Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Συσπείρωση Πανεπιστημιακών' | 17 Φεβρουαρίου 2024, 09:35

  Μόνιμος Σύνδεσμος

   Παραβίαση του Άρθρου 16 του Συντάγματος Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου παραβιάζει το Άρθρο 16 του Συντάγματος1 σύμφωνα με το οποίο αναφέρεται ρητά χωρίς κανένα περιθώριο αμφισημίας ότι η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση, ότι οι καθηγητές τους είναι δημόσιοι λειτουργοί και ότι η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται. Το προτεινόμενο Άρθρο 127 (Σκοπός) αναφέρει “Σκοπός του παρόντος είναι α) η ρύθμιση της εγκατάστασης, οργάνωσης και λειτουργίας στην Ελλάδα Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (Ν.Π.Π.Ε.). Τα Ν.Π.Π.Ε. απονέμουν τίτλους σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και συνδέονται με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα οποία είναι αναγνωρισμένα σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ή σε τρίτες χώρες, μετά από αξιολόγηση, πιστοποίηση και αδειοδότηση των προγραμμάτων σπουδών, καθώς και των κτιριακών, εργαστηριακών και ερευνητικών υποδομών τους, από κρατικά όργανα …”. Η κυβέρνηση επιχειρεί να καταργήσει ένα συνταγματικό άρθρο, απόπειρα που συνιστά πολιτειακή κρίση και είναι επικίνδυνη για το δημοκρατικό πολίτευμα, γιατί δημιουργεί προηγούμενο για την παραβίαση οποιοιδήποτε άλλου άρθρου του Συντάγματος κατά τη βούληση όποιων κυβερνάνε (TVXS, βλ. άρθρο και Dnews, άρθρο). Επιπρόσθετα, στο αντεπιχείρημα “μα υπάρχουν τέλη φοίτησης στα μεταπτυχιακά” η απάντηση διατυπώνεται ήδη από το ίδιο το κείμενο της απόφασης του ΣτΕ 2411/2012 Ολ. Συνταγματικότητα επιβολής διδάκτρων σε μεταπτυχιακά προγράμματα, σύμφωνα με το οποίο αναφέρεται ρητά κατά την έναρξη της τελικής απόφασης στη σελίδα 9 ότι “… Η κατά πλειοψηφία κρίση της Ολομέλειας είναι σαφής και μονοσήμαντη: δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η νομοθετική διάταξη που επιτρέπει την επιβολή διδάκτρων σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών. Η απόφαση υιοθετεί τη γνώμη που είχε διατυπωθεί στην παραπεμπτική απόφαση του Γ΄ Τμήματος (ΣτΕ 2714/2010, σε: www.constitutionalism.gr = ΕφημΔΔ 2010, σ. 756, με σχόλιο Δ. Ακουμιανάκη). Το σκεπτικό όμως που υποστηρίζει την κρίση αυτή περιέχει κρίσιμες επιφυλάξεις. Ας κρατήσουμε τα εξής σημεία: Πρώτον, το συνταγματικό δικαίωμα της δωρεάν παιδείας πράγματι κατοχυρώνεται πλήρως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέχρι και το πέρας των βασικών σπουδών, που ολοκληρώνονται με τη λήψη του πτυχίου (κάτι όχι αυτονόητο, βλ. για παράδειγμα την αντίθετη άποψη του καθηγητή Π. Παραρά, εφημ. Η Βραδυνή 24.9.2011, και αναδημοσίευση σε: www.constitutionalism.gr). Και μάλιστα, το δικαίωμα αυτό έχει πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο: απουσία διδάκτρων και δωρεάν παροχή διδακτικών μέσων, ιδίως βιβλίων. Δεύτερον, το δικαίωμα δωρεάν παιδείας δεν εκτείνεται και στις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, όπου ο νομοθέτης μπορεί να προβλέψει την επιβολή διδάκτρων.” (Πηγή: Constitutionalism) Επομένως, η ίδια η απόφαση του ΣτΕ τονίζει ότι είναι συνταγματικό το δικαίωμα της δωρεάν παιδείας μέχρι το πέρας των βασικών σπουδών. Την άποψη αυτή δεν την αντικρούει ούτε το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας όπου στην αιτιολόγηση του για το σχέδιο νόμου ανάμεσα στα άλλα αναφέρει “Δίδακτρα στα Μεταπτυχιακά: Σε αυτό το εξελισσόμενο πλαίσιο, το Συμβούλιο της Επικρατείας, ως ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο, και πυλώνας της ερμηνείας των συνταγματικών διατάξεων υπό το πρίσμα των ενωσιακών αρχών και ελευθεριών, ήδη με σειρά αποφάσεών του, παρά τη γραμματική διατύπωση του συνταγματικού κειμένου, ερμήνευε τελολογικά ενόψει των σύγχρονων δεδομένων την παρ. 4 του άρθρου 16 του Συντάγματος, όταν ετέθη ζήτημα συνταγματικότητας της επιβολής διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων (ΣτΕ Ολ. 2411/2012). Ειδικότερα, κρίθηκε ότι όταν ο συντακτικός νομοθέτης θέσπισε με το Σύνταγμα του 1975 το εν λόγω κοινωνικό δικαίωμα και για την ανώτατη εκπαίδευση είχε υπόψη το θεσμικό πλαίσιο και το κόστος λειτουργίας των προπτυχιακών σπουδών ενώ απουσίαζαν από τα ελληνικά πανεπιστήμια οι μεταπτυχιακές σπουδές και το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο. Ενόψει αυτού, ως προς τις μεταπτυχιακές σπουδές εναπόκειται στην εκτίμηση του κοινού νομοθέτη, να επιβάλλει στους μεταπτυχιακούς φοιτητές δίδακτρα, για την κάλυψη του κόστους λειτουργίας των προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών.” (Πηγή: ESOS) Το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι υπάρχει σύγκρουση του Άρθρου 16 του Συντάγματος με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο είναι αίολο. Το ενωσιακό/διεθνές δίκαιο απλώς δίνει τη διακριτική ευχέρεια, επιτρέπει – δεν επιβάλλει, δεν υποχρεώνει – σε όσα κράτη θέλουν να ιδρύσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, να το πράξουν. Η Ελλάδα, μέσω του άρθρου 16 του Συντάγματος, έχει επιλέξει να μην επιτρέψει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Μια διακρατική συμφωνία με βάση το άρθρο 28 του Συντάγματος, δεν μπορεί να παραμερίσει το άρθρο 16 παρ. 5 και 8 και να επιτρέψει την ίδρυση ιδιωτικού πανεπιστημίου στην Ελλάδα (ΕΠΟΧΗ, βλ. άρθρο). Το θέμα λοιπόν δεν είναι νομικό, αλλά ζήτημα πολιτικής επιλογής και πολιτικής βούλησης. Επομένως. Εάν η Ελλάδα πρόκειται να αλλάξει τη συνταγματική επιλογή της και να επιτρέψει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, αυτό πρέπει να γίνει σύμφωνα με τη σχετική συνταγματική διαδικασία, δηλαδή να προηγηθεί η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και όχι η καταστρατήγησή του (Constitutionalism, βλ. άρθρο). Όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι έχουν γίνει αντιληπτά από την κυβέρνηση. Η απόδειξη είναι ότι ενώ το προηγούμενο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση επικαλούνταν το άρθρο 28 και τις διακρατικές συμφωνίες, ως προμετωπίδα της ρητορικής της για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Παραδόξως στο σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη διαβούλευση απουσιάζει παντελώς οποιαδήποτε αναφορά στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων με βάση το άρθρο 28 και τις διακρατικές συμφωνίες (ΕΦΣΥΝ, βλ. άρθρο).