1. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του μέλους προς τον ΑΣ, ορίζονται από το καταστατικό, σύμφωνα με την περίπτ. δ του άρθρου 4, το οποίο πρέπει να περιέχει υποχρεωτικά διατάξεις που ρυθμίζουν:
α) Τη συμμετοχή του μέλους στις γενικές συνελεύσεις του ΑΣ.
β) Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
γ) Τη συμμετοχή στη διανομή των πλεονασμάτων της διαχειριστικής χρήσης.
δ) Την υποχρέωση και το δικαίωμα συμμετοχής του μέλους στις δραστηριότητες και στις συναλλαγές του ΑΣ, σύμφωνα με τους σκοπούς του, χωρίς διάκριση. Ειδικότερα, το καταστατικό ορίζει τα είδη συμμετοχής ή τις ελάχιστες προϋποθέσεις συμμετοχής, καθώς και τους λόγους και τη διαδικασία απαλλαγής από τις υποχρεώσεις αυτές.
ε) Την υποχρέωση αποχής από δραστηριότητες ανταγωνιστικές με εκείνες του ΑΣ ή από πράξεις που μπορούν με οποιονδήποτε τρόπο να βλάψουν τα συμφέροντα του ΑΣ.
στ) Την υποχρέωση εχεμύθειας των μελών των ΑΣ. –
ζ) Τη συμμετοχή των μελών στη συνεταιριστική εκπαίδευση.
η) Το δικαίωμα ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, την πορεία των υποθέσεων και την οικονομική κατάσταση του ΑΣ.
θ) Το δικαίωμα λήψης αντιγράφων του καταστατικού, του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας, αν υπάρχει, των βιβλίων του ΑΣ, των αποφάσεων των οργάνων διοίκησης του ΑΣ και των ετήσιων οικονομικών καταστάσεών του, καθώς και τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων αυτών.
2. Το μέλος του ΑΣ πρέπει να ασκεί τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, τους όρους του καταστατικού του ΑΣ και τις αποφάσεις των οργάνων διοίκησης του ΑΣ.
3. Η εθελοντική εργασία που παρέχει το μέλος του ΑΣ προς αυτόν, ανάλογα με τις ανάγκες του, δεν θεωρείται ότι παρέχεται στο πλαίσιο σχέσης εξαρτημένης εργασίας. Ο ΑΣ εκδίδει παραστατικό για την τεκμηρίωση της αμοιβής που καταβάλλεται στα μέλη του ΑΣ για την προσωπική εργασία που παρέχουν, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4308/2014 (Α΄ 251), όπως ισχύει, ανεξάρτητα από το ύψος του ποσού που καταβάλλεται και εφόσον ο δικαιούχος δεν είναι επιτηδευματίας από άλλη αιτία. Το εισόδημα της παραγράφου αυτής θεωρείται γεωργικό εισόδημα.
Παράγραφος 8: Δεν είναι δυνατή η χορήγηση αντιγράφων των βιβλίων του συνεταιρισμού και λόγω μεγέθους και λόγω εχεμύθειας. Να διαγραφούν οι λέξεις: των βιβλίων του ΑΣ , να αντικατασταθεί με: »να λαμβάνουν γνώση των αποφάσεων των οργάνων που τους αφορούν.»
Η εθελοντική εργασία των μελών που θεωρείται Γεωργικό εισόδημα πρέπει και να φορολογείται σαν γεωργικό εισόδημα και όχι σαν ελεύθερου επαγγελματία
Το αρθρο 7 προτείνεται να σπάσει σε δύο διαφορετικά αρθρα για να είναι σαφής ποια είναι τα δικαιώματα και ποιές οι υποχρεώσεις.
π.χ. το α) συμμετοχή των μελών στις Γ.Σ. είναι δικαίωμα ( που ασκείτε όποτε το επιθυμούν) ή υποχρέωση ( η οποία πρέπει να ασκείτε πάντα εκτός περιπτώσεων αποδεδειγμένης αδυναμίας)?
Στις υποχρεώσεις προτείνεται η προσθήκη Χ) να καταβάλουν τις προβλεπόμενες εισφορές από το καταστατικό και τις αποφάσεις τις Γ.Σ.
ΧΧ) να αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί στην κατανομή των ζημιών στο πόσο που συμφωνηθεί από την Γενική Συνέλευση.
Επίσης για το σημαντικό δικαίωμα της ενημέρωσης θ) θα πρέπει να οριστούν σαφές διορίες του χρόνου που πρέπει να απαντήσει το Δ.Σ. και για ποια θέματα έχει δικαίωμα να μην απαντήσει, καθώς και το δικαίωμα ενημέρωσης όταν στη Γενική Συνέλευση, σύμφωνα με την ημερήσια διάταξη, πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για τους ισολογισμούς του οικονομικού έτους ή οποιαδήποτε άλλη οικονομική πρόταση, τα έγγραφα παρουσίασης των ετήσιων ισολογισμών, ή προτάσεων κατανομής των αποτελεσμάτων και, ενδεχομένως, της έκθεσης διαχείρισης που πραγματοποιήθηκε από το Εποπτικό Συμβούλιο ή τον εξωτερικό Έλεγχο Λογαριασμών, πρέπει να είναι στη διάθεση των μελών για να μπορούν να αξιολογηθούν από τα μέλη κατά την περίοδο της πρόσκλησης.
Το δικαίωμα της ενημέρωσης είναι από τα σημαντικότερα δικαιώματα σε ένα συνεταιρισμό σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία για αυτό αφιερώνονται αυτοτελή άρθρα στην νομοθεσία
Παράδειγμα από ισπανικη νομοθεσία ακολουθεί
Άρθρο 24 Δικαίωμα ενημέρωσης
1. Τα μέλη μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα της ενημέρωσης στα πλαίσια που καθορίζονται από αυτό το Νόμο, το Καταστατικό ή τις αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης, που ορίζουν τα πλαίσια αυτού του δικαιώματος.
2. Κάθε μέλος έχει το δικαίωμα:
α) Να ζητά ένα αντίγραφο του Καταστατικού της Συνεργατικής Εταιρείας, και εάν υπάρχει, του Εσωτερικού Κανονισμού. β) Να ενημερώνεται για το βιβλίο μητρώου των μελών της Συνεργατικής Εταιρείας και το βιβλίο των πρακτικών της Γενικής Συνέλευσης, να ζητήσει από τους διαχειριστές ένα επικυρωμένο φωτοαντίγραφο των πρακτικών και των αποφάσεων που ελήφθησαν στη Γενική Συνέλευση, και τα αποδεικτικά των καταχωρήσεων στο βιβλίο μητρώο των μελών μετά από ανάλογη αίτηση.
γ) Να ζητά επικυρωμένο αντίγραφο των αποφάσεων των διαχειριστών που τον επηρεάζουν ατομικά.
δ) Να ενημερώνεται από τους διαχειριστές, και εντός μέγιστης προθεσμίας ενός μηνός από τη στιγμή που θα το ζητήσει, για την οικονομική κατάσταση της Συνεργατικής Εταιρείας.
3. Κάθε μέλος μπορεί να ζητήσει γραπτώς από τους διαχειριστές διευκρινήσεις ή εκθέσεις που κρίνει απαραίτητες για οποιοδήποτε θέμα της λειτουργίας ή για τα αποτελέσματα της Συνεργατικής Εταιρείας, τα οποία πρέπει να παρασχεθούν στην πρώτη Γενική Συνέλευση.
4. Όταν στη Γενική Συνέλευση, σύμφωνα με την ημερήσια διάταξη, πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για τους ισολογισμούς του οικονομικού έτους ή οποιαδήποτε άλλη οικονομική πρόταση, τα έγγραφα παρουσίασης των ετήσιων ισολογισμών, ή προτάσεων κατανομής των αποτελεσμάτων και, ενδεχομένως, της έκθεσης διαχείρισης που πραγματοποιήθηκε από την Επιτροπή Εποπτείας ή τον εξωτερικό Έλεγχο Λογαριασμών, πρέπει να είναι στη διάθεση των μελών στη έδρα της Συνεργατικής Εταιρείας, για να μπορούν να αξιολογηθούν από τα μέλη κατά την περίοδο της πρόσκλησης.
Στη διάρκεια αυτής της περιόδου τα μέλη μπορούν να αιτηθούν γραπτώς, τουλάχιστον πέντε ημέρες πριν από την τέλεση της Συνέλευσης, για τη περεταίρω διευκρίνηση σχετικών οικονομικών δεδομένων που θα συζητηθούν στην Συνέλευση.
5. Με την επιφύλαξη του δικαιώματος που ορίζεται από την ανωτέρω παράγραφο, τα μέλη που εκπροσωπούν τουλάχιστον το δέκα τοις εκατό του συνόλου των ψηφοφόρων μπορούν να ζητήσουν γραπτώς ανά πάσα στιγμή τις πληροφορίες που κρίνουν απαραίτητες. Οι διαχειριστές πρέπει να παρέχουν γραπτώς τις πληροφορίες που ζητήθηκαν, σε προθεσμία μικρότερη των τριάντα ημερών.
6. Σε κάθε περίπτωση, οι διαχειριστές πρέπει να ενημερώνουν τα μέλη ή τα όργανα που εκπροσωπούν τα μέλη, τουλάχιστον ανά τρίμηνο με τα μέσα που θεωρούν κατάλληλα, για τις κύριες κοινωνικοοικονομικές μεταβολές της Συνεργατικής Επιχείρησης.
Άρθρο 25 Όρια και εγγυήσεις του δικαιώματος ενημέρωσης
1. Οι διαχειριστές μπορούν να αρνηθούν μόνο αιτιολογημένα την ενημέρωση όταν η αίτηση είναι απερίσκεπτη και δημιουργεί ζημία, ή εάν η χορήγησή της θέτει σε σοβαρό κίνδυνο τα έννομα συμφέροντα της Συνεργατικής Εταιρείας. Ωστόσο, αυτή η δυνατότητα άρνησης δεν ισχύει όταν η ενημέρωση πρέπει να παρασχεθεί κατά την Γενική Συνέλευση και η αίτηση για ενημέρωση υποστηρίζεται από περισσότερες από τις μισές ψήφους των παρόντων και των εκπροσωπούμενων και, στις υπόλοιπες υποθέσεις, όταν έτσι συμφωνήσει η Επιτροπή Προσφυγών ή, εάν δεν υπάρχει, έτσι αποφασίσει η Συνέλευση για το αίτημα των μελών τα οποία ζήτησαν την ενημέρωση.
Σε κάθε περίπτωση, η άρνηση των διαχειριστών μπορεί να προσβληθεί από τους αιτούντες σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται από το άρθρο 49 αυτού του Νόμου, οι οποίοι επιπλέον, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 αυτού του άρθρου, μπορούν να επικαλεστούν τη διαδικασία που προβλέπεται από το άρθρο ΧΧΧΧ του Νόμου Ποινικής Δικονομίας.
2. Το Καταστατικό, για να αποφύγει αυθαιρεσίες και ζημίες τόσο για την αίτηση όσο για την προσκόμιση ή την άρνηση παροχής της ενημέρωσης, μπορεί να ορίζει ένα σύστημα εγγυήσεων το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Συνεργατικής Εταιρείας και την τακτική συμμετοχή του μέλους, τόσο στη συνεργατική δραστηριότητα όσο και στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του.