Καταρχήν θα ήθελα να εκφράσω τη θετική μου άποψη για την στόχευση του νομοθετήματος. Θεωρώ ότι η κοινωνία συνολικά υποστηρίζει μία ριζοσπαστική αλλαγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όσο πιο θαρραλέα είναι τα βήματα που θα γίνουν, τόσο και οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται.
Όπως και σχεδόν σε όλες της υπόλοιπες πτυχές της οικονομικής και πολιτικής μας ζωής, έτσι και στην Παιδεία πρέπει να απελευθερωθούμε από «κεκτημένα» που λειτουργούν ως ταμπού και να διερευνήσουμε ελεύθερα κατά πόσο αυτά τα κεκτημένα υπηρέτησαν τον αρχικό τους σκοπό και φτάσαμε σε καλύτερο αποτέλεσμα.
Θεωρώ ότι τα τρία πιο σημαντικά θεμέλια μίας ουσιαστικής αλλαγής είναι: α) Η σύνθεση και ισχύς των Συμβουλίων Διοίκησης των ιδρυμάτων, β) Η συνεχής αξιολόγηση και η σύνδεση της χρηματοδότησης με αυτήν και γ) Το ζήτημα της ασφάλειας στον πανεπιστημιακό χώρο, που δε θίγεται στο παρόν νομοθέτημα, και αποτελεί ταμπού δυστυχώς.
Προσπαθώντας να αναφερθώ ακολουθώντας τη σειρά του νομοθετήματος, οι σκέψεις που θα παραθέσω δεν θα έχουν την απαραίτητη συνολική συνοχή, ελπίζω όμως να μην προκαλέσω χασμουρητό σ’ αυτόν/ ην που τις διαβάζει.
Στη σελ. 6 του κειμένου όπου παρουσιάζονται τα βασικά διακυβεύματα αναφέρεται η ενίσχυση συμπληρωματικότητας ...και η ενίσχυση της υγιούς άμιλλας και συνεργασίας μεταξύ των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Συμπληρωματικά προς αυτές τις κατευθύνσεις η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων και των ερευνητικών κάντρων της χώρας μας ίσως θα έπρεπε να αποτελεί ένα επιπλέον κεντρικό διακύβευμα.
Η συνεργασία μεταξύ ΑΕΙ/ΤΕΙ και ΕΚ αν ειδωθεί συνολικά και όχι μόνο στα πλαίσια επιμέρους κοινών ερευνητικών έργων μεταξύ επιστημόνων εκατέρωθεν, μπορεί να προσφέρει πολλαπλά στην εκπαιδευτική/ ερευνητική διαδικασία εκθέτοντας από νωρίς τους φοιτητές στη διαδικασία παραγωγής γνώσης, αυξάνοντας την κινητικότητα και τη συνεχή διάχυση καινοτόμου τεχνογνωσίας μεταξύ όλων των φορέων και συμβάλλοντας στη μέγιστη αξιοποίηση των σύγχρονων υποδομών που διαθέτουν πολλά ΕΚ της χώρας.
Στο αναλυτικό κείμενο του νομοθετήματος είναι αλήθεια ότι παρουσιάζονται θετικές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Μία συνολικότερη προσέγγιση αυτής της συνεργασίας, με το παρόν ή σε επόμενα νομοθετήματα, μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει για την παιδεία στη χώρα μας. Παραδείγματα αμοιβαία επωφελών στενών συνεργασιών μεταξύ ΕΚ και τριτοβάθμιων ιδρυμάτων υπάρχουν πάμπολλα στις περισσότερες χώρες του Δυτ. κόσμου.
Σελ. 10 (1) Νέα ταυτότητα με νέα ηγεσία και ενίσχυση της αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ.
Ο στόχος της αναδιοργάνωσης της διοίκησης του πανεπιστημίου είναι ο πιο σημαντικός στο νομοθέτημα. Η επιτυχία του είναι αυτή που θα ξεκλειδώσει όλες τις επιμέρους πόρτες και θα μεταμορφώσει σε σύντομο χρόνο το Ελληνικό πανεπιστήμιο.
Η διαπίστωση είναι κοινή σε όλη την κοινωνία. Τα ΑΕΙ παρουσιάζουν κοινά προβλήματα με τις χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ.
Πρώτη προτεραιότητα του δημόσιου πανεπιστημίου είναι να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της κοινωνίας και της πολιτείας που το χρηματοδοτεί και δευτερευόντως της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Οι δημόσιοι θεσμοί που διατηρούν κύρος και γενική αποδοχή από την ευρύτερη κοινωνία είναι οι ανεξάρτητες αρχές.
Με έναν παράλληλο τρόπο, θα πρότεινα το Συμβούλιο ενός ΑΕΙ για τα επόμενα τουλάχιστον δέκα χρόνια, να εκλέγεται άμεσα από το κοινοβούλιο με διευρυμένη πλειοψηφία από κατάλογο κοινά αποδεκτών διακεκριμένων επιστημόνων της διασποράς και της χώρας μας (με την προτροπή να εκλέγονται σε άλλο ίδρυμα από αυτό που υπηρέτησαν- αν μη τι άλλο μπορεί να προσφέρει μία νέα φρέσκια οπτική στα πράγματα).
Ο αριθμός των μελών του Συμβουλίου που θα ορίζονται από το κοινοβούλιο θα πρέπει να αποτελεί την ελάχιστη πλειοψηφία λήψης αποφάσεων (50+1). Σε διαφορετική περίπτωση ο κίνδυνος περιθωριοποίησης των εκλεγμένων μελών από εσωτερικές οργανωμένες ομάδες είναι ορατός, και θα ακυρώσει την ουσία του νομοθετήματος.
Τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου εκλέγονται από ενδοπανεπιστημιακές διαδικασίες. Οι φοιτητές και το μη-ακαδημαϊκό προσωπικό θα πρέπει να αντιπροσωπεύονται στο Συμβούλιο σε ποσοστό όχι μεγαλύτερο του 10%.
Το Συμβούλιο κατά την πρώτη του σύγκλιση θα προκηρύξει τη θέση πρύτανη, όπως και μια θέση οικονομικού διαχειριστή.
Ο πρύτανης θα έχει την ευθύνη της ακαδημαϊκής διοίκησης του πανεπιστημίου και ο οικονομικός διευθυντής (που θα λογοδοτεί στον πρύτανη και στο Συμβούλιο) θα αναλάβει την ευθύνη της αναδιοργάνωσης των οικονομικών υπηρεσιών, τη σύνταξη και εκτέλεση του προϋπολογισμού και της αξιοποίησης της περιουσίας του ιδρύματος.
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα που επιβάλλεται να λυθεί ώστε να διασφαλιστεί η στοιχειωδώς εύρυθμη λειτουργία των νέων ακαδημαϊκών αρχών και του ιδρύματος, είναι αυτό της ασφάλειας.
Στο απλό ερώτημα, τι είναι αυτό που θα εμποδίσει οποιαδήποτε μικρή ομάδα φοιτητών ή-μη, να ακυρώνει στην πράξη οποιεσδήποτε αποφάσεις της νέας διοίκησης με βία και τραμπουκισμούς και καταστρέφοντας τη δημόσια περιουσία, δεν δίνεται μια θαρραλέα πειστική απάντηση.
Γιατί ο Έλληνας φορολογούμενος να εξακολουθεί να πληρώνει και να βλέπει τη δημόσια περιουσία να καταστρέφεται σε καθημερινή βάση;
Το Συμβούλιο του ιδρύματος θα θεσπίσει επιτροπή δεοντολογίας του ιδρύματος αποτελούμενη από έγκριτους επιστήμονες. Στην επιτροπή δύνανται να συμμετέχουν και επίτημα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η επιτροπή αυτή θα είναι υπεύθυνη για την επίλυση ενδο-ακαδημαϊκών διαφορών.
Σε εθνικό επίπεδο θεσμοθετείται το Εθνικό Συμβούλιο Ακαδημαϊκής Δεοντολογίας με σκοπό τη συνεχή παρακολούθηση της εύρυθμης ακαδημαϊκής λειτουργίας, σε συνεργασία με τις αρχές των ιδρυμάτων. Το Εθνικό Συμβούλιο αποτελεί και τον ανώτατο επίπεδο επίλυσης θεμάτων ακαδημαϊκής δεοντολογίας.
Σελ. 14, Προϋποθέσεις εκλογής
-Στα εκλεκτορικά σώματα δύνανται να συμμετέχουν μέσω τηλεδιάσκεψης οι ξένοι κριτές.
-Τα αντικείμενα των υπό προκήρυξη θέσεων εγκρίνονται από το Συμβούλιο και την Επιτροπή Δεοντολογίας για τη συνάφεια τους με τα προγράμματα σπουδών και τις νέες τάσεις της επιστήμης. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποτελούν υπαρκτά επιστημονικά πεδία και όχι φωτογραφικές συρραφές προσόντων.
Παράλληλη υπηρέτηση σε ΑΕΙ Ελληνικό και άλλης χώρας.
Οι καθηγητές που εκλέγονται με το καθεστώς αυτό έχουν αποδοχές ανάλογες με το χρόνο παρουσίας τους στο ίδρυμα.
Οι εκλεγμένοι καθηγητές με το καθεστώς αυτό εφόσον το επιθυμούν και πληρώνονται από άλλο ίδρυμα του εξωτερικού, μπορούν να συνάψουν σχέση άμισθης εργασίας με το ίδρυμα.
Διοικητικό και τεχνικό προσωπικό.
Ο πρύτανης/ διευθυντής από κοινού με τον διευθυντή οικονομικής διαχείρισης πρέπει να συντάξουν πλήρες οργανόγραμμα που να ορίζει τις θέσεις διοικητ. και τεχν. προσωπικού ως προς τις ευθύνες και τα καθήκοντα τους.
Σελ. 23, Ευρωπαϊκές Πιστωτικές μονάδες. Το αμέσως επόμενο στάδιο που θα πρέπει να συμπεριληφθεί είναι αυτό του Diploma supplement. Το «Συμπλήρωμα πτυχίου» όπως αυτό έχει θεσπιστεί από τις Ευρωπαϊκές αρχές του Erasmus, βοηθά ουσιαστικά στην αύξηση της κινητικότητας των φοιτητών και τη δια βίου μάθηση καθώς αποτελεί μία αναλυτικότερη περιγραφή και παρουσίαση του γνωστικού υπόβαθρου ενός επιστήμονα, και την συνεχή εξέλιξη του στο χρόνο.
Καταρχήν θα ήθελα να εκφράσω τη θετική μου άποψη για την στόχευση του νομοθετήματος. Θεωρώ ότι η κοινωνία συνολικά υποστηρίζει μία ριζοσπαστική αλλαγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όσο πιο θαρραλέα είναι τα βήματα που θα γίνουν, τόσο και οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται. Όπως και σχεδόν σε όλες της υπόλοιπες πτυχές της οικονομικής και πολιτικής μας ζωής, έτσι και στην Παιδεία πρέπει να απελευθερωθούμε από «κεκτημένα» που λειτουργούν ως ταμπού και να διερευνήσουμε ελεύθερα κατά πόσο αυτά τα κεκτημένα υπηρέτησαν τον αρχικό τους σκοπό και φτάσαμε σε καλύτερο αποτέλεσμα. Θεωρώ ότι τα τρία πιο σημαντικά θεμέλια μίας ουσιαστικής αλλαγής είναι: α) Η σύνθεση και ισχύς των Συμβουλίων Διοίκησης των ιδρυμάτων, β) Η συνεχής αξιολόγηση και η σύνδεση της χρηματοδότησης με αυτήν και γ) Το ζήτημα της ασφάλειας στον πανεπιστημιακό χώρο, που δε θίγεται στο παρόν νομοθέτημα, και αποτελεί ταμπού δυστυχώς. Προσπαθώντας να αναφερθώ ακολουθώντας τη σειρά του νομοθετήματος, οι σκέψεις που θα παραθέσω δεν θα έχουν την απαραίτητη συνολική συνοχή, ελπίζω όμως να μην προκαλέσω χασμουρητό σ’ αυτόν/ ην που τις διαβάζει. Στη σελ. 6 του κειμένου όπου παρουσιάζονται τα βασικά διακυβεύματα αναφέρεται η ενίσχυση συμπληρωματικότητας ...και η ενίσχυση της υγιούς άμιλλας και συνεργασίας μεταξύ των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Συμπληρωματικά προς αυτές τις κατευθύνσεις η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων και των ερευνητικών κάντρων της χώρας μας ίσως θα έπρεπε να αποτελεί ένα επιπλέον κεντρικό διακύβευμα. Η συνεργασία μεταξύ ΑΕΙ/ΤΕΙ και ΕΚ αν ειδωθεί συνολικά και όχι μόνο στα πλαίσια επιμέρους κοινών ερευνητικών έργων μεταξύ επιστημόνων εκατέρωθεν, μπορεί να προσφέρει πολλαπλά στην εκπαιδευτική/ ερευνητική διαδικασία εκθέτοντας από νωρίς τους φοιτητές στη διαδικασία παραγωγής γνώσης, αυξάνοντας την κινητικότητα και τη συνεχή διάχυση καινοτόμου τεχνογνωσίας μεταξύ όλων των φορέων και συμβάλλοντας στη μέγιστη αξιοποίηση των σύγχρονων υποδομών που διαθέτουν πολλά ΕΚ της χώρας. Στο αναλυτικό κείμενο του νομοθετήματος είναι αλήθεια ότι παρουσιάζονται θετικές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Μία συνολικότερη προσέγγιση αυτής της συνεργασίας, με το παρόν ή σε επόμενα νομοθετήματα, μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει για την παιδεία στη χώρα μας. Παραδείγματα αμοιβαία επωφελών στενών συνεργασιών μεταξύ ΕΚ και τριτοβάθμιων ιδρυμάτων υπάρχουν πάμπολλα στις περισσότερες χώρες του Δυτ. κόσμου. Σελ. 10 (1) Νέα ταυτότητα με νέα ηγεσία και ενίσχυση της αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ. Ο στόχος της αναδιοργάνωσης της διοίκησης του πανεπιστημίου είναι ο πιο σημαντικός στο νομοθέτημα. Η επιτυχία του είναι αυτή που θα ξεκλειδώσει όλες τις επιμέρους πόρτες και θα μεταμορφώσει σε σύντομο χρόνο το Ελληνικό πανεπιστήμιο. Η διαπίστωση είναι κοινή σε όλη την κοινωνία. Τα ΑΕΙ παρουσιάζουν κοινά προβλήματα με τις χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ. Πρώτη προτεραιότητα του δημόσιου πανεπιστημίου είναι να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της κοινωνίας και της πολιτείας που το χρηματοδοτεί και δευτερευόντως της πανεπιστημιακής κοινότητας. Οι δημόσιοι θεσμοί που διατηρούν κύρος και γενική αποδοχή από την ευρύτερη κοινωνία είναι οι ανεξάρτητες αρχές. Με έναν παράλληλο τρόπο, θα πρότεινα το Συμβούλιο ενός ΑΕΙ για τα επόμενα τουλάχιστον δέκα χρόνια, να εκλέγεται άμεσα από το κοινοβούλιο με διευρυμένη πλειοψηφία από κατάλογο κοινά αποδεκτών διακεκριμένων επιστημόνων της διασποράς και της χώρας μας (με την προτροπή να εκλέγονται σε άλλο ίδρυμα από αυτό που υπηρέτησαν- αν μη τι άλλο μπορεί να προσφέρει μία νέα φρέσκια οπτική στα πράγματα). Ο αριθμός των μελών του Συμβουλίου που θα ορίζονται από το κοινοβούλιο θα πρέπει να αποτελεί την ελάχιστη πλειοψηφία λήψης αποφάσεων (50+1). Σε διαφορετική περίπτωση ο κίνδυνος περιθωριοποίησης των εκλεγμένων μελών από εσωτερικές οργανωμένες ομάδες είναι ορατός, και θα ακυρώσει την ουσία του νομοθετήματος. Τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου εκλέγονται από ενδοπανεπιστημιακές διαδικασίες. Οι φοιτητές και το μη-ακαδημαϊκό προσωπικό θα πρέπει να αντιπροσωπεύονται στο Συμβούλιο σε ποσοστό όχι μεγαλύτερο του 10%. Το Συμβούλιο κατά την πρώτη του σύγκλιση θα προκηρύξει τη θέση πρύτανη, όπως και μια θέση οικονομικού διαχειριστή. Ο πρύτανης θα έχει την ευθύνη της ακαδημαϊκής διοίκησης του πανεπιστημίου και ο οικονομικός διευθυντής (που θα λογοδοτεί στον πρύτανη και στο Συμβούλιο) θα αναλάβει την ευθύνη της αναδιοργάνωσης των οικονομικών υπηρεσιών, τη σύνταξη και εκτέλεση του προϋπολογισμού και της αξιοποίησης της περιουσίας του ιδρύματος. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα που επιβάλλεται να λυθεί ώστε να διασφαλιστεί η στοιχειωδώς εύρυθμη λειτουργία των νέων ακαδημαϊκών αρχών και του ιδρύματος, είναι αυτό της ασφάλειας. Στο απλό ερώτημα, τι είναι αυτό που θα εμποδίσει οποιαδήποτε μικρή ομάδα φοιτητών ή-μη, να ακυρώνει στην πράξη οποιεσδήποτε αποφάσεις της νέας διοίκησης με βία και τραμπουκισμούς και καταστρέφοντας τη δημόσια περιουσία, δεν δίνεται μια θαρραλέα πειστική απάντηση. Γιατί ο Έλληνας φορολογούμενος να εξακολουθεί να πληρώνει και να βλέπει τη δημόσια περιουσία να καταστρέφεται σε καθημερινή βάση; Το Συμβούλιο του ιδρύματος θα θεσπίσει επιτροπή δεοντολογίας του ιδρύματος αποτελούμενη από έγκριτους επιστήμονες. Στην επιτροπή δύνανται να συμμετέχουν και επίτημα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η επιτροπή αυτή θα είναι υπεύθυνη για την επίλυση ενδο-ακαδημαϊκών διαφορών. Σε εθνικό επίπεδο θεσμοθετείται το Εθνικό Συμβούλιο Ακαδημαϊκής Δεοντολογίας με σκοπό τη συνεχή παρακολούθηση της εύρυθμης ακαδημαϊκής λειτουργίας, σε συνεργασία με τις αρχές των ιδρυμάτων. Το Εθνικό Συμβούλιο αποτελεί και τον ανώτατο επίπεδο επίλυσης θεμάτων ακαδημαϊκής δεοντολογίας. Σελ. 14, Προϋποθέσεις εκλογής -Στα εκλεκτορικά σώματα δύνανται να συμμετέχουν μέσω τηλεδιάσκεψης οι ξένοι κριτές. -Τα αντικείμενα των υπό προκήρυξη θέσεων εγκρίνονται από το Συμβούλιο και την Επιτροπή Δεοντολογίας για τη συνάφεια τους με τα προγράμματα σπουδών και τις νέες τάσεις της επιστήμης. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποτελούν υπαρκτά επιστημονικά πεδία και όχι φωτογραφικές συρραφές προσόντων. Παράλληλη υπηρέτηση σε ΑΕΙ Ελληνικό και άλλης χώρας. Οι καθηγητές που εκλέγονται με το καθεστώς αυτό έχουν αποδοχές ανάλογες με το χρόνο παρουσίας τους στο ίδρυμα. Οι εκλεγμένοι καθηγητές με το καθεστώς αυτό εφόσον το επιθυμούν και πληρώνονται από άλλο ίδρυμα του εξωτερικού, μπορούν να συνάψουν σχέση άμισθης εργασίας με το ίδρυμα. Διοικητικό και τεχνικό προσωπικό. Ο πρύτανης/ διευθυντής από κοινού με τον διευθυντή οικονομικής διαχείρισης πρέπει να συντάξουν πλήρες οργανόγραμμα που να ορίζει τις θέσεις διοικητ. και τεχν. προσωπικού ως προς τις ευθύνες και τα καθήκοντα τους. Σελ. 23, Ευρωπαϊκές Πιστωτικές μονάδες. Το αμέσως επόμενο στάδιο που θα πρέπει να συμπεριληφθεί είναι αυτό του Diploma supplement. Το «Συμπλήρωμα πτυχίου» όπως αυτό έχει θεσπιστεί από τις Ευρωπαϊκές αρχές του Erasmus, βοηθά ουσιαστικά στην αύξηση της κινητικότητας των φοιτητών και τη δια βίου μάθηση καθώς αποτελεί μία αναλυτικότερη περιγραφή και παρουσίαση του γνωστικού υπόβαθρου ενός επιστήμονα, και την συνεχή εξέλιξη του στο χρόνο.