ΤΕΛΙΚΗ ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
Μετά από προσεκτική μελέτη της προτεινόμενης Υπουργικής Απόφασης και του διαλόγου που αναπτύχθηκε θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής:
1. Η προτεινόμενη ρύθμιση, με την οριζόντια φιλοσοφία περικοπών που εισάγει, αγνοεί τον ρόλο που έχει (ή θα έπρεπε να έχει) το βιβλίο στην εκπαιδευτική διαδικασία και απλώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις μείωσης της δαπάνης για αγορά πανεπιστημιακών συγγραμμάτων από το Υπουργείο. Κοντολογίς, είναι μια λύση λογιστική.
2. Αν αυτή είναι η πρόθεση του Υπουργείου, γιατί δεν το δηλώνει εκ προοιμίου, αλλά προσθέτει διάφορα έωλα επιχειρήματα περί «εκσυγχρονισμού»;
3. Ένα απλό παράδειγμα έλλειψης εκσυγχρονισμού είναι και ο Πίνακας Κοστολόγησης. Ενδιαφέρεται πραγματικά το Υπουργείο μέσω αυτού να αντιμετωπίσει ισότιμα τα διάφορα βιβλία; Όχι, βέβαια. Αν ενδιαφερόταν θα συνυπολόγιζε, για παράδειγμα, τη δαπάνη μετάφρασης. Εκτός αν πρόκειται για «κίνητρο» προς τους εκδότες, προκειμένου να «αγοράζουν Ελληνικά». Πιστεύουν οι υπεύθυνοι ότι η χώρα έφτασε στα πρόθυρα χρεοκοπίας λόγω των δικαιωμάτων που εισπράττουν οι εκδότες του εξωτερικού; Επίσης, με ποια λογική η τιμή αγοράς 10 ή 500 βιβλίων από τον ίδιο τίτλο είναι ίδια. Πρόκειται κι αυτό για εκσυγχρονισμό ή για ισοπέδωση;
4. Πρωτίστως, όμως, από τις ποικίλες προσεγγίσεις προκύπτει ότι το υφιστάμενο σύστημα «έχει φάει τα ψωμιά του», άλλωστε ακόμη και ακαδημαϊκοί δάσκαλοι συμφωνούν ότι πλέον είναι εντελώς αναποτελεσματικό. Για άλλους λόγους εισήχθη ο θεσμός του δωρεάν βιβλίου τη δεκαετία του ’60 και οι δαιμόνιοι συμπατριώτες μας αλλού τον οδήγησαν. Συχνά πλέον συνδέεται με διαδικασίες συναλλαγής μεταξύ εκδοτών και ακαδημαϊκών ή με τη μετατροπή των ακαδημαϊκών σε καθηγητές-«εκδότες» (έχει επικρατήσει ο όρος αυτοεκδότης, ενδεικτικός της υποκείμενης πανουργίας). Όλοι το γνωρίζουμε αλλά ελάχιστοι το ομολογούν, διότι τα συμφέροντα είναι μεγάλα (και όχι μόνον οικονομικά).
5. Επί του τελευταίου μία ερώτηση: Σε ποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο καθηγητής είναι και εκδότης, και μάλιστα με μονοπωλιακή τοποθέτηση, καθώς ουσιαστικά υπαγορεύει στους φοιτητές ποιο βιβλίο να επιλέξουν. Εδώ πρόκειται περί του «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει», και οι προτεινόμενες «εκσυγχρονιστικές» αλλαγές ποιούν την νήσσαν. Επίσης, αποτελεί εκσυγχρονισμό να αμείβονται οι ακαδημαϊκοί, ιδιαίτερα υπό τις παρούσες δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, για το προφανές: να υποστηρίζουν τους φοιτητές με συνοδευτικό υλικό, στη μία ή την άλλη μορφή; Πού αλλού αμείβονται ακαδημαϊκοί για τις σημειώσεις τους; Προσέξτε την άποψη του κ. Σπ. Κοκκολάκη, για την ηθική και πρακτική πλευρά του ζητήματος, με την οποία συντάσσομαι ανεπιφύλακτα. Πιστεύω ότι με το συγκεκριμένο μέτρο το Υπουργείο απλώς επιχειρεί να «εξαγοράσει» τη συναίνεση της πανεπιστημιακής κοινότητας για αλλαγές που προτίθεται να εισαγάγει.
6. Όσον αφορά το ηλεκτρονικό βιβλίο που, εμμέσως πλην σαφώς, θεωρείται από τη νέα διακυβέρνηση η λύση διά πάσαν νόσον, νομίζω ότι υπάρχει απόλυτη υποκρισία εκ μέρους των υπευθύνων ή, λίαν επιεικώς, απόλυτη άγνοια. Επειδή η συζήτηση αυτή είναι τεράστια, απλώς διερωτώμαι:
(α) Γνωρίζουν οι υπεύθυνοι ότι διεθνώς το σχετικό νομικό και εμπορικό πλαίσιο είναι ακόμη ασαφές, καθώς και η πλατφόρμα(ες) υλοποίησης της ψηφιοποίησης.
(β) Διαθέτουν οι υπεύθυνοι στοιχεία της εφαρμογής του σε μαζική κλίμακα σε χώρα ή χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και επίσης μελέτησαν τα εξαχθέντα συμπεράσματα ή απλώς ασκούνται επί χάρτου;
(γ) Μήπως αντί να προσπαθούμε να πρωτοπορήσουμε στο συγκεκριμένο υπό διαμόρφωση ζήτημα πρέπει προηγουμένως να προσαρμοστούμε στα στοιχειώδη που συνδέονται με το ευρωπαϊκό πανεπιστημιακό κεκτημένο;
7. Τελειώνοντας, θα συμφωνήσω με τον κ. Α. Γεωργίου (συμφωνώ γενικώς με την παρέμβασή του) ότι δυσυχώς η προτεινόμενη ρύθμιση αντιμετωπίζει μια στρέβλωση προκαλώντας πολλές άλλες.
Λουκάς Ρινόπουλος
Εκδόσεις Πλέθρον
ΥΓ.1: Με λυπεί ιδιαίτερα η απουσία συμμετοχής στον διάλογο της ΠΟΣΔΕΠ και των φοιτητικών συλλόγων. Είναι συμπτωματικό ή αποτελεί απόδειξη της αδιαφορίας (ή αδυναμίας) των βασικών συντελεστών της εκπαιδευτικής διαδικασίας για τον εκσυγχρονισμό της;
ΥΓ.2: Κύριοι του Open Gov, θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε πώς θα διαχειριστείτε τις απόψεις Συλλόγων και ιδιωτών που παρατίθενται στη Διαβούλευση.
ΤΕΛΙΚΗ ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Μετά από προσεκτική μελέτη της προτεινόμενης Υπουργικής Απόφασης και του διαλόγου που αναπτύχθηκε θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής: 1. Η προτεινόμενη ρύθμιση, με την οριζόντια φιλοσοφία περικοπών που εισάγει, αγνοεί τον ρόλο που έχει (ή θα έπρεπε να έχει) το βιβλίο στην εκπαιδευτική διαδικασία και απλώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις μείωσης της δαπάνης για αγορά πανεπιστημιακών συγγραμμάτων από το Υπουργείο. Κοντολογίς, είναι μια λύση λογιστική. 2. Αν αυτή είναι η πρόθεση του Υπουργείου, γιατί δεν το δηλώνει εκ προοιμίου, αλλά προσθέτει διάφορα έωλα επιχειρήματα περί «εκσυγχρονισμού»; 3. Ένα απλό παράδειγμα έλλειψης εκσυγχρονισμού είναι και ο Πίνακας Κοστολόγησης. Ενδιαφέρεται πραγματικά το Υπουργείο μέσω αυτού να αντιμετωπίσει ισότιμα τα διάφορα βιβλία; Όχι, βέβαια. Αν ενδιαφερόταν θα συνυπολόγιζε, για παράδειγμα, τη δαπάνη μετάφρασης. Εκτός αν πρόκειται για «κίνητρο» προς τους εκδότες, προκειμένου να «αγοράζουν Ελληνικά». Πιστεύουν οι υπεύθυνοι ότι η χώρα έφτασε στα πρόθυρα χρεοκοπίας λόγω των δικαιωμάτων που εισπράττουν οι εκδότες του εξωτερικού; Επίσης, με ποια λογική η τιμή αγοράς 10 ή 500 βιβλίων από τον ίδιο τίτλο είναι ίδια. Πρόκειται κι αυτό για εκσυγχρονισμό ή για ισοπέδωση; 4. Πρωτίστως, όμως, από τις ποικίλες προσεγγίσεις προκύπτει ότι το υφιστάμενο σύστημα «έχει φάει τα ψωμιά του», άλλωστε ακόμη και ακαδημαϊκοί δάσκαλοι συμφωνούν ότι πλέον είναι εντελώς αναποτελεσματικό. Για άλλους λόγους εισήχθη ο θεσμός του δωρεάν βιβλίου τη δεκαετία του ’60 και οι δαιμόνιοι συμπατριώτες μας αλλού τον οδήγησαν. Συχνά πλέον συνδέεται με διαδικασίες συναλλαγής μεταξύ εκδοτών και ακαδημαϊκών ή με τη μετατροπή των ακαδημαϊκών σε καθηγητές-«εκδότες» (έχει επικρατήσει ο όρος αυτοεκδότης, ενδεικτικός της υποκείμενης πανουργίας). Όλοι το γνωρίζουμε αλλά ελάχιστοι το ομολογούν, διότι τα συμφέροντα είναι μεγάλα (και όχι μόνον οικονομικά). 5. Επί του τελευταίου μία ερώτηση: Σε ποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο καθηγητής είναι και εκδότης, και μάλιστα με μονοπωλιακή τοποθέτηση, καθώς ουσιαστικά υπαγορεύει στους φοιτητές ποιο βιβλίο να επιλέξουν. Εδώ πρόκειται περί του «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει», και οι προτεινόμενες «εκσυγχρονιστικές» αλλαγές ποιούν την νήσσαν. Επίσης, αποτελεί εκσυγχρονισμό να αμείβονται οι ακαδημαϊκοί, ιδιαίτερα υπό τις παρούσες δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, για το προφανές: να υποστηρίζουν τους φοιτητές με συνοδευτικό υλικό, στη μία ή την άλλη μορφή; Πού αλλού αμείβονται ακαδημαϊκοί για τις σημειώσεις τους; Προσέξτε την άποψη του κ. Σπ. Κοκκολάκη, για την ηθική και πρακτική πλευρά του ζητήματος, με την οποία συντάσσομαι ανεπιφύλακτα. Πιστεύω ότι με το συγκεκριμένο μέτρο το Υπουργείο απλώς επιχειρεί να «εξαγοράσει» τη συναίνεση της πανεπιστημιακής κοινότητας για αλλαγές που προτίθεται να εισαγάγει. 6. Όσον αφορά το ηλεκτρονικό βιβλίο που, εμμέσως πλην σαφώς, θεωρείται από τη νέα διακυβέρνηση η λύση διά πάσαν νόσον, νομίζω ότι υπάρχει απόλυτη υποκρισία εκ μέρους των υπευθύνων ή, λίαν επιεικώς, απόλυτη άγνοια. Επειδή η συζήτηση αυτή είναι τεράστια, απλώς διερωτώμαι: (α) Γνωρίζουν οι υπεύθυνοι ότι διεθνώς το σχετικό νομικό και εμπορικό πλαίσιο είναι ακόμη ασαφές, καθώς και η πλατφόρμα(ες) υλοποίησης της ψηφιοποίησης. (β) Διαθέτουν οι υπεύθυνοι στοιχεία της εφαρμογής του σε μαζική κλίμακα σε χώρα ή χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και επίσης μελέτησαν τα εξαχθέντα συμπεράσματα ή απλώς ασκούνται επί χάρτου; (γ) Μήπως αντί να προσπαθούμε να πρωτοπορήσουμε στο συγκεκριμένο υπό διαμόρφωση ζήτημα πρέπει προηγουμένως να προσαρμοστούμε στα στοιχειώδη που συνδέονται με το ευρωπαϊκό πανεπιστημιακό κεκτημένο; 7. Τελειώνοντας, θα συμφωνήσω με τον κ. Α. Γεωργίου (συμφωνώ γενικώς με την παρέμβασή του) ότι δυσυχώς η προτεινόμενη ρύθμιση αντιμετωπίζει μια στρέβλωση προκαλώντας πολλές άλλες. Λουκάς Ρινόπουλος Εκδόσεις Πλέθρον ΥΓ.1: Με λυπεί ιδιαίτερα η απουσία συμμετοχής στον διάλογο της ΠΟΣΔΕΠ και των φοιτητικών συλλόγων. Είναι συμπτωματικό ή αποτελεί απόδειξη της αδιαφορίας (ή αδυναμίας) των βασικών συντελεστών της εκπαιδευτικής διαδικασίας για τον εκσυγχρονισμό της; ΥΓ.2: Κύριοι του Open Gov, θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε πώς θα διαχειριστείτε τις απόψεις Συλλόγων και ιδιωτών που παρατίθενται στη Διαβούλευση.