Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ρήγας Γιοβαννόπουλος' | 16 Ιουνίου 2022, 10:44

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ άρθρου 143 παρ. 6, περ. γ΄ (Προϋποθέσεις εκλογής στη βαθμίδα του Καθηγητή) ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ Με την εν θέματι διάταξη ορίζονται ως προϋποθέσεις εκλογής σε θέση καθηγητή πρώτης βαθμίδας, μεταξύ άλλων, σωρευτικά: «γγ) διδακτική εμπειρία, τουλάχιστον επί τριετία, σε αναγνωρισμένα προγράμματα μεταπτυχιακών ή διδακτορικών σπουδών των Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή αλλοδαπής ή διεύθυνση επί τριετία, τουλάχιστον, αναγνωρισμένων ερευνητικών κέντρων ή ινστιτούτων ή τριετής τουλάχιστον θητεία σε διευθυντική θέση υψηλού κύρους οργανισμού της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, γδ) επίβλεψη, με την ιδιότητα του επιβλέποντος καθηγητή, μίας (1) τουλάχιστον διδακτορικής διατριβής που έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς, από την έναρξη μέχρι την περαίωσή της και συμμετοχή σε τριμελείς συμβουλευτικές επιτροπές τριών (3) τουλάχιστον διδακτορικών που έχουν ολοκληρωθεί επιτυχώς, από την έναρξη μέχρι την περαίωσή τους». 1. Είναι αληθές ότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του διδακτικού έργου των καθηγητών και μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο της επιστήμης. Ωστόσο, η αναγωγή της σε τυπικό κριτήριο εκλογής στη βαθμίδα του καθηγητή και μάλιστα σωρευτικά και όχι διαζευκτικά, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα σύμφωνα με το ά. 19 παρ. 1 περ. β (γγ) Ν. 4009/2011 (όπως ισχύει), και δη με λήψη υπόψη αποκλειστικά περιπτώσεων «επιτυχούς ολοκλήρωσης» των σχετικών διδακτορικών διατριβών (τουλάχιστον τεσσάρων ανά υποψήφιο: μίας ως επιβλέποντος και τριών ως μέλους τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής) θεμελιώνει στρεβλά κίνητρα χορήγησης διδακτορικών διπλωμάτων, αφού η χορήγησή τους ωφελεί, υπό προϋποθέσεις, τον ίδιο τον επιβλέποντα ή το μέλος της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής. Τούτο, αποβαίνει σε βάρος του σκοπού της «ενίσχυσης της ποιότητας, της αριστείας, της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας» των Α.Ε.Ι. που ανήκει στους διακηρυγμένους στόχους του σχεδίου νόμου κατά το άρθρο 2 αυτού και την αποστολή των Α.Ε.Ι. να «προσφέρουν υψηλής ποιότητας ανώτατη εκπαίδευση, να παράγουν και να μεταδίδουν τη γνώση μέσω της διδασκαλίας και της έρευνας» κατά την περ. α΄ της παρ. 3 του άρθρου 3 αυτού. 2. Η υπό 1 παρατήρηση συναρτάται με την εν γένει στρέβλωση, ο κρίνων την διδακτορική διατριβή ως επιβλέπων ή ως μέλος τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, εφόσον βρίσκεται στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή και φιλοδοξεί να εξελιχθεί χωρίς να έχει συγκεντρώσει τον προβλεπόμενο αριθμό επιτυχώς ολοκληρωμένων διδακτορικών διατριβών να εξαρτάται από τον κρινόμενο υποψήφιο διδάκτορα. 3. Βλαπτικός της ποιότητας είναι και ο μεγάλος αριθμός των προβλεπομένων διδακτορικών διατριβών που οφείλουν να ολοκληρωθούν επιτυχώς (τουλάχιστον τέσσερις ανά υποψήφιο: μιάς ως επιβλέποντος και τριών ως μέλους τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής). 4. Η ιδιότητα του επιβλέποντος ή του μέλους τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, όπως και η επιτυχής ολοκλήρωση της διδακτορικής διατριβής, δεν εξαρτώνται από την ίδια βούληση και προαίρεση του καθηγητή. Το δεύτερο εξαρτάται από τον υποψήφιο διδάκτορα και το πρώτο αποφασίζεται εν τέλει από συλλογικά όργανα με αποτέλεσμα να απόκειται σε αυτά τα υποκείμενα να καθορίζουν κυριαρχικά, ποιοί αναπληρωτές καθηγητές θα μπορούν να πληρούν τα κριτήρια εκλογιμότητας σε θέση πρωτοβαθμίου καθηγητή και ποιοί όχι. 5. Ιδίως τα μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, εκτός του επιβλέποντος, κατά τεκμήριο, ελάχιστες δυνατότητες έχουν να συμβάλλουν στην πρόοδο της διδακτορικής διατριβής υποψηφίου διδάκτορα. 6. Η εισαγωγή τέτοιων προϋποθέσεων και ιδίως η πρόβλεψη ότι οι ιδιότητες του επιβλέποντος και του μέλους της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής οφείλουν να υφίσταται διαρκώς «από την έναρξη μέχρι την περαίωσή τους» [ενν. των διδακτορικών διατριβών] αιφνιδιάζει τα μάλα όσους ήδη υπηρετούν στη βαθμίδα του αναπληρωτή και, ίσως και επίκουρου καθηγητή, ελλείψει και μεταβατικής διάταξης και ενόψει του περιορισμένου αριθμού υποψηφίων διδακτόρων που δικαιούτο να εποπτεύει έκαστος καθηγητής, με αποτέλεσμα να θεμελιώνεται ανυπέρβλητο κώλυμα εξέλιξής τους ενόψει και της τριετούς ελάχιστης διάρκειας των επί διδακτορία σπουδών κατά το άρθρο 93 του σχεδίου νόμου. Τούτο συναρτάται ιδίως με την μέχρι σήμερα τάση ως επιβλέποντες και μέλη συμβουλευτικών επιτροπών να ορίζονται πρωτοβάθμιοι καθηγητές καθώς και με την παγιωμένη νομοθεσία που προέβλεπε τα ως άνω κριτήρια ως διαζευκτικά και όχι ως σωρευτικά. 7. Ενώ στις φυσικές επιστήμες υπάρχει κατά κανόνα δυνατότητα απασχόλησης υπ. διδακτόρων σε αμειβόμενα ερευνητικά έργα ή προγράμματα, ώστε οι τελευταίοι να μπορούν, όχι μόνο να βιοπορίζονται, αλλά να εκπονούν και τη διατριβή τους με αξιοποίηση της εμπειρίας και των γνώσεων που αντλούν από τη συμμετοχή τους στο εκάστοτε ερευνητικό πρόγραμμα, στις ανθρωπιστικές επιστήμες δεν υφίσταται ανάλογη δυνατότητα. Κατά συνέπεια, οι υποψήφιοι διδάκτορες ακόμη και αν έχουν αρχικώς καταθέσει πειστική και πολλά υποσχόμενη ερευνητική πρόταση, συνήθως εγκαταλείπουν την προσπάθεια, επειδή απορροφώνται από το βιοπορισμό εκτός επιστήμης (ως προς τους νομικούς: δικηγορία, δικαστικό σώμα, συμβολαιογραφία κτλ.). 8. Τέλος θεμελιώνονται de facto κωλύματα εξέλιξης για αναπληρωτές καθηγητές που θεραπεύουν γνωστικά αντικείμενα περιορισμένου ενδιαφέροντος που δεν συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον υποψηφίων διδακτόρων ή υπηρετούν σε σχολές με περιορισμένο αριθμό φοιτητών ή σε σχολές με άλλη βασική κατεύθυνση σπουδών με αποτέλεσμα να μην είναι ευχερές να ανευρεθεί ικανός αριθμός υποψηφίων διδακτόρων κατάλληλων να αποπερατώσουν επιτυχώς τις επί διδακτορία σπουδές τους.