Το ίδιο το άρθρο προβλέπει στην πρώτη παράγραφό του μια σύνθετη διαδικασία για τον χαρακτηρισμό ενός σχολείου ως Π.Σ. ή Πει.Σ. με εισηγήσεις και γνωμοδοτήσεις αρμόδιων οργάνων και με τη λήψη υπόψη συγκεκριμένων κριτηρίων. Ταυτόχρονα στη 2η παράγραφο έρχεται το ίδιο άρθρο, χωρίς καμία απολύτως αιτιολογία (η αιτιολογική έκθεση σιωπά πλήρως), χωρίς τήρηση οποιασδήποτε τυπικής ή άτυπης διαδικασίας (δεν φαίνεται να έχει ληφθεί καν η γνώμη των συλλόγων διδασκόντων των αντίστοιχων σχολείων) και χωρίς να ληφθεί υπόψη κανένα από τα κριτήρια που ο ίδιος ο νόμος θέτει, να προσδιορίσει, εν είδει πραιτορικού παραγγέλματος, ποια είναι Π.Σ. και ποια είναι Πει.Σ. στην επικράτεια.
Ο παραλογισμός των επιλογών αυτών είναι εξόφθαλμος σε πολλές περιπτώσεις, αλλά θα μείνω σε αυτόν που μας αφορά άμεσα: για ποιον λόγο καταργούνται ως πειραματικά και μετατρέπονται σε πρότυπα το Γυμνάσιο και το Λύκειο του Πει.Σ. Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΠΣΠΘ), το οποίο είναι ένα από τα τρία πανελλαδικώς πειραματικά σχολεία με συνδεδεμένες βαθμίδες από νηπιαγωγείο ως λύκειο, τη στιγμή, για παράδειγμα, που διατηρούν τον χαρακτήρα του ΠειΣ το 1ο και το 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Θεσσαλονίκης, τα οποία δεν διασυνδέονται με δημοτικά; Για ποιον λόγο δεν επιλέχθηκε η μετατροπή σε Πρότυπο ενός Πειραματικού Γυμνασίου που δεν συνδέεται με δημοτικό;
Αν υπάρχουν σοβαροί προς τούτο λόγοι, ας τους ακούσουμε, όπως απαιτούν οι αρχές της διαφάνειας και της δημοκρατικής λογοδοσίας. Αλλά θα πρέπει οι λόγοι αυτοί να υπερτερούν τόσο της στοιχειώδους κοινής λογικής ότι ο σκοπός ενός πειραματικού σχολείου πραγματώνεται ευχερέστερα στο πλαίσιο ενός ενιαίου σχολείου που μπορεί να εφαρμόσει πειραματικές μεθόδους από το νηπιαγωγείο ως την τρίτη λυκείου, όσο και της στοιχειώδους παιδαγωγικής ευαισθησίας που υποδεικνύει ότι λειτουργεί ιδιαιτέρως επιβαρυντικά για τα παιδιά η βίαιη διακοπή της φοίτησής τους στο σχολείο τους και η υποχρεωτική μεταφορά τους σε άλλα σχολεία. Οι προηγούμενοι νόμοι που άγγιζαν τον θεσμό του πειραματικού είχαν τουλάχιστον τον κοινό νου να προβλέψουν μεταβατικές διατάξεις κάποιων ετών για τα παιδιά που ήδη φοιτούν στα σχολεία αυτά. Ταυτόχρονα, δεν φαίνεται να λαμβάνονται υπόψη ούτε τα 90 χρόνια παράδοσης του ΠειΣΠΘ ως ενιαίας διδακτικής μονάδας από το δημοτικό ως το λύκειο με πειραματικό χαρακτήρα ήδη από την ίδρυσή του, ούτε η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη των γονέων προς το κράτος, όταν δηλώσαμε συμμετοχή στην κλήρωση για το σχολείο αυτό, ότι το παιδί μας θα παραμείνει στο ίδιο σχολικό περιβάλλον για όλα τα στάδια της φοίτησης, όπως θα γινόταν και αν επιλέγαμε το σχολείο της γειτονιάς μας.
Και κάτι γενικότερο: τα πρότυπα σχολεία είναι σχολεία αρίστων. Τα πειραματικά σχολεία είναι σχολεία αριστείας, δηλαδή τα σχολεία όπου θα δοκιμαστούν (βάσει των ιδρυτικών σκοπών) καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας και προγράμματα σπουδών τα οποία αργότερα, αν κριθούν επιτυχημένα, θα διαχυθούν σε όλα τα σχολεία της επικράτειας για να ανεβάσουν εν γένει το επίπεδο της εκπαίδευσης και άρα το ποσοστό της αριστείας σε αυτή. Το νομοσχέδιο φαίνεται να δίνει μεγάλη βάση στην προώθηση της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά τελικώς η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση που επιφέρει είναι η μετατροπή μερικών πειραματικών σχολείων σε πρότυπα σχολεία, ώστε να αυξηθούν τα τελευταία. Αυτή είναι μια εύκολη αλλαγή. Με την αύξηση όμως των παιδιών που θα μπαίνουν σε πρότυπα σχολεία, δεν θα αυξηθεί ξαφνικά ο αριθμός των "αρίστων" στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, ούτε θα βελτιωθεί η εκπαίδευση που παρέχεται είτε στα πειραματικά και στα πρότυπα σχολεία είτε στα λοιπά σχολεία όλων των βαθμίδων. Το νομοσχέδιο αυτό δεν φαίνεται να περιέχει ούτε μισή ρύθμιση που να επιτρέπει στα Π.Σ. και τα ΠειΣ να παίξουν πραγματικά τον ρόλο τους, τίποτα απολύτως που να διαφοροποιεί σημαντικά τους όρους παροχής του εκπαιδευτικού έργου στα σχολεία αυτά σε σχέση με τα υπόλοιπα. Ακόμη περισσότερο, δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση μεταξύ των Π.Σ. και των ΠειΣ πέρα από τον τρόπο εισαγωγής, αφού και τα προγράμματα σπουδών ίδια είναι και οι καθηγητές με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια προσόντα επιλέγονται και οι σκοποί πάνω κάτω οι ίδιοι είναι.
Πρόταση: το ΠΣΠΘ (και το ΠΣΠΑ και το ΠΣΠΠ) να παραμείνουν πειραματικά με διασυνδεδεμένες τις τρεις βαθμίδες, ώστε να μπορούν να εξάγονται συμπεράσματα από τη 12ετή φοίτηση των παιδιών. Η μετατροπή των λοιπών σχολείων σε πρότυπα να γίνει, όχι από τον νόμο, αλλά με τη διαδικασία που ορίζει ο νόμος. Να προβλεφθούν συγκεκριμένες επιπλέον εκπαιδευτικές δυνατότητες που θα δίνονται στα παιδιά των πρότυπων σχολείων (να περνούν περισσότερες τάξεις σε μία χρονιά, να διαλέγουν επιστημονικές κατευθύνσεις εντός του σχολείου, εφόσον πρόκειται για εξαιρετικά επιστημονικά ταλέντα κλπ). Να προβλεφθεί συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο θα επιλέγονται και θα δοκιμάζονται στα Πειραματικά Σχολεία καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές ή προγράμματα σπουδών, από Συμβούλια Σπουδών σε συνεργασία με τις αντίστοιχες παιδαγωγικές σχολές.
Το ίδιο το άρθρο προβλέπει στην πρώτη παράγραφό του μια σύνθετη διαδικασία για τον χαρακτηρισμό ενός σχολείου ως Π.Σ. ή Πει.Σ. με εισηγήσεις και γνωμοδοτήσεις αρμόδιων οργάνων και με τη λήψη υπόψη συγκεκριμένων κριτηρίων. Ταυτόχρονα στη 2η παράγραφο έρχεται το ίδιο άρθρο, χωρίς καμία απολύτως αιτιολογία (η αιτιολογική έκθεση σιωπά πλήρως), χωρίς τήρηση οποιασδήποτε τυπικής ή άτυπης διαδικασίας (δεν φαίνεται να έχει ληφθεί καν η γνώμη των συλλόγων διδασκόντων των αντίστοιχων σχολείων) και χωρίς να ληφθεί υπόψη κανένα από τα κριτήρια που ο ίδιος ο νόμος θέτει, να προσδιορίσει, εν είδει πραιτορικού παραγγέλματος, ποια είναι Π.Σ. και ποια είναι Πει.Σ. στην επικράτεια. Ο παραλογισμός των επιλογών αυτών είναι εξόφθαλμος σε πολλές περιπτώσεις, αλλά θα μείνω σε αυτόν που μας αφορά άμεσα: για ποιον λόγο καταργούνται ως πειραματικά και μετατρέπονται σε πρότυπα το Γυμνάσιο και το Λύκειο του Πει.Σ. Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΠΣΠΘ), το οποίο είναι ένα από τα τρία πανελλαδικώς πειραματικά σχολεία με συνδεδεμένες βαθμίδες από νηπιαγωγείο ως λύκειο, τη στιγμή, για παράδειγμα, που διατηρούν τον χαρακτήρα του ΠειΣ το 1ο και το 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Θεσσαλονίκης, τα οποία δεν διασυνδέονται με δημοτικά; Για ποιον λόγο δεν επιλέχθηκε η μετατροπή σε Πρότυπο ενός Πειραματικού Γυμνασίου που δεν συνδέεται με δημοτικό; Αν υπάρχουν σοβαροί προς τούτο λόγοι, ας τους ακούσουμε, όπως απαιτούν οι αρχές της διαφάνειας και της δημοκρατικής λογοδοσίας. Αλλά θα πρέπει οι λόγοι αυτοί να υπερτερούν τόσο της στοιχειώδους κοινής λογικής ότι ο σκοπός ενός πειραματικού σχολείου πραγματώνεται ευχερέστερα στο πλαίσιο ενός ενιαίου σχολείου που μπορεί να εφαρμόσει πειραματικές μεθόδους από το νηπιαγωγείο ως την τρίτη λυκείου, όσο και της στοιχειώδους παιδαγωγικής ευαισθησίας που υποδεικνύει ότι λειτουργεί ιδιαιτέρως επιβαρυντικά για τα παιδιά η βίαιη διακοπή της φοίτησής τους στο σχολείο τους και η υποχρεωτική μεταφορά τους σε άλλα σχολεία. Οι προηγούμενοι νόμοι που άγγιζαν τον θεσμό του πειραματικού είχαν τουλάχιστον τον κοινό νου να προβλέψουν μεταβατικές διατάξεις κάποιων ετών για τα παιδιά που ήδη φοιτούν στα σχολεία αυτά. Ταυτόχρονα, δεν φαίνεται να λαμβάνονται υπόψη ούτε τα 90 χρόνια παράδοσης του ΠειΣΠΘ ως ενιαίας διδακτικής μονάδας από το δημοτικό ως το λύκειο με πειραματικό χαρακτήρα ήδη από την ίδρυσή του, ούτε η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη των γονέων προς το κράτος, όταν δηλώσαμε συμμετοχή στην κλήρωση για το σχολείο αυτό, ότι το παιδί μας θα παραμείνει στο ίδιο σχολικό περιβάλλον για όλα τα στάδια της φοίτησης, όπως θα γινόταν και αν επιλέγαμε το σχολείο της γειτονιάς μας. Και κάτι γενικότερο: τα πρότυπα σχολεία είναι σχολεία αρίστων. Τα πειραματικά σχολεία είναι σχολεία αριστείας, δηλαδή τα σχολεία όπου θα δοκιμαστούν (βάσει των ιδρυτικών σκοπών) καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας και προγράμματα σπουδών τα οποία αργότερα, αν κριθούν επιτυχημένα, θα διαχυθούν σε όλα τα σχολεία της επικράτειας για να ανεβάσουν εν γένει το επίπεδο της εκπαίδευσης και άρα το ποσοστό της αριστείας σε αυτή. Το νομοσχέδιο φαίνεται να δίνει μεγάλη βάση στην προώθηση της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά τελικώς η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση που επιφέρει είναι η μετατροπή μερικών πειραματικών σχολείων σε πρότυπα σχολεία, ώστε να αυξηθούν τα τελευταία. Αυτή είναι μια εύκολη αλλαγή. Με την αύξηση όμως των παιδιών που θα μπαίνουν σε πρότυπα σχολεία, δεν θα αυξηθεί ξαφνικά ο αριθμός των "αρίστων" στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, ούτε θα βελτιωθεί η εκπαίδευση που παρέχεται είτε στα πειραματικά και στα πρότυπα σχολεία είτε στα λοιπά σχολεία όλων των βαθμίδων. Το νομοσχέδιο αυτό δεν φαίνεται να περιέχει ούτε μισή ρύθμιση που να επιτρέπει στα Π.Σ. και τα ΠειΣ να παίξουν πραγματικά τον ρόλο τους, τίποτα απολύτως που να διαφοροποιεί σημαντικά τους όρους παροχής του εκπαιδευτικού έργου στα σχολεία αυτά σε σχέση με τα υπόλοιπα. Ακόμη περισσότερο, δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση μεταξύ των Π.Σ. και των ΠειΣ πέρα από τον τρόπο εισαγωγής, αφού και τα προγράμματα σπουδών ίδια είναι και οι καθηγητές με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια προσόντα επιλέγονται και οι σκοποί πάνω κάτω οι ίδιοι είναι. Πρόταση: το ΠΣΠΘ (και το ΠΣΠΑ και το ΠΣΠΠ) να παραμείνουν πειραματικά με διασυνδεδεμένες τις τρεις βαθμίδες, ώστε να μπορούν να εξάγονται συμπεράσματα από τη 12ετή φοίτηση των παιδιών. Η μετατροπή των λοιπών σχολείων σε πρότυπα να γίνει, όχι από τον νόμο, αλλά με τη διαδικασία που ορίζει ο νόμος. Να προβλεφθούν συγκεκριμένες επιπλέον εκπαιδευτικές δυνατότητες που θα δίνονται στα παιδιά των πρότυπων σχολείων (να περνούν περισσότερες τάξεις σε μία χρονιά, να διαλέγουν επιστημονικές κατευθύνσεις εντός του σχολείου, εφόσον πρόκειται για εξαιρετικά επιστημονικά ταλέντα κλπ). Να προβλεφθεί συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο θα επιλέγονται και θα δοκιμάζονται στα Πειραματικά Σχολεία καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές ή προγράμματα σπουδών, από Συμβούλια Σπουδών σε συνεργασία με τις αντίστοιχες παιδαγωγικές σχολές.