλαίσιο για τις πλημμύρες .
(ε) Δεν υπάρχει καμία μέριμνα για δημοσίευση ή διαβούλευση σε σχέση με την τεχνική έκθεση: η περιβαλλοντική αδειοδότηση και η οριοθέτηση οδηγούν σε δημοσιευμένες νομικές πράξεις, και διασφαλίζουν (με τον τρόπο αυτό) ένα minimum διαφάνειας. Όπως αποδείχθηκε από την πρόσφατη διαμάχη γύρω από το ρέμα της Πικροδάφνης, τα θέματα που αφορούν τα ρέματα έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία και προκαλούν ευρύτερο ενδιαφέρον.
(στ) Επειδή δεν εκδίδεται κάποια ρητή διοικητική πράξη για την προστασία του ρέματος, η πρόσβαση στην δικαιοσύνη δυσχεραίνεται ανεπίτρεπτα.
(ζ) Η προτεινόμενη διάταξη δεν διακρίνει μεταξύ ρεμάτων ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και μη, ή ρεμάτων εντός προστατευόμενων περιοχών και μη.
(η) Η προτεινόμενη διάταξη μπορεί να «αξιοποιηθεί» για την προώθηση της νομιμοποίησης δημόσιων (ή ακόμα και ιδιωτικών) αυθαιρέτων εντός ρεμάτων, η οποία σήμερα δεν είναι δυνατή.
Αντιθέτως, η «σταθεροποίηση των πρανών προς αποφυγή άμεσου κίνδυνου διάβρωσης» αποσκοπεί στην προστασία της φυσικής κατάστασης του ρέματος (καθώς και των παρακείμενων έργων και δραστηριοτήτων), και είναι θεμιτή η απαλλαγή από την περιβαλλοντική αδειοδότηση και την οριοθέτηση. Για να αποφευχθούν καταχρήσεις, ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει κάποια μορφή δημοσιότητας και στην περίπτωση αυτή.
Απαιτείται περεταίρω διευκρίνηση και προσδιορισμός των επεμβάσεων που περιγράφονται ως «τοπικού προσωρινού χαρακτήρα».
Η γνωστοποίηση των εργασιών πρέπει να γίνεται και στην αρμόδια Δ/νση Υδάτων (βλ. αρθ.2 της ΚΥΑ οικ.146896/14 (ΦΕΚ 2878Β’).