Προβληματισμοί & θέσεις σχετικά με την κατάργηση της Πληροφορικής από το νέο Γενικό Λύκειο.
Θα ξεκινήσω με κάτι κοινότυπο και αυτονόητο: η Πληροφορική δεν είναι δεξιότητα, η Πληροφορική είναι επιστήμη. Επίσης, κάτι που δεν είναι αυτονόητο και χρήζει διευκρίνισης, ελπίζω όχι και για τους εμπλεκόμενους φορείς: άλλο γνωστικό αντικείμενο οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) (Information and Communication Technology, ICT) και ο ψηφιακός αλφαβητισμός (digital literacy) κι άλλο η Επιστήμη της Πληροφορικής (Computer Science, CS). Σχετίζονται, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζονται.
Τα δύο πρώτα αφορούν τη γνώση που σκοπό έχει την αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας (δεξιότητα) για μετάδοση/λήψη πληροφορίας και στοχεύει στην ανάπτυξη της ικανότητας του ατόμου να χρησιμοποιεί, να εκφράζεται και να αναπτύσσει τις ιδέες του μέσω των ΤΠΕ. Το τρίτο, όμως, αφορά μια αυστηρά καθορισμένη, με ακαδημαϊκούς όρους, επιστημονική περιοχή. Η γνωριμία και η εμβάθυνση σε αυτήν, σημαίνει, μεταξύ άλλων, την καλλιέργεια της λεγόμενης "υπολογιστικής σκέψης", δηλαδή της ικανότητας ανάπτυξης αφαιρετικής σκέψης, διερεύνησης αλγοριθμικών μεθόδων επίλυσης, αναζήτησης και εύρεσης μεθόδων ανάλυσης προβλημάτων [1].
Στην Ελλάδα, καταργείται το μάθημα της "Ανάπτυξης Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον" από το πρόγραμμα σπουδών του Γενικού Λυκείου. Δηλαδή, σταματά να διδάσκεται το μοναδικό αμιγώς μάθημα της επιστήμης της Πληροφορικής στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Χωρίς καμία εξήγηση από τους αρμόδιους φορείς. Ποιοί το πρότειναν και κυρίως με ποια κριτήρια; Απέτυχε η εφαρμογή του; Είναι ξεπερασμένο ως αντικείμενο; Υπάρχει σχεδιασμός να διδάσκεται σε μικρότερες ηλικίες; Τι εξυπηρετεί παιδαγωγικά η διακοπή της διδασκαλίας του στο Λύκειο, όταν, αδιαμφισβήτητα, είναι απαραίτητο σε πλήθος σχολών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων από τις πλέον περιζήτητες;
Στην Αγγλία, η αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών (National Curriculum), συγχρόνως για όλες της δομές της γενικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Primary Schools: Key Stages 1-2, ηλικίες 5-11, Secondary Schools: Key Stages 3-4, ηλικίες 11-16 έτη), αποτέλεσε μια διαδικασία που ξεκίνησε με τη δημοσίευση αξιολογικής μελέτης από εξειδικευμένη επιτροπή, το Δεκέμβριο του 2011 [2]. Ακολούθησαν δημόσιες διαβουλεύσεις, συζητήσεις με εμπλεκόμενους φορείς (ειδικούς και εκπροσώπους των διδασκόντων) [3], τροποποιήσεις και το νέο πρόγραμμα σπουδών θα εφαρμοστεί σταδιακά από το Σεπτέμβριο του 2014 [4].
Ειδικά για την Πληροφορική, κατέληξαν, όχι απαίδευτα και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα της δίμηνης δημόσιας διαβούλευσης [5], να αναμορφώσουν εκτεταμένα/αντικαταστήσουν το μάθημα των ΤΠΕ (ICT), εστιάζοντας πολύ περισσότερο στην Επιστήμη της Πληροφορικής (μετονομάζοντας, μάλιστα, το μάθημα σε Computing), τόσο στο Δημοτικό (Primary School, ηλικίες: 5-11 ετών) όσο και στα Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Secondary School, ηλικίες: 11-16 ετών) [6]. Έτσι, από το Σεπτέμβριο του 2014, στην Αγγλία, τα παιδιά του Δημοτικού (Primary School), δηλαδή από την ηλικία των 5 ετών, θα μαθαίνουν να σχεδιάζουν, να ελέγχουν και να δημιουργούν προγράμματα στον υπολογιστή, να οργανώνουν, να αποθηκεύουν και να ανακτούν δεδομένα, θα διδάσκονται ασφάλεια στο διαδίκτυο και ασφάλεια προσωπικών δεδομένων. Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Secondary School) θα διδάσκονται σειρά από γλώσσες προγραμματισμού, δικτυακά υπολογιστικά συστήματα και αλληλεπίδραση υλικού (hardware)-λογισμικού (software). Επιπλέον, όσοι μαθητές ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν επαγγελματική καριέρα στον τομέα της Πληροφορικής θα έχουν την δυνατότητα να εμβαθύνουν περαιτέρω στο αντικείμενο [4], [7], [8].
Ο διακηρυγμένος στόχος τους είναι "να αναβιώσουν την κληρονομιά του (Βρετανού) Alan Turing (εκ των θεμελιωτών της Επιστήμης της Πληροφορικής), και να δημιουργήσουν μία γενιά νέων ανθρώπων ικανών να δουλέψουν στην πρώτη γραμμή των τεχνολογικών εξελίξεων" [1].
Στην Ελλάδα, φαίνεται ότι ακόμη μπερδεύουμε τις ΤΠΕ με την Επιστήμη της Πληροφορικής και τη δεξιότητα με την επιστήμη. Θεωρούμε Πληροφορική τη διαχείριση μιας εφαρμογής λογισμικού και δεν ενδιαφερόμαστε να παράσχουμε τη γνώση που θα καταστήσει τους μαθητές ικανούς να σκέφτονται, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν μια τέτοια εφαρμογή. Δηλαδή, να δημιουργούν και μάλιστα, με ελάχιστο κόστος σε πρώτες ύλες. Και αν έχω καταλάβει καλά όλο αυτό τον ορυμαγδό των εξηγήσεων για τα αίτια της κρίσης και των επακόλουθων πολιτικών αντιμετώπισης, ένα από τα βασικά αίτια είναι ότι η χώρα μας δεν παράγει. Μάλλον, ούτε και στο μέλλον θα το καταφέρει. Πάλι γκαρσόνια...
Η προσφερόμενη δημόσια εκπαίδευση οφείλει να συμβάλει στην αναζήτηση νέων πρωτοποριακών τομέων ανάδειξης των μαθητών της χώρας. Τουλάχιστο, να μην τους αποκλείει. Πόσο μάλλον, σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπου τα περιθώρια ανάδειξης περιορίζονται και μάλιστα σε ένα επιστημονικό πεδίο, όπου αποδεδειγμένα (μέσα από τις διαδοχικές διακρίσεις τους σε διεθνείς διαγωνισμούς και ολυμπιάδες) οι Έλληνες μαθητές τα καταφέρνουν. Έτσι, θα έπρεπε να έχει γίνει αντιληπτό ότι είναι αναγκαία η προσφορά ουσιαστικής γνώσης της Επιστήμης της Πληροφορικής στην εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες της. Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να περιοριστεί η παρεχόμενη εκπαίδευση σε θέματα μόνο χρήσης υπολογιστικών συστημάτων και εφαρμογών. Δυστυχώς, η ουσιαστική κατάργηση του μαθήματος της Πληροφορικής στο Λύκειο υποβαθμίζει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το γεγονός αυτό αφήνει τους μαθητές με ελλείψεις και αδυναμίες, σε ένα τομέα που η χώρα μας θα μπορούσε να πρωταγωνιστήσει.
Τέλος, θέλω να τονίσω το γεγονός ότι, πλέον, οι εκπαιδευτικοί της Πληροφορικής εξοβελίζονται από τα Γενικά Λύκεια (ειδικά σε δύο χρόνια από τώρα) και θα ήθελα να εκφράσω την ανησυχία μου για τη μελλοντική τους μεταχείριση. Επίσης, γνωρίζοντας από κοντά το ζήλο τους στη συντήρηση και στην αναβάθμιση των εργαστηρίων Πληροφορικής, θα ήθελα να εκφράσω την ανησυχία μου για τη μελλοντική κατάσταση των εργαστηρίων Πληροφορικής στα Γενικά Λύκεια.
Σας ευχαριστώ.
Με εκτίμηση,
Δρ. Ιωακείμ Γεωργούδας, εκπαιδευτικός Πληροφορικής, Υπεύθυνος Κέντρου Πληροφορικής & Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ.) Ν. Ξάνθης
Αναφορές:
[1]http://www.theguardian.com/teacher-network/teacher-blog/2013/aug/12/computing-ict-curriculum-teaching-debate
[2]https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/175439/NCR-Expert_Panel_Report.pdf
[3]https://www.education.gov.uk/schools/teachingandlearning/curriculum/nationalcurriculum2014/nationalcurriculum/b0075667/national-curriculum-review-update
[4]https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/210969/NC_framework_document_-_FINAL.pdf
[5]https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/205921/ICT_to_computing_consultation_report.pdf
[6]https://www.education.gov.uk/schools/teachingandlearning/curriculum/nationalcurriculum2014/a00224578/consultation
[7]http://www.theguardian.com/politics/2013/jul/08/michael-gove-education-curriculum-fractions
[8]http://www.theguardian.com/education/2013/jul/08/new-national-curriculum-published
Προβληματισμοί & θέσεις σχετικά με την κατάργηση της Πληροφορικής από το νέο Γενικό Λύκειο. Θα ξεκινήσω με κάτι κοινότυπο και αυτονόητο: η Πληροφορική δεν είναι δεξιότητα, η Πληροφορική είναι επιστήμη. Επίσης, κάτι που δεν είναι αυτονόητο και χρήζει διευκρίνισης, ελπίζω όχι και για τους εμπλεκόμενους φορείς: άλλο γνωστικό αντικείμενο οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) (Information and Communication Technology, ICT) και ο ψηφιακός αλφαβητισμός (digital literacy) κι άλλο η Επιστήμη της Πληροφορικής (Computer Science, CS). Σχετίζονται, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζονται. Τα δύο πρώτα αφορούν τη γνώση που σκοπό έχει την αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας (δεξιότητα) για μετάδοση/λήψη πληροφορίας και στοχεύει στην ανάπτυξη της ικανότητας του ατόμου να χρησιμοποιεί, να εκφράζεται και να αναπτύσσει τις ιδέες του μέσω των ΤΠΕ. Το τρίτο, όμως, αφορά μια αυστηρά καθορισμένη, με ακαδημαϊκούς όρους, επιστημονική περιοχή. Η γνωριμία και η εμβάθυνση σε αυτήν, σημαίνει, μεταξύ άλλων, την καλλιέργεια της λεγόμενης "υπολογιστικής σκέψης", δηλαδή της ικανότητας ανάπτυξης αφαιρετικής σκέψης, διερεύνησης αλγοριθμικών μεθόδων επίλυσης, αναζήτησης και εύρεσης μεθόδων ανάλυσης προβλημάτων [1]. Στην Ελλάδα, καταργείται το μάθημα της "Ανάπτυξης Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον" από το πρόγραμμα σπουδών του Γενικού Λυκείου. Δηλαδή, σταματά να διδάσκεται το μοναδικό αμιγώς μάθημα της επιστήμης της Πληροφορικής στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Χωρίς καμία εξήγηση από τους αρμόδιους φορείς. Ποιοί το πρότειναν και κυρίως με ποια κριτήρια; Απέτυχε η εφαρμογή του; Είναι ξεπερασμένο ως αντικείμενο; Υπάρχει σχεδιασμός να διδάσκεται σε μικρότερες ηλικίες; Τι εξυπηρετεί παιδαγωγικά η διακοπή της διδασκαλίας του στο Λύκειο, όταν, αδιαμφισβήτητα, είναι απαραίτητο σε πλήθος σχολών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων από τις πλέον περιζήτητες; Στην Αγγλία, η αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών (National Curriculum), συγχρόνως για όλες της δομές της γενικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Primary Schools: Key Stages 1-2, ηλικίες 5-11, Secondary Schools: Key Stages 3-4, ηλικίες 11-16 έτη), αποτέλεσε μια διαδικασία που ξεκίνησε με τη δημοσίευση αξιολογικής μελέτης από εξειδικευμένη επιτροπή, το Δεκέμβριο του 2011 [2]. Ακολούθησαν δημόσιες διαβουλεύσεις, συζητήσεις με εμπλεκόμενους φορείς (ειδικούς και εκπροσώπους των διδασκόντων) [3], τροποποιήσεις και το νέο πρόγραμμα σπουδών θα εφαρμοστεί σταδιακά από το Σεπτέμβριο του 2014 [4]. Ειδικά για την Πληροφορική, κατέληξαν, όχι απαίδευτα και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα της δίμηνης δημόσιας διαβούλευσης [5], να αναμορφώσουν εκτεταμένα/αντικαταστήσουν το μάθημα των ΤΠΕ (ICT), εστιάζοντας πολύ περισσότερο στην Επιστήμη της Πληροφορικής (μετονομάζοντας, μάλιστα, το μάθημα σε Computing), τόσο στο Δημοτικό (Primary School, ηλικίες: 5-11 ετών) όσο και στα Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Secondary School, ηλικίες: 11-16 ετών) [6]. Έτσι, από το Σεπτέμβριο του 2014, στην Αγγλία, τα παιδιά του Δημοτικού (Primary School), δηλαδή από την ηλικία των 5 ετών, θα μαθαίνουν να σχεδιάζουν, να ελέγχουν και να δημιουργούν προγράμματα στον υπολογιστή, να οργανώνουν, να αποθηκεύουν και να ανακτούν δεδομένα, θα διδάσκονται ασφάλεια στο διαδίκτυο και ασφάλεια προσωπικών δεδομένων. Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Secondary School) θα διδάσκονται σειρά από γλώσσες προγραμματισμού, δικτυακά υπολογιστικά συστήματα και αλληλεπίδραση υλικού (hardware)-λογισμικού (software). Επιπλέον, όσοι μαθητές ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν επαγγελματική καριέρα στον τομέα της Πληροφορικής θα έχουν την δυνατότητα να εμβαθύνουν περαιτέρω στο αντικείμενο [4], [7], [8]. Ο διακηρυγμένος στόχος τους είναι "να αναβιώσουν την κληρονομιά του (Βρετανού) Alan Turing (εκ των θεμελιωτών της Επιστήμης της Πληροφορικής), και να δημιουργήσουν μία γενιά νέων ανθρώπων ικανών να δουλέψουν στην πρώτη γραμμή των τεχνολογικών εξελίξεων" [1]. Στην Ελλάδα, φαίνεται ότι ακόμη μπερδεύουμε τις ΤΠΕ με την Επιστήμη της Πληροφορικής και τη δεξιότητα με την επιστήμη. Θεωρούμε Πληροφορική τη διαχείριση μιας εφαρμογής λογισμικού και δεν ενδιαφερόμαστε να παράσχουμε τη γνώση που θα καταστήσει τους μαθητές ικανούς να σκέφτονται, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν μια τέτοια εφαρμογή. Δηλαδή, να δημιουργούν και μάλιστα, με ελάχιστο κόστος σε πρώτες ύλες. Και αν έχω καταλάβει καλά όλο αυτό τον ορυμαγδό των εξηγήσεων για τα αίτια της κρίσης και των επακόλουθων πολιτικών αντιμετώπισης, ένα από τα βασικά αίτια είναι ότι η χώρα μας δεν παράγει. Μάλλον, ούτε και στο μέλλον θα το καταφέρει. Πάλι γκαρσόνια... Η προσφερόμενη δημόσια εκπαίδευση οφείλει να συμβάλει στην αναζήτηση νέων πρωτοποριακών τομέων ανάδειξης των μαθητών της χώρας. Τουλάχιστο, να μην τους αποκλείει. Πόσο μάλλον, σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπου τα περιθώρια ανάδειξης περιορίζονται και μάλιστα σε ένα επιστημονικό πεδίο, όπου αποδεδειγμένα (μέσα από τις διαδοχικές διακρίσεις τους σε διεθνείς διαγωνισμούς και ολυμπιάδες) οι Έλληνες μαθητές τα καταφέρνουν. Έτσι, θα έπρεπε να έχει γίνει αντιληπτό ότι είναι αναγκαία η προσφορά ουσιαστικής γνώσης της Επιστήμης της Πληροφορικής στην εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες της. Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να περιοριστεί η παρεχόμενη εκπαίδευση σε θέματα μόνο χρήσης υπολογιστικών συστημάτων και εφαρμογών. Δυστυχώς, η ουσιαστική κατάργηση του μαθήματος της Πληροφορικής στο Λύκειο υποβαθμίζει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το γεγονός αυτό αφήνει τους μαθητές με ελλείψεις και αδυναμίες, σε ένα τομέα που η χώρα μας θα μπορούσε να πρωταγωνιστήσει. Τέλος, θέλω να τονίσω το γεγονός ότι, πλέον, οι εκπαιδευτικοί της Πληροφορικής εξοβελίζονται από τα Γενικά Λύκεια (ειδικά σε δύο χρόνια από τώρα) και θα ήθελα να εκφράσω την ανησυχία μου για τη μελλοντική τους μεταχείριση. Επίσης, γνωρίζοντας από κοντά το ζήλο τους στη συντήρηση και στην αναβάθμιση των εργαστηρίων Πληροφορικής, θα ήθελα να εκφράσω την ανησυχία μου για τη μελλοντική κατάσταση των εργαστηρίων Πληροφορικής στα Γενικά Λύκεια. Σας ευχαριστώ. Με εκτίμηση, Δρ. Ιωακείμ Γεωργούδας, εκπαιδευτικός Πληροφορικής, Υπεύθυνος Κέντρου Πληροφορικής & Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ.) Ν. Ξάνθης Αναφορές: [1]http://www.theguardian.com/teacher-network/teacher-blog/2013/aug/12/computing-ict-curriculum-teaching-debate [2]https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/175439/NCR-Expert_Panel_Report.pdf [3]https://www.education.gov.uk/schools/teachingandlearning/curriculum/nationalcurriculum2014/nationalcurriculum/b0075667/national-curriculum-review-update [4]https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/210969/NC_framework_document_-_FINAL.pdf [5]https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/205921/ICT_to_computing_consultation_report.pdf [6]https://www.education.gov.uk/schools/teachingandlearning/curriculum/nationalcurriculum2014/a00224578/consultation [7]http://www.theguardian.com/politics/2013/jul/08/michael-gove-education-curriculum-fractions [8]http://www.theguardian.com/education/2013/jul/08/new-national-curriculum-published