Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Μέλος ΔΕΠ' | 17 Ιουνίου 2022, 18:04

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Σαν μηχανικοί πληροφοριακών συστημάτων, έχουμε μάθει να ακολουθούμε μια συγκεκριμένη διαδικασία όταν επιθυμούμε να εισάγουμε ένα νέο σύστημα. Αρχικά, μελετούμε το υπάρχον σύστημα, τόσο από τεχνολογικής πλευράς, αλλά και ιδίως από την πλευρά των διαδικασιών που ακολουθούνται (με και χωρίς το σύστημα), για την επίτευξη κάποιου σκοπού. Τεκμηριώνουμε τα προβλήματα, ποιοτικά και ποσοτικά, συλλέγοντας και αναλύοντας δεδομένα, και συνομιλώντας εκτενώς με τους χρήστες και τους εμπλεκόμενους στις διαδικασίες, σε όλα τα επίπεδα, από τον τελευταίο εργάτη ως τον διευθυντή που επηρεάζεται από το σύστημα. Συμβουλευόμαστε δηλαδή τους ειδικούς, με όσο το δυνατό πιο ευρεία συμμετοχή. Συνάμα καταγράφουμε και τις επιθυμίες, πράγματα που δεν υπάρχουν αλλά θα θέλαμε να αποκομίσουμε ως ωφέλη από το σύστημα. Τα προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν και οι επιθυμίες, ονομάζονται "απαιτήσεις" από το σύστημα. Σημαντικό μέρος της δουλειάς μας είναι να αξιολογήσουμε τη σημασία τους και να τα ιεραρχήσουμε, συνήθως γιατί κάποια μπορεί να είναι αντικρουόμενα, και γιατί το διαθέσιμο budget (χρήματα και χρόνος) δεν επαρκεί για να τα υλοποιήσουμε όλα. Αφού γίνουν αυτά, προβαίνουμε πολλές φορές σε συμμετοχική σχεδίαση των λύσεων που θα προταθούν. Ζητάμε από τους ίδιους τους εμπλεκόμενους να μας εξηγήσουν πως θα έφτιαχναν αυτοί το σύστημα, αν μπορούσαν. Αφιερώνουμε δεκάδες ώρες συζητώντας, σχεδιάζοντας, αναλύοντας, πάντα με παρουσία των εμπλεκόμενων. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται συμμετοχικός σχεδιασμός και υπάρχει σε όλες τις προηγμένες Ευρωπαϊκές χώρες, για τεχνολογικά και μη συστήματα, αστικές αναπλάσεις, οργάνωση και λειτουργία θεσμών κ.α. από το 1950. Αποτελεί βαθιά πολιτική παράδοση, στην οποία εδράζεται η νομιμοποίηση των ενεργειών οποιασδήποτε διοίκησης. Ο λόγος που προβαίνουμε στη διαδικασία αυτή, είναι γιατί: α) Είναι φθηνότερο και λιγότερο επίπονο να σχεδιάσεις ένα σύστημα σωστά από την αρχή, παρά να τρέχεις μετά να μπαλώσεις τα λάθη που έχεις ήδη υλοποιήσει. β) Η διαδικασία της συμμετοχής στο σχεδιασμό κάνει τους εμπλεκόμενους να έχουν την αίσθηση της "ιδιοκτησίας" στο νέο σύστημα, και άρα να το δεχθούν και να το υιοθετήσουν με λιγότερες αντιδράσεις. Μια παραλλαγή της διαδικασίας αυτής είναι και οι οδηγίες καλής νομοθέτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και (σε μικρότερο βαθμό) και οι κανόνες που είναι θεσμοθετημένοι στην Ελλάδα. Συνοπτικά οι οδηγίες της ΕΕ προβλέπουν: α) Αθρόα συλλογή δεδομένων, ανάλυση τους, καταγραφή της κατανόησης του προβλήματος και δημόσια παρουσίασή του, και διάθεση όλων των στοιχείων/δεδομένων με τρόπο ανοικτά προσβάσιμο προς όλους. β) Αρθρωτή διαδικασία διαβούλευσης που περιλαμβάνει: βα) Πρόσκληση για αποδείξεις, όπου η καταγεγραμμένη κατανόηση του προβλήματος εκτίθεται στην κριτική ειδικών. ββ) Χαρτογράφηση των εμπλεκόμενων στο πρόβλημα, στοχοθεσία της διαβούλευσης και σχεδιασμός της μεθοδολογίας διαβούλευσης βγ) Εκπόνηση των διαφορετικών ειδών διαβούλευσης (με ειδικούς και με το κοινό) βδ) Ανάλυση των ευρημάτων και δημόσια έκθεσή τους γ) Πρόσθετη διαβούλευση επί νομοσχεδίων, με παρόμοιες διαδικασίες όπως ανωτέρω. Όλα αυτά δεν είναι τυχαία: H 6η προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει την διασφάλιση της διαφάνειας και της ακεραιότητας στη νομοθετική διαδικασία. Και το καταλληλότερο εργαλείο είναι η υιοθεσία τεχνικών όπως ο συμμετοχικός σχεδιασμός, που αποτελεί βαθιά πολιτική παράδοση στην Ευρώπη, για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Στην Ελλάδα του 2022, (ή Ελλάδα 2.0, αν προτιμάτε), δε βρέθηκε κανείς να εξηγήσει στην Υπουργό ότι αυτές οι επίπονες και αναλυτικές διαδικασίες σχεδιασμού υπάρχουν και πρέπει να ακολουθούνται, όχι γιατί έτσι επιτάσσει κάποιο κείμενο, αλλά η εμπειρία και η λογική. Ούτε κάποιος μηχανικός στάθηκε κοντά της να της τα εξηγήσει, αλλά ούτε και η ίδια, ως νομικός, φάνηκε να μπορεί να τα κατανοήσει ως μέρος της δικής της επιστήμης. Σε αντίθεση με τις 12 εβδομάδες ελάχιστης διαβούλευσης που προβλέπονται για τα νομοθετήματα της ΕΕ, εδώ μας έδωσαν 3. Φροντίζοντας βέβαια να αποκλείσουν όλους τους ειδικούς από τις διαδικασίες κατάρτισης του νομοσχεδίου. Φυσικά, κανένα αποδεικτικό στοιχείο ή ανάλυση δεν παρατέθηκε στη δημόσια κρίση, που να αφορά την φύση ή την έκταση των προβλημάτων τα οποία φαντάζεται ότι θα λύσει το νομοσχέδιο. Μα ούτε και στοιχειωδώς δεν αποτολμήθηκε η ανάλυση έστω ορισμένων από τις προβλεπόμενες διατάξεις, ή η απαρίθμηση των ρίσκων που μπορεί να προκύψουν από τη στρεβλή ή λανθασμένη εισαγωγή τους. Το αποτέλεσμα είναι το Magnum Opus, η προσωπική φιλοδοξία και στόχος της κας. Κεραμέως, να παρουσιάζεται εδώ διάτρητο, σαθρό, γεμάτο τεχνικές αστοχίες, λάθη, παραλείψεις, αβλεψίες και, σε μέρη, αντισυνταγματικότατες προβλέψεις, όπως καταδεικνύουν τα εκατοντάδες σχόλια που έχουν ήδη κατατεθεί. Είναι πρωτοφανές πως ένα τέτοιο έργο, που πήρε τρία χρόνια να ολοκληρωθεί, μπορεί να εκτίθεται δημόσια με τόσα προφανή προβλήματα. Κι αυτά αφορούν μόνο τα τεχνικά, επί μέρους ζητήματα, χωρίς να συζητάμε το ουσιωδέστερο στοιχείο του, που είναι βεβαίως η εκρίζωση των δημοκρατικών παραδόσεων στον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων. Επί αυτού, έχουν ήδη τοποθετηθεί δεκάδες Σύγκλητοι, Τμήματα, Σχολές αλλά και οι επαγγελματικοί σύλλογοι των ακαδημαϊκών, διοικητικών και φοιτητών. Το νομοσχέδιο θα κατέβει και θα ψηφιστεί ίσως, ωστόσο δε θα εφαρμοστεί. Ο λόγος είναι απλός: κανείς δε θα το υιοθετήσει. Είναι ξένο σώμα, μέσα στα πανεπιστήμια. Δεν είναι θέμα πολιτικής άποψης - καλές και κακές ρυθμίσεις θα εγκαταλειφθούν, γιατί δεν υπάρχει αίσθηση "ιδιοκτησίας" σε αυτή την προσπάθεια. Οποιαδήποτε προσπάθεια επιβολής του με το ζόρι (βλ. πανεπιστημιακή αστυνομία, μηνύσεις, πειθαρχικά), μόνο θα γιγαντώσει τις αντιδράσεις εναντίον του. Είναι κρίμα που στο 2022, οι Υπουργοί της χώρας (υπό+έργον, ο υπηρέτης, ο υπάλληλος) αντιμάχονται τους Λειτουργούς (λαός+έργον, ο επιτελών κοινωφελή και δαπανηρότατη υπηρεσία), αντί να συνεργάζονται μαζί τους. Είναι κρίμα που θεωρεί η Υπουργός, ότι μπορεί να κοροϊδέψει το ευφυέστερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας με αυτό τον τρόπο. Πολλώ δε μάλλον όταν πλέον υπάρχουν πια τα τεχνολογικά μέσα που δημιουργούν το σφιχτό κόσκινο της συλλογικής ευφυίας, μέσα από το οποίο είναι νομοτελειακά αδύνατο να περάσει οποιαδήποτε προπαγάνδα ή ψέμμα. Υπάρχει άλλος δρόμος για να φτιαχτούν Νέοι Ορίζοντες, αλλά τους δρόμους αυτούς είτε δεν τους γνωρίζει, είτε δεν θέλει να τους ακολουθήσει η Υπουργός. Προς το παρόν φτιάχτηκε μόνο ένας λάκκος. Μέσα σε αυτόν, βρίσκεται με το ένα πόδι το ημιτελέστατο, σε σημείο φαιδρότητας, νομοσχέδιο. Οι άνθρωποι και οι φοιτητές του πανεπιστημίου θα το ενταφιάσουμε παραδειγματικά και σε τέτοιο βάθος, ώστε να μην αποτολμήσει άλλος να κοροϊδέψει ξανά ούτε το ελληνικό Πανεπιστήμιο, ούτε και την υπόλοιπη κοινωνία.