Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ)' | 20 Ιουνίου 2010, 19:29

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Πρόταση του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (Ι.Ο.Μ.) Tο σχολείο ως φορέας υπεύθυνος για τη δημιουργία δραστήριων και κοινωνικά ώριμων μελών της κοινωνίας, οφείλει να εναρμονίζεται, να παρακολουθεί και να ακολουθεί τις εξελίξεις στο χώρο της εκπαίδευσης υπό ένα σύγχρονο πρίσμα. Το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων, ο εθνικός φορέας εφαρμοσμένης έρευνας για την οπτικοακουστική επικοινωνία στην Ελλάδα, θεωρεί ότι η ένταξη της «Παιδείας στα ΜΜΕ» (media literacy) στο ελληνικό σχολείο είναι απολύτως αναγκαία αν θέλουμε να δημιουργήσουμε πολίτες ικανούς να «διαβάζουν», να κατανοούν, να κρίνουν το περιεχόμενο των ΜΜΕ και να είναι σε θέση να εκφραστούν στις γλώσσες κυρίως των οπτικοακουστικών Μέσων. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό ορισμό (Ανακοίνωση COM(2007), η Παιδεία στα Μέσα ορίζεται ως: - η ικανότητα πρόσβασης στα μέσα επικοινωνίας (τεχνικές δεξιότητες). - η ικανότητα κατανόησης και κριτικής αξιολόγησης των μηνυμάτων των μέσων και των περιεχομένων τους (γνωστικές δεξιότητες). - η δυνατότητα έκφρασης και δημιουργίας (επικοινωνίας, παραγωγής περιεχομένου) σε διαφορετικά περικείμενα, δηλ. επικοινωνιακές περιστάσεις (επικοινωνιακές, κοινωνικές δεξιότητες). Περιλαμβάνει όλες τις μορφές εκπαίδευσης στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας: τον Τύπο και τη φωτογραφία, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο (οπτικοακουστική παιδεία), τον κινηματογράφο (κινηματογραφική παιδεία), το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες (ψηφιακή αγωγή), τη διαφήμιση στα ΜΜΕ (εμπορική αγωγή) κ.ο.κ. Η εισαγωγή της παιδαγωγικής των ΜΜΕ οφείλει να αποτελεί προϊόν διαβουλεύσεων και ριζοσπαστικού πνεύματος προκειμένου τα ΜΜΕ να βγουν από το περιθώριο και να «νομιμοποιηθούν» στο σχολικό περιβάλλον. Το βασικά σημεία τα οποία χρήζουν διευθέτησης είναι τα εξής: ▶ αναζήτηση του διδακτικού μοντέλου και τρόπος ενσωμάτωσης στο σχολείο ▶ επιλογή ανάμεσα στην κατάλληλη βαθμίδα εκπαίδευσης (Προσχολική αγωγή, Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) ▶ ορισμός και κατάρτιση του εκπαιδευτικού, που θα είναι αρμόδιος για το πρόγραμμα (γνωστική κατεύθυνση) ▶ παραγωγή, διάθεση διδακτικού υλικού (εγχειρίδια, οδηγοί σπουδών, χρήση εποπτικών ο/α μέσων, εκπαιδευτική τηλεόραση) ▶ υλικοτεχνική υποδομή και υποστήριξη Κομβικό σημείο είναι ο τρόπος εφαρμογής και το διδακτικό μοντέλο: ένταξη ως αυτόνομη θεματική ενότητα, ως ένας ανεξάρτητος κύκλος μαθήματος «Αγωγής στα ΜΜΕ» μέσω μιας πολύ-επιστημονικής προσέγγισης ή διαθεματική ενσωμάτωση κατά μήκους του υπάρχοντος προγράμματος σπουδών; Το ερώτημα αυτό τέθηκε για πρώτη φορά δημόσια στο Διεθνές Συνέδριο του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων, «Το Αλφάβητο των Μέσων και η Διδασκαλία του» (Αθήνα, 24.10.2007) αποτυπώνοντας την επιτακτική ανάγκη συγκρότησης μιας ισχυρής οπτικοακουστικής συνείδησης και κριτικής αυτονομίας των ανηλίκων για τη διευρυμένη παρουσία και το ρόλο των ΜΜΕ στην κοινωνία. Το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων, κρίνει σκόπιμο να δώσει την οπτική και των δύο πλευρών, παραδίδοντας τη σκυτάλη στους αρμόδιους για την υλοποίηση σε πράξη. Α. Ένταξη ως αυτόνομη θεματική ενότητα «Αγωγή στα ΜΜΕ» Το αίτημα για τη διδασκαλία των ΜΜΕ στην εκπαίδευση δεν είναι νέο. Από τη δεκαετία του 1980 – σε κάποιες περιπτώσεις και νωρίτερα – αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης και προβληματισμού από πληθώρα εκπαιδευτικών και ερευνητών προκειμένου να βρεθεί η «χρυσή συνταγή» για μια αποτελεσματική μέθοδο διδασκαλίας, που θα συνδυάζει ισόρροπα τη θεωρία με την πράξη και παράλληλα θα λαμβάνει υπόψη τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και εμπειρίες κάθε χώρας, τη διαφορετική προσέγγιση σε θέματα αγωγής και εκπαίδευσης, την κουλτούρα των μέσων, τις τεχνικές δυνατότητες, και εν γένει την πολιτισμική ταυτότητα. Δομή & Περιεχόμενο Το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων προτείνει το μοντέλο της «σπειροειδούς διδασκαλίας» (spiral curriculum model) για την ένταξη ενός αυτόνομου κύκλου μαθημάτων «Αγωγής στα ΜΜΕ» στo Νέο Σχολείο. Στο μοντέλο αυτό, ο κεντρικός κορμός του αντικειμένου (τα ΜΜΕ), παραμένει ο ίδιος σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες αλλά με διαβαθμίσεις ως προς το γνωστικό επίπεδο: στα πρώτα στάδια (Πρωτοβάθμια εκπαίδευση) περιλαμβάνει ολιστική προσέγγιση και γνώση, και στα επόμενα στάδια (Δευτεροβάθμια εκπαίδευση) εμπλουτίζεται με νέες τεχνολογικές εξελίξεις ανά αύξουσα βαθμίδα, πάνω σε οικείες αναφορές. Η διδασκαλία περιστρέφεται πάντα γύρω από τον ίδιο πυρήνα, δηλ. τη φύση και το περιεχόμενο των μέσων (Bruner:1960). Ως προς το περιεχόμενο, οι προτεινόμενες μεθοδολογικές προσεγγίσεις και τα μοντέλα της παιδαγωγικής των ΜΜΕ στην πλειοψηφία τους, συγκλίνουν σε 3 δομικές θεματικές ενότητες (Meyrowitz,1998, Anderson & Ploghoft, 1993): A. ανάλυση του περιεχομένου (Media content) Β. ανάλυση του ίδιου του Μέσου (Medium content) Γ. παραγωγή και δημιουργία περιεχομένου, (Media production) Β. Ένταξη ως Διαθεματική ενότητα Λόγω του εννοιολογικού εύρους του όρου της επικοινωνίας, η εισαγωγή και εξοικείωση, η ερμηνεία και ανάλυση της φύσης και του ρόλου των ΜΜΕ στο πλαίσιο της διαθεματικής διδασκαλίας, δύνανται να λάβουν ποικίλες προεκτάσεις, όπως: • Ιστορική (ιστορική αναπαράσταση γεγονότων από τα ΜΜΕ) • Γλωσσολογική (κειμενική και σημειολογική ανάλυση των μηνυμάτων των ΜΜΕ) • Γεωγραφική (ήθη και έθιμα, τοπικότητα, παγκοσμιοποίηση, εθνικά χαρακτηριστικά, προβολή υποανάπτυκτων χωρών) • Φιλοσοφική (ανάλυση κλασικών ιδεωδών, αξιών και ηθικών διλλημάτων) • Ψυχο – κοινωνιολογική (παρατήρηση, συμπεριφορική ανάλυση ηγετικών προσωπικοτήτων, τηλεοπτικών προσώπων, στερεοτυπικών προσεγγίσεων) • Αισθητική (ανάλυση των αισθητικών ρευμάτων και τεχνικών αναπαράστασης, θεατρική αγωγή, κινηματογραφική αγωγή) • Οικονομική – Δημοσιονομική (μοντέλα ιδιοκτησίας, κανόνες της αγοράς, βασικός μέτοχος, παγκοσμιοποίηση.) • Πολιτική / Κοινωνιολογική (ΜΜΕ & δημοκρατία, ΜΜΕ & προπαγάνδα, μαζική vs υψηλή κουλτούρα, δημόσια και ιδιωτική σφαίρα κτλ). • Επιστημολογική (πρακτικές απεικόνισης και εφαρμογής ανακαλύψεων, εφευρέσεων από τα μέσα) • Τεχνολογική/ψηφιακή (ψηφιακή αγωγή) Για την γνωστική και τεχνολογική επάρκεια απαιτείται και η θεωρητική πλαισίωση με εστίαση σε ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας και προστασίας, χορηγιών, στους κινδύνους του διαδικτύου, τις μελλοντικές προοπτικές και την ασφαλή χρήση των ψηφιακών μέσων στη διαμεσολαβημένη κοινωνία.  ΜΜΕ & Διαφήμιση (εμπορική επικοινωνία) Ξεκινώντας από την έννοια περί καταναλωτισμού με σύγχρονα παραδείγματα από καταχωρίσεις στα ΜΜΕ, η ενότητα αυτή μπορεί να θέσει ζητήματα σχετικά με τις εμπορικές πρακτικές των διαφημιστικών παραγόντων, τα τεχνικά μέσα, το κοινό-στόχο, την αναπαράσταση των φύλων, τους ρόλους που υιοθετούν κατά περίπτωση, τη στερεοτυπική απεικόνιση των κοινωνικών ομάδων, τα λανθασμένα πρότυπα (πχ. η ανορεξία στον κόσμο της μόδας) και τους κινδύνους που περικλείονται σε ένα διαφημιστικό μήνυμα για τη σωματική και ψυχική υγεία των ανηλίκων. Το «οικοδόμημα» από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την εισαγωγή της «Παιδείας στα Μέσα» στο Νέο Σχολείο είναι η δημιουργία μαθητών που θα μπορούν να δεχτούν, να ερμηνεύσουν, να αποκωδικοποιήσουν και να αξιολογήσουν, να διαχειριστούν δηλ. τη μεταδιδόμενη πληροφορία και σε ένα μετεξελιγμένο στάδιο, να παράγουν περιεχόμενο. Να μάθουν εν κατακλείδι, πώς, μέσω της κριτικής σκέψης και στάσης, θα γίνουν ενεργητικοί καταναλωτές των μέσων και όχι παθητικοί αποδέκτες των μηνυμάτων τους. Το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων, σύμφωνα με το Π.Δ. του (172/94, άρθρο 2α) αναπτύσσει πρωτοβουλίες οπτικοακουστικής παιδείας που στοχεύουν στην ενεργητική και παθητική προστασία των ανηλίκων στα ΜΜΕ. Επιπλέον, παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις στην Παιδεία στα Μέσα ως μέλος του Media Literacy Expert Group της Ευρωπαικής Επιτροπής και ιδρυτικό μέλος στο Διεθνές Παρατηρητήριο για την Αγωγή και Εκπαίδευση στα Μέσα της Συμμαχίας των Πολιτισμών του ΟΗΕ. Το Ινστιτούτο είναι στη διάθεση κάθε φορέα για την κατάρτιση και προώθηση της Παιδείας στα Μέσα, με αποδέκτες τα παιδιά, τους νέους, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και κάθε ενδιαφερόμενο στο πεδίο αυτό. Πληροφορίες: Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ) Φραγκούδη 11 & Αλ. Πάντου,176 71 Καλλιθέα Τηλ. 210 9098690-1 Fax: 210 9098693 URLs: www.iom.gr, www.medialiteracy-iom.gr Email: iom@iom.gr, medialiteracy@iom.gr