Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ActionAid' | 19 Φεβρουαρίου 2023, 16:16

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  H ActionAid χαιρετίζει τη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις». Είναι γεγονός πως η υιοθέτηση της νομοθεσίας και των πολιτικών σε συγκεκριμένες θεματικές δεν συνιστούν μόνο προσπάθειες ρύθμισης των θεματικών αυτών, αλλά δηλώνουν τη δέσμευση της πολιτείας να αναδείξει τη σημασία τους δίνοντάς τους ορατότητα και προβλέποντας μέτρα για την αντιμετώπιση και την πρόληψή τους, ιδίως όταν πρόκειται για ζητήματα με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο. Ιδίως στο πεδίο της πρόληψης και της αντιμετώπισης της βίας και του εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον, η ανάγκη για τη διαμόρφωση ενός πλαισίου που θα παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία και θα διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την καλλιέργεια μιας κουλτούρας μηδενικής ανοχής σε κάθε μορφή και είδος βίας, κρίνεται εξόχως σημαντική. Η παρούσα νομοθετική ρύθμιση αναμένεται να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο για την επίτευξη των ως άνω αναφερόμενων στόχων και τα σχόλια που ακολουθούν έχουν ως επί το πλείστον βελτιωτικό χαρακτήρα με σκοπό την ενίσχυση των όσων προβλέπονται στο σχέδιο νόμου. Η βία και ο εκφοβισμός αποτελούν πολυπαραγοντικά φαινόμενα που απαντώνται στα ελληνικά σχολεία για αρκετά χρόνια, αν και όχι με την ίδια ένταση και έκταση σε όλες τις περιόδους. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων έχει παρατηρηθεί πως σε πολλά από τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στα σχολεία εμπλέκονται μαθητές και μαθήτριες όλο και μικρότερων ηλικιών, ενώ τα περιστατικά (μεταξύ των μαθητών) χαρακτηρίζονται από αυξανόμενη ένταση και σκληρότητα σε αρκετές περιπτώσεις, γεγονός εξόχως ανησυχητικό. Παράλληλα, αναγνωρίζεται ότι η βία και ο εκφοβισμός δεν αφορούν μόνο στον μαθητικό πληθυσμό, αλλά και στα υπόλοιπα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, όπως, για παράδειγμα, το διδακτικό προσωπικό. Σε κάθε περίπτωση η βία και ο εκφοβισμός διαταράσσουν σημαντικά την ασφάλεια του σχολικού περιβάλλοντος θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των μελών της σχολικής κοινότητας, αλλά και το ίδιο το δικαίωμα στην εκπαίδευση το οποίο δεν μπορεί να ευοδωθεί σε πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από ανασφάλεια και κινδύνους. Τα παραπάνω έχουν αποτυπωθεί σε κείμενα νομοθεσίας και πολιτικής που έχουν παραχθεί σε διεθνές επίπεδο και πολλά από αυτά δεσμεύουν την Ελλάδα ως τμήματα της εθνικής νομοθεσίας και των εφαρμοζόμενων πολιτικών. Όλως ενδεικτικά αναφέρονται τα άρθρα 3, 19, 28 και 29 του Ν. 2101 της 2/2 Δεκεμβρίου 1992 που κύρωσε τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και το Γενικό Σχόλιο 13 για το Δικαίωμα του Παιδιού να Είναι Ελεύθερο από Κάθε Μορφής Βία (General comment No. 13 (2011) on the right to protection from all forms of violence). Με βάση τα παραπάνω συνάγεται ότι η προστασία του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας από τη βία και τον εκφοβισμό λειτουργεί προς την κατεύθυνση της προστασίας των βέλτιστων συμφερόντων των παιδιών και θα πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα των Συμβαλλομένων Κρατών. Όπως φαίνεται στα άρθρα 1, 2 και 3 του υπό σχολιασμό σχεδίου νόμου σκοπός της ρύθμισης είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία στη βάση της ενίσχυσης των σχέσεων εμπιστοσύνης των μελών της σχολικής κοινότητας. Ενώ η προσέγγιση και η λογική αυτή κρίνονται απολύτως ορθές, προτείνεται να γίνει σύνδεση με τις δραστηριότητες της πλατφόρμας δεξιοτήτων και όποια άλλη ενέργεια ή δράση υλοποιείται ή πρόκειται να υλοποιηθεί στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος για να αναδειχθεί ισότιμα και η οπτική της πρόληψης. Η συμπερίληψη άρθρου ή παραγράφου με το περιεχόμενο αυτό κρίνεται αναγκαία τόσο γιατί η πρόληψη αποτελεί στόχο, αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την εμπέδωση της εμπιστοσύνης όσο και γιατί θα επιτρέπει τη ρύθμιση του ζητήματος υπό ένα ενιαίο πλαίσιο οι βελτιώσεις- ενισχύσεις του οποίου θα είναι μελλοντικά ευχερέστερες. Παράλληλα, θα ήταν χρήσιμη η προσθήκη αναφοράς/ αναφορών στην παρακολούθηση της υλοποίησης των δράσεων πρόληψης. Η παρούσα εκδοχή του σχεδίου νόμου εστιάζει στη χρήση εργαλείων, στην ανάπτυξη διαδικασιών και απονομής αρμοδιοτήτων σε μέλη- επαγγελματίες της σχολικής κοινότητας, τα οποία παρά την αδιαμφισβήτητη χρησιμότητά τους, δεν είναι βέβαιο το πώς εξασφαλίζουν το κατάλληλο περιβάλλον εντός του οποίου αναπτύσσονται οι σχέσεις εμπιστοσύνης. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πέρα από τα εργαλεία αυτά, θεωρούμε απαραίτητη τη συμπερίληψη προβλέψεων που σχετίζονται αφενός με την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού για όλη τη σχολική κοινότητα και όχι μόνο για το μαθητικό πληθυσμό, αφετέρου την υιοθέτηση μέτρων που επιτρέπουν τη συστηματική αλληλεπίδραση και τη διαμόρφωση χώρων έκφρασης ανάμεσα σε όλα τα μέλη της εκάστοτε σχολικής κοινότητας (παιδιά, διδακτικό προσωπικό, γονείς, επαγγελματίες που απασχολούνται στο σχολικό περιβάλλον κ.λπ.). Καθώς η εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας, αλλά και ανάμεσα σε όλα τα επίπεδα της σχολικής διακυβέρνησης είναι βασικό στοιχείο της επιτυχούς πρόληψης και αντιμετώπισης αναφέρουμε ενδεικτικά ένα παράδειγμα που έχει λειτουργήσει πιλοτικά και από το οποίο έχουν αντληθεί σημαντικά συμπεράσματα. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την υλοποίηση του έργου Youth4Love για το οποίο εταίρος υλοποίησης στην Ελλάδα είναι η ActionAid, επιδιώκεται η διενέργεια δράσεων και η εφαρμογή μεθοδολογιών που έχουν ως στόχο την εμπέδωση της εμπιστοσύνης και τη λειτουργία του σχολικού περιβάλλοντος ως μιας κοινότητας που συμπεριλαμβάνει μια σειρά από πρόσωπα και φορείς η δράση των οποίων περιστρέφεται γύρω από το σχολικό περιβάλλον. Και στις δύο φάσεις υλοποίησης του έργου (2018 -2020 και 2021 -2023) έγινε σαφές από όλα τα μέλη των σχολικών κοινοτήτων που συμμετείχαν ότι απαιτείται ο κατάλληλος χώρος, ο απαραίτητος χρόνος, αλλά και η ουσιαστική υποστήριξη των σχολικών μονάδων και των προσώπων που δραστηριοποιούνται εντός αυτών ώστε να μπορούν να προληφθούν, αλλά και να αντιμετωπιστούν περιστατικά βίας και εκφοβισμού. Προς την παραπάνω κατεύθυνση είναι/ έχει χαρακτηρισθεί ως σημαντική η υιοθέτηση μιας περιεκτικής/ συμπεριληπτικής πολυτομεακής προσέγγισης που περιλαμβάνει φορείς που τυπικά δεν συνεργάζονται άμεσα ή τόσο τακτικά όλοι μαζί, όπως οι νέοι/τα παιδιά, οι γονείς, οι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί (σε σχολικό και κοινοτικό επίπεδο), οι πάροχοι υπηρεσιών και οι εκπρόσωποι άλλων ενώσεων, αλλά συνυπάρχουν σε διαφορετικές πτυχές της σχολικής ζωής. Η προσέγγιση αυτή προϋποθέτει τη συμμετοχή της κοινότητας που περιστρέφεται γύρω από τα σχολεία (νέοι, δάσκαλοι, οικογένειες και ενώσεις κοινότητας) για το χτίσιμο ευρύτερων συνασπισμών και συνεργασιών. Η συμμετοχή τους θα εκκινήσει συνέργειες στοχεύοντας τη διαμόρφωση καλύτερων πολιτικών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού, και κατάλληλη ανατροφοδότηση σχετικά με τις ανάγκες της σχολικής κοινότητας και των μελών της. Με βάση τα παραπάνω, είναι σημαντική η ενίσχυση των προβλεπόμενων δράσεων/ εργαλείων με την υιοθέτηση μιας προσέγγισης που θα εμπλέκει ουσιαστικά όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας και θα ευνοεί την οικοδόμηση των σχέσεων εμπιστοσύνης. Περισσότερες πληροφορίες για το έργο Youth4Love 2, τα εργαλεία και τις μεθοδολογίες του είναι διαθέσιμες στον παρακάτω σύνδεσμο: https://education.actionaid.gr/dunamikoi-ekpaideutikoi/youth-4-love/. Με βάση τα παραπάνω προτείνουμε την προσθήκη διάταξης στο παρόν που θα αναφέρεται στις δράσεις πρόληψης χωριστά και θα συμπεριλαμβάνει όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (π.χ. Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων που μέχρι στιγμής δεν αναφέρονται στο σχέδιο νόμου).