Δυστυχώς από το σχέδιο νόμου λείπουν μερικά χαρακτηριστικά τα οποία βρίσκω απαραίτητα για βιώσιμη καινοτομική δραστηριότητα στη χώρα. Παραθέτω συνοπτικά το θεωρητικό πλαίσιο και μετά τις γενικότερες προτάσεις μου επί του σχεδίου. Προτάσεις επί άρθρων βρίσκονται στα αντίστοιχα σχόλια.
Η σύλληψη της έννοιας της καινοτομίας σε αυτό το σχέδιο είναι ελαφρώς περιορισμένη και έτσι παραλείπονται σημαντικές παράμετροι. Αρχικά, υπάρχουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, καινοτόμες διαδικασίες αλλά και οργανωτικές δομές.
Η καινοτομία περιλαμβάνει περισσότερα από την έρευνα. Είναι μία κυκλική διαδικασία η οποία ξεκινά από τη σύλληψη μίας ιδέας, και ακολουθεί η έρευνα και ανάπτυξη αλλά και η διάδοση της, όποτε η διάδοση αυτή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για νέες καινοτομίες.
Για τη βιώσιμη καινοτομική δραστηριότητα είναι απαραίτητη η δυνατότητα του πληθυσμού να καινοτομήσει αλλά και η δυνατότητα του να απορροφήσει την καινοτομία, δηλαδή να αποκτήσει πρόσβαση με αυτή, να την κατανοήσει, να εξερευνήσει τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της και να αναζητήσει τρόπους βελτίωσης.
Αυτό ασφαλώς προϋποθέτει νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση αλλά -περισσότερο επί του θέματος- και έναν ορισμό της καινοτομίας και καταγραφή της στη χώρα μας (πχ Frascatti Manuals:OECD, measuring innovation:NESTA) , ώστε οι πολιτικές να είναι στοχευμένες και αποτελεσματικές. Επίσης προϋποθέτει την ισχυρή διάδοση/διάχυση της πληροφορίας. Στο σχέδιο νόμου πρέπει να περιλαμβάνονται τουλάχιστον εδάφια που αφορούν στους διαύλους διάχυσης της πληροφορίας (αν όχι ολόκληρο άρθρο όπως σωστά προτείνει η κα Δουφεξοπούλου στα σχόλια του άρθρου 5 (δες NESTA innovation reports για πολιτικές που υποστηρίζουν τη διάχυση)
Μελέτες με σημασία και επιρροή για τη χάραξη πολιτικής (JRC&ipts της Ευρ. επιτροπής, Ε&Τ2020) τονίζουν είναι απαραίτητη η σύνδεση της καινοτομίας με την εκπαίδευση. Έτσι προγράμματα που συνδέουν την επιχορηγούμενη (και μη) έρευνα με την σχολική διδασκαλία πρέπει να δημιουργηθούν, εμφυσώντας γνώση, εναύσματα και επαγγελματικό προσανατολισμό στη νέα γενιά. Επίσης αυτή η σύνδεση θα ενισχύσει τις προσδοκίες των μαθητών από τη σχολική τους εκπαίδευση προκαλώντας βελτιώσεις και θα τους προετοιμάσει καλύτερα για την 3βάθμεια εκπαίδευση,
Επίσης, πρέπει να υπάρχει η υποστήριξη και το πλαίσιο για την καταγραφή των καινοτομιών από κλάδους ευρύτερους του ερευνητικού. Αυτό επισημαίνει και το προσχέδιο του προγράμματος Horizon 2020 όπου κίνητρα ώστε οι μΜ επιχειρήσεις και άλλοι οργανισμοί να καταγράφουν τις καινοτόμες δραστηριότητες τους με επιστημονικά αποδεκτό τρόπο.
Πέμπτον, πρέπει να υπάρχει φροντίδα για την απλοποίηση της διαδικασίας κατοχύρωσης δικαιωμάτων και της προστασίας τους (ιδίως όταν η βελτίωση του ισοζυγίου είναι τόσο κρίσιμη). Αφού απλοποιηθούν οι διαδικασίες χρειάζεται ευρεία ενημέρωση των επιχειρήσεων, ερευνητών και φοιτητών αλλά και δημόσια ενημέρωση και συζήτηση για διαφορετικά μοντέλα (πχ creative commons, FLOSS, copyleft κτλ) προστασίας που πιθανόν να ταιριάζουν περισσότερο στην οικονομία μας και τις ανάγκες μέγιστης διάχυσης της πληροφορίας στα τοπικά επαγγελματικά δίκτυα. Επίσης, εφόσον (κάκιστα) υπογράψαμε την ACTA τουλάχιστον ας προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε την καταχώρηση και προστασία τις ελληνικής καινοτομίας.
Τέλος,θεωρώ ότι για να είναι η πολιτική επιτυχημένη χρειάζονται εκπεφρασμένοι ποσοτικοί και ποιοτικοί στόχοι για την επιτυχία της ίδιας της πολιτικής. Εάν αυτοί έχουν τεθεί ρεαλιστικά, είναι σαφείς και έχουν την προσήλωση της ηγεσίας, θα εμπεδώσουν τους κοινούς στόχους και θα δημιουργήσουν μία αλυσίδα υψηλών προσδοκιών μεταξύ των διαφόρων φορέων, μεγιστοποιώντας τα αποτελέσματα. Πολύ θα ήθελα να διαβάσω (και να τεθεί σε διαβούλευση) το όραμα του υπουργείου ή έστω τους σκοπούς του νομοθέτη για την καινοτομία στη χώρα.
Δυστυχώς από το σχέδιο νόμου λείπουν μερικά χαρακτηριστικά τα οποία βρίσκω απαραίτητα για βιώσιμη καινοτομική δραστηριότητα στη χώρα. Παραθέτω συνοπτικά το θεωρητικό πλαίσιο και μετά τις γενικότερες προτάσεις μου επί του σχεδίου. Προτάσεις επί άρθρων βρίσκονται στα αντίστοιχα σχόλια. Η σύλληψη της έννοιας της καινοτομίας σε αυτό το σχέδιο είναι ελαφρώς περιορισμένη και έτσι παραλείπονται σημαντικές παράμετροι. Αρχικά, υπάρχουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, καινοτόμες διαδικασίες αλλά και οργανωτικές δομές. Η καινοτομία περιλαμβάνει περισσότερα από την έρευνα. Είναι μία κυκλική διαδικασία η οποία ξεκινά από τη σύλληψη μίας ιδέας, και ακολουθεί η έρευνα και ανάπτυξη αλλά και η διάδοση της, όποτε η διάδοση αυτή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για νέες καινοτομίες. Για τη βιώσιμη καινοτομική δραστηριότητα είναι απαραίτητη η δυνατότητα του πληθυσμού να καινοτομήσει αλλά και η δυνατότητα του να απορροφήσει την καινοτομία, δηλαδή να αποκτήσει πρόσβαση με αυτή, να την κατανοήσει, να εξερευνήσει τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της και να αναζητήσει τρόπους βελτίωσης. Αυτό ασφαλώς προϋποθέτει νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση αλλά -περισσότερο επί του θέματος- και έναν ορισμό της καινοτομίας και καταγραφή της στη χώρα μας (πχ Frascatti Manuals:OECD, measuring innovation:NESTA) , ώστε οι πολιτικές να είναι στοχευμένες και αποτελεσματικές. Επίσης προϋποθέτει την ισχυρή διάδοση/διάχυση της πληροφορίας. Στο σχέδιο νόμου πρέπει να περιλαμβάνονται τουλάχιστον εδάφια που αφορούν στους διαύλους διάχυσης της πληροφορίας (αν όχι ολόκληρο άρθρο όπως σωστά προτείνει η κα Δουφεξοπούλου στα σχόλια του άρθρου 5 (δες NESTA innovation reports για πολιτικές που υποστηρίζουν τη διάχυση) Μελέτες με σημασία και επιρροή για τη χάραξη πολιτικής (JRC&ipts της Ευρ. επιτροπής, Ε&Τ2020) τονίζουν είναι απαραίτητη η σύνδεση της καινοτομίας με την εκπαίδευση. Έτσι προγράμματα που συνδέουν την επιχορηγούμενη (και μη) έρευνα με την σχολική διδασκαλία πρέπει να δημιουργηθούν, εμφυσώντας γνώση, εναύσματα και επαγγελματικό προσανατολισμό στη νέα γενιά. Επίσης αυτή η σύνδεση θα ενισχύσει τις προσδοκίες των μαθητών από τη σχολική τους εκπαίδευση προκαλώντας βελτιώσεις και θα τους προετοιμάσει καλύτερα για την 3βάθμεια εκπαίδευση, Επίσης, πρέπει να υπάρχει η υποστήριξη και το πλαίσιο για την καταγραφή των καινοτομιών από κλάδους ευρύτερους του ερευνητικού. Αυτό επισημαίνει και το προσχέδιο του προγράμματος Horizon 2020 όπου κίνητρα ώστε οι μΜ επιχειρήσεις και άλλοι οργανισμοί να καταγράφουν τις καινοτόμες δραστηριότητες τους με επιστημονικά αποδεκτό τρόπο. Πέμπτον, πρέπει να υπάρχει φροντίδα για την απλοποίηση της διαδικασίας κατοχύρωσης δικαιωμάτων και της προστασίας τους (ιδίως όταν η βελτίωση του ισοζυγίου είναι τόσο κρίσιμη). Αφού απλοποιηθούν οι διαδικασίες χρειάζεται ευρεία ενημέρωση των επιχειρήσεων, ερευνητών και φοιτητών αλλά και δημόσια ενημέρωση και συζήτηση για διαφορετικά μοντέλα (πχ creative commons, FLOSS, copyleft κτλ) προστασίας που πιθανόν να ταιριάζουν περισσότερο στην οικονομία μας και τις ανάγκες μέγιστης διάχυσης της πληροφορίας στα τοπικά επαγγελματικά δίκτυα. Επίσης, εφόσον (κάκιστα) υπογράψαμε την ACTA τουλάχιστον ας προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε την καταχώρηση και προστασία τις ελληνικής καινοτομίας. Τέλος,θεωρώ ότι για να είναι η πολιτική επιτυχημένη χρειάζονται εκπεφρασμένοι ποσοτικοί και ποιοτικοί στόχοι για την επιτυχία της ίδιας της πολιτικής. Εάν αυτοί έχουν τεθεί ρεαλιστικά, είναι σαφείς και έχουν την προσήλωση της ηγεσίας, θα εμπεδώσουν τους κοινούς στόχους και θα δημιουργήσουν μία αλυσίδα υψηλών προσδοκιών μεταξύ των διαφόρων φορέων, μεγιστοποιώντας τα αποτελέσματα. Πολύ θα ήθελα να διαβάσω (και να τεθεί σε διαβούλευση) το όραμα του υπουργείου ή έστω τους σκοπούς του νομοθέτη για την καινοτομία στη χώρα.