Ως προς τη νέα διάρθρωση των αναλυτικών προγραμμάτων του Γενικού Λυκείου αλλά και το προτεινώμενο αναλυτικό πρόγραμμα Γυμνασίων που κοινοποιήθηκε στις Διευθύνσεις, παρατηρώ την πλήρη υποβάθμιση της διδασκαλίας των Εικαστικών Τεχνών. Στην πιο ευαίσθητη ηλικία του μαθητή, εκεί που αρχίζει να διαμορφώνει και να ολοκληρώνει τον πυρήνα της προσωπικότητάς του, του αφαιρούμαι τον κατεξοχήν σύμμαχό του, το πεδίο των Τεχνών. Χωρίς να υποβαθμίζω την χρησιμότητα κανενός διδακτικού αντικειμένου, πιστεύω πως το νέο Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο θα είναι ακόμα πιο απόμακρα για τους μαθητές. Χωρίς δημιουργία, αμφισβήτηση, εξατομίκευση, αποδοχή της διαφορετικότητας, ο μαθητής χάνει τη συναισθηματική του σχέση με το σχολείο και αδρανοποιείται. Θα έλεγε κανείς, "μα καλά όλα αυτά δε τα προσφέρουν και τα άλλα γνωστικά αντικείμενα;" Όχι στο βαθμό που τα προσφέρουν τα Εικαστικά.
Κάποτε ένας καθηγητής της ΑΣΚΤ μου είχε εκμυστηρευτεί οτι θεωρούσε τις Εικαστικές Τέχνες τη μητέρα των Τεχνών και των Επιστημών. Και είχε δίκιο. Σε ποιό άλλο γνωστικό αντικείμενο που διδάσκεται μπορεί κανείς να συναντήσει τέτοια ποικιλία γνώσεων και στοιχείων που αλληλεπιδρούν με τα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα; Χωρίς παρατήρηση υπάρχει ζωγραφική; Χωρίς βασικές χημικές έννοιες όπως διαλυτότητα, πυκνότητα, όσμωση υπάρχει ζωγραφική; Χωρίς την ποίηση υπάρχει ζωγραφική; Χωρίς μαθηματικές έννοιες, αναλογίες, συναρτήσεις υπάρχει ζωγραφική; Και αφού όλα αυτά γίνονται και αυτόνομα, γιατί να έχουμε τις Εικαστικές Τέχνες; Μα γιατί όλα αυτά και πολλά άλλα ακόμα, τα Εικαστικά τα κάνουν μέσα απο το "παιχνίδι", τη δοκιμή, το βίωμα, χωρίς να διεκδηκούν την απολυτότητα ούτε να υποβαθμίζουν την αυτονομία των επι μέρους γνωστικών αντικειμένων. Αν θέλουμε να μιλάμε για διαθεματικότητα δε μπορούμε να παραλείψουμε τις Εικαστικές Τέχνες από το νέο σχολείο.
Εκτός αυτού, η Εικαστική γλώσσα είναι παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας και έκφρασης. Σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον είναι το υπέρτατο εργαλείο ένταξης των μαθητών που προέρχονταιαπό διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον. Όλες οι Δυτικές κοινωνίες σε περιόδους που δέχτηκαν κύματα μετανάστευσης, χρησιμοποίησαν τις Τέχνες ως κορμό του ωρολόγιου διδακτικού τους προγράμματος για να μπορέσουν ομαλά να εντάξουν τους νέους πολίτες μαθητές στο εθνικό τους πολιτισμικό περιβάλλον. Εμείς το 2013 με την πολυπολιτισμική σύνθεση της κοινωνίας μας θα εξαφανίσουμε τα ΕΙκαστικά;
Για πολλούς κλάδους εκπαιδευτικών, η εμφάνιση του πρότζεκτ ως διδακτικού αντικειμένου υπήρξε λόγος αποφυγής. Για τα Εικαστικά ήταν μια συνήθης πρακτική σε όλες τις τάξεις. Πώς άλλωστε να διδάξεις Εικαστικά αν δεν οργανώσεις ομαδοσυνεργατικά τη διδασκαλία σου; Πως να αξιολογήσεις τους μαθητές αν δε χρησιμοποιήσεις εξατομικευμένη προσέγγιση; Πώς να οργανώσεις μια ομαδική κατασκευή ή τοιχογραφία αν δεν καταμερίσεις καθήκοντα ανάλογα με τις δεξιότητες αλλά και τις αδυναμίες των μαθητών. Δεν είναι τυχαίο οτι τις περισσότερες αναλογικά παρόμοιες πρωτοβουλίες ομαδικών εργασιών, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι εκαπιδευτικοί των Εικαστικών με το μάθημά τους. Γιατί λοιπόν να χαθεί αυτός ο πλούτος μέσα στον ωρυμαγδό των αναθέσεων και της συμπλήρωσης ωραρίου;
Μελετώντας πρόσφατα το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου και του Γενικού Λυκείου επεσήμανα κάποιες λέξεις που επαναλαμβάνονταν ακούραστα: διαθεματικότητα, εξατομικευμένη μαθησιακή προσέγγιση, ομαδοσυνεργατικότητα, αξιολόγηση, ευελιξία και προσαρμωστικότητα στο γνωστικό και μαθησιακό περιβάλλον των μαθητών. Όλα αυτά είναι η καθημερινή πρακτική για τη διδασκαλία των Εικαστικών. Δε μπορούν να υπάρξουν στο νέο σχολείο χωρίς την αναβαθμισμένη παρουσία των Εικαστικών μαθημάτων.
Για όλους τους παραπάνω λόγους προτείνω τα Εικαστικά να καταλαμβάνουν 2 ώρες στις 3 τάξεις του Γυμνασίου, χαρακτηριζόμενα ως εργαστηριακό μάθημα. Στο Γενικό Λύκειο να υπάρξει ξεχωριστό Πεδίο για τις Τέχνες, όπου οι μαθητές να μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στα Εικαστικά και τη μουσική με 2 ώρες και για τις τρεις ταξεις, οπου στα Εικαστικά να υπάρχει ως ενότητα και η Ιστορία της Τέχνης. Επιπροσθέτως για τα πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα "ελεύθερο σχέδιο" και "γραμμικό σχέδιο" να υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας φροντιστηριακών μαθημάτων τετράωρης έως εξάωρης διάρκειας ανά σχολείο, προκειμένου οι μαθητές που επιλέγουν αντίστοιχες σχολές να μπορούν να προετοιμαστούν. Αυτά τα φροντιστηριακά μαθήματα δε μπορούν να πραγματωθούν με πάνω από 10 μαθητές ανά εκπαιδευτικό.
Ως προς τη νέα διάρθρωση των αναλυτικών προγραμμάτων του Γενικού Λυκείου αλλά και το προτεινώμενο αναλυτικό πρόγραμμα Γυμνασίων που κοινοποιήθηκε στις Διευθύνσεις, παρατηρώ την πλήρη υποβάθμιση της διδασκαλίας των Εικαστικών Τεχνών. Στην πιο ευαίσθητη ηλικία του μαθητή, εκεί που αρχίζει να διαμορφώνει και να ολοκληρώνει τον πυρήνα της προσωπικότητάς του, του αφαιρούμαι τον κατεξοχήν σύμμαχό του, το πεδίο των Τεχνών. Χωρίς να υποβαθμίζω την χρησιμότητα κανενός διδακτικού αντικειμένου, πιστεύω πως το νέο Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο θα είναι ακόμα πιο απόμακρα για τους μαθητές. Χωρίς δημιουργία, αμφισβήτηση, εξατομίκευση, αποδοχή της διαφορετικότητας, ο μαθητής χάνει τη συναισθηματική του σχέση με το σχολείο και αδρανοποιείται. Θα έλεγε κανείς, "μα καλά όλα αυτά δε τα προσφέρουν και τα άλλα γνωστικά αντικείμενα;" Όχι στο βαθμό που τα προσφέρουν τα Εικαστικά. Κάποτε ένας καθηγητής της ΑΣΚΤ μου είχε εκμυστηρευτεί οτι θεωρούσε τις Εικαστικές Τέχνες τη μητέρα των Τεχνών και των Επιστημών. Και είχε δίκιο. Σε ποιό άλλο γνωστικό αντικείμενο που διδάσκεται μπορεί κανείς να συναντήσει τέτοια ποικιλία γνώσεων και στοιχείων που αλληλεπιδρούν με τα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα; Χωρίς παρατήρηση υπάρχει ζωγραφική; Χωρίς βασικές χημικές έννοιες όπως διαλυτότητα, πυκνότητα, όσμωση υπάρχει ζωγραφική; Χωρίς την ποίηση υπάρχει ζωγραφική; Χωρίς μαθηματικές έννοιες, αναλογίες, συναρτήσεις υπάρχει ζωγραφική; Και αφού όλα αυτά γίνονται και αυτόνομα, γιατί να έχουμε τις Εικαστικές Τέχνες; Μα γιατί όλα αυτά και πολλά άλλα ακόμα, τα Εικαστικά τα κάνουν μέσα απο το "παιχνίδι", τη δοκιμή, το βίωμα, χωρίς να διεκδηκούν την απολυτότητα ούτε να υποβαθμίζουν την αυτονομία των επι μέρους γνωστικών αντικειμένων. Αν θέλουμε να μιλάμε για διαθεματικότητα δε μπορούμε να παραλείψουμε τις Εικαστικές Τέχνες από το νέο σχολείο. Εκτός αυτού, η Εικαστική γλώσσα είναι παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας και έκφρασης. Σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον είναι το υπέρτατο εργαλείο ένταξης των μαθητών που προέρχονταιαπό διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον. Όλες οι Δυτικές κοινωνίες σε περιόδους που δέχτηκαν κύματα μετανάστευσης, χρησιμοποίησαν τις Τέχνες ως κορμό του ωρολόγιου διδακτικού τους προγράμματος για να μπορέσουν ομαλά να εντάξουν τους νέους πολίτες μαθητές στο εθνικό τους πολιτισμικό περιβάλλον. Εμείς το 2013 με την πολυπολιτισμική σύνθεση της κοινωνίας μας θα εξαφανίσουμε τα ΕΙκαστικά; Για πολλούς κλάδους εκπαιδευτικών, η εμφάνιση του πρότζεκτ ως διδακτικού αντικειμένου υπήρξε λόγος αποφυγής. Για τα Εικαστικά ήταν μια συνήθης πρακτική σε όλες τις τάξεις. Πώς άλλωστε να διδάξεις Εικαστικά αν δεν οργανώσεις ομαδοσυνεργατικά τη διδασκαλία σου; Πως να αξιολογήσεις τους μαθητές αν δε χρησιμοποιήσεις εξατομικευμένη προσέγγιση; Πώς να οργανώσεις μια ομαδική κατασκευή ή τοιχογραφία αν δεν καταμερίσεις καθήκοντα ανάλογα με τις δεξιότητες αλλά και τις αδυναμίες των μαθητών. Δεν είναι τυχαίο οτι τις περισσότερες αναλογικά παρόμοιες πρωτοβουλίες ομαδικών εργασιών, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι εκαπιδευτικοί των Εικαστικών με το μάθημά τους. Γιατί λοιπόν να χαθεί αυτός ο πλούτος μέσα στον ωρυμαγδό των αναθέσεων και της συμπλήρωσης ωραρίου; Μελετώντας πρόσφατα το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου και του Γενικού Λυκείου επεσήμανα κάποιες λέξεις που επαναλαμβάνονταν ακούραστα: διαθεματικότητα, εξατομικευμένη μαθησιακή προσέγγιση, ομαδοσυνεργατικότητα, αξιολόγηση, ευελιξία και προσαρμωστικότητα στο γνωστικό και μαθησιακό περιβάλλον των μαθητών. Όλα αυτά είναι η καθημερινή πρακτική για τη διδασκαλία των Εικαστικών. Δε μπορούν να υπάρξουν στο νέο σχολείο χωρίς την αναβαθμισμένη παρουσία των Εικαστικών μαθημάτων. Για όλους τους παραπάνω λόγους προτείνω τα Εικαστικά να καταλαμβάνουν 2 ώρες στις 3 τάξεις του Γυμνασίου, χαρακτηριζόμενα ως εργαστηριακό μάθημα. Στο Γενικό Λύκειο να υπάρξει ξεχωριστό Πεδίο για τις Τέχνες, όπου οι μαθητές να μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στα Εικαστικά και τη μουσική με 2 ώρες και για τις τρεις ταξεις, οπου στα Εικαστικά να υπάρχει ως ενότητα και η Ιστορία της Τέχνης. Επιπροσθέτως για τα πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα "ελεύθερο σχέδιο" και "γραμμικό σχέδιο" να υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας φροντιστηριακών μαθημάτων τετράωρης έως εξάωρης διάρκειας ανά σχολείο, προκειμένου οι μαθητές που επιλέγουν αντίστοιχες σχολές να μπορούν να προετοιμαστούν. Αυτά τα φροντιστηριακά μαθήματα δε μπορούν να πραγματωθούν με πάνω από 10 μαθητές ανά εκπαιδευτικό.