Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ' | 4 Δεκεμβρίου 2009, 23:38

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Μερικές απόψεις σχετικά με την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης Κ. Αποστολόπουλος Καθηγητής Γενικού Πειραματικού Λυκείου Βαρβακείου Σχολής Αθήνα, 4-12-2009 1. Εισαγωγή Αν κανείς προσπαθήσει να συσχετίσει το προφίλ των στελεχών της ελληνικής εκπαίδευσης όπως απορρέει από τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες που τους ανατίθενται από τη σχετική νομοθεσία (Υ.Α. Δ1/105657/8-10-2002, ΦΕΚ 1340 τ. Β / 16-10-2002), με το προφίλ που προσδιορίζει ο εν ισχύ νόμος επιλογής στελεχών της εκπαίδευσης (Ν.3467/2006) θα διαπιστώσει σοβαρότατες ασυμφωνίες. Οι ασυμφωνίες αυτές θα επισημανθούν στην ανάλυση που ακολουθεί, ώστε να διαφανούν οι κατευθύνσεις πάνω στις οποίες πρέπει να κινηθεί το νέο, σύγχρονο και αποτελεσματικό νομοθετικό πλαίσιο για την επιλογή στελεχών της ελληνικής εκπαίδευσης. 2. Καθήκοντα και κριτήρια επιλογής σχολικών συμβούλων Με βάση τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες που έχει ο σχολικός σύμβουλος πρέπει να διαθέτει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: ▪ Υψηλή επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση ▪ Συμβουλευτική επάρκεια και ετοιμότητα ▪ Ικανότητες στην εκπαίδευση / επιμόρφωση ενηλίκων ▪ Ικανότητες αξιολόγησης ▪ Ικανότητα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού ▪ Διοικητικές ικανότητες (προγραμματισμού και διαχείρισης προγραμμάτων). ▪ Γνώσεις και δεξιότητες στις νέες τεχνολογίες. Από την άλλη μεριά, με βάση τα κριτήρια επιλογής των σχολικών συμβούλων επιζητούνται τα εξής χαρακτηριστικά (Ν.3467/2006) : ▪ Ισχυρή προσωπικότητα και γενική συγκρότηση, η οποία όμως αξιολογείται με αδιαφανή 20λεπτη(;) συνέντευξη (μέχρι 20 μόρια). ▪ Αρχαιότητα, δηλαδή πολλά χρόνια εκπαιδευτικής υπηρεσίας και ειδικότερα διδακτικής εμπειρίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (μέχρι 8 μόρια). ▪ Επιστημονική και παιδαγωγική συγκρότηση, η οποία αποδεικνύεται από τα ακαδημαϊκά προσόντα του υποψηφίου (συνήθως μέχρι 10 μόρια [διδακτορικό + μεταπτυχιακός τίτλος + 2ο πτυχίο]). Σημειώνεται ότι στο Ν.3467/2006 υπάρχει σαφής πρόθεση μείωσης της σημασίας του κριτηρίου αυτού αφού, για παράδειγμα, - το διδακτορικό δίνει 6 μονάδες έναντι 8 που έδινε το Π.Δ. 25/2002. - ο μεταπτυχιακός τίτλος δίνει 3 μονάδες έναντι 4 που έδινε το Π.Δ. 25/02. - και τα δύο μαζί δίνουν 7 μονάδες και όχι 9!, αντί για 12 που έδινε το Π.Δ. 25/2002. Πέραν των προηγουμένων οι σχολικοί σύμβουλοι: α) δεν αξιολογούνται για την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Καλοί, κακοί, άριστοι, αδιάφοροι κ.λπ. θεωρούνται ισοδύναμοι. β) είναι απελπιστικά λίγοι για να φέρουν σε πέρας το σύνολο των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων που τους ανατίθενται, για παράδειγμα ένα σχολικός σύμβουλος μεταξύ άλλων οφείλει και να παρακολουθεί, συμβουλεύει, παρακινεί, επιμορφώνει, συμβάλει στην προσωπική επαγγελματική ανάπτυξη 100 – 300 εκπαιδευτικών! 3. Καθήκοντα και κριτήρια επιλογής διευθυντών εκπαίδευσης Οι Διευθυντές Εκπαίδευσης είναι κατά κύριο λόγο διοικητικά στελέχη, αφού πρέπει να διαθέτουν: ● γνώσεις και δεξιότητες στη διοίκηση της εκπαίδευσης (προγραμματισμός, οργάνωση, διεύθυνση, έλεγχος και αξιολόγηση) ● διοικητική ετοιμότητα ● ικανότητες συνεργασίας και σε μικρότερο βαθμό: ● παιδαγωγική και επιστημονική και συγκρότηση ● ικανότητες στις νέες τεχνολογίες Από την άλλη μεριά, με βάση τα κριτήρια επιλογής διευθυντών εκπαίδευσης επιζητούνται τα εξής χαρακτηριστικά : ▪ Πολλά χρόνια εκπαιδευτικής και διδακτικής υπηρεσίας (μέχρι 20 μονάδες). ▪ Ισχυρή προσωπικότητα και γενική συγκρότηση, η οποία όμως αξιολογείται με συνέντευξη (μέχρι 20 μόρια). ▪ Επιστημονική και παιδαγωγική συγκρότηση, η οποία αποδεικνύεται από τα ακαδημαϊκά προσόντα του υποψηφίου (συνήθως μέχρι 7,5 μόρια [διδακτορικό + μεταπτυχιακός τίτλος + 2ο πτυχίο]). Σημειώνεται ότι στο Ν.3467/2006 υπάρχει σαφής πρόθεση μείωσης της σημασίας του κριτηρίου αυτού αφού, για παράδειγμα, - το διδακτορικό δίνει 4,5 μονάδες έναντι 8 που έδινε το Π.Δ. 25/2002. - ο μεταπτυχιακός τίτλος δίνει 2,5 μονάδες έναντι 4 που έδινε το Π.Δ. 25/02. - και τα δύο μαζί δίνουν 5,5 μονάδες και όχι 7!, αντί για 12 που έδινε το Π.Δ. 25/2002. - το πτυχίο σχολής δημόσιας διοίκησης δεν μοριοδοτείται! Από τα προαναφερθέντα αναδεικνύεται ως κυριότερο πρόβλημα η μη μοριοδότηση της βασικής κατάρτισης στον ειδικό χώρο της διοίκησης της εκπαίδευσης παρά το γεγονός ότι το έργο τους είναι κατά βάση διοικητικό. Επίσης, προβληματίζει και τεράστια ενίσχυση της αρχαιότητας, λες και αν διδάσκει κανείς για πολλά χρόνια αρχαία, ή γυμναστική, ή θρησκευτικά, ή φυσική, ή γαλλικά γίνεται ικανότερος στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού. Τέλος, επισημαίνονται η σημασία της συνέντευξης και το γεγονός ότι οι διευθυντές εκπαίδευσης δεν αξιολογούνται για την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. 4. Καθήκοντα και κριτήρια επιλογής διευθυντών σχολικών μονάδων Σε γενικές γραμμές ο διευθυντής της σχολικής μονάδας βρίσκεται στην κορυφή της σχολικής κοινότητας και είναι διοικητικός αλλά και επιστημονικός - παιδαγωγικός υπεύθυνος στο χώρο αυτό και πρέπει να είναι ικανός να: ▪ Προγραμματίζει, δηλαδή να καθορίζει τους στόχους της σχολικής μονάδας. ▪ Οργανώνει, δηλαδή καθορίζει τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών, των διαφόρων πόρων και της υλικοτεχνικής υποδομής που έχει στη διάθεση της η σχολική μονάδα. ▪ Διευθύνει, δηλαδή καθοδηγεί τους εκπαιδευτικούς προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί. ▪ Ελέγχει και αξιολογεί, δηλαδή πιστοποιεί αν οι ενέργειες που έχουν γίνει ή γίνονται, έχουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα πρέπει να: ▪ Είναι ηγέτης (παρακινεί, εμψυχώνει, εμπνέει κλπ) ▪ Συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας σχολικής κουλτούρας που θα διαπνέεται από δημοκρατία, συνεργασία, παιδαγωγικό κλίμα, αλληλουποστήριξη και υψηλούς στόχους όσον αφορά στη μάθηση. ▪ Μπορεί να επιλύει προβλήματα διοικητικά, διδακτικά, οργανωτικά, λειτουργικά, ψυχολογικά, οικονομικά, εκπαιδευτικά. ▪ Έχει υψηλά παιδαγωγικά και επιστημονικά προσόντα. ▪ Γνωρίζει τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών. Μολαταύτα, τα κριτήρια επιλογής των διευθυντών σχολικών μονάδων ταυτίζονται, σχεδόν, με αυτά της επιλογής διευθυντών εκπαίδευσης. Επιπρόσθετα, α) Τα παραπάνω καθήκοντα είναι τόσα πολλά και τόσο πολυσχιδή ώστε να είναι αδύνατο να διεκπεραιωθούν, στο σύνολο τους, από ένα άτομο όσο ικανό να είναι αυτό. β) οι διευθυντές σχολικών μονάδων δεν αξιολογούνται για την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. 5. Συμπεράσματα Η αρχαιότητα, και η μη αξιόπιστη συνέντευξη, αποτελούν τα κύρια κριτήρια επιλογής στελεχών της ελληνικής εκπαίδευσης. Έτσι, υποβαθμίζεται στην πράξη η σημασία τους, οι επιλεγόμενοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε ρόλους υψηλών απαιτήσεων και η ελληνική εκπαίδευση παραμένει υποβαθμισμένη και με χαμηλή αποτελεσματικότητα. Αντίθετα, προσόντα όπως: οι διοικητικές γνώσεις και η διοικητική ετοιμότητα, η ηγετική ικανότητα, η επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση (διδακτορικό, μεταπτυχιακοί τίτλοι) και η επιτυχής άσκηση καθοδηγητικού έργου και διοίκησης δεν αποτιμώνται, με συνέπεια να μη βοηθούν στην επιλογή των ικανοτέρων υποψηφίων. Ορισμένα στελέχη εκπαίδευσης όπως οι σχολικοί σύμβουλοι (ασαφή καθήκοντα, πολύ μικρός αριθμός) και οι διευθυντές σχολικών μονάδων (πάρα πολλά και πολυσχιδή καθήκοντα) δεν μπορούν να προσφέρουν έργο υψηλού επιπέδου για αντικειμενικούς λόγους. Τέλος, η συνέντευξη ένα πολύ σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο σχετικά με τις ικανότητες ενός υποψηφίου, δυστυχώς, χρησιμοποιείται ως εργαλείο πολιτικών επιλογών. Πρέπει άμεσα να εξορθολογιστεί και αποκτήσει αντικειμενικότητα, συγκρισιμότητα, διαφάνεια και αδιαβλητότητα. Είναι συνεπώς επιτακτική η εισαγωγή ενός νομοθετικού πλαισίου που θα εστιάζει στις παρακάτω κατευθύνσεις: 1) Εναρμόνιση των κριτηρίων επιλογής με τις απαιτήσεις των καθηκόντων που ανατίθενται και των αρμοδιοτήτων που αναλαμβάνονται. 2) Αξιολόγηση τους κατά τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων 3) Διατήρηση της συνέντευξης ως κριτηρίου επιλογής με τις εξής προδιαγραφές: - Η επιτροπή θα πρέπει να έχει σαφώς υψηλότερα προσόντα από τους υποψηφίους. - Θα πρέπει να υπάρχει μια δεξαμενή ερωτήσεων, γνωστή στους υποψηφίους, από τις οποίες θα ερωτώνται. - Τα μέλη της επιτροπής θα πρέπει να αιτιολογούν την τελική αξιολόγηση / βαθμολόγηση που δίνουν σε κάθε υποψήφιο. - Θα πρέπει να τηρούνται πρακτικά και να καταγράφονται οι ερωτήσεις των μελών της επιτροπής και οι απαντήσεις του κάθε υποψηφίου. Τα πρακτικά αυτά θα πρέπει να είναι στη διάθεση των υποψηφίων εφόσον ζητηθούν. Ειδικότερα για τους σχολικούς συμβούλους απαιτείται: 4) Γενναία αύξηση του αριθμού τους με ταυτόχρονη συγκεκριμενοποίηση των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων τους. Και για τους διευθυντές σχολικών μονάδων: 5) Ενίσχυση της διοίκησης σχολικών μονάδων με περισσότερους υποδιευθυντές ανά σχολική μονάδα, και στελέχωση της μονάδας με κατάλληλο βοηθητικό προσωπικό (γραμματέας, επιστάτης και φύλακας).