Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Μαρολαχάκης Μάριος' | 4 Δεκεμβρίου 2009, 13:10

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Από πού να αρχίσουμε; Αυτές τις μέρες διεξάγεται η δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις τρεις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπ. Παιδείας. Ήδη τα σχόλια πλησιάζουν τις 2000 χιλιάδες και δείχνουν την δύναμη της νέας τεχνολογίας που εισβάλλει πλέον μαζικά στον χώρο της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της λήψης αποφάσεων. Δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να αγνοήσουμε και τον παλαιό τρόπο διαβούλευσης, τα μέσα ενημέρωσης, που ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας ακόμα χρησιμοποιεί. Ειδικά εμείς που είμαστε από τους πρώτους συστηματικούς χρήστες του. Ελπίζω αυτό το άρθρο να βοηθήσει στην έναρξη μιας συζήτησης στα τοπικά μέσα για τα μεγάλα προβλήματα της παιδείας που πρέπει να λυθούν άμεσα. Όποια πτυχή του προβλήματος εκπαίδευσης και να ακουμπήσεις το συμπέρασμα είναι αλλαγή γρήγορα, δεν πάει άλλο πια, κάτι πρέπει να γίνει τώρα. Από πού να ξεκινήσει κανείς; Χρηματοδότηση, προσλήψεις, αποσπάσεις, αξιολόγηση, εξεταστικό, αναλυτικά προγράμματα, επιλογή στελεχών, ολοήμερο, μονοθέσια δημοτικά, μέθοδοι διδασκαλίας κτλ. Χάος, μπάχαλο, πρώτοι σε αναλογία εκπαιδευτικών – μαθητών παγκοσμίως, τελευταίοι σε ποιότητα εκπαίδευσης στην Ε.Ε., πρώτοι σε ιδιωτικές δαπάνες (παραπαιδεία). Πλήρης σύγχυση. Η μυθική αντιμετώπιση κάθε νέας κυβέρνησης προσμένει απ΄ αυτή με το μαγικό ραβδί της να κάνει με μιας τον ελληνικό βάτραχο Φιλανδό πρίγκιπα. Αλλά η αμείλικτη πραγματικότητα ορίζει ότι στον διαθέσιμο πολιτικό χρόνο της δυο, τρεις το πολύ, αλλαγές μπορεί να κάνει. Τι να κάνουμε πρώτο λοιπόν; Ποιος είναι ο κρίκος της αλυσίδας που πρέπει να τραβήξουμε για να αρχίσει το κάρο να ξεκολλά από το τέλμα. Ας θυμηθούμε ότι η μεταρρύθμιση Αρσένη, που σήμερα πια δικαιώνεται ως ορθή προσπάθεια, απέτυχε γιατί τράβηξε τον λάθος κρίκο. Παρόλη την αποτυχία έκανε το αυτονόητο κάθε ηγεσίας έδρασε. Όχι σαν κάτι άλλους που για πέντε χρόνια το μόνο που έκαναν ήταν να καταναλώνουν τα λάφυρα του δημοσίου, συμπεριφερόμενοι ως κατακτητές. Η ανθρώπινη εργασία είναι πάντα η κινητήριος δύναμη κάθε παραγωγικής προσπάθειας. Έτσι και στην εκπαίδευση η συμβολή του εκπαιδευτικού είναι ο παράγοντας αυτός που μεταμορφώνει τους τέσσερεις τοίχους μιας αίθουσας σε παράθυρο στον κόσμο της γνώσης ή το καλύτερο εργαστήριο πολυμέσων σε αραχνιασμένο εξοπλισμό. Ας ανακαλύψουμε το καλύτερο πλαίσιο που μαγεύει την ψυχή μας, απελευθερώνει την πρωτοβουλία μας, κινητοποιεί τις ικανότητές μας, γεμίζει την καρδιά μας με την χαρά της γνώσης που λάμπει στα μάτια των μαθητών μας. Προφανώς μιλάω για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αλλά με την έννοια της επιλογής των άξιων για τις θέσεις ευθύνης και της αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου και μέσω αυτού και του ίδιου του εκπαιδευτικού, την παροχή των μέσων για την βελτίωσή του και την ηθική αμοιβή της προσπάθειάς του. Το βασικό πρόβλημα της αξιολόγησης δεν είναι ποιοι θα την κάνουν, εδώ λίγο πολύ όλοι συμφωνούν ότι θα είναι ο διευθυντής και ο σχολικός σύμβουλος, αλλά αυτοί που την κάνουν να λειτουργούν αντικειμενικά και ανεπηρέαστα. Το κρίσιμο πρόβλημα είναι η επιλογή των αξιολογητών και η υλοποίηση της αξιολόγησης με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια χωρίς κομματική, φιλική η συγγενική επιρροή. Αυτή είναι άλλωστε η βασική «αντίρρηση» των εκπαιδευτικών. Είναι βάσιμος ο φόβος γιατί η εμπειρία τους μέχρι τώρα τους διδάσκει ότι τις περισσότερες φορές δεν επιλέγονται οι άριστοι για διευθυντές και προϊστάμενοι αλλά οι αρεστοί. Ο αρεστός ούτε το κύρος έχει για να κρίνει αξιότερους του ούτε την καλή μαρτυρία ότι δεν θα επιλέξει με την σειρά του αρεστούς. Το ναι στην αξιολόγηση είναι πρόβλημα πρωτίστως επιλογής αξιολογητών, με άλλα λόγια το πρόβλημα επιλογής στελεχών εκπαίδευσης, αξιολόγηση πρώτα των πάνω, πρώτα επιλογή επαρκών και ικανών στελεχών. Τα ικανά στελέχη δεν τα επιλέγουμε μόνο για να αξιολογήσουν το προσωπικό τους αλλά και να διοικήσουν τα σχολεία. Ο ρόλος του Διευθυντή είναι καθοριστικός για το εκπαιδευτικό κλίμα που υπάρχει σε κάθε σχολείο, είναι το άλφα και το ωμέγα της λειτουργίας της σχολικής μονάδας και υπάρχουν άφθονα παραδείγματα σχολείων που αναγεννιούνται ή μαραζώνουν μόνο με την αλλαγή του διευθυντή τους. Το πρόβλημα της επιλογής στελεχών είναι το ακρογωνιαίο για το εκπαιδευτικό σύστημα. Πως λοιπόν θα γίνει. Πολλοί αλλά και το Υπουργείο προτείνουν σχολή Διευθυντών πρώτα, κατόπιν οι απόφοιτοι θα επιλεγούν για την διοίκηση σχολείων. Οι «μαθητές» θα προκρίνονται με μετρήσιμα κριτήρια και αφού θα εκπαιδευθούν θα μπορούν να αναλάβουν σχολεία με εκτίμηση ακόμα και του βαθμού που θα αποκτήσουν στην σχολή. Αναμφίβολα οι διευθυντές και οι προϊστάμενοι πρέπει να πάψουν να είναι αυτοδίδακτοι, πρέπει να εκπαιδευθούν συστηματικά για το πολύπλοκο και περίπλοκο έργο που καλούνται να πραγματοποιήσουν. Η εκπαίδευση στην δημόσια διοίκηση είναι απαραίτητη και έχει αργήσει απελπιστικά. Δεν είναι όμως η λύση αλλά μετάθεση ευθύνης. Όλοι οι φιλόλογοι, π.χ., έχουν τελειώσει την σχετική σχολή και έχουν τα κατάλληλα εφόδια να κάνουν την δουλειά τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι κάνουν για καθηγητές φιλόλογοι, όλοι έχουν το ίδιο εκπαιδευτικό κύρος, όλοι πραγματοποιούν το έργο τους με τον ίδιο τρόπο. Τότε προς τι η αξιολόγηση του φιλολόγου, του μαθηματικού κτλ. Δεν έχει πτυχίο, ας τον αξιολογήσουμε αντικειμενικά με τον βαθμό του πτυχίου τότε και δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Δυστυχώς δεν γλιτώνουμε από την αξιολόγηση ανθρώπων προσθέτοντας, σωστά, ένα τυπικό προσόν ακόμα. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε κάτι καινούργιο. Πρέπει να εκτιμηθεί η προσωπικότητα, η ικανότητα του ηγείσθε και το εκπαιδευτικό κύρος. Με ποιο τρόπο λοιπόν; Μα ας κοιτάξουμε πως επιλέγει και αξιολογεί τα στελέχη του ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας. Το ότι το κάνει με αρκετή επιτυχία γιατί διαλέγει ο κάθε κάτοχος κεφαλαίου ως διαχειριστή αυτόν που θεωρεί ότι θα κάνει με τον καλύτερο τρόπο την δουλειά και το αποτέλεσμα της επιλογής θα έχει άμεση επίπτωση στο κεφάλαιο. Σε αυτά τα ζητήματα δεν χωρούν φίλοι και συγγενείς αλλά ικανοί και αποτελεσματικοί. Πρέπει λοιπόν να συνδέσουμε τα στελέχη που καταλαμβάνουν τις θέσεις ευθύνης με τα αποτελέσματα των οργανισμών που διοικούν. Επιτυγχάνεις τους στόχους διατηρείς την θέση σου, ανέρχεσαι στην ιεραρχία. Διαφορετικά αξιολογείσαι αρνητικά. Η επιλογή στελεχών απαιτεί διαδικασία θέσης στόχων και μέτρησης αποτελεσμάτων. Η θέση μετρήσιμων στόχων και η εκτίμηση του αποτελέσματος είναι κάτι που απουσιάζει εντελώς από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Τόσες και τόσες εκπαιδευτικές πολιτικές έχουν εφαρμοσθεί και κανείς ποτέ δεν μέτρησε την αποτελεσματικότητά τους. Η πιο πρόσφατη η βάση του 10. Ένα απλοϊκό μέτρο, με στόχο την επικοινωνία, δεν είχε ποτέ κάποιο μετρήσιμο στόχο. Ας πούμε να αυξηθούν κατά ένα ποσοστό οι μαθητές που γράφουν πάνω από την βάση του 10 σε διάστημα 5 ετών. Επιτέλους να μάθουμε να σχεδιάζουμε με στόχους και αποτελέσματα για να μπορεί κανείς να εκτιμήσει την αποτελεσματικότητα κάθε πολιτικής. Το πώς μετράμε την ποιότητα του παρεχόμενου έργου του εκπαιδευτικού συστήματος ξεφεύγει από τα όρια του άρθρου αυτού αλλά είναι κάτι που γίνεται σε πολλές πολιτισμένες χώρες και η επιστήμη της παιδαγωγικής διαθέτει πολλά και διαφορετικά εργαλεία. Ένα παράδειγμα είναι το πρόγραμμα PISA που μετράει το τι μαθαίνουν οι μαθητές μας και δυστυχώς μας κατατάσσει στους τελευταίους. Άρα σύνδεση της δουλειάς των στελεχών με τα αποτελέσματα των σχολείων και καθιέρωση διαδικασιών που εκτιμούν το τελικό αποτέλεσμα της μαθησιακής διαδικασίας. Εδώ πάλι η υπάρχουσα διαδικασία επιλογής από ένα πενταμελές η εξαμελές συμβούλιο δεν συνδέει την ευθύνη της επιλογής με ένα πρόσωπο αλλά εξαφανίζει την ατομική ευθύνη μέσα στην συλλογικότητα του οργάνου. Ο καθένας μπορεί να βαθμολογήσει κατά το δοκούν και κανένας δεν θα μάθει επίσημα την επιλογή του για να την κρίνει, έστω σε ηθικό επίπεδο. Μια λύση θα μπορούσε να ήταν η συγκρότηση πίνακα με μετρήσιμα κριτήρια με αριθμό υποψηφίων μεγαλύτερο (π.χ. διπλάσιο) του αριθμού των προς πλήρωση θέσεων και μετά από διαδικασία συνέντευξης και γνωμοδότησης του υπηρεσιακού συμβουλίου επιλογή των διευθυντών σχολείων από τον διευθυντή νομού ή των προϊσταμένων και διευθυντών νομών από τον περιφερειακό διευθυντή. Με αυτόν τον τρόπο συνδέεται η τελική επιλογή με το πρόσωπο που την κάνει και το καθιστά υπεύθυνο για το αποτέλεσμα της επιλογής του και την επίπτωσή της στην βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Τα άλλα θέματα όπως η πρόσληψη των εκπαιδευτικών μέσω εξετάσεων του ΑΣΕΠ και μετά διετή δοκιμή στην αίθουσα με παράλληλη επιμόρφωση είναι απαραίτητη γιατί έτσι αποκλείονται από την εκπαίδευση όσοι δεν έχουν την ικανότητα να γίνουν καλοί εκπαιδευτικοί . Αλλά η διαδικασία της διετούς δοκιμασίας ίσχυε πάντοτε και πάντοτε κρίνονταν όλοι ικανοί. Δεν αρκεί λοιπόν να διακηρύξουμε τις άριστες προθέσεις μας αλλά να βρούμε μέθοδο να τις κάνουμε πράξη. Πρέπει να έχουμε απάντηση στο ερώτημα: Τι έφταιξε μέχρι τώρα και όλοι κρίνονται ικανοί και τι πρέπει να αλλάξουμε για να σταματήσει; Πόσες και πόσες μεταρρυθμίσεις δεν αποδείχθηκαν βότσαλα που πέφτουν στην λίμνη. Μια ανατάραξη στην αρχή και μετά επανέρχεται η πλήρης ηρεμία. Οι καλές προθέσεις και οι ευχές ανήκουν στην επικράτεια της εκκλησίας. Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Η τέχνη που αλλάζει τις σχέσεις των ανθρώπων. Η αλλαγή γίνεται σε πεπερασμένο χρόνο και έχει πεπερασμένη έκταση. Λάθος στην εκτίμηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας μπορεί να γίνει, λάθος στην ποιότητα των αλλαγών μπορεί να γίνει, το λάθος της απραξίας δεν επιτρέπεται να γίνει. Μαρολαχάκης Μάριος Αν. Προϊστάμενος Επαγγ. Εκπ. Τρικάλων