Επί της διαδικασίας
Στη διαβούλευση που ολοκληρώθηκε στις 5 Μαρτίου 2012 υποβλήθηκαν δεκαπέντε (15) τεκμηριωμένες προτάσεις ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ οι οποίες προέκριναν μεγάλα ερευνητικά πεδία που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εθνικές ερευνητικές προτεραιότητες. Στο υλικό της παρούσας διαβούλευσης όχι μόνον δεν γίνεται μνεία σε αυτές αλλά και διαφαίνεται ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη στους προτεινόμενους πυλώνες.
Επομένως η καθόλα καλοπροαίρετη συμμετοχή των κοινωνικών επιστημόνων στη διαβούλευση αυτή δυστυχώς δεν αξιοποιείται όπως οι κρίσιμες περιστάσεις απαιτούν.
Το 2013 η ελληνική κυβέρνηση ανέθεσε σε «διεθνείς και ελληνικές εταιρείες τη μελέτη και την ανάδειξη των τομέων της ελληνικής οπικονομίας που θα μπορούσαν να έχουν προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας». Γεννώνται τα εξής ερωτήματα: α) Με ποια κριτήρια οι εθνικοί δημόσιοι ακαδημαικοί και ερευνητικοί φορείς παρακάμφθηκαν στη διαδικασία αυτή. β) Πόσο αξιόπιστα είναι για τον Εθνικό Σχεδιασμό πορίσματα που προέρχονται από διεθνείς εταιρείες. γ) Σε εποχή κρίσης και στενότητας πόρων πως εξευρίσκονται κονδύλια για αναθέσεις τέτοιου τύπου τη στιγμή κατά την οποία η χρηματοδότηση της Ερευνας συνεχώς μειώνεται. δ) Τη στιγμή κατά την οποία δεν έχουν δημοσιοποιηθεί οι παραπάνω μελέτες πως είναι δυνατόν οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση να κατανοήσουν τους λόγους ανάδειξης των συγκεκριμένων τομέων της ελληνικής οικονομίας.
Επομένως η ακαδημαική και ερευνητική κοινότητα καλείται απλώς να συμπληρώσει συλλήψεις φορέων που δεν σχετίζονται άμεσα με την κοινωνική έρευνα.
Επί της ουσίας
Το υπό διαβούλευση κείμενο διαρθρώνεται από τρεις πυλώνες από τους οποίους μόνον ο ένας - ο πρώτος - έχει τομείς προτεραιότητας που καταλαμβάνουν περίπου 40 σελίδες, ενώ οι άλλοι δύο πυλώνες δεν έχουν τέτοιους τομείς. Γεννώνται τα εξής ερωτήματα: α) Οι τρεις πυλώνες είναι άνισοι μεταξύ τους και κατά πόσο ο πρώτος αποτελεί προτεραιότητα σε σχέση με τους άλλους δύο. β) Πως είναι δυνατόν στη περίπτωση του πρώτου πυλώνα να γίνεται λόγος για τομείς προτεραιοτήτων όταν αυτοί καταλαμβάνουν περίπου το μισό της έκτασης του υπό διαβούλευση κειμένου.
Η κοινωνική έρευνα αναφέρεται στο 4.4.1 μαζί με την ανθρωπιστική και αφιερώνονται σε αυτές πέντε γραμμές. Με τον τρόπο που εμφανίζεται στο υπο διαβούλευση κείμενο, ως υποδιαίρεση του πυλώνα 3: «Κοινωνικές προκλήσεις», δημιουργείται η εντύπωση ότι η κοινωνική έρευνα δεν τέμνει οριζόντια τις κοινωνικές προκλήσεις, ούτε και τους τομείς προτεραιότητας του πυλώνα 1. Εμφανίζεται να είναι κάτι διακριτό τη στιγμή κατά την οποία θα έπρεπε να συνοδεύει όλα τα ζητήματα που υποδεικνύονται ως τομείς ερευνητικής προτεραιότητας.
Είναι φανερό ότι χρειάζονται επαναδιατύπωση οι πυλώνες έτσι ώστε να προκύπτουν με σαφήνεια και να τεκμηριώνονται οι ερευνητικές προτεραιότητες οι οποίες πρέπει να είναι πιο περιορισμένες και λιγότερο αναλυτικές. Είναι αναγκαίο σε κάθε πυλώνα η κοινωνική έρευνα (ως βασική καταρχήν και εφαρμοσμένη στη συνέχεια) να διαπερνά όλες τις δρομολογούμενες προτεραιότητες της ερευνητικής πολιτικής έτσι ώστε να καταγράφει τις ανάγκες της κοινωνίας και να συμβάλλει σε μια ανάπτυξη που θα αφομοιώνει έγκαιρα τους κοινωνικούς κραδασμούς.
Εν τέλει στα δύο τρίγωνα, το Τρίγωνο της Κρίσης και το Τρίγωνο της Γνώσης, πρέπει να προστεθεί ένα τρίτο, το Τριγώνου της Ανάπτυξης (κοινωνική συνοχή, κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνική ευημερία). Χωρίς τη γνώση για την Κοινωνία και χωρίς τη συμμετοχή της Κοινωνίας οποιοσδήποτε στόχος ανάκαμψης και ανάπτυξης είναι ανέφικτος.
Μαρία Θανοπούλου Διευθύντρια Ερευνών ΕΚΚΕ
Ελισσάβετ Αλλισον αφυπηρετήσσα ΙΑΑΚ/ΕΚΚΕ
Επί της διαδικασίας Στη διαβούλευση που ολοκληρώθηκε στις 5 Μαρτίου 2012 υποβλήθηκαν δεκαπέντε (15) τεκμηριωμένες προτάσεις ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ οι οποίες προέκριναν μεγάλα ερευνητικά πεδία που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εθνικές ερευνητικές προτεραιότητες. Στο υλικό της παρούσας διαβούλευσης όχι μόνον δεν γίνεται μνεία σε αυτές αλλά και διαφαίνεται ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη στους προτεινόμενους πυλώνες. Επομένως η καθόλα καλοπροαίρετη συμμετοχή των κοινωνικών επιστημόνων στη διαβούλευση αυτή δυστυχώς δεν αξιοποιείται όπως οι κρίσιμες περιστάσεις απαιτούν. Το 2013 η ελληνική κυβέρνηση ανέθεσε σε «διεθνείς και ελληνικές εταιρείες τη μελέτη και την ανάδειξη των τομέων της ελληνικής οπικονομίας που θα μπορούσαν να έχουν προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας». Γεννώνται τα εξής ερωτήματα: α) Με ποια κριτήρια οι εθνικοί δημόσιοι ακαδημαικοί και ερευνητικοί φορείς παρακάμφθηκαν στη διαδικασία αυτή. β) Πόσο αξιόπιστα είναι για τον Εθνικό Σχεδιασμό πορίσματα που προέρχονται από διεθνείς εταιρείες. γ) Σε εποχή κρίσης και στενότητας πόρων πως εξευρίσκονται κονδύλια για αναθέσεις τέτοιου τύπου τη στιγμή κατά την οποία η χρηματοδότηση της Ερευνας συνεχώς μειώνεται. δ) Τη στιγμή κατά την οποία δεν έχουν δημοσιοποιηθεί οι παραπάνω μελέτες πως είναι δυνατόν οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση να κατανοήσουν τους λόγους ανάδειξης των συγκεκριμένων τομέων της ελληνικής οικονομίας. Επομένως η ακαδημαική και ερευνητική κοινότητα καλείται απλώς να συμπληρώσει συλλήψεις φορέων που δεν σχετίζονται άμεσα με την κοινωνική έρευνα. Επί της ουσίας Το υπό διαβούλευση κείμενο διαρθρώνεται από τρεις πυλώνες από τους οποίους μόνον ο ένας - ο πρώτος - έχει τομείς προτεραιότητας που καταλαμβάνουν περίπου 40 σελίδες, ενώ οι άλλοι δύο πυλώνες δεν έχουν τέτοιους τομείς. Γεννώνται τα εξής ερωτήματα: α) Οι τρεις πυλώνες είναι άνισοι μεταξύ τους και κατά πόσο ο πρώτος αποτελεί προτεραιότητα σε σχέση με τους άλλους δύο. β) Πως είναι δυνατόν στη περίπτωση του πρώτου πυλώνα να γίνεται λόγος για τομείς προτεραιοτήτων όταν αυτοί καταλαμβάνουν περίπου το μισό της έκτασης του υπό διαβούλευση κειμένου. Η κοινωνική έρευνα αναφέρεται στο 4.4.1 μαζί με την ανθρωπιστική και αφιερώνονται σε αυτές πέντε γραμμές. Με τον τρόπο που εμφανίζεται στο υπο διαβούλευση κείμενο, ως υποδιαίρεση του πυλώνα 3: «Κοινωνικές προκλήσεις», δημιουργείται η εντύπωση ότι η κοινωνική έρευνα δεν τέμνει οριζόντια τις κοινωνικές προκλήσεις, ούτε και τους τομείς προτεραιότητας του πυλώνα 1. Εμφανίζεται να είναι κάτι διακριτό τη στιγμή κατά την οποία θα έπρεπε να συνοδεύει όλα τα ζητήματα που υποδεικνύονται ως τομείς ερευνητικής προτεραιότητας. Είναι φανερό ότι χρειάζονται επαναδιατύπωση οι πυλώνες έτσι ώστε να προκύπτουν με σαφήνεια και να τεκμηριώνονται οι ερευνητικές προτεραιότητες οι οποίες πρέπει να είναι πιο περιορισμένες και λιγότερο αναλυτικές. Είναι αναγκαίο σε κάθε πυλώνα η κοινωνική έρευνα (ως βασική καταρχήν και εφαρμοσμένη στη συνέχεια) να διαπερνά όλες τις δρομολογούμενες προτεραιότητες της ερευνητικής πολιτικής έτσι ώστε να καταγράφει τις ανάγκες της κοινωνίας και να συμβάλλει σε μια ανάπτυξη που θα αφομοιώνει έγκαιρα τους κοινωνικούς κραδασμούς. Εν τέλει στα δύο τρίγωνα, το Τρίγωνο της Κρίσης και το Τρίγωνο της Γνώσης, πρέπει να προστεθεί ένα τρίτο, το Τριγώνου της Ανάπτυξης (κοινωνική συνοχή, κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνική ευημερία). Χωρίς τη γνώση για την Κοινωνία και χωρίς τη συμμετοχή της Κοινωνίας οποιοσδήποτε στόχος ανάκαμψης και ανάπτυξης είναι ανέφικτος. Μαρία Θανοπούλου Διευθύντρια Ερευνών ΕΚΚΕ Ελισσάβετ Αλλισον αφυπηρετήσσα ΙΑΑΚ/ΕΚΚΕ