ΠΕΡΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΚΛΕΚΤΟΡΙΚΩΝ
Ανταποκρινόμενο στο αίτημα που το ίδιο έθεσε «Πώς θα διασφαλιστεί η διεθνής επιστημονική αλληλεπίδραση και αναγνώριση του ερευνητικού και εκπαιδευτικού έργου του επιστημονικού προσωπικού και η αφιέρωσή του στα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που έχει απέναντι στα Ιδρύματα και τις ανάγκες των φοιτητών και της κοινωνίας για υψηλής ποιότητας διδασκαλία και παραγωγή νέας γνώσης;» το Υπουργείο στοχεύει στην Ενίσχυση του διεθνούς χαρακτήρα και της διεθνούς παρουσίας των Ιδρυμάτων, με άμεση σύνδεση με το νέο πρότυπο ανάπτυξης της χώρας: ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για τη διεθνοποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ένας από τους τρόπους για να επιτευχθεί ο στόχος είναι «τα εκλεκτορικά σώματα διεθνούς σύνθεσης», δηλαδή η «Εκλογή των μελών του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού από εκλεκτορικά σώματα με ισχυρή διεθνή παρουσία για την ενίσχυση του κύρους, της φήμης και της αναγνωρισιμότητάς τους σε διεθνές επίπεδο». Έτσι ενδεχομένως εξουδετερώνεται κι ένα ακόμη πρόβλημα, ότι Η εσωτερική και εξωτερική διαφάνεια της λειτουργίας των Ιδρυμάτων και των διοικητικών οργάνων τους δεν είναι πάντοτε -όπως θα έπρεπε- υποδειγματική για ολόκληρη την πολιτεία και την κοινωνία.
Η πρόταση των διεθνών εκλεκτορικών δεν είναι καινούργια. Σύμφωνα με το άρθρο 24.3 του Νόμου 3549/2007 «Ένα τουλάχιστον από τα μέλη της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής απαιτείται να προέρχεται από Τμήμα άλλου Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή της αλλοδαπής». Δεν προσδιορίζεται στο παρόν κείμενο αν είναι επιθυμητό να αλλάξει η αναλογία αυτή ή –το πιθανότερο—και αριθμός των εκλεκτόρων (ή όλοι!), όχι μόνον των εισηγητών να είναι επιστήμονες της αλλοδαπής.
Η αναζήτηση της διαφάνειας και της αξιοκρατίας είναι στόχος και των ΑΕΙ. Πρέπει να είναι. Όμως για όποιον αντιμετωπίζει το ζήτημα ρεαλιστικά η πρόβλεψη του άρθρου 24.3 οριοθετεί τη μέγιστη δυνατή βοήθεια που μπορεί να περιμένει κανείς από το εξωτερικό. Για λόγους οικονομικούς και πρακτικούς. Θα μπορούσε να τροποποιηθεί μάλιστα ώστε Η συμμετοχή ενός μέλους ΔΕΠ από την αλλοδαπή στην εισηγητική επιτροπή να είναι απαραίτητη για την εκλογή καθηγητή πρώτης βαθμίδας, με την προϋπόθεση να μην ορίζεται από τη ΓΣ, αλλά από πίνακες που θα συγκροτήσει το Υπουργείο με απευθείας αλληλογραφία με επιλεγμένα ΑΕΙ της αλλοδαπής.
Η συμμετοχή στην εισηγητική επιτροπή των άλλων βαθμίδων, πολλώ δε μάλλον στα εκλεκτορικά, είναι ανεδαφική όχι μόνον του κόστους αλλά και της αδυναμίας να εξασφαλιστεί μια επαρκής «δεξαμενή» ελληνογνωστών», αν όχι και ελληνοφώνων επιστημόνων. Σε ορισμένες ειδικότητες τέτοιοι επιστήμονες μπορεί να μην υπάρχουν διόλου ή να είναι πολύ λιγότερο ειδικοί των Ελλήνων. Αλλά και σε όσες ειδικότητες υπάρχουν είναι τόσοι λίγοι ή/και τόσοι πολυάσχολοι, ώστε δεν θα εξασφαλιστεί η συμμετοχή τους, ειδικά αν δεν δελεάζονται επαρκώς από γενναία αμοιβή. Ούτε όμως και η αμεροληψία τους είναι δεδομένη. Ο κύκλος αυτών των επιστημόνων (Ελλήνων του εξωτερικού και ελληνομαθών) διαπλέκεται εξίσου με τους ελλαδικούς. Η λύση της τηλεδιάσκεψης δεν πρόκειται να εφαρμοστεί λόγω επίκλησης (πραγματικών ή ψεύτικων) τεχνικών προβλημάτων.
Το δεύτερο ενδεχόμενο, να χρησιμοποιούνται ως εκλέκτορες ή/και εισηγητές επιστήμονες που δεν γνωρίζουν τα ελληνικά είναι εκτός συζήτησης. Δεν μπορούν και δεν πρέπει να κρίνουν με βάση μέρος του έργου των υποψηφίων∙ δεν μπορούν να απαξιωθούν οι εργασίες στην ελληνική γλώσσα∙ δεν μπορούν οι υποψήφιοι να υποχρεωθούν σε μεταφράσεις βιβλίων τους στα αγγλικά∙ δεν μπορούν να τηρούνται από διοικητικά όργανα πρακτικά κρίσεων στα αγγλικά ή σε άλλη γλώσσα.
Στο σημείο αυτό μπορεί να ισχυριστεί κάποιος πως, όσον αφορά τη διαφάνεια των κρίσεων, πολύ πιο αποτελεσματικά θα ήταν τα εξής μέτρα που δεν αποκλείουν βέβαια και τη συμμετοχή ΔΕΠ εκ της αλλοδαπής :
1. Να τακτοποιηθούν τα γνωστικά αντικείμενα των υπηρετούντων μελών ΔΕΠ σύμφωνα με το άρθρο 23 του Νόμου 3549/2007. Εναλλακτικά, τα υπάρχοντα αντικείμενα μπορούν να ταξινομηθούν σε γενικότερες κατηγορίες μόνον για το σκοπό της επιλογής εκλεκτόρων.
2. Οι εισηγητές και οι εξωτερικοί εκλέκτορες για όλες τι κρίσεις να βγαίνουν από κλήρωση, που θα γίνεται στο Υπουργείο, με αδιάβλητη ηλεκτρονική διαδικασία.
3. Η εισηγητική έκθεση και το πρακτικό της εκλογής να αναρτάται στην ηλεκτρονική σελίδα του τμήματος, αφαιρουμένων όσων στοιχείων δεν σχετίζονται με τον επιστημονικό σχολιασμό.
4. Θεσμοθέτηση Ακαδημαϊκού Συνηγόρου, στο πλαίσιο του Συνηγόρου του Πολίτη, ως αρχής διευθέτησης των ενδοακαδημαϊκών διαφορών, με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει συνταγματικό εμπόδιο.
ΠΕΡΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΚΛΕΚΤΟΡΙΚΩΝ Ανταποκρινόμενο στο αίτημα που το ίδιο έθεσε «Πώς θα διασφαλιστεί η διεθνής επιστημονική αλληλεπίδραση και αναγνώριση του ερευνητικού και εκπαιδευτικού έργου του επιστημονικού προσωπικού και η αφιέρωσή του στα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που έχει απέναντι στα Ιδρύματα και τις ανάγκες των φοιτητών και της κοινωνίας για υψηλής ποιότητας διδασκαλία και παραγωγή νέας γνώσης;» το Υπουργείο στοχεύει στην Ενίσχυση του διεθνούς χαρακτήρα και της διεθνούς παρουσίας των Ιδρυμάτων, με άμεση σύνδεση με το νέο πρότυπο ανάπτυξης της χώρας: ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για τη διεθνοποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ένας από τους τρόπους για να επιτευχθεί ο στόχος είναι «τα εκλεκτορικά σώματα διεθνούς σύνθεσης», δηλαδή η «Εκλογή των μελών του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού από εκλεκτορικά σώματα με ισχυρή διεθνή παρουσία για την ενίσχυση του κύρους, της φήμης και της αναγνωρισιμότητάς τους σε διεθνές επίπεδο». Έτσι ενδεχομένως εξουδετερώνεται κι ένα ακόμη πρόβλημα, ότι Η εσωτερική και εξωτερική διαφάνεια της λειτουργίας των Ιδρυμάτων και των διοικητικών οργάνων τους δεν είναι πάντοτε -όπως θα έπρεπε- υποδειγματική για ολόκληρη την πολιτεία και την κοινωνία. Η πρόταση των διεθνών εκλεκτορικών δεν είναι καινούργια. Σύμφωνα με το άρθρο 24.3 του Νόμου 3549/2007 «Ένα τουλάχιστον από τα μέλη της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής απαιτείται να προέρχεται από Τμήμα άλλου Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή της αλλοδαπής». Δεν προσδιορίζεται στο παρόν κείμενο αν είναι επιθυμητό να αλλάξει η αναλογία αυτή ή –το πιθανότερο—και αριθμός των εκλεκτόρων (ή όλοι!), όχι μόνον των εισηγητών να είναι επιστήμονες της αλλοδαπής. Η αναζήτηση της διαφάνειας και της αξιοκρατίας είναι στόχος και των ΑΕΙ. Πρέπει να είναι. Όμως για όποιον αντιμετωπίζει το ζήτημα ρεαλιστικά η πρόβλεψη του άρθρου 24.3 οριοθετεί τη μέγιστη δυνατή βοήθεια που μπορεί να περιμένει κανείς από το εξωτερικό. Για λόγους οικονομικούς και πρακτικούς. Θα μπορούσε να τροποποιηθεί μάλιστα ώστε Η συμμετοχή ενός μέλους ΔΕΠ από την αλλοδαπή στην εισηγητική επιτροπή να είναι απαραίτητη για την εκλογή καθηγητή πρώτης βαθμίδας, με την προϋπόθεση να μην ορίζεται από τη ΓΣ, αλλά από πίνακες που θα συγκροτήσει το Υπουργείο με απευθείας αλληλογραφία με επιλεγμένα ΑΕΙ της αλλοδαπής. Η συμμετοχή στην εισηγητική επιτροπή των άλλων βαθμίδων, πολλώ δε μάλλον στα εκλεκτορικά, είναι ανεδαφική όχι μόνον του κόστους αλλά και της αδυναμίας να εξασφαλιστεί μια επαρκής «δεξαμενή» ελληνογνωστών», αν όχι και ελληνοφώνων επιστημόνων. Σε ορισμένες ειδικότητες τέτοιοι επιστήμονες μπορεί να μην υπάρχουν διόλου ή να είναι πολύ λιγότερο ειδικοί των Ελλήνων. Αλλά και σε όσες ειδικότητες υπάρχουν είναι τόσοι λίγοι ή/και τόσοι πολυάσχολοι, ώστε δεν θα εξασφαλιστεί η συμμετοχή τους, ειδικά αν δεν δελεάζονται επαρκώς από γενναία αμοιβή. Ούτε όμως και η αμεροληψία τους είναι δεδομένη. Ο κύκλος αυτών των επιστημόνων (Ελλήνων του εξωτερικού και ελληνομαθών) διαπλέκεται εξίσου με τους ελλαδικούς. Η λύση της τηλεδιάσκεψης δεν πρόκειται να εφαρμοστεί λόγω επίκλησης (πραγματικών ή ψεύτικων) τεχνικών προβλημάτων. Το δεύτερο ενδεχόμενο, να χρησιμοποιούνται ως εκλέκτορες ή/και εισηγητές επιστήμονες που δεν γνωρίζουν τα ελληνικά είναι εκτός συζήτησης. Δεν μπορούν και δεν πρέπει να κρίνουν με βάση μέρος του έργου των υποψηφίων∙ δεν μπορούν να απαξιωθούν οι εργασίες στην ελληνική γλώσσα∙ δεν μπορούν οι υποψήφιοι να υποχρεωθούν σε μεταφράσεις βιβλίων τους στα αγγλικά∙ δεν μπορούν να τηρούνται από διοικητικά όργανα πρακτικά κρίσεων στα αγγλικά ή σε άλλη γλώσσα. Στο σημείο αυτό μπορεί να ισχυριστεί κάποιος πως, όσον αφορά τη διαφάνεια των κρίσεων, πολύ πιο αποτελεσματικά θα ήταν τα εξής μέτρα που δεν αποκλείουν βέβαια και τη συμμετοχή ΔΕΠ εκ της αλλοδαπής : 1. Να τακτοποιηθούν τα γνωστικά αντικείμενα των υπηρετούντων μελών ΔΕΠ σύμφωνα με το άρθρο 23 του Νόμου 3549/2007. Εναλλακτικά, τα υπάρχοντα αντικείμενα μπορούν να ταξινομηθούν σε γενικότερες κατηγορίες μόνον για το σκοπό της επιλογής εκλεκτόρων. 2. Οι εισηγητές και οι εξωτερικοί εκλέκτορες για όλες τι κρίσεις να βγαίνουν από κλήρωση, που θα γίνεται στο Υπουργείο, με αδιάβλητη ηλεκτρονική διαδικασία. 3. Η εισηγητική έκθεση και το πρακτικό της εκλογής να αναρτάται στην ηλεκτρονική σελίδα του τμήματος, αφαιρουμένων όσων στοιχείων δεν σχετίζονται με τον επιστημονικό σχολιασμό. 4. Θεσμοθέτηση Ακαδημαϊκού Συνηγόρου, στο πλαίσιο του Συνηγόρου του Πολίτη, ως αρχής διευθέτησης των ενδοακαδημαϊκών διαφορών, με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει συνταγματικό εμπόδιο.