Άρθρο 01:ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
(α) Σχόλιο για την Παρ. 2. Περί του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ)
Από τη διατύπωση του σχεδίου προκύπτει ότι το ΕΣΕΤΕΚ θα είναι «συμβουλευτικό και γνωμοδοτικό όργανο προς το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. για τη διαμόρφωση και υλοποίηση της εθνικής πολιτικής για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία». Στις αρμοδιότητές του, προβλέπεται (μεταξύ άλλων) «η συμβολή στην καλλιέργεια κατάλληλου πλαισίου και νοοτροπίας για την ενδυνάμωση παραγωγικών και αποτελεσματικών συνεργασιών μεταξύ των ερευνητικών κέντρων, των ΑΕΙ, άλλων ερευνητικών φορέων και των επιχειρήσεων».
Αναφορικά με τη σύσταση του Συμβουλίου προβλέπεται ότι θα «απαρτίζεται από πρόσωπα διεθνούς κύρους με πολυετή δραστηριότητα στην έρευνα και την καινοτομία».
Άποψη του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας είναι ότι στο πλαίσιο του ΕΣΕΤΕΚ θα πρέπει να αναπτυχθεί ένας γόνιμος διάλογος, μια διαρκής διαβούλευση ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα και στους φορείς της επιχειρηματικότητας, προκειμένου η εθνική πολιτική για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία να είναι συνεκτική, σαφής, τεκμηριωμένη, προσαρμοσμένη στο ελληνικό περιβάλλον και πάνω απ’ όλα εφαρμόσιμη, ρεαλιστική και αποτελεσματική.
Με δεδομένο ότι η σύνδεση των αποτελεσμάτων της έρευνας στους τομείς της ανάπτυξης και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα είναι ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας για τις ελληνικές επιχειρήσεις, θεωρούμε ότι είναι απαραίτητη η επαρκής εκπροσώπησή τους στο ΕΣΕΤΕΚ. Η στελέχωσή του μόνο από επιστήμονες με πολυετή δραστηριότητα στην έρευνα και την καινοτομία, όπως προβλέπεται από το σχέδιο, δεν διασφαλίζει τη γνώση των πολύ ιδιαίτερων συνθηκών του ελληνικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ειδικά στη σημερινή συγκυρία.
Στο παραπάνω πλαίσιο, προτείνουμε τη θεσμοθετημένη συμμετοχή εκπροσώπων του επιχειρηματικού κόσμου στο ΕΣΕΤΕΚ, με μέλη που θα ορίζονται από τους αρμόδιους προς τούτο φορείς (Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου κ.λπ.)
Άρθρο 03: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ
(β) Σχόλιο για την παράγραφο «Εθνικές Ερευνητικές Υποδομές – Ανοικτή Πρόσβαση»
Στο σχέδιο αναφέρεται ότι
«Τα Ερευνητικά Κέντρα και τα ΑΕΙ θα αναπτύξουν αποθετήρια το καθένα χωριστά ή ως κατανεμημένη υποδομή, δίνοντας ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις του ερευνητικού τους προσωπικού και θα δημιουργήσουν συστήματα διασύνδεσης με ανάλογες πρωτοβουλίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Το ερευνητικό προσωπικό, του οποίου η έρευνα χρηματοδοτείται κυρίως με δημόσιους πόρους, είναι υποχρεωμένο να διαθέσει σε ψηφιακή μορφή όλο το δημοσιευμένο ή δεκτό προς δημοσίευση έργο του, ώστε να είναι δημόσια προσβάσιμη σε θεματικά αποθετήρια αναγνωρισμένα στο σχετικό επιστημονικό πεδίο ή σε ιδρυματικά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης. Με την πρόβλεψη αυτή η χώρα μας υιοθετεί την πολιτική της Ε.Ε για Ανοιχτή πρόσβαση (Open Access Mandate) στα αποτελέσματα της έρευνας».
Η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου που αφορά την Έρευνα στη χώρα μας, είναι μια μοναδική ευκαιρία για να επιτευχθεί η πολυπόθητη σύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματική δράση.
Η απλή δημοσίευση των ερευνητικών έργων δεν είναι επαρκής διαδικασία για να γίνει κατανοητή η αξία τους από τον επιχειρηματικό κόσμο. Απαιτείται η συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών και των επιχειρηματικών φορέων, προκειμένου η γνώση που αποκτάται από την Έρευνα να μεταφραστεί σε απτό, ρεαλιστικό, εφαρμόσιμο εργαλείο ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας.
Προς την κατεύθυνση αυτή, θεωρούμε απαραίτητη τη δημιουργία θεσμοθετημένων μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών φορέων της χώρας με τους φορείς εκπροσώπησης της επιχειρηματικότητας προκειμένου να φθάνει στις επιχειρήσεις πλήρης και επαρκής πληροφόρηση για την δυνατότητα πρακτικής αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας στην καθημερινή τους λειτουργία ή τον στρατηγικό τους σχεδιασμό. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα μπορούσε να ακολουθεί τη δομή του επιτυχημένου «e-business forum» του ΥΠ.ΑΝ., που επί σειρά ετών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση της εξοικείωσης των ελληνικών επιχειρήσεων, και δη των μικρομεσαίων, με την νέα επιχειρηματικότητα με τη χρήση σύγχρονων, καινοτόμων τεχνολογιών.
Άρθρο 04:ΣΥΝΔΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
(γ) Σχόλιο για την τελευταία παράγραφο
Στο σχέδιο αναφέρεται ότι
«Οι προγραμματικές συμφωνίες των Ερευνητικών Κέντρων με το αρμόδιο εποπτεύον Υπουργείο, θα περιλαμβάνουν συγκεκριμένες δράσεις για την αξιοποίηση και διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Τα σχέδια αξιοποίησης των αναμενόμενων ερευνητικών αποτελεσμάτων θα αποτελούν βασικό κριτήριο αξιολόγησης των προτάσεων για ερευνητικά έργα, ή άλλων αντίστοιχων δράσεων που θα υποβάλλονται προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ.».
Δυστυχώς στη χώρα μας, ανέκαθεν ήταν προβληματική η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Έρευνας στην παραγωγική διαδικασία, και την επιχειρηματική δράση εν γένει. Οι διάφορες μέθοδοι που κατά καιρούς εφαρμόστηκαν προς την κατεύθυνση αυτή αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές και αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος αφενός για το χαμηλό βαθμό καινοτομίας των ελληνικών επιχειρήσεων αλλά και την τάση μετανάστευσης του εγχώριου ερευνητικού προσωπικού σε πιο οργανωμένες και αποτελεσματικές στον τομέα αυτό χώρες.
Είναι απολύτως απαραίτητο, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε έρευνα που διεξάγεται με δημόσιους πόρους, να διασφαλίζεται η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της στην επιχειρηματική δράση. Πρότασή μας είναι ότι αυτό μπορεί να διασφαλιστεί:
(α) με την επαρκή και ουσιαστική εκπροσώπηση του επιχειρηματικού κόσμου στο ΕΣΕΤΕΚ (βλ. και σχετικό σχόλιό μας στο Άρθρο 1 της παρούσας διαβούλευσης), και
(β) με την υποχρέωση των ερευνητικών κέντρων να διασφαλίζουν την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των ερευνών τους στο πλαίσιο του πραγματικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όχι απλά με τη μορφή ενός «σχεδίου αξιοποίησης», όπως προβλέπεται στο παρόν, αλλά ως μια ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη (με ποιοτικά και κυρίως ποσοτικά στοιχεία) απολογιστική αναφορά των αποτελεσμάτων της εφαρμογής της έρευνας σε ελληνικές επιχειρήσεις. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί βασικό κριτήριο αξιολόγησης τυχόν νέων προτάσεων για χρηματοδότηση, και όχι ένα γενικόλογο (και πιθανά αντιγραμμένο πολλές φορές) «σχέδιο αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων» μιας νέας πρότασης.
Προς την κατεύθυνση αυτή, οι Επιμελητηριακοί φορείς έχουν πολλά να προσφέρουν ως φορείς διαμεσολάβησης ανάμεσα στην ερευνητική και την επιχειρηματική κοινότητα. Ημερίδες παρουσίασης ερευνητικών πρωτοβουλιών και γνωριμίας μεταξύ ερευνητών και επιχειρηματιών, αξιοποίηση των υφιστάμενων (ή και νέων, καινοτόμων) μηχανισμών ενημέρωσης & ευαισθητοποίησης επιχειρήσεων – μελών αναφορικά με την έρευνα και την καινοτομία, ενεργός συμμετοχή σε προγράμματα εφαρμογής των αποτελεσμάτων της έρευνας με συγκεκριμένα κίνητρα για τον επιχειρηματικό κόσμο, είναι μερικά μόνο από τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Άρθρο 01:ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ (α) Σχόλιο για την Παρ. 2. Περί του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) Από τη διατύπωση του σχεδίου προκύπτει ότι το ΕΣΕΤΕΚ θα είναι «συμβουλευτικό και γνωμοδοτικό όργανο προς το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. για τη διαμόρφωση και υλοποίηση της εθνικής πολιτικής για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία». Στις αρμοδιότητές του, προβλέπεται (μεταξύ άλλων) «η συμβολή στην καλλιέργεια κατάλληλου πλαισίου και νοοτροπίας για την ενδυνάμωση παραγωγικών και αποτελεσματικών συνεργασιών μεταξύ των ερευνητικών κέντρων, των ΑΕΙ, άλλων ερευνητικών φορέων και των επιχειρήσεων». Αναφορικά με τη σύσταση του Συμβουλίου προβλέπεται ότι θα «απαρτίζεται από πρόσωπα διεθνούς κύρους με πολυετή δραστηριότητα στην έρευνα και την καινοτομία». Άποψη του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας είναι ότι στο πλαίσιο του ΕΣΕΤΕΚ θα πρέπει να αναπτυχθεί ένας γόνιμος διάλογος, μια διαρκής διαβούλευση ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα και στους φορείς της επιχειρηματικότητας, προκειμένου η εθνική πολιτική για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία να είναι συνεκτική, σαφής, τεκμηριωμένη, προσαρμοσμένη στο ελληνικό περιβάλλον και πάνω απ’ όλα εφαρμόσιμη, ρεαλιστική και αποτελεσματική. Με δεδομένο ότι η σύνδεση των αποτελεσμάτων της έρευνας στους τομείς της ανάπτυξης και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα είναι ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας για τις ελληνικές επιχειρήσεις, θεωρούμε ότι είναι απαραίτητη η επαρκής εκπροσώπησή τους στο ΕΣΕΤΕΚ. Η στελέχωσή του μόνο από επιστήμονες με πολυετή δραστηριότητα στην έρευνα και την καινοτομία, όπως προβλέπεται από το σχέδιο, δεν διασφαλίζει τη γνώση των πολύ ιδιαίτερων συνθηκών του ελληνικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ειδικά στη σημερινή συγκυρία. Στο παραπάνω πλαίσιο, προτείνουμε τη θεσμοθετημένη συμμετοχή εκπροσώπων του επιχειρηματικού κόσμου στο ΕΣΕΤΕΚ, με μέλη που θα ορίζονται από τους αρμόδιους προς τούτο φορείς (Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου κ.λπ.) Άρθρο 03: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ (β) Σχόλιο για την παράγραφο «Εθνικές Ερευνητικές Υποδομές – Ανοικτή Πρόσβαση» Στο σχέδιο αναφέρεται ότι «Τα Ερευνητικά Κέντρα και τα ΑΕΙ θα αναπτύξουν αποθετήρια το καθένα χωριστά ή ως κατανεμημένη υποδομή, δίνοντας ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις του ερευνητικού τους προσωπικού και θα δημιουργήσουν συστήματα διασύνδεσης με ανάλογες πρωτοβουλίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το ερευνητικό προσωπικό, του οποίου η έρευνα χρηματοδοτείται κυρίως με δημόσιους πόρους, είναι υποχρεωμένο να διαθέσει σε ψηφιακή μορφή όλο το δημοσιευμένο ή δεκτό προς δημοσίευση έργο του, ώστε να είναι δημόσια προσβάσιμη σε θεματικά αποθετήρια αναγνωρισμένα στο σχετικό επιστημονικό πεδίο ή σε ιδρυματικά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης. Με την πρόβλεψη αυτή η χώρα μας υιοθετεί την πολιτική της Ε.Ε για Ανοιχτή πρόσβαση (Open Access Mandate) στα αποτελέσματα της έρευνας». Η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου που αφορά την Έρευνα στη χώρα μας, είναι μια μοναδική ευκαιρία για να επιτευχθεί η πολυπόθητη σύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματική δράση. Η απλή δημοσίευση των ερευνητικών έργων δεν είναι επαρκής διαδικασία για να γίνει κατανοητή η αξία τους από τον επιχειρηματικό κόσμο. Απαιτείται η συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών και των επιχειρηματικών φορέων, προκειμένου η γνώση που αποκτάται από την Έρευνα να μεταφραστεί σε απτό, ρεαλιστικό, εφαρμόσιμο εργαλείο ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας. Προς την κατεύθυνση αυτή, θεωρούμε απαραίτητη τη δημιουργία θεσμοθετημένων μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών φορέων της χώρας με τους φορείς εκπροσώπησης της επιχειρηματικότητας προκειμένου να φθάνει στις επιχειρήσεις πλήρης και επαρκής πληροφόρηση για την δυνατότητα πρακτικής αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας στην καθημερινή τους λειτουργία ή τον στρατηγικό τους σχεδιασμό. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα μπορούσε να ακολουθεί τη δομή του επιτυχημένου «e-business forum» του ΥΠ.ΑΝ., που επί σειρά ετών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση της εξοικείωσης των ελληνικών επιχειρήσεων, και δη των μικρομεσαίων, με την νέα επιχειρηματικότητα με τη χρήση σύγχρονων, καινοτόμων τεχνολογιών. Άρθρο 04:ΣΥΝΔΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (γ) Σχόλιο για την τελευταία παράγραφο Στο σχέδιο αναφέρεται ότι «Οι προγραμματικές συμφωνίες των Ερευνητικών Κέντρων με το αρμόδιο εποπτεύον Υπουργείο, θα περιλαμβάνουν συγκεκριμένες δράσεις για την αξιοποίηση και διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Τα σχέδια αξιοποίησης των αναμενόμενων ερευνητικών αποτελεσμάτων θα αποτελούν βασικό κριτήριο αξιολόγησης των προτάσεων για ερευνητικά έργα, ή άλλων αντίστοιχων δράσεων που θα υποβάλλονται προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ.». Δυστυχώς στη χώρα μας, ανέκαθεν ήταν προβληματική η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Έρευνας στην παραγωγική διαδικασία, και την επιχειρηματική δράση εν γένει. Οι διάφορες μέθοδοι που κατά καιρούς εφαρμόστηκαν προς την κατεύθυνση αυτή αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές και αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος αφενός για το χαμηλό βαθμό καινοτομίας των ελληνικών επιχειρήσεων αλλά και την τάση μετανάστευσης του εγχώριου ερευνητικού προσωπικού σε πιο οργανωμένες και αποτελεσματικές στον τομέα αυτό χώρες. Είναι απολύτως απαραίτητο, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε έρευνα που διεξάγεται με δημόσιους πόρους, να διασφαλίζεται η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της στην επιχειρηματική δράση. Πρότασή μας είναι ότι αυτό μπορεί να διασφαλιστεί: (α) με την επαρκή και ουσιαστική εκπροσώπηση του επιχειρηματικού κόσμου στο ΕΣΕΤΕΚ (βλ. και σχετικό σχόλιό μας στο Άρθρο 1 της παρούσας διαβούλευσης), και (β) με την υποχρέωση των ερευνητικών κέντρων να διασφαλίζουν την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των ερευνών τους στο πλαίσιο του πραγματικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όχι απλά με τη μορφή ενός «σχεδίου αξιοποίησης», όπως προβλέπεται στο παρόν, αλλά ως μια ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη (με ποιοτικά και κυρίως ποσοτικά στοιχεία) απολογιστική αναφορά των αποτελεσμάτων της εφαρμογής της έρευνας σε ελληνικές επιχειρήσεις. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί βασικό κριτήριο αξιολόγησης τυχόν νέων προτάσεων για χρηματοδότηση, και όχι ένα γενικόλογο (και πιθανά αντιγραμμένο πολλές φορές) «σχέδιο αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων» μιας νέας πρότασης. Προς την κατεύθυνση αυτή, οι Επιμελητηριακοί φορείς έχουν πολλά να προσφέρουν ως φορείς διαμεσολάβησης ανάμεσα στην ερευνητική και την επιχειρηματική κοινότητα. Ημερίδες παρουσίασης ερευνητικών πρωτοβουλιών και γνωριμίας μεταξύ ερευνητών και επιχειρηματιών, αξιοποίηση των υφιστάμενων (ή και νέων, καινοτόμων) μηχανισμών ενημέρωσης & ευαισθητοποίησης επιχειρήσεων – μελών αναφορικά με την έρευνα και την καινοτομία, ενεργός συμμετοχή σε προγράμματα εφαρμογής των αποτελεσμάτων της έρευνας με συγκεκριμένα κίνητρα για τον επιχειρηματικό κόσμο, είναι μερικά μόνο από τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.