Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ξενοφών Λ.' | 18 Φεβρουαρίου 2024, 15:51

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι: -Είναι ένα απαραίτητο αγαθό για μια σύγχρονη αναπτυγμένη οικονομία και κοινωνία. -Είναι ένα πολύ ακριβό αγαθό. -Απαιτεί πολύ σημαντικές επενδύσεις, πολλών εκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων ευρώ. -Ίσως αρχίσει να αποδίδει η επένδυση των χρημάτων αυτών μετά από πολλά χρόνια: περισσότερα από 20-30 χρόνια. Χρειάζεται πολύς χρόνος σε ένα πανεπιστήμιο για να εδραιωθεί, αναπτυχθεί, να αποκτήσει φήμη, ώστε να προσελκύει φοιτητές για να έχει αρκετά έσοδα ώστε να προσελκύσει καλούς (ακριβούς) καθηγητές, ώστε να παράγει αξία μέσω της διδασκαλίας και έρευνας που θα είναι μεγαλύτερη του κόστους του (κέρδη). -Ο κίνδυνος που συνεπάγεται μια τέτοια επένδυση είναι πολύ μεγάλος. -Επιπλέον, είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν ακριβείς προβλέψεις όπως χρειάζεται και κάνουν οι επενδυτές όταν εξετάζουν εναλλακτικές τοποθετήσεις στα κεφάλαιά τους με σκοπό το κέρδος. -Οι κίνδυνοι αυτοί προέρχονται από την ουσία του παραγόμενου προϊόντος που είναι η γνώση. Αυτή δεν μπορεί με ακρίβεια να προβλεφθεί και να τιμολογηθεί. -Η επιστήμη και τεχνολογία είναι ο κατεξοχήν κλάδος όπου η μεταβλητότητα (κίνδυνος) είναι εξαιρετικά μεγάλη και όλα είναι εξαιρετικά ρευστά και απρόβλεπτα. -Έχει τεράστια μακροχρόνια υπεραξία για την κοινωνία. Ενώ, λοιπόν, στο τέλος της δεκαετίας του 1980 και σε αυτή του 1990 στην Ελλάδα τα «ιδιωτικά πανεπιστήμια» ήταν σύνθημα (όπως είναι και σήμερα), σε πολλές χώρες στον κόσμο έγιναν πραγματικότητα. Τα αποτελέσματα όμως δεν ήταν καθόλου ικανοποιητικά και τα περισσότερα έκλεισαν είτε οικειοθελώς λόγω ελάχιστων φοιτητών και οικονομικής αποτυχίας, είτε με παρέμβαση των αρχών γιατί είχαν σοβαρά προβλήματα και σκάνδαλα, όπως απονομές πτυχίων παράτυπα, χρηματισμό για εξασφάλιση βαθμών, διαφθορά, κλπ. Κάτι παρόμοιο έγινε πρόσφατα και στην χώρα μας με σειρά ιδιωτικών κολλεγίων. Διεθνώς υπάρχουν χιλιάδες παραδείγματα σχετικά με διαφθορά και απονομές πτυχίων χωρίς ουσία. Από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το Trump University που είχε δημιουργήσει ο νυν Προέδρος των ΗΠΑ. Μιλάμε όμως εύκολα για €100 εκατομμύρια για την δημιουργία ενός υποτυπώδους πανεπιστημίου σύμφωνα με τα διεθνή αλλά και ελληνικά δεδομένα. Τα χρήματα αυτά όμως είναι πάρα πολλά αν σκεφτούμε ότι η μεγαλύτερη επένδυση τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα είναι αυτή της Fraport και Intrakat που προγραμματίζεται στα €350 εκατομμύρια. Δηλαδή είναι περίπου το 1% των ρευστών διαθεσίμων του Harvard. Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, ποιος, λοιπόν, ιδιώτης είναι αυτός που περιμένει να αλλάξει το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα για να επενδύσει ένα τέτοιο ποσό ή πολλαπλάσιό του για να ανταγωνιστεί τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια αλλά και τα ξένα όπως μας λένε και μάλιστα με πολύ αμφίβολο κέρδος μερικές δεκαετίες μετά; Η εκτίμησή μου είναι κανείς. Αυτό που θα γίνει είναι να ανοίξουν αρκετά χαμηλού κόστους με περιορισμένες σπουδές σε τμήματα που δεν χρειάζονται ιδιαίτερες υποδομές, όπως οικονομικά, νομική, κλπ όπως γίνεται και τώρα με τα κολλέγια. Αυτά προκειμένου να φέρουν κέρδος θα επενδύσουν στην διαφήμιση, προβολή και ωραία σποτ που είναι σχετικά φθηνά και όχι σε καθηγητές υψηλού επιστημονικού κύρους που είναι ακριβοί. Και φυσικά εδώ ξεχνάμε ότι ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν και είναι και πολλά στην Ελλάδα. Γιατί άραγε δεν μιλάει κανείς για αυτά; Απλά δεν ονομάζονται πανεπιστήμια αλλά κολλέγια. Και φυσικά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να ανταγωνιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια σε παραγωγή επιστημονικού έργου και γνώσης, οποιαδήποτε διεθνή κατάταξη και αν δούμε. Σε αυτά βέβαια φοιτούν συνήθως όσοι δεν κατάφεραν να περάσουν στα δημόσια πανεπιστήμια. Είναι λοιπόν μια δεύτερη επιλογή μετά τα δημόσια πανεπιστήμια. Όπως είναι φυσικά και παντού στον κόσμο η σχέση κερδοσκοπικών και μη-κερδοσκοπικών πανεπιστημίων. Οι απόφοιτοί τους δεν έχουν θεωρητικά καμία διαφορά με των δημοσίων σε θέσεις στον ιδιωτικό τομέα και πλέον και στον ΑΣΕΠ για τον δημόσιο τομέα. Γιατί λοιπόν αυτά τα ιδιωτικά κολλέγια δεν έγιναν τόσο καλά ώστε να ανταγωνιστούν τα δημόσια; Η απάντηση είναι πάλι το ότι η παραγωγή επιστημονικής γνώσης είναι ένα πάρα πολύ ακριβό αγαθό και αυτό είναι φυσικά πολύ λογικό. Υπάρχει φυσικά και το επιχείρημα «θα υπάρξει ανταγωνισμός» και όλα θα γίνουν δια μαγείας καλύτερα... και τα δημόσια και τα ιδιωτικά... Δεν ξέρω πώς και γιατί φαντάζονται όσοι το λένε ότι θα γίνει αυτό. Συγκεκριμένα, σχετικά με αυτό, δεν έχουν απαντηθεί οι ερωτήσεις: -Πώς ακριβώς θα υπάρξει αυτός ο ανταγωνισμός; -Με ποιους πόρους το δημόσιο πανεπιστήμιο χωρίς δίδακτρα θα ανταγωνίζεται ένα ιδιωτικό με δίδακτρα (φυσικά) πανεπιστήμιο; -Και γιατί θα ανταγωνιστώ το ιδιωτικό; Που ήδη στην αρχή αναγκαστικά θα είναι μικρό, άγνωστο και χαμηλής ποιότητας; -Ήδη δεν ανταγωνίζομαι τα υπόλοιπα 30 τμήματα Οικονομικών Επιστημών στην Ελλάδα; -Ήδη δεν ανταγωνίζομαι ως επιστήμονας το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας διεθνώς; -Γιατί θα κάνει διαφορά; -Στόχος του επιστήμονα είναι να είναι ο καλύτερος σε ό,τι κάνει, παραγωγικός και αποτελεσματικός. Έτσι είναι η επιστήμη. Είτε με είτε χωρίς «ιδιωτικά» πανεπιστήμια. Τέλος, τα ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν από πάντα στην Ελλάδα, είτε με τον τίτλο «εργαστήρια ελευθέρων σπουδών» είτε με τον πιο πρόσφατο «κολλέγια». Είναι ελεύθερα. Οι απόφοιτοί τους συμμετέχουν ακόμα και στον ΑΣΕΠ για θέσεις στο δημόσιο. Γιατί λοιπόν δεν γίνονται τόσο καλά όσο τα δημόσια; Πού είναι ο ανταγωνισμός σε αυτή την περίπτωση; Γιατί δεν βοήθησε ο ανταγωνισμός τα ιδιωτικά κολλέγια να γίνουν όσο καλά είναι τα δημόσια; Γιατί τα παιδιά ταλαιπωρούνται και δίνουν εξετάσεις για να έρθουν στα δημόσια πανεπιστήμια; Γιατί μόνο αν αποτύχουν στα δημόσια επιλέγουν τα κολλέγια; Γιατί τα ιδιωτικά περιορίζονται σε σπουδές στα οικονομικά, διοίκηση επιχειρήσεων, κλπ; Γιατί ακόμα και αυτά που υπάρχουν απέχουν έτη φωτός από το πολύ υψηλότερο επίπεδο των δημόσιων πανεπιστημίων όποια διεθνή κατάταξη και αν δούμε; Γιατί διδάσκουν στα ιδιωτικά κολλέγια ακόμα και άνθρωποι χωρίς καν διδακτορικό τίτλο σπουδών και χωρίς ερευνητικό έργο; Γιατί οι καθηγητές των δημόσιων πανεπιστημίων οι οποίοι κατά συντριπτική πλειοψηφία έχουν ολοκληρώσει μεταπτυχιακά και διδακτορικά σε εξαιρετικά πανεπιστήμια σε ΗΠΑ, Καναδά, Ευρώπη και κατά τεκμήριο γνωρίζουν τον κλάδο άριστα δεν τα εγκαταλείπουν για να διδάξουν στα ιδιωτικά κολλέγια; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα βρίσκεται στον κερδοσκοπικό χαρακτήρα των κολλεγίων αυτών. Έχουν ως στόχο το κέρδος, δηλαδή στοχεύουν στο να έχουν πολλούς φοιτητές για να έχουν έσοδα, κακοπληρωμένους καθηγητές που από τις πολλές υποχρεώσεις και μαθήματα δεν έχουν χρόνο ακόμα και αν ήθελαν να κάνουν ερευνητικό έργο, με αποτέλεσμα ένα κακό επίπεδο σπουδών σύμφωνα με τα διεθνή κριτήρια που αντικατοπτρίζεται στην κατάταξή τους διεθνώς. Και φυσικά, δεν νομίζω να είναι ο τίτλος «κολλέγιο» αυτό που κρατά στην ανυπαρξία τα ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το πλήρες όνομα του ΜΙΤ είναι "Massachusetts Institute of Technology", ούτε καν πανεπιστήμιο, ούτε κολλέγιο και είναι κορυφαίο στον κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν επενδύει στο να πληρώσει ικανοποιητικά επιστήμονες καλούς, Έλληνες ή ξένους για να διδάξουν και να δουλέψουν σε αυτά παράγοντας υψηλής ποιότητας διδακτικό και ερευνητικό έργο. Συμπέρασμα Η λύση είναι η διαρκής βελτίωση της ποιότητας της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που χτίστηκε εδώ και δεκαετίες από τους φόρους των Ελλήνων, η στήριξή τους από το κράτος, την κοινωνία και τους καθηγητές. Με λιγοστούς πόρους μετά την κρίση, χωρίς δίδακτρα και ελάχιστα μέσα κάνουν πολύ καλύτερη δουλειά από όλα τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν με τους ίδιους όρους και μύθους σε όλες τις παραπάνω χώρες. Πηγή: Περικλής Γκόγκας, Αρθρογράφος, Huffington post, 2017