1. Στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος εμπίπτουν οι προτάσεις που υποβάλλονται από οικονομικούς φορείς με πρωτοβουλία τους και έχουν ως αντικείμενο τη μελέτη και κατασκευή έργων υποδομών, είτε αφορούν σε νέα έργα υποδομών είτε στην επέκταση ή αναδιαμόρφωση ή τροποποίηση υφιστάμενων έργων υποδομών, ή την παροχή συναφών με τη λειτουργία τους υπηρεσιών, εφόσον πληρούν σωρευτικά τις κατωτέρω προϋποθέσεις:
(α) αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών ή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που εποπτεύονται από τα υπουργεία αυτά,
(β) αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας και πολυπλοκότητας,
(γ) η προϋπολογιζόμενη αξία του έργου, στο οποίο αφορά η πρόταση, υπερβαίνει το ποσό των διακοσίων εκατομμυρίων (200.000.000) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ,
(δ) αφορούν σε έργα υποδομής, τα οποία δεν έχουν ενταχθεί οριστικά στον σχεδιασμό της αναθέτουσας αρχής ή του αναθέτοντος φορέα δια της δέσμευσης σχετικής πίστωσης για την εκτέλεσή τους και δεν έρχονται σε αντίθεση με τον σχεδιασμό αυτό,
(ε) η υλοποίηση της προτεινόμενης επένδυσης προάγει την περιφερειακή ανάπτυξη ή συμβάλλει συνολικά στην εθνική οικονομία.
2. Κατ’ εξαίρεση, με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, κατόπιν εισήγησης της Επιτροπής Αξιολόγησης Πρότυπων Προτάσεων, δύνανται να γίνονται αποδεκτές και να θεωρούνται ως πρότυπες, προτάσεις οι οποίες αφορούν: (α) σε έργα τα οποία, παρότι έχουν ενταχθεί στον σχεδιασμό της αναθέτουσας αρχής ή του αναθέτοντος φορέα ή στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, παρουσιάζουν πολύ χαμηλό επίπεδο ωρίμανσης και η επιτάχυνση της υλοποίησής τους εκτιμάται ότι θα συμβάλει σημαντικά στην περιφερειακή ή εθνική οικονομική ανάπτυξη, ή (β) σε έργα τα οποία εμπίπτουν στην αρμοδιότητα αναθέτουσας αρχής ή αναθέτοντος φορέα διάφορου των αναφερομένων στην περ. α) της παρ. 1, ή (γ) ειδικώς για χρονικό διάστημα οκτώ (8) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, παρότι δεν πληρούν την προϋπόθεση της περ. β) της παρ. 1, κρίνεται ότι, μέσω της υλοποίησής τους, θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19.
3. Τα έργα υποδομών στα οποία αφορούν οι πρότυπες προτάσεις, δύνανται να υλοποιηθούν μέσω σύναψης δημόσιας σύμβασης έργου κατά τον ορισμό της περ. 6 της παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147), σύμβασης παραχώρησης έργου κατά την έννοια της περ. (α) της παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4413/2016 (Α΄ 148), ή σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 3389/2005 (Α’ 232).
Παρ. 1. ……..εφόσον πληρούν σωρευτικά όσες περισσότερες από τις κατωτέρω προϋποθέσεις:
β). αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας και υψηλής τεχνολογίας
γ). η προϋπολογιζόμενη αξία του έργου, στο οποίο αφορά η πρόταση, υπερβαίνει το ποσό του ορίου εφαρμογής της κοινοτικής Οδηγίας, χωρίς ΦΠΑ
Προτείνεται να προστεθεί στο άρθρο 3 νέα παράγραφος: «Η πρότυπη πρόταση μπορεί να περιλαμβάνει, εκτός από το βασικό έργο, και τμήμα άλλου έργου, σε εξαιρετικές δε περιπτώσεις και με ειδική αιτιολόγηση το σύνολο του άλλου έργου, το οποίο δεν πληροί μεν την προϋπόθεση της παρ. 1(δ) του παρόντος άρθρου, πλην όμως εμπλέκεται άμεσα, γεωγραφικά ή λειτουργικά, με το βασικό έργο, περί του οποίου η πρόταση. Στην περίπτωση αυτή είναι δυνατόν, κατά την έγκριση της πρότυπης πρότασης, να περιληφθεί και το τμήμα του άλλου έργου, για λόγους ενιαίου σχεδιασμού και εκτέλεσης, που θα διευκολύνει και θα επιταχύνει την ολοκλήρωση αμφοτέρων.»
Το ποσό του προϋπολογισμού της Πρότυπης Πρότασης ύψους τουλάχιστον 200.000.000 ευρώ, που ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.1(γ) ως προϋπόθεση για την αποδοχή της, είναι αδικαιολόγητα υψηλό και θα οδηγήσει σε απορρίψεις κρίσιμων προτάσεων, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, πλην όμως μικρού προϋπολογισμού. Πρέπει να επιτραπεί η δυνατότητα υποβολής Πρότυπης Πρότασης και μικρού ύψους προϋπολογισμού.
Στο άρθρο 3 παρ. 1(β) αναφέρεται ότι στο πεδίο εφαρμογής του νόμου εμπίπτουν προτάσεις, που αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας και πολυπλοκότητας.
Όπως είναι προφανές, το να συντρέχουν τα χαρακτηριστικά καινοτομίας και πολυπλοκότητας (όπως οι έννοιες της καινοτομίας και της πολυπλοκότητας ορίζονται στο σχέδιο νόμου) είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο, οδηγώντας σε απόρριψη των προτάσεων ή σε σημαντικά νομικά προβλήματα αν αυτές γίνουν δεκτές χωρίς τη βεβαιότητα της καινοτομίας και της πολυπλοκότητας του έργου.
Προτείνεται να αφαιρεθεί οπωσδήποτε το «και» να αντικατασταθεί με «ή», δηλαδή «καινοτομίας ή πολυπλοκότητας». Η σώρευση αμφοτέρων των χαρακτηριστικών καινοτομίας και πολυπλοκότητας δεν φαίνεται ότι προσφέρει κάτι στο νομοσχέδιο, τουναντίον θα δημιουργήσει θέματα ερμηνείας και κατ’ επέκταση δικαστικών εμπλοκών. Τα αυτά ισχύουν και για την αντίστοιχη αναγραφή «καινοτομίας και πολυπλοκότητας» του άρθρου 7 παρ. 3 (β).
Η έμφαση στην προώθηση πρότυπων προτάσεων για έργα του ΥΠΥΜΕ και του ΥΠΕΝ είναι περιοριστική, καθόσον πρότυπες προτάσεις μπορούν να συνταχθούν και σε τομείς αρμοδιότητας άλλων Υπουργείων (π.χ. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Υπουργείο , Ναυτιλίας, κ.ά.) και, εν γένει, αναθετουσών αρχών/φορέων. Προτείνεται επαναδιατύπωση όλων των σχετικών άρθρων.
Προτεινόμενη τροποποίηση του στ. (β) της παραγράφου 1 του άρθρου 3
(β) αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας ή/και πολυπλοκότητας
Αιτιολόγηση προτεινόμενης τροποποίησης:
Λαμβανομένου υπόψη του σκοπού του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου, ο οποίος συνίσταται στην επιτάχυνση της ωρίμανσης, δημοπράτησης και υλοποίησης έργων υποδομών με τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα, προτείνεται να γίνονται αποδεκτές ως πρότυπες προτάσεις προτάσεις οι οποίες αφορούν σε έργα υποδομών τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας ή, διαζευκτικά, πολυπλοκότητας και όχι να απαιτείται η συνδρομή και των δύο προϋποθέσεων. Η απαιτούμενη, κατά το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, σωρευτική συνδρομή τόσο της καινοτομίας όσο και της πολυπλοκότητας περιορίζει σημαντικά το πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου μην επιτρέποντας την υλοποίηση έργων υποδομών δια προτύπων προτάσεων τα οποία αν και εμφανίζουν πολυπλοκότητα (τεχνική, οικονομική ή νομική) – οπότε και η συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην επιτάχυνση της ωρίμανσης αυτών είναι καθοριστική – δεν διαθέτουν χαρακτηριστικά καινοτομίας και αντίθετα.
Xρειάζεται συνολικά άνοιγμα προς τη κοινωνία των πολιτών, για να ισχύσει το επιχείρημα που θέσατε για μεγαλύτερη εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών που μπορούν να προτείνουν μεγάλα έργα.
Όπως είναι διατυπωμένο το σχέδιο νόμου αναφέρεται σε πολύ μεγάλα έργα μόνο και δίδει τη δυνατότητα να εμπλακούν στη διαδικασία οι όμιλοι που έχουν τη δυνατότητα να υλοποιήσουν αυτού του είδους τα μεγάλα έργα.
Επειδή βασικό ζητούμενο της καινοτομίας είναι η πτώση κόστους κατασκευής & λειτουργίας των έργων, και να έχει εφαρμογή σε τοπικά και περιφερειακά προβλήματα, θα πρέπει καταρχήν να δωθεί η δυνατότητα να γίνονται διαδικασίες αξιοποίησης καινοτόμων προτάσεων για υποδομές που δεν κοστίζουν τόσο μεγάλους προΰπολογισμούς.
Εξάλλου για να έχει την έννοια της καινοτομίας δε χρειάζεται να φτάνει στο βαθμό η ιδέα αυτή να καταθέτει ΟΛΑ τα απαιτούμενα με επιμετρημένους προϋπολογισμούς τα οποία προϋποθέτουν επένδυση σε κοστοβόρες μελέτες. Όσοι ασχολούνται με τις υποδομές και τη καινοτομία επαγγελματικά ξέρουν πως να αναγνωρίζουν τη καλή ιδέα. Υπάρχουν καλές καινοτόμες ιδέες που αναγνωρίζονται εμφανώς με λίγα λόγια (elevator speech) χωρίς να είναι τόσο ώριμη ή δεν χρειάζεται να αφορά τόσο μεγάλους προϋπολογισμούς. Πρέπει να δωθεί βήμα και σε αυτές τις καινοτόμες ιδέες προς το Υπουργείο με μία διαδικασία βαθμολόγησης, και γιατί όχι αξιοποίησης με εσωτερική πλέον ωρίμανση μέσω ΜΟΔ/Φορέα ΟΤΑ κλπ. έαν πληρεί συγκεκριμένα κριτήρια.
Προτείνω να δημιουργήσετε ανά περιφέρεια πινακοποίηση των καινοτομιών ανα εύρος ενδεικτικού αναμενόμενου προϋπολογισμού (χωρίς να χρειάζονται να γίνονται όλες οι προμελέτες ώστε να υποβληθεί μία ιδέα-άποψη). Η επιτροπή και οι συνεργάτες αξιολογητές του Υπουργείου Μεταφορών-Υποδομών, ίσως να εμπλακούν και μπορούν να εμπλακούν και οι αξιολογητές του πρόσφατου μητρώου του Υπουργείου Οικονομικών που μπορούν να διαχειριστούν τέτοιες προτάσεις και να τις βαθμολογήσουν σε ένα αρχικό έντυπο αξιολόγησης βάση των λογικών που ενεργούμε στις προμελέτες κόστους-ωφέλους (ανά ξοδεμένο ευρώ).
Προτείνω να εισέλθει διάταξη με την οποία καθίσταται δυνατή άλλη παράλληλη διαδικασία υποβολής νέων έργων υποδομής από οιονδήποτε πολίτη το θελήσει, με πινακοποίηση του εντύπου πληροφοριών με συγκεκριμένα ΚPIs που χρειάζονται οι υπηρεσίες για τις προμελέτες κόστους-οφέλους, ώστε να υπάρξει οικονομετρική αξιολόγηση των ιδεών τα οποία μπορούν να κοινοποιούνται εις την σχετική ιστοσελίδα του υπουργείου σας, και βαθμολογία ΟΛΩΝ των ιδεών από την επιτροπή και ετήσια ανοιχτή μονοήμερη παρουσίαση συνεδρία των νέων καινοτόμων προτάσεων που έχουν κατατεθεί ανά περιφέρεια ώστε να υπάρχει ζήμωση και ωρίμανση και μεταφορά των ιδεών σε ευρύτερα τοπικά ακροατήρια που τα αφορούν.