Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ActionAid' | 17 Ιουνίου 2022, 17:55

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Στις παραγράφους που ακολουθούν διατυπώνονται κάποια βασικά σχόλια της ActionAid για το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις». Ωστόσο, πριν την παράθεση των ειδικότερων σχολίων, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε πως η τρέχουσα διάρθρωση της διαβούλευσης, δηλαδή η παράθεση των υπό σχολιασμό διατάξεων συνολικά ανά μέρη και όχι κατ’ άρθρον, δεν διευκολύνει τη μελέτη και την ανάγνωση του σχεδίου νόμου. Το γεγονός αυτό έχει επισημανθεί από την ActionAid και σε άλλες διαβουλεύσεις σχεδίων νόμων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (π.χ. «Αναβάθμιση του Σχολείου και την Ενδυνάμωση του Ρόλου των Εκπαιδευτικών», η οποία έλαβε χώρα κατά τον Ιούλιο του 2021). Εκτενή σχέδια νόμου, όπως το παρόν, είναι σκόπιμο να αφήνουν τη δυνατότητα για κατ’ άρθρο σχολιασμό ώστε να μπορεί το συμμετέχον πρόσωπο/ ο συμμετέχων φορέας να κατανοεί τι ακριβώς ρυθμίζεται και με ποιον τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, τα σχόλια της ActionAid εστιάζουν στο Μέρος Α (άρθρα 1 – 285) για την οργάνωση και λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Όπως έχει ήδη συζητηθεί από εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας και του φοιτητικού κόσμου, της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και λοιπών φορέων, οι προβλέψεις του παρόντος νομοσχεδίου αλλάζουν το τοπίο στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας. Ωστόσο, από το υπό σχολιασμό κείμενο απουσιάζουν οι αναφορές, και συνεπώς τα μέσα και οι μηχανισμοί, για το πώς εμπεδώνονται στη διακυβέρνηση των πανεπιστημίων της χώρας τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ισότητα. Παράλληλα, θέτοντας στον πυρήνα της δράσης της τις αρχές της συμμετοχικότητας η ActionAid εξειδικεύει και επαναλαμβάνει την πάγια θέση της αναφορικά με τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ουσιαστικής συμπερίληψης σε όλες τις βαθμίδες τις εκπαίδευσης. Ένα τέτοιο περιβάλλον είναι απαλλαγμένο από κάθε εμπόδιο ή μορφή διάκρισης που δύναται να αποτρέψει την πρόσβαση και τη συμμετοχή με όρους ισότητας. Δυστυχώς, πέρα από τις προβλέψεις για την πρόσβαση των φοιτητών και των φοιτητριών με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, στο παρόν δεν προβλέπεται η υποχρέωση υιοθέτησης και εφαρμογής πολιτικών για την καταπολέμηση των διακρίσεων ευρύτερα (π.χ. για διακρίσεις στη βάση του φύλου ή άλλων χαρακτηριστικών/ ιδιοτήτων). Σε αυτό το πλαίσιο είναι άξια αναφοράς η απουσία των Επιτροπών Ισότητας που εισήχθησαν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα με το άρθρο 33 του Νόμου 4589/2019. Η λειτουργία των Επιτροπών Ισότητας στα πανεπιστήμια της χώρας και η διαμόρφωση του Πανελλαδικού Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα έχει συμβάλει αποφασιστικά στην ανάδειξη των προκλήσεων στο χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, ενώ έχει επιχειρηθεί η όσο το δυνατό ομοιόμορφη αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων στον πανεπιστημιακό χώρο. Επισημαίνεται πως η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δημόσιες πολιτικές αποτελεί τμήμα της ελληνικής νομοθεσίας από το 2019 με την εισαγωγή σχετικής διάταξης στον νόμο 4604/2019 για την «Προώθηση της Ουσιαστικής Ισότητας των Φύλων». Συνεπώς, εγείρονται σημαντικά ερωτήματα για την απουσία τόσο των Επιτροπών Ισότητας, της υιοθέτησης και εφαρμογής πολιτικών με έμφυλη διάσταση, αλλά και γενικότερα των μέτρων για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Στο ίδιο πλαίσιο -και παρά την ενσωμάτωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στην εθνική νομοθεσία με τον Νόμο 4808/2021- παρατηρείται η απουσία προβλέψεων για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Τόσο η Σύμβαση 190 όσο και η Σύσταση 206 που τη συνοδεύει προβλέπουν πως τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να λάβουν μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Όπως είχε επισημάνει η ActionAid κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης του Νόμου 4808/2021 είναι απαραίτητο η προστασία που παρέχει η Σύμβαση από τη σεξουαλική παρενόχληση να εφαρμόζεται και στον δημόσιο τομέα λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε χώρου και προσαρμόζοντας τις προβλέψεις τις Σύμβασης ώστε να είναι αποτελεσματική η εφαρμογή της. Το παρόν σχέδιο νόμου θα ήταν απαραίτητο να περιλαμβάνει προβλέψεις ουσιαστικές, αλλά και διαδικαστικές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Εν κατακλείδι, η πρόβλεψη διατάξεων για την υιοθέτηση πολιτικών ισότητας (συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών πρόληψης και αντιμετώπισης της έμφυλης βίας), προώθησης και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι αναγκαίο να συμπεριληφθούν στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου.