Αγαπητοί κύριοι,
Στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης στο Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό – Τόμος Γ΄ «Αξιοποίηση των Τεχνών στην Εκπαίδευση» αναφέρεται τα εξής:
Η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
1. Η ιδιαιτερότητα των εικαστικών τεχνών
Στην θεωρία και πράξη της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα, ο όρος εικαστικές τέχνες µπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έννοια ομπρέλα. Περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές µορφές και τεχνικές, παραδοσιακές και νεότερες, τις καλές και εφαρμοσμένες τέχνες, αλλά και έργα που πραγματοποιούνται µε τη χρήση νέων τεχνολογιών ή εστιάζουν στη διαμόρφωση χώρων. Επιπλέον, αναφέρεται στις ποικίλες εικόνες και προϊόντα της σύγχρονης τοπικής και παγκόσμιας οπτικής παραγωγής και επικοινωνίας, που λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας και των µέσων µαζικής επικοινωνίας, κατακλύζουν και διαμορφώνουν την καθημερινότητα µας και συνθέτουν το σημερινό οπτικά προσδιορισμένο πολιτισµό µας (visual culture) (Freedman, 2003).
3. Οι εικαστικές τέχνες στην εκπαιδευτική διαδικασία
Είναι αναµφισβήτητο ότι οι εικαστικές τέχνες συνδέονται µε την καθηµερινή ζωή των παιδιών και αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι του οπτικού πολιτισµού στον οποίο µετέχουν. "Η εικαστική αγωγή συνεισφέρει πολλαπλά σε ακαδηµαϊκό και προσωπικό επίπεδο και η παροχή της καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών τους δεν πρέπει να αντιµετωπίζεται ως επιλογή αλλά ως υποχρέωση".
Οι εικαστικές τέχνες προσφέρουν πολύτιµες οπτικές, απτικές και εν γένει αισθητικές εµπειρίες. Τα παιδιά µαθαίνουν να διακρίνουν και κατά συνέπεια να απολαµβάνουν οπτικές ποιότητες και λεπτές διαφορές στα εικαστικά έργα και στις εικόνες που συναντούν στο φυσικό και αστικό περιβάλλον τους. Η προφανής αγάπη που έχουν στην εικαστική δραστηριότητα προέρχεται από την εσωτερική ικανοποίηση που τους προσφέρει η συμμετοχή τους σε αυτήν. Όπως οι επαγγελματίες καλλιτέχνες, έτσι και οι μαθητές δραστηριοποιούνται εικαστικά περισσότερο για την ποιότητα της εµπειρίας και πολύ λιγότερο για εξωγενείς απολαβές (Eisner, 2002).
Οι εικαστικές τέχνες αξιοποιούν και διευρύνουν τη φαντασία, την εφευρετικότητα και τη δηµιουργικότητα των µαθητών. Σε αντίθεση µε τη συµβατική σχολική διαδικασία, όπου τείνουµε να δίνουµε έµφαση στην πραγµατιστική αντίληψη του κόσµου, στην ορθότητα και τη γραµµικότητα της γνώσης, η εικαστική εκπαίδευση µαθαίνει στα παιδιά να αντιλαµβάνονται αυτό που υπάρχει γύρω τους, αλλά να ενδιαφέρονται περισσότερο γι’ αυτό που µπορεί να προκύψει (Eisner, 2002). Συνδυάζουν και αξιοποιούν εµπειρίες, γνώσεις, µέσα, εργαλεία και τεχνικές δεξιότητες για να πραγµατώσουν αυτό που έχουν φανταστεί, να δώσουν µορφή τις ιδέες τους.
Οι εικαστικές τέχνες συµβάλουν στη διεύρυνση της αντίληψης των παιδιών και στην απόκτηση νέων γνώσεων.
Παρόλο που η εικαστική εργασία θεωρείται κατά βάση µοναχική και ατοµική, µπορεί εύκολα να λάβει συλλογική-συνεργατική µορφή. Ένα οµαδικό κολλάζ, η έκθεση των µαθητικών έργων, αλλά και η από κοινού επίσκεψη σε µια πινακοθήκη, µαθαίνουν στα παιδιά να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται και τους προσφέρουν τη χαρά του συλλογικού επιτεύγµατος. Επιπλέον, η εικαστική αγωγή ενθαρρύνει το άνοιγµα του σχολείου στον κόσµο µε επισκέψεις καλλιτεχνών στην τάξη ή το αντίστροφο και συµπράξεις µε τους µαθητές. Τα παιδιά συναντούν και συνυπάρχουν δηµιουργικά µε επαγγελµατίες καλλιτέχνες και σχεδιαστές και εξοικειώνονται µε εναλλακτικά επαγγελµατικά µοντέλα.
H συµµετοχή των παιδιών σε ποιοτικά προγράµµατα εικαστικής αγωγής τα βοηθά να γνωρίσουν µε συστηµατικό τρόπο τα δοµικά στοιχεία, τους κώδικες και τις τεράστιες εκφραστικές-επικοινωνιακές δυνατότητες της οπτικής γλώσσας. Γίνονται έτσι σταδιακά ικανοί χειριστές του οπτικού λόγου. Αυτή η σύνθετη ικανότητα, που ορίζεται ως οπτικός εγγραµατισµός (visual literacy), έχει δύο εκφράσεις. Τα παιδιά (α) επικοινωνούν µε άνεση µέσα από τη δηµιουργία εικαστικών και οπτικών µορφών και (β) γίνονται ενεργοί και κριτικοί αναγνώστες εικόνων. Ο οπτικός εγγραµατισµός αποκτά ιδιαίτερη σηµασία στα πλαίσια του σύγχρονου πολιτισµού που η επικοινωνία έχει αυξανόµενα οπτικό χαρακτήρα. Επιτρέπει στους µαθητές να αξιολογούν και να χρησιµοποιούν επιλεκτικά τον τεράστιο όγκο των οπτικών πληροφοριών που δέχονται καθηµερινά. Μαθαίνουν να αντιλαµβάνονται και να ερµηνεύουν έννοιες και νοήµατα πέρα από το προφανές και να προσεγγίζουν τις προθέσεις και τις σκοπιµότητες των παραγωγών των εικόνων που µελετούν.
Οι εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυτό καλούνται να αξιοποιήσουν τις τέχνες στην εκπαίδευση, ως εκπαιδευτικό εργαλείο της διδασκαλίας τους.
Σε ένα σχολείο όπου οι μαθητές στο Γενικό Λύκειο δεν διδάσκονται ούτε ένα μάθημα για τις τέχνες και τον πολιτισμό. Στο Επαγγελματικό λύκειο δεν υπάρχει ο Τομέας των Εφαρμοσμένων Τεχνών & Καλλιτεχνικών Σπουδών, ώστε να δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες και δυνατότητες.
Μπορεί κάποιος σας παρακαλώ να μου εξηγήσει ποια είναι η θέση του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων για την Καλλιτεχνική Παιδεία;
Θ.Π
Μ.Α. Εκπαιδευτική Ηγεσία & Πολιτική
Αγαπητοί κύριοι, Στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης στο Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό – Τόμος Γ΄ «Αξιοποίηση των Τεχνών στην Εκπαίδευση» αναφέρεται τα εξής: Η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ 1. Η ιδιαιτερότητα των εικαστικών τεχνών Στην θεωρία και πράξη της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα, ο όρος εικαστικές τέχνες µπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έννοια ομπρέλα. Περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές µορφές και τεχνικές, παραδοσιακές και νεότερες, τις καλές και εφαρμοσμένες τέχνες, αλλά και έργα που πραγματοποιούνται µε τη χρήση νέων τεχνολογιών ή εστιάζουν στη διαμόρφωση χώρων. Επιπλέον, αναφέρεται στις ποικίλες εικόνες και προϊόντα της σύγχρονης τοπικής και παγκόσμιας οπτικής παραγωγής και επικοινωνίας, που λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας και των µέσων µαζικής επικοινωνίας, κατακλύζουν και διαμορφώνουν την καθημερινότητα µας και συνθέτουν το σημερινό οπτικά προσδιορισμένο πολιτισµό µας (visual culture) (Freedman, 2003). 3. Οι εικαστικές τέχνες στην εκπαιδευτική διαδικασία Είναι αναµφισβήτητο ότι οι εικαστικές τέχνες συνδέονται µε την καθηµερινή ζωή των παιδιών και αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι του οπτικού πολιτισµού στον οποίο µετέχουν. "Η εικαστική αγωγή συνεισφέρει πολλαπλά σε ακαδηµαϊκό και προσωπικό επίπεδο και η παροχή της καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών τους δεν πρέπει να αντιµετωπίζεται ως επιλογή αλλά ως υποχρέωση". Οι εικαστικές τέχνες προσφέρουν πολύτιµες οπτικές, απτικές και εν γένει αισθητικές εµπειρίες. Τα παιδιά µαθαίνουν να διακρίνουν και κατά συνέπεια να απολαµβάνουν οπτικές ποιότητες και λεπτές διαφορές στα εικαστικά έργα και στις εικόνες που συναντούν στο φυσικό και αστικό περιβάλλον τους. Η προφανής αγάπη που έχουν στην εικαστική δραστηριότητα προέρχεται από την εσωτερική ικανοποίηση που τους προσφέρει η συμμετοχή τους σε αυτήν. Όπως οι επαγγελματίες καλλιτέχνες, έτσι και οι μαθητές δραστηριοποιούνται εικαστικά περισσότερο για την ποιότητα της εµπειρίας και πολύ λιγότερο για εξωγενείς απολαβές (Eisner, 2002). Οι εικαστικές τέχνες αξιοποιούν και διευρύνουν τη φαντασία, την εφευρετικότητα και τη δηµιουργικότητα των µαθητών. Σε αντίθεση µε τη συµβατική σχολική διαδικασία, όπου τείνουµε να δίνουµε έµφαση στην πραγµατιστική αντίληψη του κόσµου, στην ορθότητα και τη γραµµικότητα της γνώσης, η εικαστική εκπαίδευση µαθαίνει στα παιδιά να αντιλαµβάνονται αυτό που υπάρχει γύρω τους, αλλά να ενδιαφέρονται περισσότερο γι’ αυτό που µπορεί να προκύψει (Eisner, 2002). Συνδυάζουν και αξιοποιούν εµπειρίες, γνώσεις, µέσα, εργαλεία και τεχνικές δεξιότητες για να πραγµατώσουν αυτό που έχουν φανταστεί, να δώσουν µορφή τις ιδέες τους. Οι εικαστικές τέχνες συµβάλουν στη διεύρυνση της αντίληψης των παιδιών και στην απόκτηση νέων γνώσεων. Παρόλο που η εικαστική εργασία θεωρείται κατά βάση µοναχική και ατοµική, µπορεί εύκολα να λάβει συλλογική-συνεργατική µορφή. Ένα οµαδικό κολλάζ, η έκθεση των µαθητικών έργων, αλλά και η από κοινού επίσκεψη σε µια πινακοθήκη, µαθαίνουν στα παιδιά να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται και τους προσφέρουν τη χαρά του συλλογικού επιτεύγµατος. Επιπλέον, η εικαστική αγωγή ενθαρρύνει το άνοιγµα του σχολείου στον κόσµο µε επισκέψεις καλλιτεχνών στην τάξη ή το αντίστροφο και συµπράξεις µε τους µαθητές. Τα παιδιά συναντούν και συνυπάρχουν δηµιουργικά µε επαγγελµατίες καλλιτέχνες και σχεδιαστές και εξοικειώνονται µε εναλλακτικά επαγγελµατικά µοντέλα. H συµµετοχή των παιδιών σε ποιοτικά προγράµµατα εικαστικής αγωγής τα βοηθά να γνωρίσουν µε συστηµατικό τρόπο τα δοµικά στοιχεία, τους κώδικες και τις τεράστιες εκφραστικές-επικοινωνιακές δυνατότητες της οπτικής γλώσσας. Γίνονται έτσι σταδιακά ικανοί χειριστές του οπτικού λόγου. Αυτή η σύνθετη ικανότητα, που ορίζεται ως οπτικός εγγραµατισµός (visual literacy), έχει δύο εκφράσεις. Τα παιδιά (α) επικοινωνούν µε άνεση µέσα από τη δηµιουργία εικαστικών και οπτικών µορφών και (β) γίνονται ενεργοί και κριτικοί αναγνώστες εικόνων. Ο οπτικός εγγραµατισµός αποκτά ιδιαίτερη σηµασία στα πλαίσια του σύγχρονου πολιτισµού που η επικοινωνία έχει αυξανόµενα οπτικό χαρακτήρα. Επιτρέπει στους µαθητές να αξιολογούν και να χρησιµοποιούν επιλεκτικά τον τεράστιο όγκο των οπτικών πληροφοριών που δέχονται καθηµερινά. Μαθαίνουν να αντιλαµβάνονται και να ερµηνεύουν έννοιες και νοήµατα πέρα από το προφανές και να προσεγγίζουν τις προθέσεις και τις σκοπιµότητες των παραγωγών των εικόνων που µελετούν. Οι εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυτό καλούνται να αξιοποιήσουν τις τέχνες στην εκπαίδευση, ως εκπαιδευτικό εργαλείο της διδασκαλίας τους. Σε ένα σχολείο όπου οι μαθητές στο Γενικό Λύκειο δεν διδάσκονται ούτε ένα μάθημα για τις τέχνες και τον πολιτισμό. Στο Επαγγελματικό λύκειο δεν υπάρχει ο Τομέας των Εφαρμοσμένων Τεχνών & Καλλιτεχνικών Σπουδών, ώστε να δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες και δυνατότητες. Μπορεί κάποιος σας παρακαλώ να μου εξηγήσει ποια είναι η θέση του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων για την Καλλιτεχνική Παιδεία; Θ.Π Μ.Α. Εκπαιδευτική Ηγεσία & Πολιτική