Κεφάλαιο Α’
ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΗΚΕΣ
Άρθρο 17
Εμπράγματη ασφάλεια σε πλοίο
Η ναυτική υποθήκη (απλή και προτιμώμενη) και τα ναυτικά προνόμια εξασφαλίζουν τις ναυτικές απαιτήσεις.
Άρθρο 18
Απλή και προτιμώμενη ναυτική υποθήκη
1. Για την εξασφάλιση απαίτησης με προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή μπορεί να συσταθεί εμπράγματο δικαίωμα υποθήκης σε ξένο πλοίο (απλή ναυτική υποθήκη).
2. Έγκυρη είναι και η συμφωνία για τη σύσταση ναυτικής υποθήκης κατά την έννοια του άρθρου 26, προς μείζονα εξασφάλιση της απαίτησης του δανειστή, εφόσον το πλοίο έχει ολική χωρητικότητα πεντακοσίων (500) κόρων και άνω (προτιμώμενη ναυτική υποθήκη).
3. Η εξασφαλιζόμενη με ναυτική υποθήκη απαίτηση περιλαμβάνει το κεφάλαιο, τους δεδουλευμένους τόκους και, εφόσον συμφωνηθεί, τις δαπάνες.
4. Το δικαίωμα μπορεί να συσταθεί και σε ναυπηγούμενο πλοίο, εφόσον αυτό είναι νηολογημένο.
5. Ενέχυρο με βάση την ιδιωτική βούληση δεν μπορεί να συσταθεί σε πλοίο.
Άρθρο 19
Υποθήκη σε ιδανικό μέρος και σε επικαρπία – Υποθήκευση επί συμπλοιοκτησίας
1. Απλή ναυτική υποθήκη μπορεί να συσταθεί και σε ιδανικό μέρος πλοίου.
2. Αν το ιδανικό ποσοστό ανήκει σε συμπλοιοκτήτη, για την έγκυρη σύσταση απαιτείται συναίνεση τουλάχιστον των δύο τρίτων (2/3) των μερίδων της συμπλοιοκτησίας. Η συναίνεση παρέχεται με έγγραφο που έχει βέβαιη χρονολογία.
3. Με απόφαση των τεσσάρων πέμπτων (4/5) των μερίδων συμπλοιοκτησίας ή των δύο τρίτων (2/3) των μερίδων και δικαστική απόφαση μπορεί να εγγραφεί απλή ναυτική υποθήκη σε ολόκληρο το πλοίο.
4. Προτιμώμενη ναυτική υποθήκη συστήνεται μόνο σε ολόκληρο το πλοίο. Αν πρόκειται για πλοίο που ανήκει σε συμπλοιοκτησία, απαιτείται ομόφωνη απόφαση των μελών της συμπλοιοκτησίας.
5. Στην επικαρπία πλοίου μόνο απλή ναυτική υποθήκη μπορεί να παραχωρηθεί.
Άρθρο 20
Τίτλος κτήσης
Τίτλο για την απόκτηση υποθήκης σε πλοίο αποτελεί μόνο η ιδιωτική βούληση.
Άρθρο 21
Τίτλος απλής ναυτικής υποθήκης
1. Το δικαίωμα για απόκτηση απλής ναυτικής υποθήκης παρέχεται με δήλωση του κυρίου του πλοίου ή του επικαρπωτή ενώπιον συμβολαιογράφου.
2. Η δήλωση πρέπει να περιέχει, εκτός από τα απαιτούμενα σύμφωνα με το κοινό δίκαιο στοιχεία, την περιγραφή του πλοίου σύμφωνα με το άρθρο 3, τον αριθμό νηολογίου καθώς και τον διορισμό αντίκλητου με κατοικία στον τόπο όπου τηρείται το βιβλίο υποθηκών.
3. Για ναυπηγούμενο πλοίο απαιτούνται και τα στοιχεία που αναφέρονται στην παρ. 3 του άρθρου 6.
4. Αν δεν διοριστεί αντίκλητος ή η εξουσία του παύσει για οποιαδήποτε αιτία, οι σχετικές με την υποθήκη επιδόσεις μπορούν να γίνουν είτε στον εισαγγελέα πρωτοδικών, στην περιφέρεια του οποίου τηρείται το βιβλίο υποθηκών, είτε στον νηολόγο.
Άρθρο 22
Τίτλος προτιμώμενης ναυτικής υποθήκης
1. Το δικαίωμα για απόκτηση προτιμώμενης ναυτικής υποθήκης παρέχεται μόνο με σύμβαση μεταξύ του δανειστή και του κυρίου του πλοίου, που περιβάλλεται τον συμβολαιογραφικό τύπο στην ημεδαπή ή τον απαιτούμενο τύπο του τόπου κατάρτισης στην αλλοδαπή.
2. Στη σύμβαση περιέχονται τα στοιχεία της παρ. 2 του άρθρου 21.
Άρθρο 23
Χρόνος σύστασης ναυτικής υποθήκης
1. Η ναυτική υποθήκη συστήνεται από την εγγραφή της στο υποθηκολόγιο της περιφέρειας όπου είναι νηολογημένο το πλοίο ή, για τα πλοία που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 4, στο ειδικό δημόσιο βιβλίο του εν λόγω άρθρου.
2. Αντίγραφο της υποθηκικής δήλωσης ή σύμβασης τηρείται από τον πλοίαρχο επί του πλοίου.
Άρθρο 24
Υποθηκική τάξη
1. Η χρονολογική τάξη εγγραφής της υποθήκης στο υποθηκολόγιο κατά το άρθρο 23, καθορίζει την προτεραιότητα οποιουδήποτε απλού ή προτιμώμενου ενυπόθηκου δανειστή.
2. Ναυτικές υποθήκες που εγγράφονται την ίδια ημέρα έχουν προτεραιότητα που αντιστοιχεί στη σειρά εγγραφής τους, η οποία είναι η ίδια με τη σειρά κατάθεσης της σχετικής αίτησης στην αρμόδια λιμενική αρχή.
Άρθρο 25
Χρήση ενυπόθηκου πλοίου
O εκμεταλλευόμενος ενυπόθηκο πλοίο έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί αυτό με επιμέλεια και σύμφωνα με τους κανόνες τακτικής εκμετάλλευσης.
Άρθρο 26
Δικαιώματα προτιμώμενου ενυπόθηκου δανειστή
1. Στην προτιμώμενη ναυτική υποθήκη ο ενυπόθηκος δανειστής έχει το δικαίωμα να αναλάβει την εκμετάλλευση του πλοίου μόλις το χρέος καταστεί ληξιπρόθεσμο ή σε άλλες συμφωνηθείσες περιπτώσεις.
2. Στην προτιμώμενη ναυτική υποθήκη είναι έγκυρη η συμφωνία με την οποία παρέχονται στον ενυπόθηκο δανειστή και άλλα δικαιώματα εξασφάλισης της απαίτησής του, όπως είναι η εκποίηση του πλοίου χωρίς πλειστηριασμό.
3. Με την επιφύλαξη των διατάξεων περί δημοσίων εγγράφων και δικαστικών συμβιβασμών του Κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2012 «για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις» (L 351/1), οι συμβάσεις δανείων, εκχωρήσεων, υποθηκών και οι δικαστικές αποφάσεις αποτελούν τίτλους εκτελεστούς στην Ελλάδα, χωρίς να περιαφθούν τον τύπο της εκτέλεσης.
Άρθρο 27
Ανάληψη και παύση εκμετάλλευσης
1. Η δήλωση ανάληψης της εκμετάλλευσης είναι έγγραφη και επιδίδεται στον οφειλέτη και τον πλοίαρχο. Επίσης γνωστοποιείται χωρίς υπαίτια βραδύτητα από τον προτιμώμενο ενυπόθηκο δανειστή στην αρμόδια λιμενική αρχή, η οποία τη σημειώνει στο νηολόγιο και στο υποθηκολόγιο.
2. Επιτρέπεται η ανάληψη της εκμετάλλευσης κατά τη διάρκεια εκτελούμενου πλου και ο πλους ολοκληρώνεται υποχρεωτικά από τον προτιμώμενο ενυπόθηκο δανειστή.
3. Στο νηολόγιο και το υποθηκολόγιο σημειώνεται και η δήλωση του προτιμώμενου ενυπόθηκου δανειστή για την παύση της εκμετάλλευσης ή η δικαστική απόφαση που αναγνωρίζει την παύση. Η δήλωση αυτή επιδίδεται στον οφειλέτη και στον πλοίαρχο.
4. Οι έννομες συνέπειες έναντι τρίτων επέρχονται με την εγγραφή της σχετικής δήλωσης στα οικεία βιβλία.
5. Σε περίπτωση μη εκούσιας παράδοσης του πλοίου, ο ενυπόθηκος δανειστής αναλαμβάνει την εκμετάλλευση αυτού κατά τις διατάξεις περί αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο ίδιος μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο του τόπου νηολόγησης του πλοίου την προσωρινή ρύθμιση κατάστασης ως προς τη χρήση του πλοίου.
Άρθρο 28
Έκταση εκμετάλλευσης
1. Με την ανάληψη της εκμετάλλευσης η κατοχή του πλοίου περιέρχεται στον προτιμώμενο ενυπόθηκο δανειστή, ο οποίος εκμεταλλεύεται εφεξής αυτό για λογαριασμό του και προς τον σκοπό ικανοποίησης της απαίτησής του.
2. Η ανάληψη της εκμετάλλευσης παρέχει στον ενυπόθηκο δανειστή την εξουσία για κάθε ενέργεια και δικαιοπραξία συμφυή με την εκμετάλλευση πλοίου.
Άρθρο 29
Καταλογισμός προσόδων – Υποχρέωση λογοδοσίας
1. Οι πρόσοδοι που εισπράττονται από τον προτιμώμενο ενυπόθηκο δανειστή κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσης του πλοίου καταλογίζονται στην εξόφληση της απαίτησης μετά από την αφαίρεση κάθε σχετικής δαπάνης.
2. Ο ανωτέρω δανειστής υπέχει υποχρέωση λογοδοσίας.
Άρθρο 30
Εξόφληση απαίτησης
Η εξόφληση της απαίτησης που επέρχεται με οποιονδήποτε τρόπο επιφέρει την παύση της εκμετάλλευσης του πλοίου. Σε περίπτωση αμφισβήτησης της εξόφλησης, ο προτιμώμενος ενυπόθηκος δανειστής υποχρεούται να παράσχει στον οφειλέτη κάθε στοιχείο σχετικό με την εκμετάλλευση.
Άρθρο 31
Δικαίωμα αναγκαστικής εκτέλεσης
Η ανάληψη της εκμετάλλευσης δεν εμποδίζει τον προτιμώμενο ενυπόθηκο δανειστή να επιδιώξει την εξόφληση του χρέους με επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης στο πλοίο.
Άρθρο 32
Δικαιώματα προηγούμενων κατά τάξη δανειστών
Σε περίπτωση ανάληψης της εκμετάλλευσης από προτιμώμενο ενυπόθηκο δανειστή, κάθε άλλος ενυπόθηκος δανειστής που προηγείται κατά την υποθηκική τάξη δικαιούται να απαιτήσει την άμεση εξόφληση του χρέους.
Άρθρο 33
Ασφάλιση ενυπόθηκου πλοίου από δανειστή
1. Εφόσον δεν υπάρχει ήδη αντίστοιχη ασφαλιστική κάλυψη, ο ενυπόθηκος δανειστής δικαιούται να ασφαλίζει με δαπάνη του οφειλέτη το πλοίο κατά θαλάσσιων κινδύνων και κινδύνων πολέμου μέχρι αξίας ίσης με το ποσό του δανείου, προσαυξημένου κατά ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%).
2. Το ίδιο δικαίωμα υπάρχει και σε ναυπηγούμενο πλοίο για κινδύνους συναφείς με την κατασκευή του.
3. Αν ο οφειλέτης δεν αποδίδει στον ενυπόθηκο δανειστή τα καταβληθέντα από τον τελευταίο ασφάλιστρα, ο δανειστής δικαιούται να απαιτήσει την άμεση εξόφληση του χρέους. Το ίδιο ισχύει, αν το πλοίο καταστράφηκε ή υπέστη βλάβες που έχουν απομειώσει ουσιωδώς την αξία του, εκτός εάν οι βλάβες δεν οφείλονται σε πταίσμα του οφειλέτη και ο τελευταίος προσφέρει επαρκή ασφάλεια.
4. Το δικαίωμα της υποθήκης ασκείται και στο ασφάλισμα. Το άρθρο 1287 του Αστικού Κώδικα δεν εφαρμόζεται.
5. Ο ενυπόθηκος δανειστής μπορεί να ασφαλίσει οποτεδήποτε το ίδιο συμφέρον που έχει επί του ενυπόθηκου πλοίου.
Άρθρο 34
Ακυρότητα εγγραφής υποθήκης
Μετά την εγγραφή αναγκαστικής κατάσχεσης στο νηολόγιο, η εγγραφή υποθήκης είναι άκυρη υπέρ εκείνου που επέβαλε την κατάσχεση και υπέρ των δανειστών που αναγγέλθηκαν. Το ίδιο ισχύει υπέρ αυτού που επέβαλε συντηρητική κατάσχεση.
Άρθρο 35
Υποχρεωτική ανάκληση υποθήκης σε πτώχευση
Η περ. δ΄ του άρθρου 117 του ν. 4738/2020 (Α΄207), περί υποχρεωτικής ανάκλησης, εφαρμόζεται και στις ναυτικές υποθήκες.
Άρθρο 36
Μετανηολόγηση – Μετονομασία ενυπόθηκου πλοίου
1. Απαγορεύεται η αλλαγή του λιμένα νηολόγησης (μετανηολόγηση) ή η μετονομασία ενυπόθηκου πλοίου χωρίς την έγγραφη συναίνεση των ενυπόθηκων δανειστών.
2. Το νέο όνομα, ο νέος λιμένας νηολόγησης και η έγγραφη συναίνεση των ενυπόθηκων δανειστών καταχωρίζονται στο νηολόγιο και το υποθηκολόγιο με μέριμνα της αρμόδιας λιμενικής αρχής.
Άρθρο 37
Ακυρότητα εκποίησης πλοίου
Εκποιητική δικαιοπραξία ενυπόθηκου πλοίου που επιφέρει απώλεια της ελληνικής εθνικότητας, εφόσον έγινε χωρίς την έγγραφη συναίνεση των ενυπόθηκων δανειστών, είναι άκυρη.
Άρθρο 38
Διατήρηση υποθήκης
1. Απλή ή προτιμώμενη υποθήκη που έχει καταχωρισθεί σε δημόσιο βιβλίο σύμφωνα με το δίκαιο της προηγούμενης σημαίας του πλοίου εξακολουθεί να διατηρεί την ισχύ της κατά τον χρόνο κτήσης της ελληνικής εθνικότητας, εφόσον εγγραφεί στο ελληνικό υποθηκολόγιο εντός εξήντα (60) ημερών από τη νηολόγηση.
2. Η κατά τα ως άνω εγγραφή της υποθήκης διασφαλίζει την τάξη που είχε κατά τον χρόνο εγγραφής στο προηγούμενο νηολόγιο.
Άρθρο 39
Επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων
Η παραχώρηση προτιμώμενης ναυτικής υποθήκης σε πλοίο ολικής χωρητικότητας τουλάχιστον χιλίων πεντακοσίων (1.500) κόρων σύμφωνα με το ν.δ. 2687/1953 (Α΄317) δεν θίγεται από τις διατάξεις του παρόντος.
Άρθρο 40
Ανάλογη εφαρμογή
Οι σχετικές με την υποθήκη διατάξεις του Αστικού Κώδικα εφαρμόζονται αναλόγως για τα μη ρυθμιζόμενα με τον παρόντα θέματα.
Άρθρο 41
Περαιτέρω σύσταση προτιμώμενης υποθήκης
Με προεδρικό διάταγμα, μετά από πρόταση των Υπουργών Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και Δικαιοσύνης, μπορεί να προβλέπεται η σύσταση προτιμώμενης υποθήκης και σε πλοία ολικής χωρητικότητας μικρότερης των πεντακοσίων (500) κόρων.
Κεφάλαιο Β’
ΝΑΥΤΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ
Άρθρο 42
Προνομιούχες απαιτήσεις
1. Από τις απαιτήσεις κατά προσώπου που εκμεταλλεύεται πλοίο για δικό του λογαριασμό, εξοπλίζονται με προνόμιο επί του πλοίου από τη γέννησή τους μόνο:
α) οι συναφείς προς τη ναυσιπλοΐα φόροι, τα βαρύνοντα το πλοίο τέλη και δικαιώματα του ελληνικού Δημοσίου και τα έξοδα συντήρησης του πλοίου από τον κατάπλου του στον λιμένα όπου κατασχέθηκε (πρώτη τάξη),
β) οι απαιτήσεις του πλοιάρχου και του πληρώματος που πηγάζουν από τη σύμβαση της ναυτικής εργασίας τους και οι απαιτήσεις των φορέων της κοινωνικής ασφάλισής τους, στην έκταση που προσδιορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες ειδικές διατάξεις (δεύτερη τάξη),
γ) τα έξοδα και οι αμοιβές λόγω επιθαλάσσιας αρωγής (τρίτη τάξη) και
δ) οι οφειλόμενες στα πλοία, τους επιβάτες και τα φορτία αποζημιώσεις λόγω σύγκρουσης ή πρόσκρουσης πλοίων (τέταρτη τάξη).
2. Τα προνόμια προηγούνται κάθε υποθήκης.
3. Οι απαιτήσεις της παρ. 1 κατατάσσονται στον πίνακα διανομής μετά την αφαίρεση των εξόδων του επισπεύσαντος τον πλειστηριασμό, που έγιναν προς το κοινό συμφέρον των δανειστών, συμπεριλαμβανομένης της επιβαλλόμενης από τον νόμο δαπάνης φύλαξης του πλοίου.
Άρθρο 43
Κατάταξη προνομιούχων απαιτήσεων
1. Οι προνομιούχες απαιτήσεις της ίδιας τάξης κατατάσσονται συμμέτρως.
2. Στις απαιτήσεις της τρίτης τάξης οι μεταγενέστερες προηγούνται των προγενέστερων. Κατ’ εξαίρεση, προνόμια που εξασφαλίζουν απαιτήσεις από την τελευταία πριν από τον πλειστηριασμό αρωγή ή διάσωση του πλοίου προηγούνται όλων των προνομίων που επιβάρυναν το πλοίο πριν τη διενέργεια των αντίστοιχων πράξεων αρωγής ή διάσωσης. Απαιτήσεις της τρίτης τάξης που αφορούν στο ίδιο συμβάν κατατάσσονται συμμέτρως.
Άρθρο 44
Απόσβεση προνομίου λόγω συμβατικής εκποίησης πλοίου
1. Αν το πλοίο εκποιηθεί συμβατικά, το προνόμιο εξακολουθεί να υφίσταται, εφόσον με δικαστική απόφαση αναγνωριστεί έναντι αυτού που το απέκτησε, κατόπιν άσκησης σχετικής αγωγής μέσα σε αποσβεστική προθεσμία τριών (3) μηνών από την εγγραφή της εκποιητικής σύμβασης στο νηολόγιο.
2. Προκειμένου περί προνομιούχων απαιτήσεων από τη σύμβαση εργασίας του πλοιάρχου και του πληρώματος, η προθεσμία της παρ. 1 είναι ένα (1) έτος από την εγγραφή της εκποιητικής σύμβασης στο νηολόγιο.
Άρθρο 45
Απόσβεση προνομίου με τον πλειστηριασμό πλοίου
1. Εκτός των γενικών λόγων, το προνόμιο αποσβέννυται και με την εκποίηση του πλοίου σε δημόσιο πλειστηριασμό.
2. Στην περίπτωση της παρ. 1 οι απαιτήσεις που αναγγέλθηκαν, ανεξαρτήτως της κατάταξής τους ή μη, παύουν να βαρύνουν το πλοίο.
Άρθρο 46
Προνόμιο επί του ασφαλίσματος
To προνόμιο δεν ασκείται επί του ασφαλίσματος.
Άρθρο 47
Εφαρμοστέο δίκαιο
1. Τα ναυτικά προνόμια επί του πλοίου διέπονται από το δίκαιο που καθορίζεται στο άρθρο 16.
2. Ως προς την κατάταξη των προνομιούχων απαιτήσεων εφαρμόζεται το δίκαιο του τόπου εκτέλεσης.