Αρχική ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ 2022-2027Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση 2022-2027Σχόλιο του χρήστη SolidarityNow | 9 Νοεμβρίου 2022, 13:25
  • Σχόλιο του χρήστη 'SolidarityNow' | 9 Νοεμβρίου 2022, 13:25

    Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση αποτελεί έναν οδικό χάρτη που εναρμονίζει τις διάσπαρτες διατάξεις που διέπουν το πλαίσιο και εισφέρει μία σημαντική αλλαγή στη νοοτροπία της παρέμβασης, που απηχεί το όραμα της μηδενικής ανοχής στην σεξουαλική βία κατά των παιδιών. Με το ΕΣΔ εισάγεται το Ενιαίο Εθνικό Πρωτόκολλο Διαχείρισης Κρουσμάτων, ώστε να εναρμονιστούν οι πρακτικές όσων έρχονται αντιμέτωποι με ένα περιστατικό παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά και το Εθνικό Αρχείο Καταγραφής και Επιτήρησης Κρουσμάτων κάθε πράξης κακοποίησης παιδιού. Επιπλέον υπάρχουν προβλέψεις που έχουν σκοπό την πρόληψη τέτοιων αδικημάτων, δράσεις που στοχεύουν στην επιμόρφωση των επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με παιδιά καθώς και δράσεις που έχουν σκοπό την ενδυνάμωση και ενημέρωση των παιδιών και των γονέων τους, έτσι ώστε να διευκολύνονται στην καταγγελία των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης. Ξεχωρίζουμε επίσης την παιδοκεντρική προσέγγιση που διέπει το ΕΣΔ με την καθιέρωση «της οπτικής του παιδιού» στη διαμόρφωση των διαδικασιών και την πλήρη ενσωμάτωση των αρχών της φιλικής προς το παιδί δικαιοσύνης. Εντοπίσαμε ωστόσο ότι το ΕΣΔ αγνοεί το ρολό της κοινωνίας των πολιτών στις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που εισάγει. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στο πλαίσιο μιας συμμετοχικής δημοκρατίας αναλαμβάνουν συμπληρωματικού χαρακτήρα δράσεις και συμμετοχές σε ενέργειες διαβούλευσης με τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας, αναλαμβάνοντας μερίδιο της ευθύνης των δράσεων που σχεδιάζονται από την πολιτεία και της υλοποίησής τους. Εν προκειμένω, υπάρχουν μη κυβερνητικές οργανώσεις με μεγάλη εμπειρία στο συγκεκριμένο πεδίο και επιπλέον με εμπειρία δικτύωσης τόσο με άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις όσο και με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς. Καθώς το ζήτημα της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης ακουμπάει βαθύτερα πολιτισμικά ζητήματα που εντοπίζονται σε περιοχές του κοινωνικού πεδίου, που ανήκουν και στην ιδιωτική σφαίρα, οι ΜΚΟ που έχουν συσσωρεύσει εμπειρίες κοινωνικής εργασίας, διαθέτουν το απαραίτητο κοινωνικό κεφάλαιο για να συμπληρώσουν και σε κάποιες περιπτώσεις να καθοδηγήσουν τις στοχευμένες δράσεις της πολιτείας. Επίσης φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα με ειδική επιστημονική εμπειρία στο πεδίο, όπως το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού θα μπορούσαν να παίξουν ένα συντονιστικό ρόλο στις δικτυώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών με τους φορείς πρόληψης της δημόσιας διοίκησης. Στο πλαίσιο αυτό και ενώ το ΕΣΔ βασίζεται σε 11 διυπουργικές οριζόντιες πολιτικές, με πολλαπλές διατομεακές δράσεις που θα αποτελέσουν το συνολικό έργο 12 υπουργείων, υπό τον συντονισμό της Πολιτικής Επιτροπής Παρακολούθησης Δημοσίων Πολιτικών, εγείρεται εύλογη ανησυχία για την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος, την κατανομή αρμοδιοτήτων με συγκεκριμένη στοχοθεσία και προϋπολογισμό. Αντίστοιχα, με βάση αυτά τα δεδομένα, η πρόβλεψη στο ΕΣΔ για διατομεακή συνεργασία των δημοσίων αρχών σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με την Κοινωνία των Πολιτών καθίσταται ουτοπική. Παρατηρήσαμε επίσης τη μεγάλη έμφαση του ΕΣΔ στην πρόληψη, θα θέλαμε όμως να εισφέρουμε την οπτική ότι μέρος της πρόληψης αποτελεί και η μέριμνα για την εξάλειψη των παραγόντων που οδηγούν σε συνθήκες ανέχειας και περιθωριοποίησης και η στήριξη των ευάλωτων οικογενειών που έχουν εκτεθεί σε τέτοιες συνθήκες. Είναι καίριας σημασίας ο έγκαιρος εντοπισμός και η άμεση παρέμβαση της πολιτείας όταν παρατηρούνται φαινόμενα παραμέλησης γονικής μέριμνας, σχολικής διαρροής, κακοποιητικής συμπεριφοράς καθώς τα φαινόμενα σεξουαλικής κακοποίησης, συχνά εντείνονται, σε περιπτώσεις παιδιών που διαβιούν σε επισφαλείς συνθήκες. Επιπρόσθετα, από την εμπειρία μας στο κοινωνικό πεδίο έχουμε παρατηρήσει ότι μέχρι σήμερα οι πολιτικές πρόληψης εστιάζουν σε παιδιά ενταγμένα στον αστικό ιστό και δη στο σχολικό περιβάλλον. Απουσιάζουν πολιτικές που συμπεριλαμβάνουν παιδιά, κυρίως Ρομά, που ζουν σε καταυλισμούς, παιδιά που δεν είναι ενταγμένα στο σχολικό πλαίσιο και συχνά δεν έχουν προστατευτικό περιβάλλον. Τα παιδιά αυτά διαβιούν σε επισφαλείς συνθήκες και απουσιάζει μια στοχευμένη παρέμβαση, ενδεχομένως με εξειδικευμένες αποστολές παιδικής προστασίας στις κοινότητές τους με σκοπό την πρόληψη και την ενημέρωση. Χαιρετίζουμε επίσης την πρόβλεψη αναφορικά με τον ορισμό Υπεύθυνου Παιδικής Προστασίας καθώς και την υποχρεωτική ανάπτυξη πολιτικών παιδικής προστασίας από όλους τους σχετικούς φορείς. Θα πρέπει παρ’ όλ’ αυτά να διευκρινιστεί το εύρος των φορέων που αφορά συγκεκριμένα ο ορισμός Υπεύθυνου Παιδικής Προστασίας, καθώς σύμφωνα με το σχετικό εδάφιο φαίνεται να δεσμεύονται όλοι οι φορείς που έχουν καθημερινή επαφή με παιδιά («θεσπίζεται η υποχρέωση όλων των φορέων ιδιωτικών και δημόσιων που έρχονται σε καθημερινή επαφή με παιδιά να αναπτύξουν και να δημοσιοποιήσουν σαφείς πολιτικές παιδικής προστασίας καθώς και να ορίσουν Υπεύθυνο Παιδικής Προστασίας»), ενώ παρακάτω αναφέρονται μόνο συγκεκριμένοι φορείς («θεσπίζεται ο θεσμός του Υπεύθυνου Παιδικής Προστασίας στους φορείς που παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες σε παιδιά υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (μονάδες παιδικής προστασίας και φροντίδας (ιδρύματα), βρεφικούς, παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών - συμπεριλαμβανομένων των παιδιών με αναπηρία - και παιδικές κατασκηνώσεις))». Εάν το μέτρο αφορά όλους τους φορείς που έρχονται σε καθημερινή επαφή με παιδιά, οι οποίοι δεν διαθέτουν απαραίτητα προσωπικό εξειδικευμένο στην παιδική προστασία (λ.χ. φορείς μη τυπικής ή καλλιτεχνικής εκπαίδευσης), και ιδιαίτερα στις περιπτώσεις των ιδιωτικών φορέων όπου η ευθύνη της ανάπτυξης και εφαρμογής επιβαρύνει τη διοίκηση, η υποχρέωση ορισμού Υπεύθυνου Παιδικής Προστασίας θα πρέπει να συνοδεύεται από σαφείς κατευθυντήριες γραμμές και ιδανικά πρότυπες διαδικασίες λειτουργίας και αντίστοιχη εκπαίδευση εκ μέρους της πολιτείας. Στη συνέχεια εντοπίσαμε και επικροτούμε την πρόβλεψη για σχεδιασμό και σύνταξη Κώδικα Δεοντολογίας για του επαγγελματίες που εργάζονται με τους ασυνόδευτους ανήλικους καθώς επίσης και τη σύνταξη ή επικαιροποίηση του Κώδικα Δεοντολογίας από τις αθλητικές Ομοσπονδίες και Ενώσεις αλλά, κατά αναλογική εφαρμογή, θα επιθυμούσαμε να υπάρχει σχετική πρόβλεψη για σχεδιασμό Κώδικα Δεοντολογίας από όλους τους φορείς που ασχολούνται με ανήλικους. Θα θέλαμε να επισημάνουμε, επιπλέον, ότι από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης απουσιάζει η οποιαδήποτε αναφορά και πρόβλεψη για πράξεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών που λαμβάνουν χώρα κατά το χρονικό διάστημα του περιορισμού αυτών σε ειδικά καταστήματα κράτησης νέων. Επίσης, θα ήταν σημαντικό, να συμπεριληφθεί πρόβλεψη για ειδική εκπαίδευση και κατάρτιση των σωφρονιστικών υπαλλήλων που απασχολούνται στα καταστήματα αυτά, ώστε να γνωρίζουν πως να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν τέτοια περιστατικά αποτελεσματικά. Σε σχέση με τη χρήση του διαδικτύου, που είναι ο κατεξοχήν χώρος όπου σήμερα κοινωνικοποιούνται και σχετίζονται οι νέοι, θα αναμέναμε πιο εντατικά και στοχευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, ενταγμένα στο υποχρεωτικό σχολικό πρόγραμμα και σε όλα τα σχολεία, στη θεματική της ορθής χρήσης του διαδικτύου και των κινδύνων που ελλοχεύουν από αυτό. Γνωρίζουμε για τις σποραδικές δράσεις ενημέρωσης της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στα σχολεία αλλά αυτές είναι μεμονωμένες και χρειάζεται μια πιο συστηματική και θεσμοθετημένη παρέμβαση στα σχολεία. Στη θεματική της ορθής και ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου εντάσσεται και η πολύ επίκαιρη θεματική της διαδικτυακής βίας, η οποία φυσικά συχνά συνδέεται με ερωτικό περιεχόμενο και με την αποκάλυψη ιδιωτικών προσωπικών στιγμών. Η θεματική της ορθής χρήσης του διαδικτύου και κατ’ επέκταση η εκπαίδευση που αφορά σε θέματα διαδικτυακής βίας με την μορφή της αποκάλυψης υλικού σεξουαλικού περιεχομένου ιδιωτικών στιγμών, αφορά τα ανήλικα παιδιά αλλά σίγουρα και τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.