Αρχική Σχέδιο της κύριας έκθεσης της Ολλανδικής εταιρίας HVA με αντικείμενο τη βελτίωση της διαχείρισης υδάτων, αγροτικών καλλιεργειών και αντιπλημμυρικής προστασίας στην Περιφέρεια ΘεσσαλίαςMASTER PLAN WATER MANAGEMENT IN THESSALY IN THE WAKE OF STORM DANIEL How to Address Thessaly’s Water-Related Agricultural ChallengesΣχόλιο του χρήστη ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΜΥΕ | 29 Μαρτίου 2024, 14:41
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΜΥΕ' | 29 Μαρτίου 2024, 14:41

    Α. Βασικές αρχές Μaster Plan – Σχεδιασμός αντιπλημμυριών έργων  Στο Master Plan Θεσσαλίας οι αντιπλημμυρικές υποδομές (Vol. 1) καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων (περι τα 3.3 δις.€). Πέραν των γενικών μέτρων διατυπώνονται προτάσεις για την αντιμετώπιση του πλημμυρικού κινδύνων ανά περιοχή (Ορεινές Λεκάνες, Τρίκαλα-Καρδίτσα, Περιοχή Λάρισας, Λεκάνη Κάρλας). Για τα προτεινόμενα έργα δίνονται προτεραιότητες και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης (Vol. 6). Στο Master Plan δεν δίνονται στοιχεία για τα τεχνικά χακτηριστικά των έργων (π.χ. ύψος αναχωμάτων) γιατί όπως αναφέρεται (σελ. 38 V1) κάτι τέτοιο προϋποθέτει αναλυτικές υδρολογικές μελέτες που θα βασίζονται σε αναλυτικές μετρήσεις πεδίου. «O σχεδιασμός των αντιπλημμυρικών υποδομών απαιτεί περaιτερω και πιο εμπεριστατωμένες τεχνο-οικονομικές μελέτες και αξιολογήσεις σε συνδυασμό με πολιτικές αποφάσεις. Δεδομένης της επιτακτικής ανάγκης για δράση, το παρόν Master Plan έχει αναπτύξει μια στρατηγική που μπορεί να εφαρμοστεί στο συντομότερο χρόνο χωρίς να διακυβεύεται η επιστημονική συνάφεια και χωρίς να γίνονται υπερβολές στο κόστος κατασκευής». Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η κοστολόγηση που έχει γίνει είναι τελείως ενδεικτική διότι όπως όλοι γνωρίζουμε το κόστος των έργων συνδέεται άμεσα με το μέγεθος των έργων.  Στο τεύχος 1 (Vo. 1) για την ιεράρχηση των αντιπλημμυρικών έργων προτείνονται “πρότυπα ασφαλείας” ανάλογα με τις θιγόμενες χρήσεις. Καταγράφεται η ανεπάρκεια των υφιστάμενων υποδομών να αντιμετωπίσει γεγονότα πλημμύρας όπως ο Daniel και προτείνεται “ένας απλός τρόπος” για την κατηγοροποίηση των έργων ανάλογα με τα πρότυπα ασφαλείας που θα πρέπει να ικανοποιούν (Πίνακας 2, σελ. 36 Vol.1). Στο σημείο αυτό το Master Plan κατηγοριοποιεί την πιθανότητα πλημμυρών σε δύο ποιοτικά επίπεδα, και συγκεκριμένα στο "Υψηλό" και "Χαμηλό". Όπως διατυπώνεται, αυτή η απλούστευση προέρχεται από την αναγνώριση ότι με βάση τους υπάρχοντες στατιστικούς δείκτες ο υπολογισμός της πιθανότητας πλημμύρας, με βάση την περίοδο επαναφοράς 50, 100 και 1000 ετών, δεν κρίνεται πλέον ακριβής. Όπως αναφέρεται στο τεύχος 1 (σελ. 36 V1) “Η περιοχή που πλημμύρισε η καταιγίδα Daniel ήταν αρκετά συγκρίσιμη με τις περιοχές που είχαν προβλεφθεί στο Σχέδιο Διαχείρισης Πλημμύρας (FMP) να πλημμυρίσει σε ένα γεγονός 1:1000 ετών”. Θα περίμενε λοιπόν κάποιος αντί της αμφισβήτησης χωρίς καμία τεκμηρίωση μιας επιστημονικά έγκυρης υδρολογικής μεθόδου (αυτής της διαστασιολόγησης των αντιπλημμυρικών έργων βάσει της περιόδου επαναφοράς) η διατύπωση προτάσεων βελτίωσής της βάσει νέων επιστημονικών δεδομένων (π.χ. επανακαθορισμός των περιόδων επαναφοράς λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση της κλιματικής αλλαγής).  Το θέμα αυτό αντιμετωπίζεται και στο Παράρτημα 1 (σελ. 328 Annex 1. Infrastructure and early warning systems Appendices) όπου αναφέρεται ότι η μεθοδολογία που εφαρμόζεται στα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΥΠΕΝ) όπου εξετάζονται πλημμυρικά φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς 50, 100 και 1000 έτη θα εγκαταλειφθεί, καθώς οι βασικές στατιστικές παράμετροι δεν ισχύουν πλέον. Όπως προτείνεται θα πρέπει να γίνει χρήση καταγραφών κλιματικών συμβάντων, που είναι διαθέσιμα σε διεθνείς βάσεις δεδομένων και -πιθανότατα- και από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Σημειώνεται ότι η πρόταση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις πλημμύρες Οδηγία 2007/60/ΕΚ που ζητά την αξιολόγηση του κινδύνου πλημμύρας για σενάρια χαμηλής, υψηλής και μέσης πιθανότητας επαναφοράς. Σε κάθε περίπτωση προβλέπεται εφαρμογή των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Επιπλέον θα πρέπει να γίνει καθορισμός των χρήσεων γης με βάση την ζώνη επικινδυνότητας στην οποία βρίσκεται η κάθε περιοχή.  Όπως αναφέρεται στο Master Plan (σελ. 38 V1) υδρολογικά μοντέλα για τη Θεσσαλία έχουν αναπτυχθεί στο παρελθόν και χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στη διαμόρφωση του νέου Σχεδίου Διαχείρισης Πλημμυρών. Ωστόσο, οι “διερευνητικές αποστολές της ομάδας του Master Plan” έχουν εντοπίσει ορισμένες ελλείψεις στα υπάρχοντα μοντέλα, ιδιαίτερα στην καταλληλότητά τους για το σχεδιασμό έργων υποδομής καθώς και για την Έγκαιρη Προειδοποίηση και τη Διαχείριση Κρίσεων. Oι αναφορές που γίνονται από το Master Plan για ελλείψεις στα υπάρχοντα υδρολογικά μοντέλα δεν είναι συγκεκριμένες. Σημειώνεται ότι οι περιορισμοί και οι δυνατότητες βελτίωσης των υδρολογικών και υδραυλικών μοντέλων των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας που υλοποιεί το ΥΠΕΝ σε εφαρμογή της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ είναι θέματα γνωστά στο ΥΠΕΝ και έχουν επισημανθεί ήδη από τα πρώτα εγκεκριμένα ΣΔΚΠ. Όπως σωστά αναφέρεται και στο Παράρτημα 1 (Annex 1. Infrastructure and early warning systems), ένα σημαντικό θέμα είναι αυτό της ακρίβειας (κυρίως υψομετρικής) των ψηφιακών μοντέλων εδάφους που χρησιμοποιούνται όπως επίσης και το θέμα της πλήρους λεπτομερούς αποτύπωση όλων των τεχνικών έργων. Επίσης, για την οριστική διαστασιολόγηση αντιπλημμυρικών έργων απαιτείται αναλυτικότερη σχηματοποίηση και λεπτομερέστερη απόδοση της υφιστάμενης γεωμετρίας στα μοντέλα. Σημειώνεται πάντως ότι σκοπός των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας δεν είναι ο οριστικός σχεδιασμός των έργων αλλά η κατάστρωση στρατηγικών προτάσεων. Επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα εξειδικευμένων επιστημόνων σε θέματα υδρολογίας και υδραυλικής που μπορούν να καλύψουν τα αντικείμενα αυτά (αυτή τη στιγμή η Ελλάδα “εξάγει” εξειδικευμένους επιστήμονες και σε αυτόν το τομέα όπως σε όλους τους τομεις). Στο τεύχος της Περίληψης (σελ. 9) αναφέρεται ότι «τα υφιστάμενα μοντέλα που έχουν δημιουργηθεί με το HEC-RAS και οι πληροφορίες που έχουν συλλεγεί για αυτόν το σκοπό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για περαιτέρω εφαρμογή του Master Plan. Η τελική επιλογή των λογισμικών πακέτων για το πλημμυρικό μοντέλο πρέπει, ωστόσο, να βασίζεται σε πιο λεπτομερή αξιολόγηση των υφιστάμενωνμοντέλων και σε ομοιόμορφη εφαρμογή βασισμένη στην εθνική στρατηγική και να μην έχει εκτελεστεί από διαφορετικούς οργανισμούς». Σημειώνεται ότι τα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας που εκπονεί το ΥΠΕΝ (Γενική Διεύθυνση Υδάτων) σε εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2007/60/ΕΚ, υλοποιούνται στο πλαίσιο εθνικής στρατηγικής για τις πλημμύρες και εφαρμόζουν ενιαία μεθοδολογία που έχει αναπτυχθεί από τη Γενική Διεύθυνση Υδάτων.  Επιπλέον στη σελ. 38 V1 αναφέρεται ότι «συνιστάται ανεπιφύλακτα στους προγραμματιστές αυτών των μοντέλων να λάβουν γνώση του MASTER PAN ώστε να αναδιαρθρώσουν και να βελτιώσουν τα μοντέλα αναζητώντας πιθανώς τη βοήθεια εξωτερικών εμπειρογνωμόνων στην προσομοίωση των πλημμυρικών φαινομένων (αγγλικό κείμενο : “In light of these findings, it is strongly recommended that the developers of these models receive this report. This collaboration will enable them to restructure and refine the models, potentially seeking the expertise of external flood modelling professionals”). Το επιστημονικό δυναμικό της χώρας είναι άρτια καταρτισμένο για την εκπόνηση τέτοιου είδους μελετών. Αυτό είναι δε καταφανές και από των αριθμών συναδέλφων που είναι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες σε άλλες χώρες στο εξωτερικό. Εντούτοις, ο ελληνικός τεχνικός κόσμος ποτέ δε δίστασε και δε θα διστάσει να ζητήσει εξειδικευμένες υπηρεσίες αναγνωρισμένων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων σε ειδικά θέματα.