1.Αναπτύσσεται και τηρείται στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (Ο.Α.Σ.Π.) και στη Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών (Δ.Α.Ε.Φ.Κ.) της Γενικής Γραμματείας Υποδομών (Γ.Γ.Υ.) του Υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Ηλεκτρονικό Σύστημα Εκτίμησης Κινδύνου βλαβών σε υποδομές και κτήρια λόγω σεισμού (Η.Σ.Ε.Κ.), και αφορά στην εκτίμηση, παρουσίαση και διαχείριση των επιπτώσεων στον αστικό ιστό στην επικράτεια της χώρας, και σε μεγάλη κλίμακα, οικοδομικού τετραγώνου ή και κτηρίου, λαμβανομένων υπ όψη διαφόρων υποθέσεων σεισμικών γεγονότων, συναρτήσει των σεισμικών χαρακτηριστικών, των δεδομένων δόμησης, του χρόνου κατασκευής και των κατασκευαστικών στοιχείων των κτηρίων της κάθε περιοχής ενδιαφέροντος.
2.Ο Ο.Α.Σ.Π. και η Δ.Α.Ε.Φ.Κ. συνεργάζονται με το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπισης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΑΑΔΕΤ) για την ανάπτυξη του Η.Σ.Ε.Κ.. Ειδικότερα η Γ.Γ.Υ. αναθέτει στο ΙΑΑΔΕΤ την ανάπτυξη του Η.Σ.Ε.Κ., ως συνέχεια της πιλοτικής εφαρμογής που έχει υλοποιηθεί από το ΙΑΑΔΕΤ και παρουσιαστεί στα πλαίσια δράσης της Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης DG Echo για τις πόλεις της Αθήνας και της Λ’ Άκουιλα, με κριτήριο τη λειτουργία του συστήματος για κάθε υπόθεση σεισμικού γεγονότος με δυνατότητα επέκτασης σε οποιαδήποτε χωρική ενότητα της επικράτειας.
3.Στο Η.Σ.Ε.Κ. εισάγονται τα γεωχωρικά δεδομένα επιλεγμένων περιοχών πόλεων και κρίσιμων υποδομών της ελληνικής επικράτειας, καθώς και τα απαραίτητα δεδομένα του δομημένου αστικού περιβάλλοντος όπως καταγράφονται έως τώρα από τον ΟΑΣΠ, και τη Στατιστική Υπηρεσία και αφορούν ενδεικτικά σε χρόνο κατασκευής κτηρίων, αριθμό ορόφων, τρόπο κατασκευής, πληθυσμό, στοιχεία εδάφους και γεωλογίας, στοιχεία ανοιχτών χώρων ανά κρίσιμες πολεοδομικές ενότητες, στοιχεία δικτύων και μαζικών εξυπηρετήσεων κοινού, και κάθε άλλο στοιχείο που κρίνεται απαραίτητο για τη εξαγωγή επιστημονικού συμπεράσματος. Τα προκύπτοντα δεδομένα αφορούν στην εκτίμηση των επιπτώσεων διαφόρων σεισμικών γεγονότων για κάθε τμήμα πόλης ή χωρικής ενότητας, σε κτήρια και κρίσιμες υποδομές, στην εκτίμηση των ενεργειών για τις άμεσες και απαραίτητες δράσεις προστασίας του πληθυσμού της περιοχής μετά το σεισμικό γεγονός, όπως την χωροθέτηση περιοχών φιλοξενίας πληθυσμών, μονάδων παροχής βοήθειας, και οδών διαφυγής, καθώς και στην εκτίμηση τρόπων αναίρεσης κρίσιμων δεδομένων που οδηγούν σε καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ενισχύσεις κτηρίων και υποδομών, βελτίωση δικτύων οδών, μεταφορών και τηλεπικοινωνιών, πρόβλεψη ανοιχτών χώρων εκτόνωσης πληθυσμού κ.α.
4.Τα δεδομένα των αποτελεσμάτων από τη λειτουργία του Η.Σ.Ε.Κ. διέπονται από τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας περί κρατικού απορρήτου.
5.Το Η.Σ.Ε.Κ. διασυνδέεται, για την άντληση δεδομένων της παραγράφου 3:
α. με το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Αδειοδοτήσεων (Κ.Η.Σ.Α.) του άρθρου 4 του παρόντος και το Ηλεκτρονικό Σύστημα Καταγραφής, Λειτουργίας και Συντήρησης Δημοσίων και Ιδιωτικών Έργων (ΣΥ.ΛΕΙ.ΣΥ.) του άρθρου 3 του παρόντος, καθώς και με το Ηλεκτρονικό Σύστημα διαχείρισης δεδομένων βλαβών κτηρίων, υποδομών και εγκαταστάσεων, λόγω φυσικών καταστροφών του άρθρου 7 του παρόντος.
β. με ηλεκτρονικές εφαρμογές και δίκτυα συλλογής δεδομένων που λειτουργεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ώστε να τροφοδοτείται με πληροφορίες που σχετίζονται με την δυναμική παρακολούθηση των σεισμικών γεγονότων σε εθνική κλίμακα, καθώς και των αλλαγών του αστικού περιβάλλοντος και την επέκταση των οικισμών με την συνεχή ροή δορυφορικών δεδομένων από τις υποδομές συλλογής δορυφορικών εικόνων του ΙΑΑΔΕΤ.
6.Με έγγραφο του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, που συντάσσεται ως απόρρητο, ορίζονται οι περιοχές που αποτελούν αντικείμενο μελέτης του Η.Σ.Ε.Κ., και εντέλλονται οι αρμόδιοι υπάλληλοι για τη διαχείριση του συστήματος και για την κάθε είδους πρόσβαση σε αυτό.
7.Οι μελέτες και τα αποτελέσματα λειτουργίας του Η.Σ.Ε.Κ. παρουσιάζονται με Ετήσια Εισήγηση, που συντάσσεται ως απόρρητη, προς τον Υπουργό Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων.
8.Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι χρήσης, πρόσβασης και λειτουργίας της ηλεκτρονικής εφαρμογής του παρόντος, με την επιφύλαξη της παραγράφου 6.
9.Με Απόφαση του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων που έχει τις αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Υποδομών και του Υπουργού Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων καθορίζεται ο τρόπος συνεργασίας του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, της Διεύθυνσης Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών της Γενικής Γραμματείας Υποδομών και του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπισης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος.
10.Η ισχύς του παρόντος άρχεται έξι (6) μήνες από τη δημοσίευση του νόμου.
Η Διεθνής Στρατηγική για τη μείωση των καταστροφών και ειδικότερα για τη μείωση του κινδύνου των καταστροφών (Disaster Risk Reduction), που έχει ως στόχο τη μείωση των ανθρώπινων απωλειών και αγαθών/ υποδομών από την εκδήλωση καταστροφικών φαινομένων, όπως ο σεισμός, επικεντρώνεται στην Πρόληψη και την Προετοιμασία. Πάνω σε αυτούς τους τομείς δραστηριοποιείται ενεργά ο ΟΑΣΠ, με το σχεδιασμό των προσεισμικών και μετασεισμικών ενεργειών. Βασική παράμετρος του σχεδιασμού είναι η εκτίμηση της σεισμικής διακινδύνευσης.
Για την εκτίμηση της σεισμικής διακινδύνευσης απαιτείται μεγάλο πλήθος δεδομένων και πληροφοριών, όπως ο προσδιορισμός του Κινδύνου (πιθανού σεισμού), η απογραφή του πληθυσμού και των προς απώλεια αγαθών/ υποδομών, η τρωτότοτητα των υποδομών κ.ά. Η διαχείριση όλων αυτών των δεδομένων καθιστά επιτακτική τη χρήση Πληροφοριακών Συστημάτων.
Στο πλαίσιο λειτουργίας του προγράμματος Προσεισμικού Ελέγχου Κτιρίων Δημόσιας και Κοινωφελούς χρήσης, υπό την εποπτεία του ΟΑΣΠ, που έχει τεθεί σε εφαρμογή από το 2001, καταγράφονται τα στοιχεία που αναφέρονται στο παρόν άρθρο και εισάγονται σε μια συνεχώς εξελισσόμενη ηλεκτρονική βάση δεδομένων με στόχο την εκτίμηση της σεισμικής τρωτότητας των κτιρίων.
Επομένως η ¨Εκτίμηση της Δομικής και Σεισμικής Τρωτότητας Κτιρίων, Υποδομών και Δικτύων¨ (προτείνεται εναλλακτικά για ονομασία του ηλεκτρονικού συστήματος) άπτεται των αρμοδιοτήτων αποκλειστικά του ΟΑΣΠ. Για τη δημιουργία του νέου ηλεκτρονικού συστήματος κρίνεται απαραίτητη η αξιοποίηση της εμπειρίας, της τεχνογνωσίας και των δεδομένων που ήδη έχει στην κατοχή του ο Οργανισμός.
Η Διεθνής Στρατηγική για τη μείωση των καταστροφών και ειδικότερα για τη μείωση του κινδύνου των καταστροφών (Disaster Risk Reduction), που έχει ως στόχο τη μείωση των ανθρώπινων απωλειών και αγαθών/ υποδομών από την εκδήλωση καταστροφικών φαινομένων, όπως ο σεισμός, επικεντρώνεται στην Πρόληψη και την Προετοιμασία. Πάνω σε αυτούς τους τομείς δραστηριοποιείται ενεργά ο ΟΑΣΠ, με το σχεδιασμό των προσεισμικών και μετασεισμικών ενργειών. Βασική παράμετρος του σχεδιασμού είναι η εκτίμηση της σεισμικής διακινδύνευσης.
Για την εκτίμηση της σεισμικής διακινδύνευσης απαιτείται μεγάλο πλήθος δεδομένων και πληροφοριών, όπως ο προσδιορισμός του Κινδύνου (πιθανού σεισμού), η απογραφή του πληθυσμού και των προς απώλεια αγαθών/ υποδομών, η τρωτότοτητα των υποδομών κ.ά. Η διαχείριση όλων αυτών των δεδομένων καθιστά επιτακτική τη χρήση Πληροφοριακών Συστημάτων.
Στο πλαίσιο λειτουργίας του προγράμματος Προσεισμικού Ελέγχου Κτιρίων Δημόσιας και Κοινωφελούς χρήσης, υπό την εποπτεία του ΟΑΣΠ, που έχει τεθεί σε εφαρμογή από το 2001, καταγράφονται τα στοιχεία που αναφέρονται στο παρόν άρθρο και εισάγονται σε μια συνεχώς εξελισσόμενη ηλεκτρονική βάση δεδομένων με στόχο την εκτίμηση της σεισμικής τρωτότητας των κτιρίων.
Επομένως η ¨Εκτίμηση της Δομικής και Σεισμικής Τρωτότητας Κτιρίων, Υποδομών και Δικτύων¨ (προτείνεται εναλλακτικά για ονομασία του ηλεκτρονικού συστήματος) άπτεται των αρμοδιοτήτων αποκλειστικά του ΟΑΣΠ. Για τη δημιουργία του νέου ηλεκτρονικού συστήματος κρίνεται απαραίτητη η αξιοποίηση της εμπειρίας, της τεχνογνωσίας και των δεδομένων που ήδη έχει στην κατοχή του ο Οργανισμός.
Η ανάθεση ενός ερευνητικού έργου με νόμο είναι μάλλον πρόκληση. Μέσα από την διαδικασία του προηγούμενου άρθρου είναι δυνατή η ανάθεση ενός ή και πολλών ερευνητικών σε όποιο φορέα επιθυμεί η εκάστοτε πολιτική ηγεσία.
Υπάρχει ο ΟΑΣΠ, που αποτελεί τον καθ’ υλη αρμόδιο φορέα και κατά συνέπεια δεν θεωρείται εύλογο να ανατίθενται κατά τον υπόψη τρόπο αρμοδιότητες ειδικού και αποκλειστικού τύπου.
Να τονίσω ότι προ δεκαετιών ο καθηγητής Τάσιος και το ΤΕΕ, είχαν κάνει καταγραφές σε αρκετά μέρη της ελληνικής επικράτειας και πολλοί συνάδελφοι μηχανικοί είχαν προχωρήσει τα θέματα σεισμικής διακυνδύνευσης με ανακοινώσεις σε συνέδρια, με μεθοδολογίες και με σημαντική επιστημονική δουλειά.
Στην παράγραφο 2 του συγκεκριμένου άρθρου αναφέρεται ότι: «…Ειδικότερα η Γ.Γ.Υ. αναθέτει στο ΙΑΑΔΕΤ την ανάπτυξη του Η.Σ.Ε.Κ., ως συνέχεια της πιλοτικής εφαρμογής που έχει υλοποιηθεί από το ΙΑΑΔΕΤ και παρουσιαστεί στα πλαίσια δράσης της Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης DG Echo για τις πόλεις της Αθήνας και της Λ’ Άκουιλα, με κριτήριο τη λειτουργία του συστήματος για κάθε υπόθεση σεισμικού γεγονότος με δυνατότητα επέκτασης σε οποιαδήποτε χωρική ενότητα της επικράτειας.»
Θέλει προσοχή η εκ του νόμου ανάθεση συγκεκριμένου έργου από το Υπουργείο σε φορέα άλλου Υπουργείου, μοιάζει «φωτογραφική» και προκλητική. Όταν μάλιστα, πέρα από το ΙΑΑΔΕΤ του Αστεροσκοπείου Αθηνών υπάρχουν και άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα που επίσης δουλεύουν στο ίδιο αντικείμενο. Επίσης και εκείνα συμμετείχαν σε προγράμματα της DG-ECHO και παρουσίασαν αντίστοιχες πιλοτικές εφαρμογές.
Παρεμπιπτόντως, είναι άκομψο να αναφέρονται οι σχετικές αυτές λεπτομέρειες στο νόμο, για το ΙΑΑΔΕΤ. Δεν τεκμηριώνει ότι μόνο το ΙΑΑΔΕΤ μπορεί να κάνει εκτίμηση σεισμικού κινδύνου (διακινδύνευσης) – seismic risk assessment – σε μια πόλη!
Στην παράγραφο 1 του συγκεκριμένου άρθρου αποδίδει συναρμοδιότητα σε υπηρεσία και φορέα του ίδιου του Υπουργείου. Το ίδιο συνεχίζει και στο άρθρο 2.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσει ποιος θα κάνει τι, εξ αρχής και όχι κατόπιν, ειδικά σε θέματα όπως διαχείρισης του σεισμικού κινδύνου που αναφέρονται σε κρίσιμες και έκτακτες ανάγκες.
Πρέπει να αναφερθεί πως ο ΟΑΣΠ είναι ο αρμόδιος φορέας για την αντισεισμική πολιτική στη χώρα. Ένα Ηλεκτρονικό Σύστημα Εκτίμησης Κινδύνου βλαβών σε υποδομές και κτήρια λόγω σεισμού (Η.Σ.Ε.Κ.) προσεισμικά – υπογραμμισμένο – που θα αφορά στην εκτίμηση, παρουσίαση και διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και των επιπτώσεων στον αστικό ιστό στην επικράτεια της χώρας, και σε μεγάλη κλίμακα, οικοδομικού τετραγώνου ή και κτηρίου (αυτό που επιστημονικά λένε seismic risk assessment – στα αγγλικά), αποτελεί σπουδαία βάση δεδομένων που θα πρέπει να υπάρχει και στην χώρα μας.
Αποτελεί τη βάση που θα βοηθήσει την προετοιμασία όλων των δομών της χώρας (τοπικών, περιφερειακών και εθνικών) για ορθότερη διαχείριση σεισμικών συμβάντων.
Το όλο εγχείρημα είναι μέρος της πολιτικής πρόληψης των σεισμικών επιπτώσεων που εφαρμόζει ήδη ο ΟΑΣΠ – 33 χρόνια – αποτελεί θεσμική αρμοδιότητα του ΟΑΣΠ και πρέπει να αποδοθεί στον ΟΑΣΠ, ξεκάθαρα.