Η αποσύνδεση των Προτύπων Γυμνασίων από τα Πρότυπα Λύκεια και η θεσμοθέτηση εισαγωγικών εξετάσεων στα Πρότυπα Λύκεια, ειδικά χωρίς την εξαίρεση των μαθητών της Α και Β Γυμνασίου, δημιουργεί τυπικά και ουσιαστικά προβλήματα.
Για τους μαθητές της Α΄ και Β΄ τάξης του Γυμνασίου, το κανονιστικό πλαίσιο που ίσχυε κατά την αίτηση συμμετοχής τους στον διαγωνισμό εισαγωγής στα πρότυπα σχολεία, τη διεξαγωγή του διαγωνισμού, την εγγραφή σε αυτά και κατά τη φοίτηση τους, προέβλεπε μόνο τη διεξαγωγή ενδοσχολικών απολυτήριων εξετάσεων και τη σύνδεση συγκεκριμένων Πρότυπων Γυμνασίων με Πρότυπα Λύκεια. Η ανατροπή των ανωτέρω ήδη συνεστημένων έννομων σχέσεων παραβιάζει τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προστατευομένης εμπιστοσύνης των γονιών και των μαθητών και της χρηστής διοίκησης, οι οποίες απορρέουν από την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου, η οποία και επιτάσσει την προστασία της νόμιμης προσδοκίας των πολιτών στη διατήρηση της σχέσης τους με αυτό.
Εξάλλου από την πρώτη πρόταση του άρθρου 2 του Πρώτου (Πρόσθετου) Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) προβλέπεται ότι κανένας δεν μπορεί να στερηθεί το δικαίωμα της εκπαίδευσης. Σύμφυτη με το δικαίωμα είναι, η απαίτηση όσων αποφοιτούν να απολαμβάνουν τα οφέλη της επιτυχίας τους, δηλαδή την επίσημη αναγνώριση των σπουδών τους σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες. Η μη διατήρηση του ισχύοντος νομοθετικού καθεστώτος και η δραστική ανατροπή κεκτημένων δικαιωμάτων και των επί σειρά ετών διαμορφωμένων πραγματικών καταστάσεων, βάσει των οποίων σχεδιαζόταν ο οικογενειακός προγραμματισμός, παραβιάζει την ΕΣΔΑ, καθώς όσοι αποφοιτούν από τα Πρότυπα Γυμνάσια δεν θα μπορούν πλέον να απολαμβάνουν το όφελος της αποφοίτησής τους, ήτοι την αυτοδίκαιη εγγραφή τους στα Πρότυπα Λύκεια η οποία ήταν μέρος του ισχύοντος κανόνος με τον οποίο εισήχθησαν στο Πρότυπο Γυμνάσιο.
Καθώς οι μεταβατικές διατάξεις του προτεινόμενου νόμου με την τωρινή τους διατύπωση δεν καταλαμβάνουν τα παιδιά της Α΄ και Β΄ Γυμνασίου, ο νόμος έχει δυσμενή αναδρομική ισχύ για αυτά. Αυτή είναι αντίθετη στη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή ισότητας των πολιτών έναντι του νόμου και στο δικαίωμα έννομης προστασίας, καθώς η αξίωση για την εισαγωγή στο συνδεδεμένο πρότυπο Λύκειο, με μόνο ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις, έχει δημιουργηθεί σε προγενέστερο χρόνο. Η αναδρομικότητα του νόμου επιφέρει ανατροπή στα προϋπάρχοντα δικαιώματα και στην προϋπάρχουσα νομική κατάσταση, με βάση τα οποία οι μαθητές και γονείς στήριξαν τη στάση, τις αποφάσεις και τις επιλογές τους.
Παράλληλα, κατά το έτος 2020-2021, οι μαθητές των Α, Β και Γ Γυμνασίου και Λυκείου ΠΕΙΣ που μετατράπηκε σε ΠΣ, θα αποφοιτήσουν από την βαθμίδα τους από ΠΣ, στο οποίο δεν εισάχθηκαν μετά από εξετάσεις, αλλά κλήρωση. Επομένως, εισάγεται ένα προνόμιο χωρίς να συντρέχουν λόγοι προστασίας υπέρτερου κοινωνικού και δημοσίου συμφέροντος και δεν δικαιολογείται η διαφορετική αυτή μεταχείριση. Η ρύθμιση κινείται εκτός των ορίων που διαγράφονται από την αρχή της ισότητας και υφίσταται άνιση μεταχείριση με την αυθαίρετη εξομοίωση διαφορετικών καταστάσεων και ενιαίας μεταχείρισης προσώπων που τελούν υπό διαφορετικές συνθήκες, με βάση συμπτωματικά και άσχετα μεταξύ τους κριτήρια, καθώς η αρχική εισαγωγή των μαθητών σε ΠΕΙΣ έχει προκύψει μετά από κλήρωση.
Παραβίαση δε της αρχής της ισότητας αποτελεί και το ότι οι υφιστάμενοι μαθητές της Α και Β Γυμνασίου των Προτύπων θα πρέπει –αιφνιδίως- να συμμετέχουν σε εξετάσεις για την συνέχιση των σπουδών τους στο οικείο και ίδιο σχολικό περιβάλλον και καθεστώς, τιθέμενοι σε δυσμενέστερη θέση από τους αντίστοιχους μαθητές των λοιπών γυμνασίων για τους οποίους δεν απαιτούνται εισαγωγικές εξετάσεις για την ομαλή συνέχιση των σπουδών τους.
Πέρα των ανωτέρω, υφίσταται και το πραγματικό μέρος του όλου θέματος. Η πλειονότητα των μαθητών των Προτύπων, έχει θυσιάσει ένα σημαντικό μέρος της σχολικής χρονιάς της Πέμπτης και Έκτης Δημοτικού, για να προετοιμαστεί για την εισαγωγή στο γυμνάσιο, παραμελώντας δραστηριότητες, τα λοιπά μαθήματα, τους φίλους και τα ενδιαφέροντά τους. Αντίστοιχα, και το οικογενειακό τους περιβάλλον έχει συνειδητά αποδεχτεί ένα σύνολο οικονομικών και συναισθηματικών θυσιών. Οι θυσίες αυτές επιβραβεύτηκαν με την εισαγωγή στο Πρότυπο Γυμνάσιο μετά από τις αδιάβλητες εξετάσεις που διενεργούνται ταυτόχρονα για όλα τα Πρότυπα. Απόρροια όμως της επιτυχίας τους αυτής ήταν και ο αποχωρισμός τους από το σχολικό περιβάλλον της περιοχής τους και από τους συμμαθητές τους και επομένως απαιτήθηκε ιδιαίτερη προσπάθεια προσαρμογής τους στο νέο πλαίσιο.
Με την εισαγωγή των εισαγωγικών εξετάσεων στα Πρότυπα Λύκεια και την αποσύνδεση ΠΣ Γυμνασίων και Λυκείων, τα ανωτέρω θα πρέπει να επαναληφθούν, ακυρώνοντας τις προσπάθειές τους, την προσαρμοστικότητά τους, τις φιλοδοξίες τους, την ευρυμάθεια τους και την πίστη τους στο σταθερό σύστημα που αποτελούν μέρος του: την εισαγωγή με αδιάβλητες εξετάσεις και τη φοίτησή τους σε ένα απαιτητικό περιβάλλον που διευρύνει τους ορίζοντές τους. Είναι δυστυχές ότι, παρά τη βούληση του νομοθέτη για ενδυνάμωση των Προτύπων, η προτεινόμενη ρύθμιση, θα οδηγήσει τους μαθητές των Προτύπων Γυμνασίων, στην επικέντρωση των προσπαθειών τους μόνο στην εισαγωγή τους στο Πρότυπο Λύκειο, στη μελέτη μόνο των εξεταζόμενων μαθημάτων, στον περιορισμό των λοιπών δραστηριοτήτων τους και στη συμμετοχή τους σε εξωσχολικά κέντρα εξειδικευμένης προετοιμασίας.
Η αποσύνδεση των Προτύπων Γυμνασίων από τα Πρότυπα Λύκεια και η θεσμοθέτηση εισαγωγικών εξετάσεων στα Πρότυπα Λύκεια, ειδικά χωρίς την εξαίρεση των μαθητών της Α και Β Γυμνασίου, δημιουργεί τυπικά και ουσιαστικά προβλήματα. Για τους μαθητές της Α΄ και Β΄ τάξης του Γυμνασίου, το κανονιστικό πλαίσιο που ίσχυε κατά την αίτηση συμμετοχής τους στον διαγωνισμό εισαγωγής στα πρότυπα σχολεία, τη διεξαγωγή του διαγωνισμού, την εγγραφή σε αυτά και κατά τη φοίτηση τους, προέβλεπε μόνο τη διεξαγωγή ενδοσχολικών απολυτήριων εξετάσεων και τη σύνδεση συγκεκριμένων Πρότυπων Γυμνασίων με Πρότυπα Λύκεια. Η ανατροπή των ανωτέρω ήδη συνεστημένων έννομων σχέσεων παραβιάζει τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προστατευομένης εμπιστοσύνης των γονιών και των μαθητών και της χρηστής διοίκησης, οι οποίες απορρέουν από την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου, η οποία και επιτάσσει την προστασία της νόμιμης προσδοκίας των πολιτών στη διατήρηση της σχέσης τους με αυτό. Εξάλλου από την πρώτη πρόταση του άρθρου 2 του Πρώτου (Πρόσθετου) Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) προβλέπεται ότι κανένας δεν μπορεί να στερηθεί το δικαίωμα της εκπαίδευσης. Σύμφυτη με το δικαίωμα είναι, η απαίτηση όσων αποφοιτούν να απολαμβάνουν τα οφέλη της επιτυχίας τους, δηλαδή την επίσημη αναγνώριση των σπουδών τους σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες. Η μη διατήρηση του ισχύοντος νομοθετικού καθεστώτος και η δραστική ανατροπή κεκτημένων δικαιωμάτων και των επί σειρά ετών διαμορφωμένων πραγματικών καταστάσεων, βάσει των οποίων σχεδιαζόταν ο οικογενειακός προγραμματισμός, παραβιάζει την ΕΣΔΑ, καθώς όσοι αποφοιτούν από τα Πρότυπα Γυμνάσια δεν θα μπορούν πλέον να απολαμβάνουν το όφελος της αποφοίτησής τους, ήτοι την αυτοδίκαιη εγγραφή τους στα Πρότυπα Λύκεια η οποία ήταν μέρος του ισχύοντος κανόνος με τον οποίο εισήχθησαν στο Πρότυπο Γυμνάσιο. Καθώς οι μεταβατικές διατάξεις του προτεινόμενου νόμου με την τωρινή τους διατύπωση δεν καταλαμβάνουν τα παιδιά της Α΄ και Β΄ Γυμνασίου, ο νόμος έχει δυσμενή αναδρομική ισχύ για αυτά. Αυτή είναι αντίθετη στη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή ισότητας των πολιτών έναντι του νόμου και στο δικαίωμα έννομης προστασίας, καθώς η αξίωση για την εισαγωγή στο συνδεδεμένο πρότυπο Λύκειο, με μόνο ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις, έχει δημιουργηθεί σε προγενέστερο χρόνο. Η αναδρομικότητα του νόμου επιφέρει ανατροπή στα προϋπάρχοντα δικαιώματα και στην προϋπάρχουσα νομική κατάσταση, με βάση τα οποία οι μαθητές και γονείς στήριξαν τη στάση, τις αποφάσεις και τις επιλογές τους. Παράλληλα, κατά το έτος 2020-2021, οι μαθητές των Α, Β και Γ Γυμνασίου και Λυκείου ΠΕΙΣ που μετατράπηκε σε ΠΣ, θα αποφοιτήσουν από την βαθμίδα τους από ΠΣ, στο οποίο δεν εισάχθηκαν μετά από εξετάσεις, αλλά κλήρωση. Επομένως, εισάγεται ένα προνόμιο χωρίς να συντρέχουν λόγοι προστασίας υπέρτερου κοινωνικού και δημοσίου συμφέροντος και δεν δικαιολογείται η διαφορετική αυτή μεταχείριση. Η ρύθμιση κινείται εκτός των ορίων που διαγράφονται από την αρχή της ισότητας και υφίσταται άνιση μεταχείριση με την αυθαίρετη εξομοίωση διαφορετικών καταστάσεων και ενιαίας μεταχείρισης προσώπων που τελούν υπό διαφορετικές συνθήκες, με βάση συμπτωματικά και άσχετα μεταξύ τους κριτήρια, καθώς η αρχική εισαγωγή των μαθητών σε ΠΕΙΣ έχει προκύψει μετά από κλήρωση. Παραβίαση δε της αρχής της ισότητας αποτελεί και το ότι οι υφιστάμενοι μαθητές της Α και Β Γυμνασίου των Προτύπων θα πρέπει –αιφνιδίως- να συμμετέχουν σε εξετάσεις για την συνέχιση των σπουδών τους στο οικείο και ίδιο σχολικό περιβάλλον και καθεστώς, τιθέμενοι σε δυσμενέστερη θέση από τους αντίστοιχους μαθητές των λοιπών γυμνασίων για τους οποίους δεν απαιτούνται εισαγωγικές εξετάσεις για την ομαλή συνέχιση των σπουδών τους. Πέρα των ανωτέρω, υφίσταται και το πραγματικό μέρος του όλου θέματος. Η πλειονότητα των μαθητών των Προτύπων, έχει θυσιάσει ένα σημαντικό μέρος της σχολικής χρονιάς της Πέμπτης και Έκτης Δημοτικού, για να προετοιμαστεί για την εισαγωγή στο γυμνάσιο, παραμελώντας δραστηριότητες, τα λοιπά μαθήματα, τους φίλους και τα ενδιαφέροντά τους. Αντίστοιχα, και το οικογενειακό τους περιβάλλον έχει συνειδητά αποδεχτεί ένα σύνολο οικονομικών και συναισθηματικών θυσιών. Οι θυσίες αυτές επιβραβεύτηκαν με την εισαγωγή στο Πρότυπο Γυμνάσιο μετά από τις αδιάβλητες εξετάσεις που διενεργούνται ταυτόχρονα για όλα τα Πρότυπα. Απόρροια όμως της επιτυχίας τους αυτής ήταν και ο αποχωρισμός τους από το σχολικό περιβάλλον της περιοχής τους και από τους συμμαθητές τους και επομένως απαιτήθηκε ιδιαίτερη προσπάθεια προσαρμογής τους στο νέο πλαίσιο. Με την εισαγωγή των εισαγωγικών εξετάσεων στα Πρότυπα Λύκεια και την αποσύνδεση ΠΣ Γυμνασίων και Λυκείων, τα ανωτέρω θα πρέπει να επαναληφθούν, ακυρώνοντας τις προσπάθειές τους, την προσαρμοστικότητά τους, τις φιλοδοξίες τους, την ευρυμάθεια τους και την πίστη τους στο σταθερό σύστημα που αποτελούν μέρος του: την εισαγωγή με αδιάβλητες εξετάσεις και τη φοίτησή τους σε ένα απαιτητικό περιβάλλον που διευρύνει τους ορίζοντές τους. Είναι δυστυχές ότι, παρά τη βούληση του νομοθέτη για ενδυνάμωση των Προτύπων, η προτεινόμενη ρύθμιση, θα οδηγήσει τους μαθητές των Προτύπων Γυμνασίων, στην επικέντρωση των προσπαθειών τους μόνο στην εισαγωγή τους στο Πρότυπο Λύκειο, στη μελέτη μόνο των εξεταζόμενων μαθημάτων, στον περιορισμό των λοιπών δραστηριοτήτων τους και στη συμμετοχή τους σε εξωσχολικά κέντρα εξειδικευμένης προετοιμασίας.