Πρόταση των Τμημάτων Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
• Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
• Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
• Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
• Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις» χωρίς ωστόσο να περιλαμβάνεται μεταξύ των μεταρρυθμίσεων, η πρόσφατη εξαγγελία της υπουργού Παιδείας Ν. Κεραμέως σχετικά με την εισαγωγή της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ) στο Νηπιαγωγείο, η οποία αποτελούσε ένα αυτονόητο βήμα προς την κατεύθυνση εμπλουτισμού του Προγράμματος Σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευσης.
Η αρχική πρόθεση της Υπουργού, που με λύπη διαπιστώσαμε ότι ξεθώριασε μπροστά σε συντεχνιακές απαιτήσεις μερίδας εκπαιδευτικών, συνάδει με πλήθος επιστημονικών ερευνών διεθνώς που επισημαίνουν τη σημαντικότητα της προσχολικής ηλικίας για την κινητική ανάπτυξη και την υιοθέτηση συμπεριφορών που σχετίζονται με την υγεία, όπως είναι η φυσική δραστηριότητα, και παράλληλα αναδεικνύουν την εξέχουσα θέση της κίνησης για την ολόπλευρη ανάπτυξη των νηπίων.
Με δεδομένο επίσης ότι τα τελευταία χρόνια η κίνηση είναι ιδιαίτερα περιορισμένη στην καθημερινότητα των παιδιών, γεγονός που επιφέρει πολλαπλά προβλήματα στη σωματική και ψυχική υγεία τους, στη σύγχρονη κοινωνία είναι επιτακτική η ανάγκη το σχολείο να λειτουργήσει διορθωτικά και να δώσει στα παιδιά κατάλληλα αναπτυξιακά ερεθίσματα για την ενίσχυση της φυσικής τους δραστηριότητας και τη βέλτιστη κινητική τους ανάπτυξη.
Την περιορισμένη αυτή φυσική δραστηριότητα έρχεται να ενισχύσει και ο πρωτόγνωρος περιορισμός του υποχρεωτικού εγκλεισμού στο σπίτι, λόγω της πανδημίας του COVID-19, όπου παρατηρείται:
(1) μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση θερμίδων που οδηγεί σε αύξηση της σωματικής μάζας και του λιπώδους ιστού,
(2) μείωση φυσικών ικανοτήτων και κινητικών δραστηριοτήτων
(3) μειωμένη ανοσοποιητική λειτουργία, η οποία ενοχοποιείται για την εμφάνιση λοιμώξεων και φλεγμονής,
με αποτέλεσμα να δημιουργείται το Σύνδρομο του Καθιστικού Τρόπου Ζωής που οδηγεί στην εμφάνιση παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου και μεταβολικών παθήσεων από την παιδική ακόμη ηλικία.
Το 2005, η υποκινητικότητα χαρακτηρίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η νέα σιωπηρή επιδημία του 21ου αιώνα ενώ σε επιστημονική δημοσίευση του 2012 χαρακτηρίστηκε ως πανδημία. Πρόσφατη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Progress in Cardiovascular Diseases (2020), γίνεται σύγκριση των επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19 με τις
επιπτώσεις της σωματικής αδράνειας και της καθιστικής συμπεριφοράς. Η σύγκριση αυτή βασίζεται και λαμβάνει υπόψη τα στατιστικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στα οποία αναφέρεται ότι περίπου 3.200.000 θάνατοι αποδίδονται ετησίως στον καθιστικό τρόπο ζωής. Το ερώτημα ωστόσο, στο οποίο δεν μπορούμε να απαντήσουμε επί του παρόντος, είναι το ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στα πρότυπα συμπεριφοράς που θα έχουν τα παιδιά μόλις επιστρέψουμε στην κανονικότητα, μετά τον υποχρεωτικό εγκλεισμό στο σπίτι με την εμφάνιση του COVID-19.
Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς υγείας, για παιδιά 3-6 ετών υπάρχουν:
(1) Ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία ότι συχνότερη σωματική δραστηριότητα οδηγεί σε μικρότερη αύξηση του βάρους και του λιπώδους ιστού.
(2) Ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία ότι παιδιά που κάνουν τακτική σωματική δραστηριότητα έχουν υψηλότερη οστική μάζα, βελτιωμένη οστική δομή και μεγαλύτερη αντοχή στα οστά απ΄ ότι παιδιά που δεν ασκούνται τακτικά.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και διεθνείς οργανισμοί προτείνουν τα παιδιά ηλικίας 3-5 ετών να κάνουν πάνω από 180 λεπτά την ημέρα σωματική δραστηριότητα, εκ των οποίων τουλάχιστον τα 60 λεπτά τη μέρα συστήνεται να είναι μέτριας-έντονης σωματικής άσκησης που προκαλεί αύξηση των καρδιακών παλμών και του ρυθμού αναπνοής.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα, η ένταξη εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής στο Νηπιαγωγείο είναι καθοριστική, καθώς η εξειδικευμένη γνώση της Επιστήμης της Φυσικής Αγωγής και της Ειδικής Διδακτικής της, τους καθιστά ως τους μόνους παιδαγωγούς που είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν την κίνηση ως μέσο ολόπλευρης αγωγής και εκπαίδευσης.
Τα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού της χώρας, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της κίνησης για τα μικρά παιδιά, έχουν αναβαθμίσει τα προγράμματα των προπτυχιακών σπουδών τους, προσφέροντας ένα πλήρως ανανεωμένο πρόγραμμα σπουδών με παιδαγωγική επάρκεια και απόλυτη συμμόρφωση με τις αρχές της συμπερίληψης, της ένταξης, της διαθεματικότητας και της εξατομίκευσης, που είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην προσχολική εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, οι απόφοιτοί μας, διαχρονικά έρχονται σε επαφή με παιδιά προσχολικής ηλικίας, στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης Φοιτητών που αφορά εξωσχολικά προγράμματα για μικρά παιδιά (ΕΠΕΑΚ, ΕΣΠΑ, πρακτική άσκηση ειδικοτήτων, προγράμματα παιδικών σταθμών Δήμων) υιοθετώντας παιδοκεντρικές προσεγγίσεις που συμβαδίζουν με τις ανάγκες των μικρών παιδιών για κίνηση, παιχνίδι, εξερεύνηση και αλληλεπίδραση με το περιβάλλον τους, ενισχύονας ολιστικά την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου στην ευαίσθητη νηπιακή ηλικία.
Από τα παραπάνω δεδομένα, είναι προφανές ότι το αντικείμενο της Φυσικής Αγωγής θα πρέπει να διδάσκεται στο Νηπιαγωγείο από εκπαιδευτικούς ΦΑ στη βάση παιδαγωγικών μοντέλων και μεθόδων που επενδύουν ολιστικά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων-ικανοτήτων, στη συναισθηματική ολοκλήρωση και την κοινωνική ενδυνάμωση των μικρών μαθητών/τριων.
Ως επιστήμονες και καταρτισμένοι παιδαγωγοί της κίνησης υποστηρίζουμε τη διεθνώς κατοχυρωμένη και επιστημονικά βάσιμη εισαγωγή της Φυσικής Αγωγής στο περιβάλλον του Νηπιαγωγείου, ως ισότιμου αντικειμένου.
Κατά συνέπεια, ζητάμε:
(1) να συμπεριληφθεί, μεταξύ των μεταρρυθμίσεων, η εισαγωγή της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ) στο Νηπιαγωγείο,
(2) οι ώρες σωματικής άσκησης στα νηπιαγωγεία, ιδιαίτερα αυτές που απαιτούν μέτριας ή υψηλής έντασης άσκηση, να γίνονται από πτυχιούχους Φυσικής Αγωγής, ενώ η παρουσία νηπιαγωγών και η συνεργασία μεταξύ των δύο ειδικοτήτων θεωρούμε ότι θα έχει πολύ θετικά αποτελέσματα στην υγεία και στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών.
(3) να δημιουργηθούν επιστημονικές ομάδες αποτελούμενες από μέλη ΔΕΠ των ΤΕΦΑΑ της χώρας, για την υλοποίηση της αρχικής πρότασης της Υπουργού σε επίπεδο σχεδιασμού περιεχομένου αναλυτικών προγραμμάτων και επιμορφωτικών εξειδικευμένων σεμιναρίων για το νηπιαγωγείο, για τη θεματική ενότητα της Φυσικής Αγωγής
Πρόταση των Τμημάτων Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού • Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών • Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης • Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης • Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις» χωρίς ωστόσο να περιλαμβάνεται μεταξύ των μεταρρυθμίσεων, η πρόσφατη εξαγγελία της υπουργού Παιδείας Ν. Κεραμέως σχετικά με την εισαγωγή της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ) στο Νηπιαγωγείο, η οποία αποτελούσε ένα αυτονόητο βήμα προς την κατεύθυνση εμπλουτισμού του Προγράμματος Σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευσης. Η αρχική πρόθεση της Υπουργού, που με λύπη διαπιστώσαμε ότι ξεθώριασε μπροστά σε συντεχνιακές απαιτήσεις μερίδας εκπαιδευτικών, συνάδει με πλήθος επιστημονικών ερευνών διεθνώς που επισημαίνουν τη σημαντικότητα της προσχολικής ηλικίας για την κινητική ανάπτυξη και την υιοθέτηση συμπεριφορών που σχετίζονται με την υγεία, όπως είναι η φυσική δραστηριότητα, και παράλληλα αναδεικνύουν την εξέχουσα θέση της κίνησης για την ολόπλευρη ανάπτυξη των νηπίων. Με δεδομένο επίσης ότι τα τελευταία χρόνια η κίνηση είναι ιδιαίτερα περιορισμένη στην καθημερινότητα των παιδιών, γεγονός που επιφέρει πολλαπλά προβλήματα στη σωματική και ψυχική υγεία τους, στη σύγχρονη κοινωνία είναι επιτακτική η ανάγκη το σχολείο να λειτουργήσει διορθωτικά και να δώσει στα παιδιά κατάλληλα αναπτυξιακά ερεθίσματα για την ενίσχυση της φυσικής τους δραστηριότητας και τη βέλτιστη κινητική τους ανάπτυξη. Την περιορισμένη αυτή φυσική δραστηριότητα έρχεται να ενισχύσει και ο πρωτόγνωρος περιορισμός του υποχρεωτικού εγκλεισμού στο σπίτι, λόγω της πανδημίας του COVID-19, όπου παρατηρείται: (1) μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση θερμίδων που οδηγεί σε αύξηση της σωματικής μάζας και του λιπώδους ιστού, (2) μείωση φυσικών ικανοτήτων και κινητικών δραστηριοτήτων (3) μειωμένη ανοσοποιητική λειτουργία, η οποία ενοχοποιείται για την εμφάνιση λοιμώξεων και φλεγμονής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται το Σύνδρομο του Καθιστικού Τρόπου Ζωής που οδηγεί στην εμφάνιση παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου και μεταβολικών παθήσεων από την παιδική ακόμη ηλικία. Το 2005, η υποκινητικότητα χαρακτηρίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η νέα σιωπηρή επιδημία του 21ου αιώνα ενώ σε επιστημονική δημοσίευση του 2012 χαρακτηρίστηκε ως πανδημία. Πρόσφατη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Progress in Cardiovascular Diseases (2020), γίνεται σύγκριση των επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19 με τις επιπτώσεις της σωματικής αδράνειας και της καθιστικής συμπεριφοράς. Η σύγκριση αυτή βασίζεται και λαμβάνει υπόψη τα στατιστικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στα οποία αναφέρεται ότι περίπου 3.200.000 θάνατοι αποδίδονται ετησίως στον καθιστικό τρόπο ζωής. Το ερώτημα ωστόσο, στο οποίο δεν μπορούμε να απαντήσουμε επί του παρόντος, είναι το ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στα πρότυπα συμπεριφοράς που θα έχουν τα παιδιά μόλις επιστρέψουμε στην κανονικότητα, μετά τον υποχρεωτικό εγκλεισμό στο σπίτι με την εμφάνιση του COVID-19. Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς υγείας, για παιδιά 3-6 ετών υπάρχουν: (1) Ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία ότι συχνότερη σωματική δραστηριότητα οδηγεί σε μικρότερη αύξηση του βάρους και του λιπώδους ιστού. (2) Ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία ότι παιδιά που κάνουν τακτική σωματική δραστηριότητα έχουν υψηλότερη οστική μάζα, βελτιωμένη οστική δομή και μεγαλύτερη αντοχή στα οστά απ΄ ότι παιδιά που δεν ασκούνται τακτικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και διεθνείς οργανισμοί προτείνουν τα παιδιά ηλικίας 3-5 ετών να κάνουν πάνω από 180 λεπτά την ημέρα σωματική δραστηριότητα, εκ των οποίων τουλάχιστον τα 60 λεπτά τη μέρα συστήνεται να είναι μέτριας-έντονης σωματικής άσκησης που προκαλεί αύξηση των καρδιακών παλμών και του ρυθμού αναπνοής. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα, η ένταξη εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής στο Νηπιαγωγείο είναι καθοριστική, καθώς η εξειδικευμένη γνώση της Επιστήμης της Φυσικής Αγωγής και της Ειδικής Διδακτικής της, τους καθιστά ως τους μόνους παιδαγωγούς που είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν την κίνηση ως μέσο ολόπλευρης αγωγής και εκπαίδευσης. Τα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού της χώρας, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της κίνησης για τα μικρά παιδιά, έχουν αναβαθμίσει τα προγράμματα των προπτυχιακών σπουδών τους, προσφέροντας ένα πλήρως ανανεωμένο πρόγραμμα σπουδών με παιδαγωγική επάρκεια και απόλυτη συμμόρφωση με τις αρχές της συμπερίληψης, της ένταξης, της διαθεματικότητας και της εξατομίκευσης, που είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην προσχολική εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, οι απόφοιτοί μας, διαχρονικά έρχονται σε επαφή με παιδιά προσχολικής ηλικίας, στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης Φοιτητών που αφορά εξωσχολικά προγράμματα για μικρά παιδιά (ΕΠΕΑΚ, ΕΣΠΑ, πρακτική άσκηση ειδικοτήτων, προγράμματα παιδικών σταθμών Δήμων) υιοθετώντας παιδοκεντρικές προσεγγίσεις που συμβαδίζουν με τις ανάγκες των μικρών παιδιών για κίνηση, παιχνίδι, εξερεύνηση και αλληλεπίδραση με το περιβάλλον τους, ενισχύονας ολιστικά την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου στην ευαίσθητη νηπιακή ηλικία. Από τα παραπάνω δεδομένα, είναι προφανές ότι το αντικείμενο της Φυσικής Αγωγής θα πρέπει να διδάσκεται στο Νηπιαγωγείο από εκπαιδευτικούς ΦΑ στη βάση παιδαγωγικών μοντέλων και μεθόδων που επενδύουν ολιστικά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων-ικανοτήτων, στη συναισθηματική ολοκλήρωση και την κοινωνική ενδυνάμωση των μικρών μαθητών/τριων. Ως επιστήμονες και καταρτισμένοι παιδαγωγοί της κίνησης υποστηρίζουμε τη διεθνώς κατοχυρωμένη και επιστημονικά βάσιμη εισαγωγή της Φυσικής Αγωγής στο περιβάλλον του Νηπιαγωγείου, ως ισότιμου αντικειμένου. Κατά συνέπεια, ζητάμε: (1) να συμπεριληφθεί, μεταξύ των μεταρρυθμίσεων, η εισαγωγή της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ) στο Νηπιαγωγείο, (2) οι ώρες σωματικής άσκησης στα νηπιαγωγεία, ιδιαίτερα αυτές που απαιτούν μέτριας ή υψηλής έντασης άσκηση, να γίνονται από πτυχιούχους Φυσικής Αγωγής, ενώ η παρουσία νηπιαγωγών και η συνεργασία μεταξύ των δύο ειδικοτήτων θεωρούμε ότι θα έχει πολύ θετικά αποτελέσματα στην υγεία και στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών. (3) να δημιουργηθούν επιστημονικές ομάδες αποτελούμενες από μέλη ΔΕΠ των ΤΕΦΑΑ της χώρας, για την υλοποίηση της αρχικής πρότασης της Υπουργού σε επίπεδο σχεδιασμού περιεχομένου αναλυτικών προγραμμάτων και επιμορφωτικών εξειδικευμένων σεμιναρίων για το νηπιαγωγείο, για τη θεματική ενότητα της Φυσικής Αγωγής