Αγαπητοί κκ. Υπουργοί,
Το σχέδιο Εθνικής Στρατηγικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση έχει πράγματι κάποια θετικά στοιχεία, π.χ. η προσπάθεια απεξάρτησης του Επίκουρου, ή αλλαγή της εκπροσώπησης των φοιτητών, κά. Ωστόσο, δίνει την εντύπωση μιας μερικής μόνον αντιμετώπισης των προβλημάτων της Α.Ε. Προσωπικά, εντοπίζω τις ακόλουθες ελλείψεις:
Συχνά το κείμενο επαναλαμβάνεται πανομοιότυπο, προκειμένου να διαφοροποιήσει μεταξύ ΤΕΙ & Πανεπιστημίων. Για παράδειγμα, στην σελίδα 13 μια ενότητα αναφέρεται στον Πρύτανη και στην Σύγκλητο του Πανεπιστημίου και μια άλλη στον Πρόεδρο και στην Συνέλευση του ΤΕΙ. Οι δύο ενότητες είναι πανομοιότυπες και η μόνη διαφορά τους είναι οι διαφορετικές ονομασίες (Πρύτανης-Πρόεδρος, Σύγκλητος-Συνέλευση). Η πρακτική αυτή επαναλαμβάνεται σε όλο το κείμενο δημιουργώντας την εντύπωση ότι επιχειρείται ένας τεχνητός διαχωρισμός μεταξύ ΤΕΙ και Πανεπιστημίων και κατ’ επέκταση ότι δεν υπάρχει σαφής πολιτική αντίληψη-βούληση που προσδιορίζει τον ακριβή ρόλο και σκοπό των ΤΕΙ σε σχέση με τον ρόλο των Πανεπιστημίων.
Ένα θέμα που σχετίζεται άμεσα με τον ακριβή ρόλο των ΤΕΙ σχετίζεται με την ερευνητική δραστηριότητα. Πράγματι, η ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί μέρος των καθηκόντων του Ε.Π. των ΤΕΙ. Ωστόσο, δεν δίνεται η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικού στα ΤΕΙ. Καθώς το κείμενο που δόθηκε για διαβούλευση (και το νέο κείμενο ερωτοαπαντήσεων) αναφέρεται συχνά στην διεθνή πρακτική, θα ήθελα να μάθω : Υπάρχει στον κόσμο άλλη τέτοια περίπτωση, δηλ. ΑΕΙ στα καθήκοντα του οποίου περιλαμβάνεται η έρευνα και δεν του επιτρέπεται η εκπόνηση Διδακτορικών. Είναι σαφές ότι υπάρχουν τμήματα στα ΤΕΙ με Ε.Π. που επιδεικνύει πολύ αξιόλογη ερευνητική δραστηριότητα. Στα τμήματα αυτά ουσιαστικά ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να προσφέρουν στο Α.Ε.Π. Έτσι, συντηρείται ο παραλογισμός σύμφωνα με τον οποίο, ένα τμήμα ΤΕΙ με καινοτόμο αντικείμενο, διεθνή ερευνητική παρουσία και άριστη αξιολόγηση δεν δύναται να αναλάβει διδακτορικές διατριβές, ενώ ένα οικογενειοκρατικό Πανεπιστημιακό ίδρυμα, όπως π.χ. η Κοινωνική Θεολογία δύναται. Υπηρετώ σε ΤΕΙ και γνωρίζω (χωρίς υπερβολή) ότι οι πτυχιακές εργασίες που δίνουμε είναι σε κάποιες περιπτώσεις σημαντικότερες από διδακτορικές διατριβές που δίνουν Πανεπιστήμια. Ίσως να γνωρίζετε ότι σε κάποιες περιπτώσεις, Πανεπιστημιακές σχολές δίνουν διδακτορικά χωρίς καμία δημοσίευση με μια απλή έκθεση. Με αυτήν την προσέγγιση όμως και η αξιολόγηση χάνει την αξιοπιστία της ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς καθώς η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικού δεν εξαρτάται από την αξιολόγησή αλλά από το αν το ίδρυμα ονομάζεται ΤΕΙ ή Πανεπιστήμιο.
Ένα άλλο θέμα σχετίζεται με την σύνδεση της πραγματικής αγοράς με την εκπαιδευτική διαδικασία. Δυστυχώς, η σύνδεση αυτή (και πάλι) ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ. Για παράδειγμα, δίνω πτυχιακές το αντικείμενο των οποίων ενδιαφέρει παραγωγική ιδιωτική εταιρεία, στην συνέχεια, στην ίδια εταιρεία οι σπουδαστές εκπονούν την πρακτική τους και τέλος κάποιοι προσλαμβάνονται. Από αυτήν την συνεργασία επωφελούνται βεβαίως οι σπουδαστές, η ιδιωτική εταιρεία ενώ προσωπικά ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να έχω οποιοδήποτε κίνητρο. Άλλο παράδειγμα: έχω καινοτόμες ιδέες, τεχνογνωσία και χρηματοδότη∙ θέλω να ιδρύσω εταιρεία για να αξιοποιήσω τις ιδέες μου, όμως ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ. Πως επομένως θα πραγματοποιηθεί η σύνδεση μεταξύ αναγκών της κοινωνίας και εκπαίδευσης;
Ένα άλλο θέμα σχετίζεται με την αξιολόγηση. Είναι γνωστό πως αυτή την στιγμή ένα μεγάλο τμήμα του Ε.Π. ή/και Δ.Ε.Π. απαξιώνει με την στάση του την εκπαιδευτική διαδικασία απασχολούμενο αποκλειστικά με τις δημοσιεύσεις. Αυτό είναι φυσικό επακόλουθο της αξιολόγησης των μελών Ε.Π. και Δ.Ε.Π. η οποία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον αριθμό των δημοσιεύσεων. Εδώ, θα πρέπει να δοθεί ουσιαστικό κίνητρο που θα ωθεί τα μέλη Ε.Π. και Δ.Ε.Π. (αυτή η διαφοροποίηση μέσω της ονοματολογίας, Ε.Π. για τα ΤΕΙ, Δ.Ε.Π. για τα Πανεπιστήμια, καταντάει ενοχλητική) να ασχολούνται σοβαρά με το εκπαιδευτικό τους έργο.
Όσο αφορά στα κριτήρια χρηματοδότησης θα ήθελα να πω ότι οι προτεινόμενοι δείκτες φαίνονται αρκετά γενικοί: Ο δείκτης αριθμός αποφοίτων προς εισερχόμενους φοιτητές για να αποτελέσει δείκτη του εκπαιδευτικού έργου που παράγεται σε ένα τμήμα-σχολή θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να παίρνει υπόψη του το επίπεδο των εισερχόμενων σπουδαστών. Αν για παράδειγμα, στο ένα τμήμα εισήλθαν φοιτητές με χαμηλότερη εισαγωγική βαθμολογία το 17+, τότε είναι βέβαιο ότι οι φοιτητές αυτοί θα συμπληρώσουν σχετικά έγκαιρα τον κύκλο των σπουδών τους και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια των διδασκόντων. Αν σε ένα άλλο τμήμα εισαχθούν φοιτητές με χαμηλότερη βαθμολογία το 5, τότε είναι βέβαιο ότι μόνον ένα ποσοστό θα ολοκληρώσει τον κύκλο των σπουδών ανεξάρτητα από την προσπάθεια των διδασκόντων. Επίσης, ο αριθμός των πτυχιούχων θα πρέπει να αξιολογείται σε σχέση με τον αριθμό των μελών Ε.Π.-Δ.Ε.Π.. Είναι προφανές ότι είναι διαφορετικό να παράγεις 100 πτυχιούχους με 10 μέλη Ε.Π.-Δ.Ε.Π. και διαφορετικό να παράγεις 100 πτυχιούχους με 100 μέλη Ε.Π.-Δ.Ε.Π. Τέλος, αυτός ο δείκτης ενδεχομένως να στρέψει το Ε.Π. απλώς να μοιράζει πτυχία. Συμπερασματικά, η εισαγωγή των δεικτών πράγματι αποτελεί μια αναγκαιότητα, ωστόσο θα πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο καθώς λάθος δείκτες θα δημιουργήσουν πρόβλημα αντί να ενισχύσουν την προσπάθεια εξυγίανσης της Α.Ε.
Τέλος, μια ερώτηση-απορία που σχετίζεται με την παρούσα διαβούλευση: Πρόκειται πράγματι για διαβούλευση όπου οι διάφορες θέσεις των συνομιλητών λαμβάνουν υπεύθυνες απαντήσεις από το Υπουργείο ή για εγωκεντρική ομιλία στο πλαίσιο της οποίας ο κάθε ένας, απλώς, λέει τα δικά του;
Με τιμή
Λ.Μ.
Αγαπητοί κκ. Υπουργοί, Το σχέδιο Εθνικής Στρατηγικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση έχει πράγματι κάποια θετικά στοιχεία, π.χ. η προσπάθεια απεξάρτησης του Επίκουρου, ή αλλαγή της εκπροσώπησης των φοιτητών, κά. Ωστόσο, δίνει την εντύπωση μιας μερικής μόνον αντιμετώπισης των προβλημάτων της Α.Ε. Προσωπικά, εντοπίζω τις ακόλουθες ελλείψεις: Συχνά το κείμενο επαναλαμβάνεται πανομοιότυπο, προκειμένου να διαφοροποιήσει μεταξύ ΤΕΙ & Πανεπιστημίων. Για παράδειγμα, στην σελίδα 13 μια ενότητα αναφέρεται στον Πρύτανη και στην Σύγκλητο του Πανεπιστημίου και μια άλλη στον Πρόεδρο και στην Συνέλευση του ΤΕΙ. Οι δύο ενότητες είναι πανομοιότυπες και η μόνη διαφορά τους είναι οι διαφορετικές ονομασίες (Πρύτανης-Πρόεδρος, Σύγκλητος-Συνέλευση). Η πρακτική αυτή επαναλαμβάνεται σε όλο το κείμενο δημιουργώντας την εντύπωση ότι επιχειρείται ένας τεχνητός διαχωρισμός μεταξύ ΤΕΙ και Πανεπιστημίων και κατ’ επέκταση ότι δεν υπάρχει σαφής πολιτική αντίληψη-βούληση που προσδιορίζει τον ακριβή ρόλο και σκοπό των ΤΕΙ σε σχέση με τον ρόλο των Πανεπιστημίων. Ένα θέμα που σχετίζεται άμεσα με τον ακριβή ρόλο των ΤΕΙ σχετίζεται με την ερευνητική δραστηριότητα. Πράγματι, η ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί μέρος των καθηκόντων του Ε.Π. των ΤΕΙ. Ωστόσο, δεν δίνεται η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικού στα ΤΕΙ. Καθώς το κείμενο που δόθηκε για διαβούλευση (και το νέο κείμενο ερωτοαπαντήσεων) αναφέρεται συχνά στην διεθνή πρακτική, θα ήθελα να μάθω : Υπάρχει στον κόσμο άλλη τέτοια περίπτωση, δηλ. ΑΕΙ στα καθήκοντα του οποίου περιλαμβάνεται η έρευνα και δεν του επιτρέπεται η εκπόνηση Διδακτορικών. Είναι σαφές ότι υπάρχουν τμήματα στα ΤΕΙ με Ε.Π. που επιδεικνύει πολύ αξιόλογη ερευνητική δραστηριότητα. Στα τμήματα αυτά ουσιαστικά ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να προσφέρουν στο Α.Ε.Π. Έτσι, συντηρείται ο παραλογισμός σύμφωνα με τον οποίο, ένα τμήμα ΤΕΙ με καινοτόμο αντικείμενο, διεθνή ερευνητική παρουσία και άριστη αξιολόγηση δεν δύναται να αναλάβει διδακτορικές διατριβές, ενώ ένα οικογενειοκρατικό Πανεπιστημιακό ίδρυμα, όπως π.χ. η Κοινωνική Θεολογία δύναται. Υπηρετώ σε ΤΕΙ και γνωρίζω (χωρίς υπερβολή) ότι οι πτυχιακές εργασίες που δίνουμε είναι σε κάποιες περιπτώσεις σημαντικότερες από διδακτορικές διατριβές που δίνουν Πανεπιστήμια. Ίσως να γνωρίζετε ότι σε κάποιες περιπτώσεις, Πανεπιστημιακές σχολές δίνουν διδακτορικά χωρίς καμία δημοσίευση με μια απλή έκθεση. Με αυτήν την προσέγγιση όμως και η αξιολόγηση χάνει την αξιοπιστία της ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς καθώς η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικού δεν εξαρτάται από την αξιολόγησή αλλά από το αν το ίδρυμα ονομάζεται ΤΕΙ ή Πανεπιστήμιο. Ένα άλλο θέμα σχετίζεται με την σύνδεση της πραγματικής αγοράς με την εκπαιδευτική διαδικασία. Δυστυχώς, η σύνδεση αυτή (και πάλι) ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ. Για παράδειγμα, δίνω πτυχιακές το αντικείμενο των οποίων ενδιαφέρει παραγωγική ιδιωτική εταιρεία, στην συνέχεια, στην ίδια εταιρεία οι σπουδαστές εκπονούν την πρακτική τους και τέλος κάποιοι προσλαμβάνονται. Από αυτήν την συνεργασία επωφελούνται βεβαίως οι σπουδαστές, η ιδιωτική εταιρεία ενώ προσωπικά ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να έχω οποιοδήποτε κίνητρο. Άλλο παράδειγμα: έχω καινοτόμες ιδέες, τεχνογνωσία και χρηματοδότη∙ θέλω να ιδρύσω εταιρεία για να αξιοποιήσω τις ιδέες μου, όμως ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ. Πως επομένως θα πραγματοποιηθεί η σύνδεση μεταξύ αναγκών της κοινωνίας και εκπαίδευσης; Ένα άλλο θέμα σχετίζεται με την αξιολόγηση. Είναι γνωστό πως αυτή την στιγμή ένα μεγάλο τμήμα του Ε.Π. ή/και Δ.Ε.Π. απαξιώνει με την στάση του την εκπαιδευτική διαδικασία απασχολούμενο αποκλειστικά με τις δημοσιεύσεις. Αυτό είναι φυσικό επακόλουθο της αξιολόγησης των μελών Ε.Π. και Δ.Ε.Π. η οποία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον αριθμό των δημοσιεύσεων. Εδώ, θα πρέπει να δοθεί ουσιαστικό κίνητρο που θα ωθεί τα μέλη Ε.Π. και Δ.Ε.Π. (αυτή η διαφοροποίηση μέσω της ονοματολογίας, Ε.Π. για τα ΤΕΙ, Δ.Ε.Π. για τα Πανεπιστήμια, καταντάει ενοχλητική) να ασχολούνται σοβαρά με το εκπαιδευτικό τους έργο. Όσο αφορά στα κριτήρια χρηματοδότησης θα ήθελα να πω ότι οι προτεινόμενοι δείκτες φαίνονται αρκετά γενικοί: Ο δείκτης αριθμός αποφοίτων προς εισερχόμενους φοιτητές για να αποτελέσει δείκτη του εκπαιδευτικού έργου που παράγεται σε ένα τμήμα-σχολή θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να παίρνει υπόψη του το επίπεδο των εισερχόμενων σπουδαστών. Αν για παράδειγμα, στο ένα τμήμα εισήλθαν φοιτητές με χαμηλότερη εισαγωγική βαθμολογία το 17+, τότε είναι βέβαιο ότι οι φοιτητές αυτοί θα συμπληρώσουν σχετικά έγκαιρα τον κύκλο των σπουδών τους και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια των διδασκόντων. Αν σε ένα άλλο τμήμα εισαχθούν φοιτητές με χαμηλότερη βαθμολογία το 5, τότε είναι βέβαιο ότι μόνον ένα ποσοστό θα ολοκληρώσει τον κύκλο των σπουδών ανεξάρτητα από την προσπάθεια των διδασκόντων. Επίσης, ο αριθμός των πτυχιούχων θα πρέπει να αξιολογείται σε σχέση με τον αριθμό των μελών Ε.Π.-Δ.Ε.Π.. Είναι προφανές ότι είναι διαφορετικό να παράγεις 100 πτυχιούχους με 10 μέλη Ε.Π.-Δ.Ε.Π. και διαφορετικό να παράγεις 100 πτυχιούχους με 100 μέλη Ε.Π.-Δ.Ε.Π. Τέλος, αυτός ο δείκτης ενδεχομένως να στρέψει το Ε.Π. απλώς να μοιράζει πτυχία. Συμπερασματικά, η εισαγωγή των δεικτών πράγματι αποτελεί μια αναγκαιότητα, ωστόσο θα πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο καθώς λάθος δείκτες θα δημιουργήσουν πρόβλημα αντί να ενισχύσουν την προσπάθεια εξυγίανσης της Α.Ε. Τέλος, μια ερώτηση-απορία που σχετίζεται με την παρούσα διαβούλευση: Πρόκειται πράγματι για διαβούλευση όπου οι διάφορες θέσεις των συνομιλητών λαμβάνουν υπεύθυνες απαντήσεις από το Υπουργείο ή για εγωκεντρική ομιλία στο πλαίσιο της οποίας ο κάθε ένας, απλώς, λέει τα δικά του; Με τιμή Λ.Μ.