Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Δημήτριος Ε.' | 15 Οκτωβρίου 2016, 11:31

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Το υπό διαβούλευση Νομοσχέδιο, αντιμετωπίζει κάθε ΠΜΣ σαν ένα τυποποιημένο προϊόν, με το ίδιο περιεχόμενο, χαρακτηριστικά και απαιτήσεις, και υπ’ αυτή την έννοια προσεγγίζεται το θέμα της αναγκαιότητας των διδάκτρων, για τα οποία ουσιαστικά συζητείται η επιβολή «διατίμησης». Είναι όμως σαφές, και έχει ήδη καταγραφεί, ότι κάθε ΠΜΣ διαφέρει από το άλλο σε πολλές πτυχές. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να προηγηθεί μία ενδελεχής μελέτη ώστε να καταγραφούν για κάθε ΠΜΣ στοιχεία σχετικά με το περιεχόμενο και τη δομή του προγράμματος σπουδών. Για παράδειγμα, πόσος είναι ο χρόνος κτήσης τίτλου, πόσα ECTS απαιτούνται, πόσα μαθήματα απαιτούνται, αν απαιτείται διπλωματική εργασία ή όχι, πόσα μαθήματα συνολικά προσφέρονται στο πρόγραμμα σπουδών, πόσες ώρες είναι η διδασκαλία κάθε μαθήματος, κλπ. Αυτό θα έπρεπε να γίνει για κάθε ΠΜΣ, ανεξαρτήτως αν έχει δίδακτρα ή όχι. Επίσης, μία τέτοια μελέτη θα έπρεπε να καταγράψει τις ανάγκες κάθε ΠΜΣ, όπως εργαστήρια, λογισμικό, βάσεις δεδομένων, εξοπλισμούς, κλπ., αλλά και το πλήθος και επιστημονικό/ μορφωτικό επίπεδο των εξωτερικών συνεργατών, τις ώρες ενασχόλησής τους, κλπ. Αυτό είναι αναγκαίο, καθώς στα διάφορα προσφερόμενα ΠΜΣ μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι υπάρχουν ΠΜΣ με 4-6 μαθήματα για πτυχίο και ΠΜΣ με 10 15. Υπάρχουν ΠΜΣ με 18-24 ώρες ανά μάθημα και άλλα με 30-36 ώρες ανά μάθημα. Υπάρχουν ΠΜΣ με 30 ώρες ανά μάθημα αλλά 15 ECTS και άλλα με 30 επίσης ώρες ανά μάθημα αλλά 5 ή 6 ECTS. Υπάρχουν ΠΜΣ με συνολικά 10 προσφερόμενα μαθήματα (6 υποχρεωτικά και 2/4 επιλογής) και άλλα ΠΜΣ με 20 έως 30 προσφερόμενα μαθήματα (8 υποχρεωτικά και 6/18 επιλογής). Υπάρχουν ΠΜΣ με διδακτικές ώρες έως τις 21:00 και άλλα με διδασκαλία ακόμη και μέχρι τις 23:00 (και μάλιστα δωρεάν). Υπάρχουν ΠΜΣ με 25% εξωτερικούς συνεργάτες με διδακτορικό (μη μέλη ΔΕΠ) και άλλα με 0% εξωτερικούς συνεργάτες. Όλα αυτά, η μελέτη που προηγήθηκε τα αγνοεί, ενώ το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προτείνει ένα πλαφόν εξισώνοντας το ΠΜΣ των 6 μαθημάτων για πτυχίο, των 10 συνολικά προσφερόμενων, χωρίς εξωτερικούς συνεργάτες και πλήρως θεωρητικό με ένα ΠΜΣ με 12 μαθήματα για πτυχίο, 20 συνολικά προσφερόμενα μαθήματα, 25% εξωτερικούς συνεργάτες και με εργαστήρια, εξοπλισμούς, βάσεις δεδομένων, κλπ. Αυτό είναι και στη λογική και στη μεθοδολογία και στην εφαρμογή ελλιπές. Θα πρότεινα να αναπτύξει το Υπουργείο ένα πρότυπο έντυπο καταγραφής ανά ΠΜΣ που να περιλαμβάνει αυτά τα στοιχεία, να το αποστείλει σε κάθε ΠΜΣ και κατόπιν να εξάγει τα όποια συμπεράσματα. Επιπλέον, αναφορικά με το ύψος των διδάκτρων, το Υπουργείο θα μπορούσε να προτείνει ή να υποδείξει έναν τύπο προσδιορισμού τους, χρησιμοποιώντας απλές αναλογίες, όπως, π.χ., 10€-12€/προσφερόμενη διδακτική ώρα, ή να αναπτύξει ένα πολυκριτήριο σύστημα, που να λαμβάνει υπόψη του και άλλα χαρακτηριστικά, όπως υποδομές, βιβλιοθήκες, το χαρακτήρα του προγράμματος (π.χ., executive), κλπ. Έτσι, στην απλή μεθοδολογία, ένα ΜΠΣ με 20 προσφερόμενα μαθήματα και περίπου 600 προσφερόμενες διδακτικές ώρες, θα μπορούσε να έχει δίδακτρα στην περιοχή των 6.000€. Σημειωτέον, ότι στα 10€/ώρα περιλαμβάνονται όλες οι δαπάνες, καθώς και οι δαπάνες υποστήριξης του φοιτητή για την εκπόνηση της διατριβής του. Έτσι, ΠΜΣ με 10 προσφερόμενα μαθήματα των 24 ωρών έκαστο, δεν θα μπορούσαν να έχουν δίδακτρα πάνω από 2.400€. Επιπλέον, για να αποφευχθούν τα ΠΜΣ με πολύ μικρό διδακτικό περιεχόμενο, θα μπορούσε το Υπουργείο να υποδείξει ότι κάθε ECTS αντιστοιχεί σε 4-5 διδακτικές ώρες (δηλαδή 6-7,5 ECTS ανά 30ωρο μάθημα), και ότι η διατριβή δεν μπορεί να ξεπερνάει τα 30 ECTS, έτσι ώστε να μην νοείται ΠΜΣ με λιγότερα από 8 διδασκόμενα μαθήματα (8x7,5 ECTS μαθημάτων + 30 ECTS διατριβής = 90 ECTS). Τέλος, θα έπρεπε να προσέξει «εργαστηριακά» μαθήματα (π.χ., εργαστήριο ερευνητικής μεθοδολογίας) με απλή ανάθεση εργασιών και 15-30 ECTS στο πρόγραμμα σπουδών τα οποία προφανώς λειτουργούν ως «γεμίσματα». Σε σχέση με την ωφελιμότητα των ΠΜΣ από πλευράς εσόδων για το κράτος και τα Ιδρύματα, αξίζει κανείς να παρατηρήσει τα στοιχεία του Πίνακα 5β της μελέτης που κοινοποίησε το Υπουργείο (και επί της οποίας βασίστηκε το υπό διαβούλευση Νομοσχέδιο). Διαπιστώνεται ότι τα πραγματικά ετήσια έσοδα το 2015 ήταν περίπου 32-40 εκατομμύρια ευρώ (αν θεωρήσουμε ότι υπάρχουν και 50 ΜΠΣ των οποίων δεν εισήχθησαν τα οικονομικά στοιχεία) από τα οποία οι ΕΛΚΕ και τα Ιδρύματα κράτησαν από 12 έως 15 εκατομμύρια ευρώ, ενώ παράλληλα δημιούργησαν ή διατήρησαν περισσότερες από 2.000 θέσεις εργασίας πέραν των μελών ΔΕΠ, θεωρώντας ότι σε κάθε ΠΜΣ κατ’ ελάχιστον απασχολούνται 4 άτομα με πλήρη απασχόληση, και ο αριθμός αυτός είναι μάλλον ταπεινός. Επιπλέον, με τα έσοδα αυτά, τα Ιδρύματα διατηρήθηκαν εν ζωή. Αν δηλαδή κανείς προσέξει τα στοιχεία του Πίνακα 5β, από τα 32 εκατομμύρια ευρώ εσόδων, οι αμοιβές μελών ΔΕΠ ήταν 7 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 25 εκατομμύρια ευρώ διοχετεύθηκαν σε παραγωγικές αμοιβές, εξοπλισμό, υποστήριξη έρευνας, υποδομές, κλπ. Άραγε, έχει το κράτος τη δυνατότητα σήμερα, σε ετήσιε βάση, να διοχετεύσει τέτοιο ποσό στα Ιδρύματα; Δηλαδή, όλο το ποσό που εισπράττει από τις τηλεοπτικές άδειες; Ή έχει η επιστημονική κοινότητα και το Κράτος να περικόψει/ μειώσει/ εξαφανίσει σχεδόν 2.000 θέσεις εργασίας και να αποκόψει επιστημονικό δυναμικό από τον ομφάλιο λώρο της εκπαίδευσης; Θεωρώ ότι αυτό δεν είναι σωστό. Επιπλέον, εξετάζοντας την κατανομή των διδάκτρων (όπως αυτά αποτυπώνονται στους δικτυακούς τόπους με την επιφύλαξη μείωσης λόγω κρίσης), διαπιστώνει κανείς ότι αυτά τα περιβόητα ΠΜΣ των 10.000€ είναι μόλις 5 στα 524 με δίδακτρα, δηλαδή λιγότερο από 1%, ενώ το 95% των προσφερόμενων ΠΜΣ έχουν δίδακτρα λιγότερα των 6.000€ για 3 ή 4 εξάμηνα. Είναι λοιπόν αποπροσανατολιστικό να κοιτάμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Αν ορισμένα ΠΜΣ επιλέγουν να έχουν υψηλά δίδακτρα και να απευθύνονται σε μία ελίτ φοιτητών, ας το πράξουν και αν μπορούν να λειτουργήσουν, δικό τους θέμα. Όπως αναφέρεται και στη μελέτη, στα αντικείμενα των ακριβών ΠΜΣ, υπάρχουν και πολλά άλλα τα οποία είναι με πολύ χαμηλότερα δίδακτρα. Επειδή βεβαίως, γίνεται πολύς λόγος και για τα προσφερόμενα ΠΜΣ χωρίς δίδακτρα, θα άξιζε κανείς να διερευνήσει ποιος είναι ο πραγματικός φόρτος των μελών ΔΕΠ σε προπτυχιακό επίπεδο, δηλαδή αν τελικά τα δωρεάν ΠΜΣ γίνονται απλά και μόνο διότι αυτά τα μέλη ΔΕΠ δεν έχουν προπτυχιακά μαθήματα να διδάξουν. Με μία τέτοια σποραδική αναζήτηση διαπιστώνεται ότι υπάρχουν πολλά Τμήματα με σχέση προπτυχιακό μάθημα/μέλος ΔΕΠ πολύ κοντά στο 1, δηλαδή περίπου 4 ώρες ετησίως αντί των 12 προβλεπόμενων, κάτι που υποδεικνύει ότι τα δωρεάν ΠΜΣ εν μέρει προσφέρονται προκειμένου να καλυφθούν οι διδακτικές υποχρεώσεις των μελών ΔΕΠ (που διαφορετικά θα είχαν μείωση μισθού). Σε άλλες περιπτώσεις πάλι, εμφανίζονται δωρεάν ΠΜΣ είτε επειδή αυτά διοργανώνονται ως Διαπανεπιστημιακά (με άλλο επισπεύδον Ίδρυμα), είτε επειδή τα Ιδρύματα αυτά έχουν σημαντικότατα έσοδα από ερευνητικές δραστηριότητες που δεν είναι εφικτές σε όλα τα πεδία. Τέλος, σε σχέση με το πλαφόν στις αμοιβές των μελών ΔΕΠ, θεωρώ ότι εφόσον, τόσο το διδακτικό όσο και το ερευνητικό έργο αποτελούν συνιστώσες της ακαδημαϊκής δραστηριότητας, δεν θα έπρεπε να επιβάλλεται περιορισμός μόνο σε μία από αυτές ενώ στα έσοδα από ερευνητικά προγράμματα να μην υπάρχει. Αντ’ αυτού, θα πρότεινα, στον προϋπολογισμό κάθε ΠΜΣ να προβλέπεται ότι οι αμοιβές μελών ΔΕΠ δεν θα ξεπερνούν, για παράδειγμα το 30%-35%, των εσόδων. Επιπλέον, η προϋπόθεση διδασκαλίας σε ένα τουλάχιστον ΠΜΣ δωρεάν, θα οδηγήσει σε ένα απίστευτο μπέρδεμα και σε ευρηματικούς τρόπους κάλυψης της τυπικής προϋπόθεσης, που θα απαιτήσει δεκάδες τροποποιήσεις, ερμηνείες, ελέγχους, κλπ., με αποτέλεσμα τεράστια δαπάνη στην προσπάθεια εφαρμογής, παρά στην ίδια την εφαρμογή.