Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Γιώργος Κόσυβας, μαθηματικός, Βαρβάκειο Πειραματικό Λύκειο' | 25 Ιανουαρίου 2011, 21:16

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Έχουν περάσει σχεδόν τρεις δεκαετίες από την κατάργηση των πρότυπων σχολείων και την αντικατάστασή τους από τα πειραματικά. Αυτά τα χρόνια, η απουσία τους έχει αφήσει ένα δυσαναπλήρωτο κενό στο εκπαιδευτικό τοπίο της χώρας μας. Τα πρότυπα σχολεία, παρείχαν ισότητα εκπαιδευτικών ευκαιριών σε παιδιά μη προνομιούχων οικογενειών που αδυνατούσαν να πληρώσουν πανάκριβα δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία καθώς και δυνατότητες ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας. Κατά βάση, αποτέλεσαν πόλο έλξης για μαθητές με φιλοτιμία, επιμέλεια και μαθησιακό ζήλο. Όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους προέλευση, είχαν καθολική δυνατότητα πρόσβασης σε υψηλής στάθμης μορφωτικά αγαθά, μετά από εισαγωγικές εξετάσεις. Παραταύτα, τα πρότυπα σχολεία στιγματίστηκαν ως ελιτίστικα και καταργήθηκαν με επίκληση στην ισότητα. Όμως η κατάργηση σχολείων που υπερτερούν στην ποιότητα δεν συνάδει από τη δημοκρατική αρχή της ισότητας, αλλά από έναν επίπλαστο εξισωτισμό που καθηλώνει τις ατομικές διαφορές. Σήμερα, τα περισσότερα δημόσια σχολεία παραμένουν υποβαθμισμένα, δέσμια γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, βυθισμένα στην ομοιομορφία και την ασημαντότητα, ενώ αποτελούν τροχοπέδη για την πλήρη ανάπτυξη των δημιουργικών ικανοτήτων των μαθητών. Παρατηρείται ανάσχεση των μαθησιακών κινήτρων των μαθητών, εμφανής καθυστέρηση της μαθησιακής προόδου και συνακόλουθη ισοπέδωση προς τα κάτω. Βεβαίως υπάρχουν μαθητές που διακρίνονται σε ορισμένους τομείς γνώσης και άλλοι σε άλλους. Όμως, περισσότερο αδικούνται οι μαθητές οι πολλά υποσχόμενοι, αφού το σχολικό περιβάλλον δεν αξιοποιεί στο έπακρο όλες τις δυνατότητές τους. Η αριστεία δεν πρέπει ούτε να υπερεκτιμάται ούτε να ενοχοποιείται. Κατά βάση όμως θα πρέπει να προβάλλονται τα δημιουργικά επιτεύγματα των ικανών μαθητών, όχι ακραίοι ιεραρχικοί χαρακτηρισμοί. Προέχει η κατοχύρωση ενός υποστηρικτικού πλαισίου που βοηθά παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες, καλλιεργεί την αυτογνωσία και την αμοιβαία αναγνώριση και όχι ανταγωνισμούς, διακρίσεις και υπεροπτικές συμπεριφορές. Αυτό αποτελεί πρωταρχικό παιδαγωγικό μέλημα κάθε σύγχρονου σχολείου. Κατά βάση, τα πρότυπα και τα πειραματικά σχολεία δεν αλληλοαποκλείονται, αφού στα πρότυπα σχολεία, μπορούν να διεξάγονται πειραματικές διδασκαλίες και διδακτική άσκηση των φοιτητών, όπως συνέβαινε και κατά το παρελθόν. Ο τίτλος πρότυπα-πειραματικά σχολεία περιλαμβάνει καινοτομικά σχολεία που προωθούν με επιτυχία ακαδημαϊκούς και κοινωνικούς στόχους. Δεν νοούνται πρότυπα σχολεία χωρίς διαρκή παιδαγωγικό στοχασμό και κριτική επανεξέταση της διδακτικής πρακτικής τους. Είναι ζωντανοί μορφωτικοί οργανισμοί που διενεργούν εκπαιδευτικές έρευνες στη διδασκαλία, τις μεθόδους και την αξιολόγηση, προβληματίζονται και συζητούν ακατάπαυστα πασχίζοντας για τη συνεχή αλλαγή και αυτοβελτίωση, ενώ αντιμάχονται την ισοπέδωση, την αναξιοκρατία, και τη μετριότητα. Διακρίνονται για την ποιότητα των πειραματισμών που εφαρμόζονται από εκπαιδευτικούς που έχουν αξιολογηθεί, την παροχή διδασκαλίας υψηλού επιπέδου και τις εξαιρετικές επιδόσεις των μαθητών. Ιδιαίτερα σήμερα είναι πρόκληση των καιρών να υπάρχουν μερικά καλά δημόσια σχολεία που οι καινοτομίες τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπο για τα υπόλοιπα. Όλα τα σχολεία δυνάμει είναι πρότυπα, δηλαδή θα μπορούσαν να πρωτοπορούν σε ορισμένους τομείς, όπως στον εκσυγχρονισμό του περιεχομένου, την επιμόρφωση, τον εθελοντισμό, τη διαπολιτισμική επικοινωνία, τις παρεμβάσεις στο περιβάλλον. Μάλιστα, η έννοια του «αντιπροσωπευτικού σχολείου», που ανταποκρίνεται δήθεν στο μέσο στατιστικό δείγμα είναι κατασκευασμένη αφού κάθε σχολείο είναι μοναδικό. Σε κάθε περίπτωση πειραματικά μαθήματα και διδασκαλίες είναι καλό να δοκιμάζονται τόσο σε σχολεία με πλειονότητα αρίστων, όσο και σε άλλα με περισσότερους μέτριους ή αδύνατους μαθητές. Κατά συνέπεια, όταν η εκπαιδευτική έρευνα διεξάγεται παράλληλα και συμπληρωματικά σε διαφορετικούς τύπους σχολείων, τότε το παραγόμενο αποτέλεσμα όχι απλώς δεν στρεβλώνεται, αλλά εμπλουτίζεται. Σε μια εποχή που το σχολείο δεν είναι πια επίκαιρο, όπου τα φαινόμενα αδράνειας, φθοράς και παρακμής μαστίζουν τη δημόσια εκπαίδευση, ο ανασχεδιασμός και η επανίδρυση του θεσμού των προτύπων σε σύγχρονες βάσεις αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Όχι όμως απλή αναβίωση με βεβιασμένη επαναλειτουργία τους. Αναμφισβήτητα, η αναμορφωμένη και ρηξικέλευθη επαναφορά τους και η μελετημένη κατανομή τους στην επικράτεια θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Επιπλέον σε μια εποχή, χαλάρωσης του μόχθου, ανερμάτιστης ελαστικότητας και πλειοδοσίας διευκολύνσεων, όπου οι «αριστούχοι» πλεονάζουν, ένα σχολείο αριστείας δεν θα έπρεπε να ταυτίζεται με ένα σχολείο υψηλών βαθμών. Η αριστεία παραπέμπει στην ανάδειξη νέων αξιών, όπως του σεβασμού και της ανεκτικότητας, της συνέπειας και της εργατικότητας, της αξιοσύνης και της συναποδοχής. Επιπλέον, είναι συνυφασμένη με την αποτελεσματική οργάνωση, τη διαρκή καινοτομία, την πρωτοτυπία στην έρευνα, την πρωτοπορία στις μεταρρυθμίσεις και προσφέρει όλες τις προϋποθέσεις για την επιτυχία.