Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ' | 10 Φεβρουαρίου 2024, 13:59

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ο Νέος Χάρτης στην Ανώτατη Εκπαίδευση Διονύση Γιαννακόπουλου (*) Γράφονται πολλά και λέγονται περισσότερα σχετικά με την επικείμενη ψήφιση του Νομοσχεδίου για την ίδρυση μη Κρατικών μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων. Μια πρώτη ανάγνωση των προθέσεων του Ν/Σ θα έδινε την εντύπωση ότι αυτό θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό και τις επιλογές των αυριανών φοιτητών μας με περιορισμό της φοιτητικής μετανάστευσης. Ωστόσο μια ανάλυση της παρούσας κατάστασης στα ελληνικά ΑΕΙ δημιουργεί προβληματισμούς και ανησυχίες για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος. Οι σημαντικότερες καινοτομίες που έγιναν στο χάρτη της Ανωτάτης Εκπαίδευσης ήταν οι Νόμοι Διαμαντοπούλου και Γαβρόγλου. Με τον πρώτο καθιερώθηκαν τα συμβούλια Διοίκησης, σαν ένας καθιερωμένος ευρωπαϊκός θεσμός υποστήριξης και ελέγχου των Οργάνων Διοίκησης, θεσμός που πολεμήθηκε, απαξιώθηκε και εγκαταλείφθηκε. Σήμερα έχει επανέλθει με νέο Νόμο που ωστόσο θεωρώ θνησιγενή, δεδομένου ότι, πέραν του «ακατανόητου» συστήματος εκλογής των εσωτερικών μελών, ο Πρύτανης και ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης είναι το ίδιο πρόσωπο (ελέγχων και ελεγχόμενος), άρα περιορισμένων δυνατοτήτων άσκησης ελέγχου των αποφάσεων των οργάνων. Αυτή η εξέλιξη ενισχύει την άποψη ότι το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις σε αδιαφάνεια σε επίπεδο διαχείρισης και επιλογής προσωπικού και τελικά σε υποβάθμιση του Ιδρύματος. Με το Νόμο Γαβρόγλου το 2019 ψηφίστηκε η κατάργηση των ΤΕΙ και η απορρόφησή τους από Πανεπιστήμια της ευρύτερης περιοχής, με εξαίρεση τα ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά, τα οποία συγχωνεύθηκαν και ίδρυσαν το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, το οποίο σήμερα ακολουθεί το ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ σε αριθμό ενεργών φοιτητών. Το εγχείρημα αυτό δέχθηκε πολλές κριτικές, με κυριότερες από αυτές την τυπική κατάργηση της τριτοβάθμιας τεχνολογικής εκπαίδευσης και την de jure «πανεπιστημιοποίηση» κάποιων τμημάτων ελλειπούς επιστημονικού υποβάθρου και ζήτησης. Ωστόσο είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι με αυτό το Νόμο πετύχαμε τα εξής: - Εξορθολογισμός του Γεωγραφικού χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με οικονομίες κλίμακος - Αποδέσμευση του επιστημονικού δυναμικού των καθηγητών ΤΕΙ, στο σύνολό τους κατόχων διδακτορικών τίτλων, με τη δυνατότητα επίβλεψης και συμμετοχής σε τριμελείς και επταμελείς επιτροπές εκπόνησης και υποστήριξης διδακτορικών διατριβών - Δημιουργία κινήτρων και κριτηρίων επιβίωσης πρώην τμημάτων ΤΕΙ, χαμηλής ζήτησης και υποστήριξης από μέλη ΔΕΠ, που εντάχθηκαν σε Πανεπιστήμια υψηλών επιδόσεων και ζήτησης (π.χ. τμήμα περιφερειακού ΤΕΙ με πολύ χαμηλή βάση εισαγωγής που εντάχθηκε στο ΕΚΠΑ). Σε όλα τα παραπάνω μπορούμε να αντιτάξουμε την τυπική εξαφάνιση της τριτοβάθμιας τεχνολογικής εκπαίδευσης που μέχρι τώρα έχει δώσει αξιόλογα στελέχη υποστήριξης της παραγωγικής διαδικασίας της χώρας. Παράλληλα η Πολιτεία και το ΤΕΕ κωφεύει διαχρονικά στο δίκαιο αίτημα των Μηχανικών, αποφοίτων πρώην τμημάτων ΤΕΙ με πενταετείς πλέον σπουδές για αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων και εγγραφή τους ως μέλη του ΤΕΕ. Με αυτά τα δεδομένα η κυβέρνηση προχωρά στο άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην ιδιωτική πρωτοβουλία, προϊδεάζοντας για έλευση ξένων Πανεπιστημίων και τη δημιουργία Παραρτημάτων. Ωστόσο μια σειρά από ερωτήματα εγείρονται που ζητούν απάντηση: - Θεωρώντας ως δεδομένο την θέσπιση αυστηρών κριτηρίων οργανωτικής, κτηριακής και ακαδημαίκής επάρκειας, ποια Πανεπιστήμια του εξωτερικού θα θελήσουν να επενδύσουν στην Ελλάδα και με τι αναμενόμενο ROI; - Ποια θα είναι τα κριτήρια πιστοποίησης της επάρκειας ενός ξένου ιδρύματος για να επενδύσει στην Ελλάδα; - Αν το ελάχιστο όριο μελών ΔΕΠ είναι 30, πως διασφαλίζεται η πλήρωση αυτών των θέσεων άμεσα με τις διαδικασίες που ισχύουν για τα δημόσια Πανεπιστήμια; - Σε ποια γλώσσα θα διδάσκονται τα μαθήματα; - Ποιο ξένο Πανεπιστήμιο θα θελήσει να επενδύσει στη χώρα μας χωρίς οικονομικό όφελος; Η εμπειρία μας από την ίδρυση Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών σε συνεργασία με Βρετανικά και Κυπριακά πανεπιστήμια έδειξε το αντίθετο. - Η απόλυτα σωστή θέσπιση ελαχίστου βαθμού εισαγωγής, ποια περιθώρια αφήνει για έναν υποψήφιο που δεν πέτυχε να εισαχθεί σε δημόσιο Πανεπιστήμιο να έχει καλύτερη τύχη σε ένα ιδιωτικό; Με βάση τις παραπάνω σκέψεις πιστεύω ότι το Ελληνικό Πανεπιστήμιο δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την ίδρυση ιδιωτικών Παραρτημάτων, Πανεπιστημίων του Εξωτερικού αν: - Εξορθολογισθεί ό τρόπος εκλογής και λειτουργίας των Συμβουλίων Διοίκησης - Διασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία του με την ανάληψη ευθυνών από τις πρυτανικές αρχές και την σύγκλητο στο πλαίσιο του αυτοδιοίκητου. - Γίνει αναβάθμιση και ενίσχυση των υπηρεσιών φύλαξης με αρμοδιότητες στους εσωτερικούς χώρους, σε αντικατάσταση της πανεπιστημιακής αστυνομίας που σαν μέτρο έχει αποτύχει - Καθιερωθεί Ανεξάρτητη Ρυθμιστικής Αρχής για την Παιδεία που θα αξιολογεί και θα εισηγείται για τα μείζονα θέματα της Ανωτάτης Εκπαίδευσης, μεταξύ των οποίων και για την χρηματοδότηση των Δημόσιων Πανεπιστημίων, ανάλογα με το παραγόμενο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο Επειδή το εγχείρημα ίδρυσης μη Κρατικών μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων είναι μεγάλο και ρηξικέλευθο, θα ήταν ίσως επιχειρησιακά πιο σωστό η πιλοτική εφαρμογή του μέτρου με την επιλογή ενός μεγάλου ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου που θα θελήσει να επενδύσει με τους όρους που ανακοίνωσε ο Υπουργός Παιδείας, προκειμένου να προχωρήσει η Πολιτεία, σε δεύτερο χρόνο στην επέκταση του μέτρου. (*) Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής