ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Άρθρο 127
Σκοπός
Σκοπός του παρόντος είναι α) η ρύθμιση της εγκατάστασης, οργάνωσης και λειτουργίας στην Ελλάδα Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (Ν.Π.Π.Ε.). Τα Ν.Π.Π.Ε. απονέμουν τίτλους σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και συνδέονται με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα οποία είναι αναγνωρισμένα σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ή σε τρίτες χώρες, μετά από αξιολόγηση, πιστοποίηση και αδειοδότηση των προγραμμάτων σπουδών, καθώς και των κτιριακών, εργαστηριακών και ερευνητικών υποδομών τους, από κρατικά όργανα, β) η προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών στη χώρα, γ) η κάλυψη της διαρκώς αυξανόμενης εγχώριας ζήτησης για πανεπιστημιακές σπουδές, δ) η αύξηση των δεικτών οικονομικής ανάπτυξης μέσω του ανθρώπινου κεφαλαίου, καινούργιων γνώσεων, ιδεών και νέων τεχνολογιών που θα παραμείνουν στη χώρα, ε) η ανάσχεση της τάσης εκπατρισμού των νέων της χώρας για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού με άμεσες επιπτώσεις στην εθνική οικονομία και στ) ο επαναπατρισμός Ελλήνων ακαδημαϊκών και επιστημόνων για εργασία σε αντίστοιχο πανεπιστημιακό περιβάλλον στη χώρα τους.
Άρθρο 128
Αντικείμενο
Αντικείμενο του παρόντος είναι α) ο καθορισμός ενός ενιαίου πλαισίου εγκατάστασης και λειτουργίας Ν.Π.Π.Ε. από αναγνωρισμένα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής, ύστερα από έλεγχο της ποιότητας και των χαρακτηριστικών των παρεχόμενων υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης και των δομών παροχής τους ενόψει του κοινωνικού σκοπού και της ιδιαιτερότητας των υπηρεσιών αυτών, β) η δημιουργία αυτοτελούς διοικητικής και ακαδημαϊκής οντότητας, η οποία διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία των υπό ρύθμιση Ν.Π.Π.Ε., και γ) η υπαγωγή των ως άνω νομικών οντοτήτων σε ειδικό καθεστώς πιστοποίησης, αδειοδότησης και αδιάλειπτης εποπτείας από τα αρμόδια όργανα της Ελληνικής Πολιτείας με γνώμονα το γενικό συμφέρον και τις επιταγές του Συντάγματος.
Άρθρο 129
Ορισμοί
Για την εφαρμογή του παρόντος μέρους, νοούνται:
α) «μητρικό ίδρυμα»: κρατικό ή ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης, το οποίο λειτουργεί σε χώρα άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτης χώρας, το οποίο αιτείται τη σύσταση παραρτήματος πανεπιστημίου υπό τη μορφή Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης και παρέχει προγράμματα σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου ανώτατης εκπαίδευσης ή κατ’ ελάχιστον ενός εκ των τριών και απονέμει αντίστοιχους τίτλους σπουδών. Το μητρικό ίδρυμα είναι αναγνωρισμένο στη χώρα του και πιστοποιημένο για την παροχή προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης και τη χορήγηση τίτλων σπουδών και περιλαμβάνεται στο εθνικό μητρώο αναγνωρισμένων ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης της αλλοδαπής του Διεπιστημονικού Οργανισμού Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.) του άρθρου 304 του ν. 4957/2022 (Α΄141).
β) «Νομικό Πρόσωπο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (Ν.Π.Π.Ε.)»: νομικό πρόσωπο ειδικού σκοπού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ρυθμιζόμενο με τις διατάξεις του παρόντος, με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης, το οποίο συνδέεται απευθείας με το μητρικό ίδρυμα, και αποτελεί παράρτημά του στην Ελλάδα, με βάση απόφαση του αρμοδίου οργάνου του μητρικού ιδρύματος που προσδιορίζει λεπτομερώς την εσωτερική μεταξύ τους σχέση και αντανακλάται επί του κεφαλαίου ή με βάση συμφωνίες πιστοποίησης (validation) ή δικαιόχρησης (franchising), οι οποίες διασφαλίζουν ουσιωδώς την ορθή τήρηση των ακαδημαϊκών προτύπων του μητρικού ιδρύματος.
γ) «διδακτικό ερευνητικό προσωπικό»: κάτοχοι διδακτορικού τίτλου σε θέμα συναφές με το αντικείμενο της διδασκαλίας τους, οι οποίοι διαθέτουν ουσιαστικά προσόντα, που απαιτούνται για την κατοχή θέσης διδακτικού προσωπικού αντίστοιχης βαθμίδας στο μητρικό ίδρυμα.
δ) «ειδικό διδακτικό προσωπικό»: επικουρικό διδακτικό προσωπικό, που δεν εμπίπτει στην κατηγορία της περ. γ), και το οποίο διαθέτει τα προσόντα για την κατοχή αντίστοιχης θέσης στο μητρικό ίδρυμα,
ε) «εκπαιδευτικό προσωπικό»: τα μέλη των περ. γ) και δ),
στ) «πιστοποίηση Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης»: δημόσια και διαφανής διαδικασία, με την οποία διασφαλίζονται τα εν γένει χαρακτηριστικά των παρεχόμενων υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης, που πραγματοποιείται με βάση συγκεκριμένα, προκαθορισμένα, διεθνώς αποδεκτά και εκ των προτέρων δημοσιοποιημένα σε κανονιστικές πράξεις της «Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης» (ΕΘ.Α.Α.Ε), ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια και δείκτες, εναρμονισμένα με τις Αρχές και Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, εφεξής καλούμενη «πιστοποίηση»,
ζ) «πρόγραμμα σπουδών»: το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών του Ν.Π.Π.Ε., που έχει πιστοποιηθεί από το μητρικό ίδρυμα, υπό τη μορφή δια ζώσης ή εξ αποστάσεως εκπαιδευτικής διαδικασίας ή με συνδυασμό των μεθόδων αυτών ή άλλων διασυνοριακών μεθόδων προσφοράς εκπαίδευσης και οδηγεί στη χορήγηση αναγνωρισμένου τύπου τίτλων σπουδών, που εγκρίνεται από την ΕΘ.Α.Α.Ε.,
η) «κράτος μέλος»: άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμβαλλόμενο μέρος στη Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και η Ελβετία,
θ) «τρίτη χώρα»: χώρα, η οποία δεν συγκαταλέγεται στα κράτη μέλη της περ. η) και είναι συμβαλλόμενο μέρος της Γενικής Συμφωνίας για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών (GATS) του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ
Άρθρο 130
Αποστολή των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Τα Ν.Π.Π.Ε. έχουν ως αποστολή:
α) να προσφέρουν υψηλής ποιότητας ανώτατη εκπαίδευση, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, σεβόμενα την αρχή της αξιοκρατίας και τον κοινωνικό προορισμό της ανώτατης εκπαίδευσης, να παράγουν και να μεταδίδουν τη γνώση μέσω της διδασκαλίας και της έρευνας, να προετοιμάζουν τους φοιτητές για την εφαρμογή της στο επαγγελματικό και κοινωνικό πεδίο και να καλλιεργούν και να προάγουν τις επιστήμες, τις τέχνες, τα γράμματα και τον πολιτισμό,
β) να οργανώνουν και να παρέχουν προγράμματα σπουδών τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου, προγράμματα σπουδών σύντομης διάρκειας και διά βίου μάθησης,
γ) να εφαρμόζουν σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, με έμφαση στη διεπιστημονικότητα και την καινοτόμο έρευνα στο ανώτερο επίπεδο ποιότητας κατά τα διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια,
δ) να αναπτύσσουν τις ικανότητες, τις δεξιότητες και την κριτική σκέψη των φοιτητών, παρέχοντάς τους τις απαραίτητες γνώσεις και εφόδια για την επιστημονική τους σταδιοδρομία, να διαμορφώνουν τις απαραίτητες συνθήκες για την ανάδειξη νέων ερευνητών και την προσέλκυση νέων επιστημόνων, καθώς και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας, της αγοράς εργασίας και των επαγγελματικών πεδίων,
ε) να διεξάγουν καινοτόμο έρευνα και να προωθούν τη διάχυση της γνώσης προς την κοινωνία, καθώς και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, με προσήλωση στις αρχές της επιστημονικής και ηθικής δεοντολογίας, της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και της συμπερίληψης,
στ) να προωθούν τη συνεργασία με Α.Ε.Ι., ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς της ημεδαπής και αλλοδαπής, καθώς και με δημόσιους, ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς και παραγωγικούς φορείς και
ζ) να αναπτύσσουν εκπαιδευτικές και ερευνητικές δράσεις στην ημεδαπή και αλλοδαπή για την προαγωγή της εκπαίδευσης, της έρευνας, της τεχνολογίας και του πολιτισμού.
- Για την εκπλήρωση της αποστολής τους, τα Ν.Π.Π.Ε. οργανώνονται και λειτουργούν με κανόνες και πρακτικές που διασφαλίζουν την τήρηση και προάσπιση ιδίως των αρχών:
α) της ελευθερίας στη διδασκαλία και την έρευνα, και της ακαδημαϊκής ελευθερίας,
β) της ερευνητικής και επιστημονικής δεοντολογίας,
γ) της ποιότητας, της προσβασιμότητας, της αξιοκρατίας και της κοινωνικής αποστολής της ανώτατης εκπαίδευσης,
δ) της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας στη διαχείριση του προσωπικού, των πόρων και των υποδομών τους,
ε) της πλήρους διαφάνειας,
στ) της λογοδοσίας.
Άρθρο 131
Σκοπός
- Ο σκοπός του Ν.Π.Π.Ε. αφορά αποκλειστικά στην παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης. Το μητρικό ίδρυμα έχει αποφασιστική αρμοδιότητα για ακαδημαϊκά ζητήματα του παραρτήματος, που ιδρύεται με τη μορφή Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης.
- Για την επίτευξη του σκοπού του, το Ν.Π.Π.Ε. μπορεί, μεταξύ άλλων:
α) να αποκτά και να διαθέτει κινητή και ακίνητη περιουσία,
β) να συνάπτει συμφωνίες στο πλαίσιο λειτουργίας του,
γ) να αποδέχεται δωρεές, χορηγίες, εισφορές σε χρήματα ή υπηρεσίες ή σε κινητή ή ακίνητη περιουσία, που προέρχονται από ιδιωτικά χρηματοδοτικά εργαλεία, και
δ) να δανείζεται χρήματα και να επενδύει χρήματα, όταν τα προς επένδυση ποσά δεν είναι αναγκαία για την ικανοποίηση άμεσων αναγκών του.
Άρθρο 132
Νομική φύση- Επωνυμία- Κεφάλαιο Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Το Ν.Π.Π.Ε. αποτελεί νομικό πρόσωπο ειδικού σκοπού με νομική προσωπικότητα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης. H λειτουργία του διέπεται από το παρόν μέρος.
- Το Ν.Π.Π.Ε. καταρτίζει καταστατικό, στο οποίο αναφέρονται κατ’ ελάχιστο: α) ο σκοπός, β) η επωνυμία, γ) η έδρα, δ) το όργανο διοίκησης, ε) η σύγκληση, συγκρότηση, λειτουργία, οι αρμοδιότητες των οργάνων διοίκησης, στ) η διαδικασία λήψης αποφάσεων, ζ) το κεφάλαιο σε ευρώ, η) το οργανόγραμμα των Μονάδων και διοικητικών υπηρεσιών του Ν.Π.Π.Ε., με τον αριθμό και τα προσόντα του προσωπικού του, που στελεχώνονται με διοικητικό προσωπικό του παραρτήματος και θ) ο νόμιμος εκπρόσωπος του Διοικητικού Συμβουλίου έναντι των διοικητικών και δικαστικών αρχών.
- Η επωνυμία του Ν.Π.Π.Ε. μπορεί να περιλαμβάνει την επωνυμία του μητρικού ιδρύματος, και υποχρεωτικά τις λέξεις «Νομικό Πρόσωπο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης» ή το ακρωνύμιο «Ν.Π.Π.Ε.». Η επωνυμία μπορεί να αποδίδεται ολόκληρη ή εν μέρει με λατινικούς χαρακτήρες. Η επίσημη ονομασία του Ν.Π.Π.Ε. αποδίδεται στην αγγλική γλώσσα ως «University Legal Entity».
- Το κεφάλαιο του Ν.Π.Π.Ε. και η τυχόν συμμετοχή του καθενός συμμετέχοντος επί του κεφαλαίου ορίζονται ρητά στο καταστατικό του και εκφράζεται σε ευρώ.
- Το Ν.Π.Π.Ε. έχει την έδρα του σε συγκεκριμένο δήμο στην Ελλάδα, ο οποίος αναφέρεται καταστατικό του.
- Η διάρκεια του Ν.Π.Π.Ε. είναι αορίστου χρόνου.
- Το Ν.Π.Π.Ε. ευθύνεται το ίδιο με την περιουσία του για τα χρέη του.
- Απαγορεύεται στο Ν.Π.Π.Ε. να διανέμει μέρος των εσόδων του σε οποιοδήποτε πρόσωπο, περιλαμβανομένων των ιδρυτών του.
- Το Ν.Π.Π.Ε. υπόκειται σε ετήσιο έλεγχο των οικονομικών στοιχείων του από ορκωτό ελεγκτή/ λογιστή.
- To Ν.Π.Π.Ε. λύεται με διαπιστωτική πράξη του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού στις περιπτώσεις ανάκλησης της άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας του, καθώς και με την παύση της σχέσης του με το μητρικό ίδρυμα με οποιονδήποτε τρόπο.
Άρθρο 133
Όργανο διοίκησης Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
Το Ν.Π.Π.Ε. διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο είναι αρμόδιο να αποφασίζει για κάθε πράξη που αφορά στη διοίκησή του. Η σύγκληση, η συγκρότηση, η λειτουργία, οι αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου καθορίζονται στο καταστατικό του Ν.Π.Π.Ε..
Άρθρο 134
Εποπτεία και έλεγχος των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
Τα Ν.Π.Π.Ε. υπάγονται στην εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού αναφορικά με την οργάνωση, λειτουργία και αποστολή τους προς εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος και των συνταγματικών σκοπών της ανώτατης εκπαίδευσης, με σεβασμό στην ακαδημαϊκή ελευθερία και την ελευθερία διδασκαλίας και έρευνας. Η κρατική εποπτεία του πρώτου εδαφίου ασκείται από το Τμήμα Α’ Οργάνωσης Ανώτατης Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Οργανωτικής και Ακαδημαϊκής Ανάπτυξης της Γενικής Διεύθυνσης Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού της περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 44 του π.δ. 18/2018 (Α’ 31) (εφεξής «αρμόδιο Τμήμα»).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΩΟ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Άρθρο 135
Άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Η διαδικασία για την έκδοση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας παρατήματος πανεπιστημίου, υπό τη μορφή Ν.Π.Π.Ε. εκκινεί με την υποβολή αίτησης από το μητρικό ίδρυμα ή από κοινού με φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή με ένωση προσώπων, νομίμως εξουσιοδοτημένων από το μητρικό ίδρυμα ή από νομικό πρόσωπο που έχει συνάψει συμφωνίες του άρθρου 129 με το μητρικό ίδρυμα. Η άδεια του πρώτου εδαφίου χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, κατόπιν έγκρισης της ΕΘ.Α.Α.Ε. και γνώμης του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.).
- Η αίτηση της παρ. 1 υποβάλλεται στο αρμόδιο Τμήμα, συνοδευόμενη από δύο εσωτερικούς υποφακέλους μετά των νομίμων δικαιολογητικών του άρθρου 139.
- Το αρμόδιο Τμήμα διαβιβάζει αμελλητί: α) στην ΕΘ.Α.Α.Ε. την αίτηση με τα δικαιολογητικά των περ. α) και β) της παρ. 2, καθώς και τα δικαιολογητικά της παρ. 3 του άρθρου 139, προκειμένου να εγκρίνει και να αποστείλει τη σχετική πράξη της στο αρμόδιο Τμήμα, β) στον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. τα δικαιολογητικά των περ. ε), στ), ζ) και η) της παρ. 2 του άρθρου 139, με αίτημα διατύπωσης γνώμης ως προς τη συνδρομή των κτιριολογικών προϋποθέσεων. Οι ενέργειες του προηγούμενου εδαφίου ολοκληρώνονται από τους αρμόδιους φορείς εντός προθεσμίας εκατόν είκοσι (120) ημερών. Η προθεσμία του προηγούμενου εδαφίου ισχύει στην περίπτωση υποβολής αίτησης για άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας παραρτήματος που περιλαμβάνει έως πέντε (5) Σχολές και αυξάνεται κατά είκοσι (20) ημέρες για κάθε επιπλέον Σχολή. Κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών των αιτούντων η ΕΘ.Α.Α.Ε. ή ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. δύνανται να τάσσουν αποκλειστικές προθεσμίες στους αιτούντες της παρ. 1 προς συμπλήρωση, εξειδίκευση ή αποστολή διευκρινίσεων. Για εξαιρετικούς λόγους, αν η ΕΘ.Α.Α.Ε. ή ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. κρίνουν ότι πρέπει να υποβληθούν διευκρινίσεις από τους αιτούντες της παρ. 1, η ως άνω προθεσμία δύναται να παραταθεί με απόφαση του αρμοδίου οργάνου της Γενικής Γραμματείας Ανώτατης Εκπαίδευσης μία (1) μόνο φορά, κατόπιν τεκμηριωμένου αιτήματος της ΕΘ.Α.Α.Ε. ή του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., το οποίο υποβάλλεται εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών πριν από την παρέλευση της αρχικής προθεσμίας.
- Το αρμόδιο Τμήμα, μετά τη λήψη των σχετικών πράξεων των φορέων της παρ. 3, ελέγχει τα δικαιολογητικά των περ. α), γ) και δ) της παρ. 2 του άρθρου 139, προκειμένου να εκδοθεί η απόφαση της παρ. 1. Το αρμόδιο Τμήμα δύναται να ζητεί συμπληρώσεις και διευκρινίσεις από τους αιτούντες της παρ. 1.
- Η απόφαση της παρ. 1 με συνημμένα το Καταστατικό και τον Εσωτερικό Κανονισμό ως Παράρτημα Α’ και Β’ αντίστοιχα δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και καταχωρείται στο Μητρώο Ν.Π.Π.Ε. του άρθρου 142.
Άρθρο 136
Νέες Σχολές – Νέα προγράμματα σπουδών
Το Ν.Π.Π.Ε. κατά τη λειτουργία του δύναται να αιτείται συμπληρωματικά την προσθήκη Σχολών και προγραμμάτων σπουδών με τη διαδικασία του άρθρου 135, υποβάλλοντας τα εξής δικαιολογητικά:
α) επικαιροποιημένη απόφαση του μητρικού ιδρύματος της περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 139,
β) εγγυητική επιστολή της περ. γ) της παρ. 2 του άρθρου 139, όταν η αίτηση αφορά νέα Σχολή,
γ) παράβολο της περ. δ) της παρ. 2 του άρθρου 143, όταν η αίτηση αφορά νέα Σχολή,
δ) επικαιροποιημένο Εσωτερικό Κανονισμό της περ. α) της παρ. 3 του άρθρου 139,
ε) καθορισμό ύψους διδάκτρων της περ. ε) της παρ. 3 του άρθρου 139,
στ) καθορισμό διάρκειας σπουδών του νέου προσφερόμενου προγράμματος σπουδών της περ. στ) της παρ. 3 του άρθρου 139 και
ζ) καθορισμό του εκπαιδευτικού προσωπικού της περ. ζ) της παρ. 3 του άρθρου 139.
Άρθρο 137
Υποχρέωση ενημέρωσης
- Το Ν.Π.Π.Ε. υποβάλλει αίτηση στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για οποιαδήποτε μεταβολή, που σχετίζεται με τις διατάξεις του παρόντος και ιδίως με τους εγκριθέντες όρους εγκατάστασης και λειτουργίας του βάσει της απόφασης του άρθρου 135, υπό την προϋπόθεση ότι το Ν.Π.Π.Ε. διατηρεί κατ΄ ελάχιστον τρεις (3) Σχολές, με ένα τουλάχιστον πρόγραμμα πρώτου κύκλου σπουδών η καθεμία.
- Η αίτηση της παρ. 1 μετά των δικαιολογητικών διαβιβάζεται από το αρμόδιο Τμήμα, στην ΕΘ.Α.Α.Ε. προς έγκριση και έκδοση σχετικής απόφασης του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού κατά το μέρος που αφορά στη μεταβολή κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 135.
- Η απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού με συνημμένο το τροποποιημένο καταστατικό της παρ. 2 ή τον Εσωτερικό Κανονισμό δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
- Το Ν.Π.Π.Ε. υποχρεούται να υποβάλλει ετήσια έκθεση πεπραγμένων στο αρμόδιο Τμήμα και στην ΕΘ.Α.Α.Ε..
Άρθρο 138
Κριτήρια για την έκδοση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
Για τη χορήγηση και τη διατήρηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας παραρτήματος πανεπιστημίου μητρικού ιδρύματος υπό τη μορφή Ν.Π.Π.Ε., εκτός από τα οριζόμενα στα άρθρα 127 έως 155, πρέπει να πληρούνται τα εξής κριτήρια:
α) Κάθε Ν.Π.Π.Ε. διαθέτει κατ΄ ελάχιστον τρεις (3) Σχολές, με ένα τουλάχιστον πρόγραμμα πρώτου κύκλου σπουδών η καθεμία. Εξαιρετικά και εφόσον το μητρικό ίδρυμα καταλαμβάνει μια από τις πρώτες είκοσι (20) θέσεις σε αναγνωρισμένη διεθνή παγκόσμια κατάταξη πανεπιστημίων, το Ν.Π.Π.Ε. δύναται να αποτελείται από μία κατ’ ελάχιστον Σχολή με ένα τουλάχιστον πρόγραμμα κύκλου σπουδών. Οι λοιπές προϋποθέσεις του παρόντος εφαρμόζονται και στην περίπτωση του δευτέρου εδαφίου.
β) Κάθε Ν.Π.Π.Ε. διαθέτει την αξιολόγηση και πιστοποίηση από το μητρικό ίδρυμα για τα προσφερόμενα προγράμματα σπουδών του. Κάθε Ν.Π.Π.Ε. προσφέρει για κάθε σχολή τουλάχιστον ένα πρόγραμμα πρώτου κύκλου σπουδών που έχει πιστοποιηθεί από την ΕΘ.Α.Α.Ε.,
γ) Κάθε Ν.Π.Π.Ε. διαθέτει το προβλεπόμενο εκπαιδευτικό προσωπικό, το διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, το απαιτούμενο διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό υποστήριξης, το οποίο εξασφαλίζει τη γραμματειακή οργάνωση, τον οργανωτικό σχεδιασμό, την αρτιότητα των εγκαταστάσεων και τις συνθήκες υγιεινής των χώρων.
δ) Κάθε Ν.Π.Π.Ε. διαθέτει κατάλληλες κτιριακές υποδομές και υλικοτεχνικό εξοπλισμό,. Ειδικότερα, οι υποδομές πρέπει να είναι επαρκείς για την κάλυψη των αναγκών των φοιτητών σε διδασκαλία, μελέτη, και τηρούνται οι αντίστοιχοι κανόνες που εφαρμόζονται για τους χώρους εκπαιδευτηρίων, σύμφωνα με τον ισχύοντα Οικοδομικό και Κτιριοδομικό Κανονισμό και τον Κανονισμό Πυροπροστασίας. Η εγκατάσταση πρέπει να είναι αυτοτελής, να διαθέτει λειτουργική βιβλιοθήκη, χώρους εργαστηρίων και έρευνας ανάλογα με τα προσφερόμενα προγράμματα σπουδών κατόπιν έγκρισης της ΕΘ.Α.Ε.Ε., οπτικοακουστικά μέσα και εξοπλισμένη αίθουσα πολυμέσων με πρόσβαση στο διαδίκτυο. Το Ν.Π.Π.Ε. δύναται να διαθέτει δευτερογενή μη αυτοτελή κτίρια μόνο εντός των ορίων της ίδιας περιφερειακής ενότητας στην οποία έχει την έδρα του, ενώ δύναται να διαθέτει αυτοτελή κτίρια σε άλλη πόλη εκτός της περιφερειακής ενότητας της έδρας.
Άρθρο 139
Απαιτούμενα δικαιολογητικά
- Η αίτηση για χορήγηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας παραρτήματος πανεπιστημίου της παρ. 1 του άρθρου 135, συνοδεύεται από δύο υποφακέλους.
- Στα δικαιολογητικά του πρώτου υποφακέλου περιλαμβάνονται τα εξής:
α) υπεύθυνη δήλωση πρόθεσης σύστασης Ν.Π.Π.Ε. από τους αιτούντες του άρθρου 139, στην οποία κατ΄ ελάχιστον αναφέρονται: αα) η επωνυμία, αβ) η έδρα, αγ) το κεφάλαιο σε ευρώ, αδ) ο αριθμός Σχολών, αε) τα προσφερόμενα πιστοποιημένα από το μητρικό ίδρυμα προγράμματα σπουδών και αστ) η σχέση του μητρικού ιδρύματος με το παράρτημα πανεπιστημίου.
β) καταστατικό του Ν.Π.Π.Ε.,
γ) εγγυητική επιστολή αναγνωρισμένης Τράπεζας με εγκατάσταση στην Ελλάδα ποσού πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ (€ 500.000) για κάθε σχολή. Η εγγυητική επιστολή ανέρχεται σε ποσό ύψους ενός εκατομμυρίου και πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ (€ 1.500.000,00) στην περίπτωση του δευτέρου εδαφίου της περ. α) του άρθρου 138,
δ) παράβολο τουλάχιστον πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ (€ 500.000,00) ανά αίτηση,
ε) θεωρημένη οικοδομική άδεια για σύνδεση με δίκτυα κοινής ωφελείας ή τα οριζόμενα στις παρ. 6, 7 και 8 του άρθρου 107 του ν. 4495/2017 (Α΄167) χρήσης εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με τις διατάξεις του κτιριοδομικού κανονισμού,
στ) κατόψεις όλων των χώρων με χαρακτηρισμό χρήσης των χώρων και αποτύπωση της προσβασιμότητας ατόμων με αναπηρία για όλα τα κτίρια,
ζ) πιστοποιητικό (ενεργητικής) πυροπροστασίας για χρήση «εκπαίδευση» της οικείας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας,
η) βεβαίωση χώρου κύριας χρήσης από μηχανικό με επισυναπτόμενα σχέδια αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης.
3) Στα δικαιολογητικά του δευτέρου υποφακέλου περιλαμβάνονται τα εξής:
α) Εσωτερικός Κανονισμός του Ν.Π.Π.Ε..
β) οι πρόσφατες και σε ισχύ πιστοποιήσεις και αξιολογήσεις του μητρικού ιδρύματος, του οποίου θα απονέμεται ο τίτλος,
γ) οι διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες, που προσφέρονται από το Ν.Π.Π.Ε. στους φοιτητές,
δ) πλήρη στοιχεία για τα κριτήρια επιλογής, εισαγωγής, αξιολόγησης και αποφοίτησης, που εφαρμόζονται από το Ν.Π.Π.Ε.,
ε) καθορισμός της διάρκειας σπουδών των προσφερόμενων προγραμμάτων σπουδών,
στ) το ύψος των διδάκτρων, το ποσό των υποτροφιών και κάθε άλλη οικονομική επιβάρυνση που προβλέπεται για κάθε φοιτητή κατά τη διάρκεια του προγράμματος των σπουδών του,
ζ) πλάνο ανάπτυξης προγραμμάτων σπουδών, το οποίο περιλαμβάνει τον αριθμό του εκπαιδευτικού προσωπικού ανά γνωστικό αντικείμενο κατ’ έτος έως την ολοκλήρωση του κύκλου σπουδών, τα περιγράμματα θέσεων του εκπαιδευτικού προσωπικού και τον αριθμό του εκτιμώμενου, εκπαιδευτικού και ερευνητικού, προσωπικού,
η) τον αριθμό του εκτιμώμενου διοικητικού/τεχνικού προσωπικού και των φοιτητών που δύνανται να φοιτήσουν,
θ) μελέτη ερευνητικής δραστηριότητας σύμφωνα με το άρθρο 145,
ι) πενταετής οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας, στην οποία καταγράφεται όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία του Ν.Π.Π.Ε., υπογεγραμμένη από ορκωτούς ελεγκτές/ λογιστές.
Άρθρο 140
Ανάκληση απόφασης χορήγησης άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας του Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης – Κυρώσεις
- Η απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 135 περί χορήγησης άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας του Ν.Π.Π.Ε., καθώς και οι αποφάσεις των άρθρων 136 και 137 ανακαλούνται, με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, ύστερα από σύμφωνη γνώμη της ΕΘ.Α.Α.Ε. ή γνώμη του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. κατά περίπτωση, στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) αν το Ν.Π.Π.Ε. δεν λειτούργησε για χρονική διάρκεια δύο (2) ημερολογιακών ετών από την ημερομηνία δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης της παρ. 1 του άρθρου 135,
β) εάν συντρέχει παραβίαση διάταξης του νόμου ή των όρων χορήγησης της άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας,
γ) αν δεν τηρεί ή δεν συμμορφώνεται με τους εγκεκριμένους όρους πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών, ιδίως αν το Ν.Π.Π.Ε. προσφέρει λιγότερα από τρία (3) πιστοποιημένα από την ΕΘ.Α.Α.Ε. προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών, με την επιφύλαξη της περ. γ΄ του άρθρου 138.
- Η διαδικασία ανάκλησης εκκινεί με κλήση του αρμόδιου Τμήματος, η οποία κοινοποιείται στο Ν.Π.Π.Ε., στην οποία εκτίθενται τεκμηριωμένα οι λόγοι ανάκλησης και τυχόν μέτρα συμμόρφωσης, τάσσοντας εύλογη προθεσμία, προκειμένου το Ν.Π.Π.Ε. να εκφράσει τις απόψεις του ή να συμμορφωθεί. Εφόσον το αρμόδιο Τμήμα απορρίψει τις απόψεις του ή διαπιστώσει τη μη συμμόρφωση του Ν.Π.Π.Ε., αποστέλλει εισήγηση προς την ΕΘ.Α.Α.Ε. μαζί με το σχετικό φάκελο για τη διατύπωση της σύμφωνης γνώμης της παρ. 1. Ο Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού δύναται, με απόφασή του, να αναστείλει προσωρινά τη χορήγηση τίτλων σπουδών από το Ν.Π.Π.Ε., ύστερα από εισήγηση του αρμόδιου Τμήματος, από την επόμενη της αποστολής της κλήσης του πρώτου εδαφίου έως την έγκριση των μέτρων συμμόρφωσης.
- Αν ανακληθεί η απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 135 και των άρθρων 136 και 137, καταπίπτει η εγγυητική επιστολή της περ. γ) του άρθρου 141. Από το ποσό της εγγυητικής επιστολής επιστρέφονται, κατά προτεραιότητα, τα καταβληθέντα δίδακτρα στους φοιτητές και καταβάλλονται οι αμοιβές του προσωπικού έως το τέλος του ακαδημαϊκού έτους. Στην περίπτωση αυτή μητρικό ίδρυμα καθίσταται πλέον υπεύθυνο για την ολοκλήρωση των σπουδών των εγγεγραμμένων φοιτητών και τη χορήγηση των σχετικών τίτλων σπουδών.
- Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, αναστέλλεται η δυνατότητα του Ν.Π.Π.Ε. να εγγράφει νέους φοιτητές σε πρόγραμμα σπουδών που απώλεσε την πιστοποίησή του από την ΕΘ.Α.Α.Ε.. Οι εγγεγραμμένοι φοιτητές στα εν λόγω προγράμματα σπουδών συνεχίζουν και ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο παράρτημα πανεπιστημίου, χωρίς την καταβολή διδάκτρων, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 141.
- Στο Ν.Π.Π.Ε. και στον νόμιμο εκπρόσωπο του Διοικητικού Συμβουλίου επιβάλλονται κυρώσεις σύμφωνα με το άρθρο 141, εφόσον παραβιάζονται διατάξεις του παρόντος.
Άρθρο 141
Κυρώσεις
- Οι διοικητικές κυρώσεις για παράβαση του παρόντος νόμου επιβάλλονται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, κατόπιν εισήγησης της ΕΘ.Α.Α.Ε. ή του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. στο Ν.Π.Π.Ε., που εδρεύει στην ημεδαπή και στον νόμιμο εκπρόσωπό του και είναι ανάλογες ιδίως με το είδος και τη βαρύτητα της παράβασης και την τυχόν υποτροπή.
- Ειδικότερα:
α. Στο Ν.Π.Π.Ε. επιβάλλονται πρόστιμα στις ακόλουθες περιπτώσεις:
αα) για τη λειτουργία του χωρίς άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας,
αβ) για την παράλειψη ορισμού νόμιμου εκπροσώπου του,
αγ) για την απασχόληση εκπαιδευτικού προσωπικού κατά παράβαση των υποχρεώσεών του σύμφωνα με τα άρθρα 151 και 152,
αδ) για την παράβαση των υποχρεώσεων αναφορικά με τις κτιριολογικές υποδομές ή για οποιαδήποτε μεταβολή των εγκεκριμένων χώρων χωρίς την προηγούμενη απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού,
αε) για παρεμπόδιση ελέγχου από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, από την ΕΘ.Α.Α.Ε. και από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.,
αστ) για μη ενημέρωση του Μητρώου Ν.Π.Π.Ε. για οποιαδήποτε αλλαγή που αφορά στη λειτουργία του Ν.Π.Π.Ε., και
β. Στον νόμιμο εκπρόσωπο του Ν.Π.Π.Ε. επιβάλλονται οι ακόλουθες κυρώσεις ανά περίπτωση:
βα) για διεύθυνση Ν.Π.Π.Ε. που στερείται άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας, η ποινή της προσωρινής στέρησης για δύο (2) έτη της δυνατότητας διεύθυνσης οποιουδήποτε Ν.Π.Π.Ε.,
ββ) για παράλειψη κατάθεσης, εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών, των καταστάσεων εκπαιδευτικού προσωπικού και φοιτητών, πρόστιμο,
βγ) για την απασχόληση εκπαιδευτικού προσωπικού κατά παράβαση των υποχρεώσεων που προβλέπονται στα άρθρα 151 και 152, πρόστιμο ανά διδάσκοντα.
βδ) για την παράβαση των υποχρεώσεων του άρθρου 138 που προβλέπονται αναφορικά με τις κτιριολογικές υποδομές, πρόστιμο και
βε) για τη χορήγηση τίτλου σπουδών κατά παράβαση του άρθρου 144, πρόστιμο ανά περίπτωση.
Άρθρο 142
Μητρώο Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Στο αρμόδιο Τμήμα τηρείται Μητρώο των Ν.Π.Π.Ε., στο οποίο καταχωρούνται: α) όλα τα παρατήματα πανεπιστημίου, τα οποία έχουν λάβει άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας Ν.Π.Π.Ε., β) τα πιστοποιημένα προγράμματα σπουδών του καθενός, γ) ο κατάλογος του εκπαιδευτικού προσωπικού τους και δ) οι τύποι τίτλων σπουδών που απονέμουν. Στο Μητρώο των Ν.Π.Π.Ε. καταχωρούνται και τηρούνται, επιπλέον, όλα τα συνοδευτικά έγγραφα, τα οποία υποβάλλονται από τα μητρικά ιδρύματα για τη χορήγηση των αδειών της παρ. 1 του άρθρου 135, οι εκθέσεις αξιολόγησης και κάθε άλλο σχετικό έγγραφο που προβλέπεται από τις διατάξεις του παρόντος.
- Στον ιστότοπο του άρθρου 154 αναρτώνται τα προβλεπόμενα στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
Άρθρο 143
Προγράμματα σπουδών – Διάρθρωση σε κύκλους
- Το Ν.Π.Π.Ε. προσφέρει προγράμματα σπουδών, που έχουν πιστοποιηθεί από το μητρικό ίδρυμα.
- Τα προγράμματα σπουδών της παρ. 1 δύνανται να προτείνονται είτε κατά την υποβολή της αίτησης του άρθρου 135, είτε σε οποιοδήποτε άλλο χρονικό σημείο σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 136.
- Κάθε Ν.Π.Π.Ε. οργανώνει προγράμματα σπουδών, που διαρθρώνονται σε τρεις (3) κύκλους, κατά τους όρους και τις προϋποθέσεις που οργανώνονται στο μητρικό ίδρυμα, σε αντιστοιχία με τα επίπεδα 6, 7 και 8 του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων, σύμφωνα με το άρθρο 47 του ν. 4763/2020 (Α΄ 254), περί της αρχιτεκτονικής δομής και των περιγραφικών δεικτών επιπέδων πλαισίου.
Άρθρο 144
Τίτλοι σπουδών
- Κάθε Ν.Π.Π.Ε., το οποίο παρέχει πρόγραμμα σπουδών πιστοποιημένο από το μητρικό ίδρυμα και εγκεκριμένο από την ΕΘ.Α.Α.Ε. σύμφωνα με τους όρους του παρόντος, χορηγεί στους αποφοίτους του τίτλο σπουδών του μητρικού ιδρύματος. Πριν από τη χορήγηση τίτλων σπουδών, το Ν.Π.Π.Ε. αποστέλλει στο αρμόδιο Τμήμα σχετική ενημέρωση με συνημμένο κατάλογο αποφοίτων, καθώς και το σώμα των τίτλων σπουδών και το αρμόδιο Τμήμα προβαίνει στη σφράγισή τους.
- Ο τίτλος σπουδών, που απονέμεται υπό τις προϋποθέσεις της παρ. 1, αναγνωρίζεται από το ελληνικό κράτος υπό την προϋπόθεση ότι περιλαμβάνεται στο Εθνικό Μητρώο τύπων τίτλων σπουδών αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της αλλοδαπής, το οποίο τηρεί ο Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. σύμφωνα με το άρθρο 304 του ν. 4957/2022 (Α’ 141). Ο απονεμηθείς τίτλος σπουδών δεν υποβάλλεται στη διαδικασία ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλου σπουδών στον Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π..
Άρθρο 145
Ερευνητικό Έργο Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Το Ν.Π.Π.Ε. αναπτύσσει ερευνητική δραστηριότητα, η οποία συσχετίζεται κατ’ ελάχιστον με τα εγκεκριμένα προσφερόμενα προγράμματα σπουδών, καθώς και με τα αντίστοιχα προγράμματα του μητρικού ιδρύματος.
- Η Επιτροπή Έρευνας της παρ. 2 του άρθρου 148 έχει ως αποστολή την ανάπτυξη έρευνας, την προαγωγή της γνώσης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας, τη διασφάλιση αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης μεταξύ της εκπαίδευσης και της έρευνας, καθώς και τη διασύνδεση της έρευνας με την εκπαίδευση, την οικονομία, την κοινωνία και τον πολιτισμό.
- Στο πλαίσιο επίτευξης της αποστολής της, η Επιτροπή Έρευνας μεριμνά ώστε το εκπαιδευτικό προσωπικό:
α) να διεξάγει κάθε είδους έρευνα εντός του Ν.Π.Π.Ε.,
β) να υλοποιεί ερευνητικά ή αναπτυξιακά προγράμματα,
γ) να συμβάλει στην εξοικείωση με την έρευνα των φοιτητών των προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου,
δ) να συμμετέχει σε προγράμματα κινητικότητας ερευνητών,
ε) να συνεργάζεται με τα ερευνητικά κέντρα και τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς του μητρικού ιδρύματος, καθώς και με άλλα Ν.Π.Π.Ε.,
στ) να συμβάλει στη διεθνοποίηση του Ν.Π.Π.Ε. και την προσέλκυση νέων ερευνητών,
ζ) να αναπτύσσει κάθε άλλη δραστηριότητα συναφή με την αποστολή της για την επίτευξη των σκοπών της.
- Η ΕΘ.Α.Α.Ε. αξιολογεί και πιστοποιεί την Επιτροπή Έρευνας σε ετήσια βάση,, σύμφωνα με ειδικά διαμορφωμένα κριτήρια και δείκτες για τη διασφάλιση της ποιότητας του παραγόμενου έργου της.
Άρθρο 146
Φοιτητές με δικαίωμα εγγραφής – Μητρώο φοιτητών και Αξιολόγηση – Αποφοίτηση
- Το Ν.Π.Π.Ε. τηρεί μητρώο φοιτητών, στο οποίο καταγράφονται τα στοιχεία των φοιτητών κατά την έναρξη των σπουδών τους, οι βαθμολογίες τους, οι ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις και κάθε άλλο στοιχείο, το οποίο προβλέπεται με βάση τον Εσωτερικό Κανονισμό.
- Δικαίωμα έγγραφής στα προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών των αναγνωρισμένων των Ν.Π.Π.Ε. έχουν:
α) οι Έλληνες ή αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.) με ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ), η οποία προκύπτει από τον μικρότερο εκ των μέσων όρων των βαθμολογιών του συνόλου των εξεταζομένων ανά επιστημονικό πεδίο, πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 0,8,
β) οι κάτοχοι ισότιμων απολυτηρίων τίτλων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δ.Ε.) αναγνωρισμένων Ξένων σχολείων της ημεδαπής (επιπέδου 4 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων),
γ) οι κάτοχοι διεθνών απολυτήριων τίτλων Δ.Ε. που χορηγούνται από σχολεία της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, οι αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι ισοδύναμου του Λυκείου απολυτήριου τίτλου Δ.Ε. ή ισοδύναμου τίτλου επαγγελματικής εκπαίδευσης που τους παρέχει δικαίωμα εισαγωγής στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας στην οποία φοιτούν.
δ) Για τους αποφοίτους της περ. α) πριν από το σχολικό έτος 2021 εφαρμόζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις που ισχύουν για το μητρικό ίδρυμα για την εισαγωγή φοιτητών.
- Για τον σκοπό αυτό το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού τηρεί, ενημερώνει και δημοσιοποιεί στον ιστότοπο του καταλόγους με ισότιμους του Λυκείου απολυτήριους τίτλους δευτεροβάθμιας γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης ανά χώρα της αλλοδαπής.
- Δικαίωμα εγγραφής στα προγράμματα δεύτερου και τρίτου κύκλου σπουδών έχουν οι κάτοχοι αναγνωρισμένων τίτλων πρώτου κύκλου σπουδών αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της ημεδαπής, καθώς και αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της αλλοδαπής, τα οποία περιλαμβάνονται στα μητρώα του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π., σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν. 4957/2022 (Α΄124).
Άρθρο 147
Χορήγηση υποτροφιών
- Τα Ν.Π.Π.Ε. χορηγούν σε φοιτητές προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου υποτροφίες αριστείας και κοινωνικών κριτηρίων, με κριτήριο την επίδοσή τους στις σπουδές και την ατομική ή την οικογενειακή οικονομική τους κατάσταση.
- Η χορήγηση υποτροφιών γίνεται σε ποσοστό τουλάχιστον πέντε τοις εκατό (5%) επί των εγγεγραμμένων φοιτητών, ανά ακαδημαϊκό έτος. Το ισοδύναμο ποσό δύναται να χορηγείται σε ευρύτερο αριθμό φοιτητών.
- Το Ν.Π.Π.Ε. καταρτίζει κατάλογο και καταβληθέντα ποσά υπότροφων φοιτητών, τον οποίο υποβάλλει προς έλεγχο στην ΕΘ.Α.Α.Ε., στο τέλος κάθε ακαδημαϊκού έτους.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε’
ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΟΡΓΑΝΑ – ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Άρθρο 148
Ακαδημαϊκά όργανα του Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Σε κάθε Ν.Π.Π.Ε. λειτουργεί ακαδημαϊκό όργανο, το οποίο απαρτίζεται από μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού του, που εκπροσωπούν τις Σχολές του και λειτουργεί ως συμβουλευτικό όργανο, προτείνοντας στρατηγικές που σχετίζονται με την ερευνητική και εκπαιδευτική αποστολή του.
- Κάθε Ν.Π.Π.Ε. υποστηρίζεται για τη λειτουργία του από Επιτροπές και Συμβούλια που αποτελούνται από εκπαιδευτικό προσωπικό.
Άρθρο 149
Ακαδημαϊκή ελευθερία
Στα Ν.Π.Π.Ε. κατοχυρώνεται και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία, η οποία αποτελεί θεσμική εγγύηση της αδέσμευτης και απαραβίαστης επιστημονικής σκέψης, έρευνας και διδασκαλίας.
Άρθρο 150
Εσωτερικός Κανονισμός Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Τα Ν.Π.Π.Ε. λειτουργούν σύμφωνα με τον Εσωτερικό τους Κανονισμό.
- Ο Εσωτερικός Κανονισμός περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία:
α) τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες του ακαδημαϊκού οργάνου και των ακαδημαϊκών επιτροπών και συμβουλίων,
β) τον τρόπο επιλογής, εγγραφής, αξιολόγησης, εξέλιξης και αποφοίτησης των φοιτητών,
γ) τον τρόπο επιλογής και εξέλιξης του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του και της κατάταξής του σε βαθμίδες,
δ) τα καθήκοντα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού, καθώς και του ειδικού διδακτικού προσωπικού,
ε) τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των φοιτητών,
στ) τις συμβουλευτικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες υποστήριξης,
ζ) τον τρόπο λειτουργίας των βιβλιοθηκών, εργαστηρίων και λοιπών εγκαταστάσεων και τον τρόπο πρόσβασης σε αυτές,
η) το καθεστώς συνεργασίας με επισκέπτες διδάσκοντες,
θ) τη σύνθεση, τη συγκρότηση, τις αρμοδιότητες, τους κανόνες λειτουργίας του ακαδημαϊκού οργάνου και των επιτροπών, συμβουλίων και μονάδων των παρ. 1 και 2 του άρθρου 148, καθώς και της Επιτροπής Έρευνας του άρθρου 145,
ι) τα προσόντα, τον τρόπο πρόσληψης, τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις, τα δικαιώματα και άλλους όρους υπηρεσίας του διοικητικού και τεχνικού προσωπικού και
ια) τα κριτήρια παροχής προς τους φοιτητές υποτροφιών του άρθρου 147, καθώς και τις λεπτομέρειες μερικής απασχόλησής τους ή χρηματοδότησής τους έναντι προσφοράς έργου,
ιβ) τον εσωτερικό – πειθαρχικό έλεγχο του εκπαιδευτικού προσωπικού,
ιγ) τον τρόπο αξιολόγησης και προαγωγής των φοιτητών του Ν.Π.Π.Ε., καθώς και τη διαδικασία αποφοίτησης και χορήγησης των τίτλων σπουδών, κατά τους όρους και τις προϋποθέσεις που ισχύουν στο μητρικό ίδρυμα, σύμφωνα με τις αρχές της διαφάνειας, της ισότητας και της αξιοκρατίας,
ιδ) τους ειδικότερους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία χορήγησης υποτροφιών,
ιε) τη σύνθεση, τη συγκρότηση, τις αρμοδιότητες και τους κανόνες λειτουργίας των οργάνων που προβλέπονται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 148,
ιστ) τα κριτήρια και τη διαδικασία εκλογής ή εξέλιξης μελών του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού του Ν.Π.Π.Ε. και
ιζ) τα προσόντα, τον τρόπο πρόσληψης, τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις, τα δικαιώματα και τους άλλους όρους υπηρεσίας του διοικητικού και τεχνικού προσωπικού, καθώς επίσης και τη γενική διάρθρωση των διοικητικών και τεχνικών υπηρεσιών.
- Ο Εσωτερικός Κανονισμός εγκρίνεται με την απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 135 και δύναται να μεταβάλλεται με τις αποφάσεις των άρθρων 136 και 137.
Άρθρο 151
Διδακτικό ερευνητικό προσωπικό
- Σε κάθε Ν.Π.Π.Ε. υπηρετεί διδακτικό ερευνητικό προσωπικό στον τομέα διδασκαλίας και έρευνας, εκ των οποίων τουλάχιστον ογδόντα τοις εκατό (80%) είναι κάτοχοι διδακτορικού σε θέμα συναφές με το αντικείμενο της διδασκαλίας τους και διαθέτει τα ουσιαστικά προσόντα, που απαιτούνται για την κατοχή θέσης διδακτικού προσωπικού αντίστοιχης βαθμίδας, καθώς και ειδικό διδακτικό προσωπικό με προσόντα, τρόπους επιλογής και όρους υπηρεσίας, αντίστοιχους με εκείνους του μητρικού ιδρύματος. Κατ’ εξαίρεση, δεν είναι απαραίτητη η κατοχή διδακτορικού διπλώματος για μέλη διδακτικού ερευνητικού προσωπικού, αν η προς πλήρωση θέση αφορά σε γνωστικό αντικείμενο εξαιρετικής και αδιαμφισβήτητης ιδιαιτερότητας, για τα οποίο δεν είναι δυνατή ή συνήθης η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής κατά τους κανόνες της οικείας τέχνης ή επιστήμης.
- Τα κριτήρια εκλογής και εξέλιξης εγκρίνονται από το μητρικό ίδρυμα και τηρούν τις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της αξιοκρατίας, της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ποιοτικής παροχής υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης.
- Η οργάνωση και η παροχή ακαδημαϊκού έργου, στο οποίο περιλαμβάνεται κατεξοχήν το διδακτικό και το ερευνητικό έργο, πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
- Ο αριθμός των μελών του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού πλήρους απασχόλησης δεν μπορεί να είναι κατώτερος των τριάντα (30) για το Ν.Π.Π.Ε., με προβλεπόμενο ανώτατο όριο ωρών διδασκαλίας, για κάθε μέλος, τις δώδεκα (12) ώρες εβδομαδιαίως.
- Η επιλογή των μελών του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού του Ν.Π.Π.Ε. εγκρίνεται από το μητρικό ίδρυμα, αποστέλλεται στο αρμόδιο Τμήμα προς έλεγχο των προϋποθέσεων της παρ. 1 και τα στοιχεία τους αναρτώνται στον ιστότοπο του μητρικού ιδρύματος.
Άρθρο 152
Ειδικό διδακτικό προσωπικό
- Σε κάθε Ν.Π.Π.Ε. δύναται να υπηρετεί ειδικό διδακτικό προσωπικό με προσόντα, τρόπους επιλογής και όρους υπηρεσίας, αντίστοιχους με εκείνους του μητρικού ιδρύματος, εφόσον αυτό προβλέπεται ρητά στον Εσωτερικό Κανονισμό και εφόσον τα κριτήρια και η διαδικασία επιλογής και εξέλιξης συνάδουν με τις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της αξιοκρατίας, της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ποιοτικής παροχής υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης.
- Η επιλογή του ειδικού διδακτικού προσωπικού του Ν.Π.Π.Ε. εγκρίνεται από το μητρικό ίδρυμα.
Άρθρο 153
Διοικητικό και τεχνικό προσωπικό
Για την εύρυθμη λειτουργία κάθε Ν.Π.Π.Ε. προσλαμβάνονται διοικητικοί και τεχνικοί υπάλληλοι σε κατάλληλη διοικητική δομή.
Άρθρο 154
Ιστότοποι Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Τα Ν.Π.Π.Ε. τηρούν επίσημο ιστότοπο και εφαρμόζουν τις αρχές της διαφάνειας και δημοσιότητας. Στον ιστότοπο των Ν.Π.Π.Ε. αναρτώνται υποχρεωτικά:
(α) τα στοιχεία των μελών του εκπαιδευτικού προσωπικού τους, καθώς και ο σύνδεσμος της ιστοσελίδας κάθε ακαδημαϊκής μονάδας,
(β) όλα τα προγράμματα σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου που παρέχονται από το Ν.Π.Π.Ε.,
(γ) το ύψος των διδάκτρων και των άλλων οικονομικών επιβαρύνσεων που προτείνονται για κάθε φοιτητή κατά τη διάρκεια του προγράμματος των σπουδών του,
(δ) οι επιμέρους ακαδημαϊκές και ερευνητικές δομές και εργαστήρια,
(ε) το διοικητικό προσωπικό του Ν.Π.Π.Ε., τα στοιχεία επικοινωνίας του και ο σύνδεσμος της ιστοσελίδας κάθε ακαδημαϊκής ή ερευνητικής δομής,
(στ) ο Εσωτερικός Κανονισμός λειτουργίας του,
(ζ) κάθε άλλο στοιχείο που ορίζεται στον Εσωτερικό Κανονισμό του Ν.Π.Π.Ε..
- Κάθε Ν.Π.Π.Ε. αναπτύσσει και λειτουργεί Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα, το οποίο διασυνδέεται με τα πληροφοριακά συστήματα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Άρθρο 155
Αρμοδιότητες Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης – Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού
- Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.) έχει τις εξής αρμοδιότητες όσον αφορά στα Ν.Π.Π.Ε.:
α) τον έλεγχο της διαρκούς τήρησης των προϋποθέσεων εγκατάστασης και λειτουργίας του άρθρου 135, με εξαίρεση τον έλεγχο των δικαιολογητικών, που διενεργείται από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 135,
β) την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δευτέρου και τρίτου κύκλου είτε υποβάλλονται κατά την αρχική αίτηση της παρ. 1 του άρθρου 135 είτε με τις αιτήσεις των άρθρων 136 και 137
γ) την περιοδική αξιολόγηση και πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δευτέρου και τρίτου κύκλου, το αργότερο κάθε πέντε (5) χρόνια, σύμφωνα με τα κριτήρια του ν. 4653/2020 (Α΄12) και τα πρότυπα της ΕΘ.Α.Α.Ε.,
δ) τη συγχώνευση, κατάτμηση, κατάργηση και μετονομασία των Ν.Π.Π.Ε. και των επιμέρους ακαδημαϊκών μονάδων τους,
ε) την αξιολόγηση και πιστοποίηση της Επιτροπής Έρευνας σε ετήσια βάση σύμφωνα με ειδικά διαμορφωμένα κριτήρια και δείκτες για τη διασφάλιση της ποιότητας του παραγόμενου έργου της,
στ) τον έλεγχο και την πιστοποίηση των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας τους,
ζ) τον έλεγχο των υποβληθέντων καταλόγων υποτρόφων του Ν.Π.Ε.Ε. για την τήρηση των διατάξεων του παρόντος,
η) την έγκριση του πλάνου ανάπτυξης προγραμμάτων σπουδών και την κατ’ έτος αξιολόγηση του πλάνου ως προς την τήρησή του μέχρι την ολοκλήρωσή του και
θ) κάθε άλλη αρμοδιότητα των άρθρων 7 έως 11 του ν. 4653/2020 (Α’ 12), εφόσον δεν αντίκεινται στις ρυθμίσεις του παρόντος.
- Ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. έχει την αρμοδιότητα ελέγχου των δικαιολογητικών της παρ. 3 του άρθρου 135 και διατύπωσης της σχετικής γνώμης, καθώς και διενέργειας τακτικών και έκτακτων ελέγχων όσον αφορά στην τήρηση των κτιριολογικών προδιαγραφών του άρθρου 138.
Το κάθε Μη Κρατικό Πανεπιστήμιο θα τηρεί μητρώο φοιτητών, στο οποίο θα καταγράφονται τα στοιχεία των φοιτητών κατά την έναρξη των σπουδών τους, οι βαθμολογίες τους, οι ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις και κάθε άλλο στοιχείο, το οποίο προβλέπεται με βάση τον Εσωτερικό Κανονισμό.Ο όρος πρόσβασης των ενδιαφερομένων στα Μη Κερδοσκοπικά Μη Κρατικά Πανεπιστήμια θα ταυτίζεται με το χαμηλότερο μέσο όρο Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής των Επιστημονικών Πεδίων, πολλαπλασιαζόμενο με συντελεστή 0.8.Δηλαδήστα τέσσερα επιστημονικά πεδία θα ισχύσει για όλα η χαμηλότερη Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, για λόγους συνταγματικής ισότητας.Ωστόσο, το κάθε μητρικό Πανεπιστήμιο που θα εγκαταστήσει παράρτημα στην Ελλάδα θα μπορεί να ορίσει βαθμό ανώτερο από τη Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Θεωρείται βέβαιο ότι στις περιζήτητες σχολές , όπως Ιατρικές, από τα μητρικά Πανεπιστήμια , για λόγους φήμης, θα τεθεί ως προϋπόθεση εγγραφής τουλάχιστον κοντά στη χαμηλότερη βάση των Ιατρικών Σχολών στην Ελλάδα. Αυτό θα δίνει τη δυνατότητα στους υποψηφίους φοιτητές να επιλέγουν πρώτα το επιστημονικό πεδίο που τους ταιριάζει και έπειτα το τμήμα που θέλουν. Δε θα «παγιδεύονται» από μία λάθος επιλογή στο μηχανογραφικό και να πρέπει μετά να μπουν στη διαδικασία του 10% ή Κατατακτηρίων Εξετάσεων και άλλες τέτοιες ψυχοφθόρες διαδικασίες.
Αν και δεν έχω ιδεολογικές αγκυλώσεις κατά της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, θεωρώ ότι η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, μη κερδοσκοπικών (ΜΚΜΚ) ΕΙΔΙΚΑ στην Ελλάδα είναι στην καλύτερη περίπτωση άχρηστη και στην χειρότερη επικίνδυνη. Η πεποίθηση αυτή προκύπτει μετά από αντικειμενική, αλγοριθμική επεξεργασία των δεδομένων συνθηκών. Συγκεκριμένα, τρία είναι τα βασικά, λογικοφανή επιχειρήματα υπέρ της ίδρυσης των ΜΚΜΚ:
1. Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο όπου δεν υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Αντίλογος: Είναι γεγονός ότι κάτι τέτοιο ισχύει, αλλά παράλληλα η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες με τόσα πολλά, αναλογικά με τον πληθυσμό της, ήδη υπάρχοντα, δημόσια πανεπιστημιακά ιδρύματα. Οι προσφερόμενες θέσεις φοιτητών είναι ήδη πολύ περισσότερες από τις πραγματικές ανάγκες του κράτους, με αποτέλεσμα να «σπουδάζει» ένας μεγάλος αριθμός ατόμων πολύ χαμηλών ακαδημαϊκών προσόντων, που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των προγραμμάτων σπουδών, επιβαρύνοντας τα ΑΕΙ, και στερώντας ταυτόχρονα την κοινωνία από επαρκές πλήθος επαγγελματιών τεχνολογικού προσανατολισμού. Υπό αυτές τις συνθήκες, η ίδρυση των ΜΚΜΚ θα εντείνει ακριβώς αυτό το πρόβλημα, αυξάνοντας συνολικά τον αριθμό των εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
2. Υπάρχουν ήδη πάρα πολλοί Έλληνες φοιτητές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, προκαλώντας οικονομική αιμορραγία στις οικογένειές τους και κατ’ επέκταση στη χώρα.
Αντίλογος: Κατ’ αρχάς το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών είναι μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες, άρα η ίδρυση προπτυχιακών τμημάτων ΜΚΜΚ δεν τους αφορά. Οι υπόλοιποι (προπτυχιακοί) κατανέμονται σε δύο ομάδες:
2.1 : Άτομα που δεν κατόρθωσαν να εισαχθούν σε ελληνικά δημόσια ΑΕΙ κατόπιν Πανελλαδικών Εξετάσεων (όπου υπάρχει δικαίωμα απεριόριστων επαναλήψεων). Δεδομένης της πληθώρας των θέσεων και των χαμηλών βάσεων σε πολλές σχολές, όπως αναλύθηκε στο σημείο 1, τα άτομα αυτά κατά τεκμήριο δεν έχουν τις δυνατότητες να φέρουν εις πέρας ένα αξιοπρεπές πρόγραμμα σπουδών, και καταφεύγουν σε ιδρύματα του εξωτερικού αμφίβολης ποιότητας. Αν τα ΜΚΜΚ που θα ιδρυθούν προσπαθήσουν να απορροφήσουν τέτοιου είδους «φοιτητές», αναγκαστικά θα πρέπει να χαμηλώσουν τον πήχυ των ακαδημαϊκών επιδιώξεων ή/και η απόκτηση πτυχίου θα γίνει αντικείμενο υπόγειας συναλλαγής, δεδομένου ότι θα καταβάλλονται δίδακτρα. Το τελευταίο δυστυχώς είναι απόρροια μιας στρεβλής νεοελληνικής νοοτροπίας, όπως αποδεικνύεται στην πράξη σε ελληνικά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών με δίδακτρα, όπου συχνά ακούγεται η θρασύτατη απαίτηση: «ε, όχι να σάς πληρώνω 3000 Ευρώ και να με κόβετε κιόλας»…
2.2 : Άτομα με πραγματικές δυνατότητες που επέλεξαν το εξωτερικό, για δικούς τους λόγους, ενώ θα μπορούσαν να σπουδάσουν στην Ελλάδα. Οι φοιτητές αυτοί (που είναι αριθμητικά ελάχιστοι) θα συνεχίσουν να προτιμούν το εξωτερικό, για τους ίδιους λόγους που το επέλεξαν. Συνεπώς ίδρυση ΜΚΜΚ στην Ελλάδα θα τους αφήσει αδιάφορους, εκτός ίσως αν τα ΜΚΜΚ προσφέρουν πολύ υψηλού επιπέδου σπουδές, οπότε ισχύουν οι παρατηρήσεις στο σημείο 3 παρακάτω:
3. Ίδρυση ΜΚΜΚ θα προκαλέσει ανταγωνισμό με αποτέλεσμα τη βελτίωση και των δημόσιων ΑΕΙ.
Αντίλογος: Το παραπάνω επιχείρημα προϋποθέτει απεριόριστο αριθμό φοιτητών με υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα, πράγμα που δεν ισχύει για μια μικρή χώρα με πεπερασμένα μεγέθη όπως η Ελλάδα. Απεναντίας, αν τα ΜΚΜΚ κρατήσουν υψηλές απαιτήσεις στα προγράμματα σπουδών τους, θα προκληθεί η εξής αλυσιδωτή αντίδραση:
3.1. Υποψήφιοι φοιτητές με ακαδημαϊκές δυνατότητες και οικονομική άνεση πιθανόν να προτιμήσουν τα ΜΚΜΚ, αφήνοντας ελεύθερες θέσεις στα δημόσια ΑΕΙ, με αποτέλεσμα την πτώση των αντίστοιχων βάσεων στις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
3.2 Οι ελεύθερες θέσεις των κεντρικών δημόσιων ΑΕΙ (Αθήνας και Θεσσαλονίκης) θα καλυφθούν από φοιτητές που σήμερα εισάγονται με χαμηλότερες βαθμολογίες στα περιφερειακά ΑΕΙ, αφήνοντας εκεί με τη σειρά τους κενές θέσεις.
3.3 Τα περιφερειακά ΑΕΙ, αν θελήσουν να κρατήσουν τον ίδιο αριθμό φοιτητών για να επιβιώσουν, θα αναγκαστούν να δέχονται εισακτέους πολύ χαμηλών ακαδημαϊκών προσόντων, με αποτέλεσμα την τελική απαξίωσή τους.
Περίληψη/Συμπέρασμα: Στην περίπτωση που τα ΜΚΜΚ παράσχουν χαμηλού επιπέδου σπουδές θα είναι άχρηστα, και στην περίπτωση που παράσχουν υψηλού επιπέδου σπουδές θα οδηγήσουν τα κεντρικά δημόσια ΑΕΙ στην αποδυνάμωση και τα περιφερειακά δημόσια ΑΕΙ στον μαρασμό.
Ας μου επιτραπεί μια ακόμη σύντομη τοποθέτηση σε προηγούμενη ανάρτησή μου κατά τη διαβούλευση του νομοσχεδίου: Τον τελευταίο καιρό γίνεται έντονα λόγος για μια «διευρυμένη ερμηνεία» του Συντάγματος ενόψει του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. Παρότι ο ίδιος δεν είμαι συνταγματολόγος αλλά αστικολόγος, ο όρος «διευρυμένος/η» δίπλα σε νομικούς μηχανισμούς και θεσμούς δεν μου είναι αναμφίβολα απολύτως άγνωστος. Για παράδειγμα στο δόγμα του Δικαίου των Προσωπικών Δεδομένων γίνεται τελευταία λόγος για μια «διευρυμένη συναίνεση» του υποκειμένου των προσωπικών δεδομένων, παρότι το τελευταίο δεν έχει πλήρη εικόνα σε τι ακριβώς συναινεί κατά την επεξεργασία στοιχείων που αφορούν τον πυρήνα της προσωπικότητάς του. Η αίσθησή μου είναι όμως ότι η διευρυμένη συναίνεση είναι ένα αμφιλεγόμενο εν τέλει μεθοδολογικό εργαλείο, που παρέχει πιο πολύ μια επίφαση νομιμότητας στην επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων, παρά διασφαλίζει την τελευταία. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν το εργαλείο της διευρυμένης ερμηνείας είναι πράγματι ένα καταξιωμένο ήδη εργαλείο και στην ερμηνεία των συνταγματικών διατάξεων ή χρησιμοποιείται εδώ για πρώτη φορά. Η αίσθησή μου όμως είναι πάντως ότι για νομοθετικά κείμενα υπερθετικής ισχύος και ακρογωνιαίας σημασίας για μία έννομη τάξη, όπως είναι ακριβώς το Σύνταγμα, ανάλογοι όροι θα πρέπει να αποφεύγονται. Είναι απολύτως σεβαστή βεβαίως και αδιαπραγμάτευτα θεμιτή η βούληση της εκτελεστικής εξουσίας σε μια πλουραλιστική κοινωνία να προχωρεί σε αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος που κρίνει ότι είναι παρωχημένες. Αυτό όμως θα πρέπει να γίνει με τους όρους που προβλέπει το ίδιο το Σύνταγμα και όχι με αμφιλεγόμενα μεθοδολογικά εργαλεία, όπως είναι η διευρυμένη ερμηνεία, στο πλαίσιο ενός απλού νόμου.
Ενα σημαντικό σημείο τομή του Νομοσχεδίου που πρέπει να τονιστεί είναι ο τρόπος εισαγωγής. Αυτό θα γίνεται με βάση εισαγωγής στην κάθε σχολή και όχι στα επιμέρους τμήματα. Για παράδειγμα θα μπαίνει στην Σχολή Θετικών Επιστημών. Αυτό ισχύει σε όλα τα Πανεπιστήμια του Εξωτερικού και μόνο εδω παλι είμαστε πίσω.
Οι φοιτητές με αυτό τον τρόπο δεν θα περιορίζουν τις επιλογές τους. Θεωρώ ότι το νομοσχέδιο είναι ενα σημαντικό βήμα για να εκσυγχρονιστεί συνολικά η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Για να πάμε παρακατω σαν χώρα πρέπει να αποδεχόμαστε τις θετικες αλλαγές και όχι να τις φοβόμαστε.
Με το νέο νομοσχέδιο για τα μη κρατικά Πανεπιστήμια ένας υποψήφιος,θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το επιστημονικό πεδίο που θέλει να ακολουθήσει μέσω ΕΒΕ και μετέπειτα τη σχολή. Μπορεί δηλαδή χωρίς άγχος να επιλέξει αυτό που πραγματικά θέλει, και μία λάθος επιλογή στο μηχανογραφικό, όπως γίνεται τώρα δε θα του στερεί τη δυνατότητα να σπουδάσει αυτό που πραγματικά θέλει.
Ως φοιτητής σε Δημόσιο πανεπιστήμιο (Πατρών) στο τμήμα διοίκησης επιχειρήσεων και άνθρωπος που μετακόμισα από την Αθήνα στην Πάτρα για να σπουδάσω αυτό που αγαπάω θα ήθελα να επισημάνω ότι σε κάθε περίπτωση πρέπει τα δημόσια πανεπιστήμια να συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται από το Κράτος για να συνεχίσουν το εξαιρετικό τους ερευνητικό και ακαδημαϊκό έργο τους. Επιπλέον πρέπει να δίνονται κίνητρα (οικονομικά αλλά και κοινωνικά) σε νέους επιστήμονες ώστε να γίνονται διδάκτορες στα πανεπιστήμια μας .Ενοείτε πρέπει όλοι οι φοιτητές να μπορούν να εισάγονται ΔΩΡΕΑΝ και με αξιοκρατικό τρόπο (είτε με Πανελλαδικές ,είτε με κάποιο νέο σύστημα εισαγωγής)καθώς και οι πανελλαδικές αν και αξιοκρατικό σύστημα είναι επαρχιομένο και προωθεί την «παπαγαλία»και όχι την κριτική σκέψη Το σύγουρο είναι ότι πρέπει όλα τα παιδιά της ελλάδος που επιθυμούν να σπουδάσουν να μπορούν να έχουν επιλογή πολλών καλών και δημοσίων πανεπιστημίων ώστε να εισάγονται δωρεάν σε κάποιο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών. Εφόσον και μόνο εφόσον διασφαλιστούν τα παραπάνω και τα δημόσια πανεπιστήμια διατηρήσουν το εξαιρετικά υψηλό επίπεδο σπουδών που παρέχουν σήμερα. Τότε θα ήμουν θετικός και στην ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων καθώς θα μπορούσε η μερίδα των φοιτητών οι οποίοι θα σπούδαζαν στο εξωτερικό να σπουδάσουν σε ένα ελληνικό μη κρατικό πανεπιστήμιο. Επιπλέον θα ερχόντουσαν και αλλοδαποί φοιτητές από το εξωτερικό να σπουδάσουν σε ελληνικά μη κρατικά Α.Ε.Ι. εννοείται ότι το πλαίσιο λειτουργίας των μη κρατικών Α.Ε.Ι. θα πρέπει να είναι πολύ αυστηρό και να λειτουργούν με τις προϋποθέσεις Α.Ε.Ι.και όχι με τις προϋποθέσεις κολλεγίου.
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα προσφέρουν κυρίως ανταγωνισμό. Ο ανταγωνισμός θα βελτιώσει οπωσδήποτε τα δημόσια ΑΕΙ, εφόσον γίνουν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ αυτοδιοικούμενα όπως θα βοηθήσουν διάφορα άρθρα και του παρόντος. Τα δε ιδιωτικά, από τη φύση τους, θα είναι πιο καινοτόμα, περισσότερο φιλικά στους χρήστες των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και κυρίως θα δώσουν πολλές ευκαιρίες. Δείτε το παράδειγμα της Κύπρου που επέτρεψε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων πριν 20 χρόνια, κάτι που οδήγησε σε αλματώδη άνοδο του αριθμού των θέσεων εργασίας, του αριθμού των ξένων φοιτητών και βέβαια συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη (1 δις έσοδα/έτος). Οι δε μακροπρόθεσμες θετικές συνέπειες θα είναι ακόμα πιο εντυπωσιακές. Δείτε επίσης τα κορυφαία ιδιωτικά πανεπιστήμια που λειτουργούν στην Ιταλία, την Ισπανία και στην Τουρκία (με πολλούς Έλληνες φοιτητές και καθηγητές).
Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό γιατί το στρεβλό αυτό σύστημα τους εμπόδισε να σπουδάσουν στη χώρα τους, αν και οι περισσότεροι θα το επιθυμούσαν. Επιπλέον η Ελλάδα έχει πληρώσει υπέρογκα ποσά σε πρόστιμα για την απαράδεκτη πολιτική αναγνώρισης της ισοτιμίας των πτυχίων το οποίο ευτυχώς διορθώθηκε.
Άρθρο 146
Ακούστηκε οτι η εισαγωγή στα Παραρτήματα των ξένων Πανεπιστημίων θα είναι συνδεδεμένη με τις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
Στο άρθρο 146 γράφει:
Φοιτητές με δικαίωμα εγγραφής:
α) οι Έλληνες ή αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.) με ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ), η οποία προκύπτει από τον μικρότερο εκ των μέσων όρων των βαθμολογιών του συνόλου των εξεταζομένων ανά επιστημονικό πεδίο, πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 0,8.
Τι θα πει: «ο μικρότερος των μέσων όρων των βαθμολογιών του συνόλου των εξεταζομένων ανά πεδίο»;
Σημαίνει: «ο μικρότερος των μέσων όρων των βαθμολογιών (στα εξεταζόμενα μαθήματα) του συνόλου των εξεταζομένων (στις Πανελλαδικές εξετάσεις) ανά πεδίο»;
-Υποθέτω οτι αναφέρεται στους εξεταζόμενους στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Αφού δεν το αναγράφει βέβαια δεν έχει νόημα τι υποθέτει κάποιος. Πρέπει να εισαχθεί στην πρόταση.
-Αναφέρεται στον μικρότερο μέσο όρο (στα εξεταζόμενα μαθήματα) των εξεταζομένων (στις Πανελλαδικές Εξετάσεις) ανά πεδίο.
Των εξεταζομένων και όχι των επιτυχόντων ή αλλιώς των εισαχθέντων σε κάποιο Τμήμα Δημόσιου Πανεπιστημίου του πεδίου.
Αν λοιπόν έστω ένας γράψει 0 σε όλα τα εξεταζόμενα μαθήματα, ο μικρότερος μέσος όρος εξεταζόμενου θα είναι 0 και η εισαγωγή θα μπορεί να γίνει και με 0 αφού 0 x 0.8 = 0 που ισοδυναμεί σε εισαγωγή χωρίς εξετάσεις.
Αν ο στόχος είναι η σύνδεση με τις Πανελλαδικές εξετάσεις πρέπει να γίνει αναδιατύπωση π.χ.
«Φοιτητές με δικαίωμα εγγραφής:
α) οι Έλληνες ή αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.) με ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ), η οποία προκύπτει από τον μικρότερο εκ των μέσων όρων των βαθμολογιών στα εξεταζόμενα μαθήματα του συνόλου των εισακτέων μέσω Πανελλαδικών εξετάσεων σε αντίστοιχο Τμήμα Δημόσιου Ελληνικού Πανεπιστημίου ή εφόσον δεν υπάρχει τέτοιο σε Τμήμα του αντίστοιχου επιστημονικού πεδίου, πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 0,8.
Αν ο στόχος είναι η εισαγωγή χωρίς εξετάσεις ή με την ελάχιστη βάση εισαγωγής για όλα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, ας γραφεί αναλόγως.
Η ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ έχει να προσδώσει μόνο θετικά στη χώρα. Από τον ανταγωνισμό που θα συμπαρασύρει τα Δημόσια μέχρι κοινή έρευνα και καινοτομία, τα κοινά προγράμματα και την εξωστρέφεια που θα προσδώσουν στην Ελληνική κοινωνία γενικά. Είναι ένα αίτημα της κοινωνίας που εκπληρώνεται έπειτα από δεκαετίες αδράνειας των κυβερνήσεων.
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΜΗ ΚΡΑΤΙΚΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ
Αν και είμαι υπέρ της ίδρυσης Ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, στο πλαίσιο βέβαια μιας συνταγματικής αναθεώρησης, επιτρέψτε μου να έχω τις επιφυλάξεις μου ως προς την εφαρμογή του προτεινόμενου νομοσχεδίου δεδομένου ότι δεν είναι λίγοι οι ακαδημαϊκοί παράγοντες και φορείς οι οποίοι αντιτάσσονται στη ψήφισή του και προμηνύουν να προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Αντιλαμβάνεστε ότι κάτω από αυτές τις συνθήκες θα δημιουργηθεί μια αβεβαιότητα ως προς τη συνταγματικότητα του σχετικού νόμου η οποία σίγουρα θα επηρεάσει τις προθέσεις των σοβαρών τουλάχιστον Πανεπιστημίων της αλλοδαπής να επενδύσουν στην Ελλάδα για τη δημιουργία των παραρτημάτων τους.
Και όμως, μπορεί να υπάρξει μια μεταβατική περίοδος, συνταγματικά κατοχυρωμένη, μέχρι να γίνει, αν ποτέ γίνει, η σχετική αναθεώρηση του Συντάγματος. Συγκεκριμένα, η παράγραφος 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος αναφέρει:
«8. Νόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο κράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σε αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους.
Η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται.»
Το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος είναι η φράση κλειδί πάνω στην οποία μπορεί να στηριχθεί η μεταβατική περίοδος που προτείνω.
Κατά την προσωπική μου άποψη, τα Δημόσια Πανεπιστήμια των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι ιδιώτες. Προτείνω όπως, κατά την μεταβατική περίοδο, το Υπουργείο Παιδεία να κάνει «Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος» απευθυνόμενο προς όλα τα Δημόσια Πανεπιστήμια των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έστω και ένα Δημόσιο Πανεπιστήμιο να ανταποκριθεί στην πρόσκληση αυτή θα είναι μεγάλη επιτυχία. Ίσως χρειαστεί να δοθούν και κίνητρα.
Οι Ανώτατες Σχολές που θα δημιουργηθούν θα είναι δημόσιες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σίγουρα θα είναι μη κερδοσκοπικές. Προτείνω στις Σχολές αυτές να εγγράφονται κυρίως αλλοδαποί φοιτητές. Η Ελλάδα, σε σχέση με τις βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες, προσφέρεται λόγω κλίματος, φυσικού περιβάλλοντος και ιστορίας. Για παράδειγμα, στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του αγγλόφωνου Τμήματος Ιατρικής του Α.Π.Θ. υπήρξαν 308 αιτήσεις από 22 χώρες για 60 θέσεις φοιτητών.
Ο μέγιστος αριθμός εισακτέων φοιτητών σε κάθε Τμήμα ή Σχολή μη κρατικού μη κερδοσκοπικού Πανεπιστήμιου να συμπληρώνεται με Έλληνες υποψηφίους, μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων, των οποίων τα μόρια εισαγωγής να είναι περισσότερα ή ίσα με τα ελάχιστα μόρια εισαγωγής μεταξύ όλων των αντίστοιχων Τμημάτων ή Σχολών πανελλαδικά πολλαπλασιασμένος επί 0,9.
Παραδείγματα υποψηφίων που επιθυμούν να εισαχθούν σε Τμήμα Ιατρικής:
Το 2023 τα ελάχιστα μόρια για εισαγωγή σε Τμήμα Ιατρικής ήταν 18300 μόρια (Ιατρική Αλεξανδρούπολης). Τα ελάχιστα μόρια για εισαγωγή σε Τμήμα Ιατρικής μη κρατικού και μη κερδοσκοπικού Πανεπιστήμιου της μεταβατικής περιόδου θα είναι: 18300×0,9=16470 μόρια.
Ένας υποψήφιος που γράφει 18,0 και στα τέσσερα (4) εξεταζόμενα μαθήματα θα συγκεντρώσει συνολικά 18000 μόρια. Ο υποψήφιος αυτός, αν και είναι άριστος δεν εισάγεται σε κανένα Τμήμα Ιατρικής Δημόσιου Πανεπιστήμιου.
Ένας άλλος υποψήφιος γράφει στις πανελλαδικές 12,0 στο μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γενικής Παιδείας και στα τρία (3) υπόλοιπα μαθήματα γράφει 19,0. Ο υποψήφιος αυτός θα συγκεντρώσει 17250 μόρια και δεν εισάγεται σε κανένα Τμήμα Ιατρικής Δημόσιου Πανεπιστήμιου.
Και στις δυο περιπτώσεις ο υποψήφιος θα μπορεί να εισαχθεί δικαιωματικά και με ίσους όρους σε μη Κρατικό μη Κερδοσκοπικό Πανεπιστήμιο της μεταβατικής περιόδου, διεκδικώντας ακόμα και υποτροφία!!!
Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν και για τα Πολυτεχνικά Τμήματα υψηλής ζήτησης.
Είναι πασιφανές ότι η πλειοψηφία των υποψηφίων που στοχεύουν σε Τμήματα Ιατρικής ή σε Πολυτεχνικά Τμήματα υψηλής ζήτησης συνήθως υστερούν στο μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γενικής Παιδείας ενώ είναι άριστοι στα υπόλοιπα εξεταζόμενα μαθήματα. Οι υποψήφιοι αυτοί, αν και ικανοί, στερούνται τη δυνατότητα να σπουδάσουν στο επιθυμητό Τμήμα Δημόσιου Πανεπιστήμιου. Και αν κρίνω από το οικογενειακό μου και το κοινωνικό μου περιβάλλον, οι περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να είναι πάρα πολλές!!!
Λόγω της γεωγραφικής θέσης και διασποράς του Πανεπιστημίου Αιγαίου το νέο νομοσχέδιο αναμένεται να έχει δραματικές επιπτώσεις στη λειτουργία του. Με την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων θα προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα ανισότητα μεταξύ περιφερειακών και κεντρικών πανεπιστημίων και αυτή μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών, η οποία θα πλήξει ιδιαίτερα τα περιφερειακά πανεπιστήμια, τοποθετώντας τα δυστυχώς σε πορεία συρρίκνωσης και πιθανής υποβάθμισης. Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για μείωση του κόστους παροχής των υπηρεσιών μέσω της αναβάθμισης των εστιών, την βελτίωση της σίτισης, την αντιμετώπιση του κτηριακού ζητήματος, κ.λπ. Τα νησιά του Β. Αιγαίου αντιμετωπίζουν συγκυρία (γήρανση, μείωση του πληθυσμού, γεωπολιτικές εξελίξεις) που απαιτεί υποστήριξη και μέτρα τα οποία θα άρουν τα μειονεκτήματα της νησιωτικότητας. Το Νομοσχέδιο, πέρα από τα σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας και την μη επαρκή θέσπιση κριτηρίων ελέγχου των μη κρατικών πανεπιστημίων, δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα σοβαρά προβλήματα που θα δημιουργήσει και προτείνεται η απόσυρση του.
Η διαβούλευση βοηθά και τους πολίτες που διαβάζουν να κατανοήσουν ότι όλοι αυτοί που φωνάζουν κατά του νσ είναι μία μειοψηφία που κάνει πολύ θόρυβο. Η Ελληνική κοινωνία είναι, πλέον, ώριμη και ζητά την ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ γιατί ξέρει ότι αυτό θα ωφελήσει συνολικά την χώρα.
Σε μία ελεύθερη χώρα, σε μία δημοκρατία, σε μία φιλελεύθερη οικονομία δεν χωρούν τέτοιες απαγορεύσεις. Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να διαπαιδαγωγούνται όπως και οι υπόλοιποι λαοί της Ευρώπης. Μόνο μπράβο για το νομοσχέδιο. Μας προχωρά μπροστά!
Η αναθεώρηση του άρθρου 16Σ ειναι μονόδρομος για τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Η «ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται στην Ελλάδα αποκλειστικώς από Ιδρύματα που αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, πλήρως αυτοδιοικούμενα και άρα απαγορεύεται απολύτως η σύσταση σχολών ανώτατης εκπαίδευσης από ιδιώτες, ασχέτως του προορισμού ή του χαρακτήρα των σχολών αυτών»,
σύμφωνα με την απόφαση (ΣΤΕ) 922/2023 του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Οποιοδήποτε άλλο νομοθέτημα είναι αντισυνταγματικό, εκτός εάν τα «ιδιωτικά» πανεπιστήμια έχουν τη μορφή ΝΠΔΔ ή κάτι ισότιμο όπως το ΝΠΠΕ στο νομοσχέδιο αυτο (πχ σύμπραξη ΑΕΙ με ξένα πανεπιστήμια).
Ωστόσο η ίδρυση οποιασδήποτε μορφής ιδιωτικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (με αυστηρά κριτήρια) θα έχει μόνο θετικές επιπτώσεις στα δημόσια πανεπιστήμια και στην ελληνική οικονομία.
Επιτέλους η Ελλάδα γίνεται δυτικό κράτος απεμπολώντας τα μονοπώλια δεκαετιών και πολιτικά μανιφέστα που μας κρατούσαν δεκαετίες πίσω.
Κάποιοι κλείνουν τα αυτιά τους στους έγκριτους συνταγματολόγους όπως ο Αλιβιζάτος σχετικα με το αρ.16 και παραθέτω:
Το Σύνταγμα λοιπόν, στο άρθρο 16 αναφέρεται ότι δεν επιτρέπεται η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες. Η σύμφωνη πλέον, με το ευρωπαϊκό δίκαιο ερμηνεία αυτής της διάταξης συνίσταται στο να λέει παραρτήματα όμως ξένων πανεπιστημίων δεν απαγορεύεται να λειτουργήσουν. Προσέξτε, όχι ξένα πανεπιστήμια εδρεύοντα καινούργια στην Ελλάδα, αιτήματα όμως, υφιστάμενων ξένων δεν μπορούν να εμποδιστούν, διότι είπε πλέον το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο-και αυτό είναι το Σύνταγμα ως ζωντανό κείμενο-ότι η παροχή υπηρεσιών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή διδασκαλίας, είναι υπηρεσία κατά την έννοια του ενωσιακού δικαίου και δεν μπορεί να εμποδιστεί.
«Παραρτήματα» ξένων πανεπιστημίων λειτουργούν ήδη. Τα Κολλέγια είναι αδειοδοτημένα εκπαιδευτικά ιδρύματα από το Υπουργείο Παιδείας που από τον νόμο, υποχρεούνται να έχουν συνεργασίες με πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Οι ακαδημαϊκές αυτές συνεργασίες, όπως και τώρα με το νέο αυτό νομοσχέδιο, υπόκεινται ταυτόχρονα στις πολιτικές και στους κανονισμούς του συνεργαζόμενου πανεπιστημίου καθώς και στους όρους και προϋποθέσεις του Υπουργείου Παιδείας. Επομένως, είναι προφανές ότι παραρτήματα λειτουργούν περισσότερο από 30 χρόνια και χιλιάδες απόφοιτοι έχουν πάρει πτυχίο ξένου πανεπιστημίου σπουδάζοντας στην Ελλάδα, σε Κολλέγια, τα οποία λόγω του ενωσιακού δικαίου αναγνωρίζονται από τον αντίστοιχο αρμόδιο φορέα του Υπουργείου Παιδείας που είναι το ΑΤΕΕΝ.
Προωθείται επομένως τώρα, ως καινοτομία, ένα νομοσχέδιο για την ενίσχυση της διασυνοριακής εκπαίδευσης και της συνεργασίας με ξένα πανεπιστήμια, κάτι που στην ελληνική πραγματικότητα υπάρχει, πρεσβεύουν και υπηρετούν τα Κολλέγια για περισσότερο από 30 χρόνια(!). Το μόνο που θα είχε να κάνει το αρμόδιο Υπουργείο, είναι να αναγνωρίσει αυτούς του ξένους τίτλους και ακαδημαϊκά ως όφειλε.
Η επόμενη Βουλή είναι αναθεωρητική που σημαίνει ότι σε 3 χρόνια, αν πράγματι η πολιτεία μας θέλει να υπάρχει επιλογή σπουδών στους νέους και αυτή να μην περιορίζεται μόνο στα δημόσια ιδρύματα, αν θέλει να ενισχυθεί το brain gain, αν θέλει να μειωθεί ο αριθμός των Ελλήνων φοιτητών που «μεταναστεύουν» για να σπουδάσουν, αν θέλει να αξιοποιηθούν στο μέγιστο οι ανθρώπινοι πόροι μας προς όφελος επιτέλους της χώρας μας, θα έπρεπε τότε να προχωρήσει σε αναθεώρηση και να επιτραπεί πραγματικά η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Πολύς ντόρος για το τίποτα!
Για τα περί αντισυνταγματικότητας έχει απαντήσει ο Βενιζέλος με άρθρο του όπου έγραψε «Οταν συνεπώς ισχύουν (κατά τη Σύμβαση της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών) πολυμερείς ή διμερείς διεθνείς συμβάσεις (που για τα ελληνικά δεδομένα κυρώνονται κατά το άρθρο 28 παρ. 1 Σ.) δεν δικαιούται ένα κράτος-μέλος, επικαλούμενο την εθνική του νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένου και του εθνικού του Συντάγματος, να αρνηθεί να συμμορφωθεί στις διεθνείς του υποχρεώσεις. Επιπλέον το ΔΕΕ έκρινε πλέον ρητά ότι οι εθνικές ρυθμίσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να σέβονται τα άρθρα 13, 14 παρ. 3, και 16 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, δηλαδή την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθερία της εκπαίδευσης αλλά και την επιχειρηματική ελευθερία.»
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι όντας μέσα σε ένα σύνολο κρατών δεν είμαστε το «γαλατικό χωριό» που αντιστέκεται στους «Ρωμαίους».
Λειτουργία Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στην Ελλάδα. (δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου)
«Η παιδεία το μεγάλο μας πρόβλημα», έγραψε το έτος 1976 ο Ευάγγελος Παπανούτσος. Μετά την παρέλευση πενήντα χρόνων περίπου, η παιδεία μας συνεχίζει να αποτελεί τον μεγάλο ασθενή της χώρας. Αυτό φαίνεται, εξάλλου, και στις διαδηλώσεις, τις διαμαρτυρίες και καταλήψεις εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από μαθητές και φοιτητές από τη μεταπολίτευση και μετά μέχρι σήμερα. Πολλές από τις προτάσεις του Παπανούτσου για την εξυγίανση της ελληνικής εκπαίδευσης που είχε εξαγγείλει το 1964 ως Γ. Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας επί κυβερνήσεως της Ένωσης Κέντρου παραμένουν μέχρι σήμερα ανεφάρμοστες. Αυτές περιέχονται στο βιβλίο του «Αγώνες και αγωνία για την παιδεία» (1965). Μεταξύ πολλών άλλων, πρότεινε τότε την ίδρυση νέων πανεπιστημίων και την καθιέρωση δύο τύπων ακαδημαϊκού απολυτηρίου ισότιμων μεταξύ τους.
Οι προσπάθειες που έγιναν από τη δεκαετία του 1960 και μετά για τη μεταρρύθμιση και την εξυγίανσή της ελληνικής εκπαίδευσης έδωσαν άλλες σημαντικά και άλλες πενιχρά αποτελέσματα. Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν γνωρίζουμε ποια είναι τα πραγματικά αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων ή αλλαγών που επιχειρήθηκαν, για τον απλό λόγο ότι έγιναν λίγες έγκυρες αξιολογήσεις και αποτιμήσεις των εφαρμογών.
Σήμερα με αφορμή το νομοσχέδιο για τη λειτουργία Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), δηλαδή ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ στη χώρα, υπάρχει μεγάλη κοινωνική αναταραχή με διαμαρτυρίες από εκπαιδευτικούς και ομάδες σπουδαστών, με διαδηλώσεις και καταλήψεις πανεπιστημιακών σχολών και η κοινωνία φαίνεται να είναι διχασμένη. Ταυτόχρονα με το ζήτημα της λειτουργίας ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ προβάλλει και το ζήτημα του συστήματος εισαγωγής στα κρατικά ΑΕΙ.
Η κουλτούρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
Ένας Γερμανός επισκέπτης καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στη δεκαετία του 1980 είχε γράψει στην έκθεσή του: «Το ελληνικό Πανεπιστήμιο ξυπνά αργά το πρωί και πηγαίνει ενωρίς το βράδυ για ύπνο». Η περιορισμένη λειτουργία του ελληνικού Πανεπιστημίου δεν αποτελεί το βασικό γνώρισμα της κουλτούρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας. Είναι και πολλά άλλα θετικά ή αρνητικά χαρακτηριστικά, γνωστά στους εργαζόμενους στα ΑΕΙ, όπως: έντονη πολιτικοποίηση, καταλήψεις σχολών και τμημάτων, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες φοιτητών, απώλεια διδακτικών ωρών, χαμηλά ποσοστά φοίτησης και αποφοίτησης, παραδόσεις και σεμινάρια του ενός συγγράμματος, εμμονή στην απομνημόνευση, ελλιπής πρακτική άσκηση, περιορισμένη βασική έρευνα, χαμηλά επίπεδα συνεργασίας μεταξύ μελών ΔΕΠ, άλλων Πανεπιστημίων της χώρας και του εξωτερικού, αμφισβητούμενη αξιοκρατία, πλασματική αξιολόγηση του παραγόμενου ερευνητικού και διδακτικού έργου, μικρή διάχυση της παραγόμενης νέας γνώσης, περιορισμένη σύνδεση με τους παραγωγικούς τομείς, έλλειψη πόρων, ελλιπής χρηματοδότηση και στελέχωση κλπ. Παρά τις αδυναμίες του ελληνικού Πανεπιστημίου, κάποια πανεπιστημιακά τμήματα διακρίνονται για τα ερευνητικά τους αποτελέσματα και την καινοτομία της γνώσης, χάρη στη εντατική και φιλότιμη προσπάθεια του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού (ΔΕΠ). Από τα 25 ΑΕΙ της χώρας ορισμένα εντάσσονται ανάμεσα στα καλύτερα 500 Πανεπιστήμια του κόσμου, κυρίως για τις ερευνητικές τους δραστηριότητες.
Οι απόψεις των πολιτών και των φορέων
Οι γνώμες και οι προτάσεις που εκφράζονται από πολίτες και φορείς για τη λειτουργία ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ, ποικίλουν ανάλογα με την πολιτική ιδεολογία και τις προσωπικές απόψεις καθενός. Δημοσιοποιούνται απόψεις όπως:
.. τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια θα ανταγωνίζονται τα κρατικά,
.. θα υποτιμηθεί η ποιότητα εκπαίδευσης των κρατικών Πανεπιστημίων,
.. ή, αντίθετα, τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα συμβάλλουν στην αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης στα δημόσια,
.. να καταργηθούν οι εισαγωγικές εξετάσεις στα ΑΕΙ,
.. ή να διατηρηθεί το υπάρχον σύστημα εισαγωγής σε αυτά, γιατί είναι αξιόπιστο,
.. να λαμβάνονται υπόψη οι βαθμολογίες όλων των τάξεων του Λυκείου,
.. να εμπλουτιστεί η τράπεζα θεμάτων για τις εξετάσεις στο Λύκειο,
.. να καθιερωθεί ειδικό ακαδημαϊκό απολυτήριο
και πολλές άλλες απόψεις ειδικών και μη της εκπαίδευσης.
Η δημόσια διαβούλευση
Το ζήτημα έρχεται σε ανοιχτή συζήτηση (διαβούλευση), για να εκφράσουν οι πολίτες και οι αρμόδιοι φορείς τις απόψεις τους. Η στρατηγική αυτή είναι δημοκρατική και αναγκαία, αλλά κατά τη γνώμη μου πρωθύστερη. Έπρεπε πρώτα να συγκροτηθεί μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων, ειδικών της εκπαιδευτικής πολιτικής, εκπαιδευτικών, ερευνητών, πολιτικών κ.ά. και τα πορίσματά της επιτροπής να αποτελέσουν την επιστημονική βάση για τη δημόσια συζήτηση, ώστε με βάση αυτά να εκφράσουν οι πολίτες και οι αρμόδιοι φορείς τις απόψεις τους. Μετά από αυτά το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) να αξιολογήσει όλα τα δεδομένα και να κάνει τις προτάσεις του στο Υπουργείο Παιδείας, και κατόπιν τα μέλη της ειδικής Επιτροπής Παιδείας της Βουλής να αποφανθούν για τη σκοπιμότητα του σχεδίου νόμου που θα φέρει η Κυβέρνηση στο Κοινοβούλιο; Αυτή είναι η τακτική που εφαρμόζουν, συνήθως, ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πολύ καλά αποτελέσματα. Λειτουργούν στη χώρα με επιτυχία από το 1995 δυο πανεπιστημιακά τμήματα με αντικείμενο την Εκπαιδευτική Πολιτική. Το Υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής αναθέτουν, όμως, σε αυτά να εκπονήσουν εμπεριστατωμένες επιστημονικές μελέτες για την αναγκαιότητα της λειτουργίας ιδιωτικών ΑΕΙ στη χώρα ή για το σύστημα επιλογής των υποψηφίων σπουδαστών στα δημόσια ΑΕΙ ή προτιμούν να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις άσχετων συμβούλων και πολιτευτών; Μια τέτοια στρατηγική θα συντελούσε, ίσως, στη χάραξη μιας ενιαίας και σταθερής εκπαιδευτικής πολιτικής. Φαίνεται, όμως, πως οι πολιτικοί απλά δεν θέλουν να έχει η χώρα μια ενιαία πολιτική Παιδείας, την οποία να ακολουθούν όλες οι Κυβερνήσεις, όπως δεν θέλουν να υπάρχει μια ενιαία εξωτερική πολιτική ή μια ενιαία και σταθερή οικονομική πολιτική κλπ..
Οι απόψεις μου
Με βάση τις σκέψεις αυτές θα επιθυμούσα να εκφράσω ορισμένες απόψεις, οι οποίες θα μπορούσαν, ίσως, να συμβάλουν στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.
Κατ’ αρχάς, η αναζήτηση, η απόκτηση και η προώθηση της γνώσης είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ατόμου και κάθε θεσμικής οντότητας, και κυρίως του Πανεπιστημίου, και ως προς αυτό δεν πρέπει να ισχύουν άλλοι φραγμοί, εκτός από ηθικές αρχές και κανόνες.
Οι Πρυτάνεις σε πρόσφατη έκτακτη σύνοδο αποφάνθηκαν ορθά ψηφίζοντας ότι τη βάση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί το ανοιχτό δημόσιο Πανεπιστήμιο, στηριζόμενοι και σε όσα περιέχονται στο άρθρο 16 του Συντάγματος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Έχουμε δεδομένα για το επίπεδο της έρευνας, της καινοτομίας της γνώσης και της εκπαίδευσης που προσφέρουν τα ελληνικά Πανεπιστήμια σε σύγκριση με τα Πανεπιστήμια των χωρών της ΕΕ ή άλλων χωρών;
Γνωρίζουμε, ασφαλώς, ποια ελληνικά Πανεπιστήμια εντάσσονται στις διεθνείς αξιολογήσεις ανάμεσα στα 500 καλύτερα του κόσμου, οι παράγοντες ή οι λόγοι που συντελούν σε αυτό δεν είναι, όμως. τόσο σαφείς σε όλους.
Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κάποιος τι μπορεί να προκύψει στον τομέα της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας της γνώσης, στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας από τη λειτουργία ΝΠΠΕ.
Στην Ελλάδα λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια κολέγια ή «παραρτήματα» ξένων Πανεπιστημίων με το σύστημα πιστοποίησης (validation) ή δικαιοχρησίας (franchising), των οποίων οι τίτλοι σπουδών αναγνωρίζονται στο εξωτερικό, χωρίς επιπλέον απαιτήσεις. Ανάλογο συμβαίνει και με τη λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ στην Κύπρο και στις γειτονικές χώρες, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, τη Σλοβενία και αλλού.
Στην Ελλάδα οι τίτλοι σπουδών ορισμένων αλλοδαπών ΑΕΙ και «παραρτημάτων» που λειτουργούν στη χώρα αναγνωρίζονται από τον Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
Αντί να δαπανά η ελληνική οικογένεια ένα σημαντικό ποσό για τα φροντιστήρια, με αβέβαιη την επιτυχία, εντείνοντας στο έπακρο την ψυχική εξουθένωση των παιδιών της, μήπως θα ήταν προτιμότερο να διαθέτει το ποσό αυτό για την καταβολή των διδάκτρων στο ιδιωτικό ΑΕΙ;
Η λειτουργία των ΝΠΠΕ αναμένεται να μειώσει τη φροντιστηριακή «παραπαιδεία», να περιορίσει τη φοίτηση των νέων σε Πανεπιστήμια άλλων χωρών και μαζί με αυτό να ανακόψει το λεγόμενο “brain drain”, την άτυπη εξαγωγή έμψυχου και μορφωμένου δυναμικού, και τη διαρροή κεφαλαίων προς αυτές.
Τα ΝΠΠΕ θα λειτουργούν ανταγωνιστικά προς τα δημόσια, λιγότερο όσον αφορά την προσφορά προπτυχιακών προγραμμάτων και ασφαλώς περισσότερο όσον αφορά τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
Τα ΝΠΠΕ θα προσελκύουν επίλεκτο διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, λόγω των αμοιβών και των συνθηκών απασχόλησης.
Η λειτουργία των ΝΠΠΕ μπορεί να οδηγήσει σταδιακά στην υποβάθμιση και στον μαρασμό τα ΑΕΙ της περιφέρειας, όταν οι φοιτητές θα προτιμούν τα ιδιωτικά που θα εδρεύουν στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Έχει μεγάλη σημασία σε ποιους φορείς θα δοθεί το δικαίωμα ίδρυσης ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ, αν αυτοί θα είναι κοινωφελείς ή επιχειρηματικοί.
Θα μπορεί η Πολιτεία να ελέγχει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, ώστε τα ΝΠΠΕ να μην μεταλλαχτούν σε επιχειρήσεις εμπορίας γνώσεων και ακαδημαϊκών τίτλων;
Θα λειτουργούν αποτελεσματικά οι δικλείδες ασφαλείας όσον αφορά την ποιότητα και την τήρηση ηθικών αρχών και κανόνων στη διεξαγωγή της έρευνας από τα ΝΠΠΕ;
Γιατί είναι αναγκαίο να προσφύγει η χώρα στη συμβολή ιδιωτικών ΑΕΙ για να καλύψει τις ανάγκες για τριτοβάθμια εκπαίδευση ή για να τη βελτιώσει, εφόσον λειτουργούν ήδη 25 δημόσια ΑΕΙ στη χώρα;
Ενώ υπάρχει μεγάλη προσφορά εξειδικευμένου επιστημονικού δυναμικού, γιατί τα δημόσια ΑΕΙ δεν μπορούν να ικανοποιήσουν αυτές τις ανάγκες;
Μήπως ισχύει, τελικά, αυτό που δήλωσε με χιούμορ ο Γερμανός επισκέπτης καθηγητής, ότι δηλαδή, απαιτείται πολλή και σκληρή δουλειά από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς;
Σκοπός των ΑΕΙ
Όσοι τάσσονται απόλυτα κατά των ιδιωτικών ΑΕΙ εξετάζουν, προφανώς, το ζήτημα από τη βραχυπρόθεσμη προοπτική της επαγγελματικής αποκατάστασης, της κοινωνικής κινητικότητας και της μονοπώλησης της παραγωγής και της προσφοράς της γνώσης μόνο από τα κρατικά πανεπιστήμια, ενώ αγνοούν ότι ο εφοδιασμός των σπουδαστών με επαγγελματικά προσόντα και η επαγγελματική εξειδίκευση και αποκατάσταση των πτυχιούχων δεν είναι ο αποκλειστικός σκοπός της λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Κύριος σκοπός είναι, πρώτιστα, η προαγωγή της επιστήμης, με τη διεξαγωγή βασικής έρευνας, την παραγωγή νέας, καινοτόμου γνώσης και την εφαρμογή αυτής στους παραγωγικούς τομείς με στόχο την αντιμετώπιση των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων, π.χ. της υγείας, της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της απασχόλησης κ.ά. και μέσω αυτών η επιδίωξη της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών. Η παραγωγή και η εκπαίδευση επαγγελματιών έρχονται σε δεύτερη θέση.
Οι υποστηρικτές των ιδιωτικών ΝΠΠΕ αποσιωπούν το γεγονός ότι στις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία, Σκανδιναβικές χώρες) τα καλύτερα ΑΕΙ είναι τα κρατικά και έχουν ακαδημαϊκό προσανατολισμό, ενώ τα μη κρατικά ΑΕΙ είναι ελάχιστα και ανήκουν σε κοινωνικούς φορείς. Κάτι ανάλογο δεν συμβαίνει, ασφαλώς, στο Ενωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ, όπου το κέρδος και ο ανταγωνισμός κυριαρχούν και στα ΑΕΙ (βλ. Γ. Τσιάρας, Το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ αποκτά τον μάνατζερ του, εφημ. Το Βήμα, Κυριακή 10.12.2006, σελ. Β16-17).
Κατόπιν αυτών μένει ανοιχτό το ερώτημα: ποιόν σκοπό και ποιους από αυτούς τους στόχους θα επιδιώκουν τα ΝΠΠΕ;
Το σύστημα εισαγωγής σπουδαστών στα δημόσια ΑΕΙ
Όπως ορίζει το σχέδιο νόμου, δικαίωμα εγγραφής στα ΝΠΠΕ θα έχουν όσοι θα έχουν συμμετάσχει στις πανελλήνιες εξετάσεις και η βαθμολογία τους θα υπερβαίνει την ελάχιστη βάση εισαγωγής που ο νόμος θα ορίζει.
Το ισχύον σύστημα για την εισαγωγή των σπουδαστών στα ΑΕΙ, θα έπρεπε, όμως, να είχε καταργηθεί πριν από πολλά χρόνια, καθόσον όπως δείχνουν τα επιστημονικά δεδομένα ούτε αξιόπιστο ούτε έγκυρο ούτε αντικειμενικό ούτε δίκαιο είναι. Επιπλέον, δεν προσφέρει κάποιο ουσιαστικό όφελος στην εκπαίδευση, ενώ επιτρέπει την οικονομική εκμετάλλευση των οικογενειών από τους κάθε είδους φροντιστές, εκδότες και λοιπούς «επιχειρηματίες» των εξετάσεων και εντείνει την ψυχική επιβάρυνση των μαθητών με πολλή αγωνία και δυσβάστακτο άγχος.
Δεν είναι αξιόπιστο καθόσον δεν συμβάλλει αυτό στην επιλογή των πλέον κατάλληλων υποψηφίων, όπως δείχνουν σχετικές έρευνες και ο μεγάλος αριθμός των σπουδαστών που δεν περατώνουν τις σπουδές τους (περίπου το 35-45%). Το 2022 οι ενεργοί φοιτητές προπτυχιακών σπουδών των ΑΕΙ ανέρχονταν στους 379,559, οι εγγεγραμμένοι ήταν 704.047 (εφημ. Καθημερινή Φεβρουαρίου 2024). Το σύστημα αυτό παραπέμπει μόνον το 20-30% των υποψηφίων στο τμήμα πρώτης επιλογής. Για αυτό υπάρχει και μεγάλη πίεση για μετεγγραφές. Σχετική έρευνα που έγινε το 1985 σε φοιτητές έδειξε ότι η συνάφεια των επιδόσεων στις εισαγωγικές εξετάσεις με τις επιδόσεις στα τέσσερα βασικά μαθήματα του πρώτου έτους σπουδών ήταν ελάχιστη (r: 10-15), στατιστικά ασήμαντη (Γίτσα Κοντογιαννοπούλου – Πολυδωρίδη, 1985).
Όσοι υποστηρίζουν την αξιοπιστία, την εγκυρότητα και την αντικειμενικότητα του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ λησμονούν πως το μέλλον κάθε υποψηφίου κρίνεται από ένα πρωτόκολλο που συντάσσει αυτός σε διάρκεια τριών ωρών, σε συνθήκες υψηλής έντασης άγχους και αγωνίας, κριτήριο αδιανόητο για τους ειδικούς, ενώ η αξιολόγηση των γραπτών δοκιμίων είναι επισφαλής, όταν πχ. υπάρχει μεγάλη απόκλιση – πέραν των 3 μονάδων – μεταξύ των δύο βαθμολογητών! Ποιών γραπτών δοκιμίων, όμως; αυτών που στην πλειονότητά τους στηρίζονται στις «συνταγές» (τα κλισέ) των φροντιστών και την στείρα απομνημόνευση (παπαγαλία);
Πως εξισώνει ή εξαλείφει το σύστημα αυτό τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των μαθητών ως προς τις οικονομικές δυνατότητες, το κοινωνικό υπόβαθρο, τις συνθήκες διδασκαλίας και προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις από λύκειο σε λύκειο και από περιοχή σε περιοχή; Μήπως αυτό είναι άδικο και ευνοεί κατάφωρα τους οικονομικά ισχυρούς υποψηφίους, των επιλεκτικών σχολείων ελίτ των μεγάλων αστικών κέντρων, που μπορούν να έχουν τους καλύτερους καθηγητές και φροντιστές, και αδικεί του μαθητές της επαρχίας;
Η διατήρηση του συστήματος αυτού με παράλληλο υπολογισμό των βαθμών όλων των τάξεων του Λυκείου θα μεταβάλει αυτό σε φροντιστήριο με συνακόλουθη απώλεια του παιδευτικού του χαρακτήρα και παράλληλη αύξηση του χρόνου της φροντιστηριακής προετοιμασίας, μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση της οικογένειας και επιμήκυνση της διάρκειας της αγωνίας και του ψυχοφθόρου άγχους των μαθητών. Αυτό διαπιστώθηκε, όταν προς το τέλος της δεκαετίας του 1970 συνυπολογιζόταν και η βαθμολογία της Β΄ τάξης για την εισαγωγή στα ΑΕΙ.
Είναι καιρός να δώσει η Πολιτεία το δικαίωμα σε κάθε απόφοιτο του Λυκείου να εγγράφεται στη σχολή ή το τμήμα που επιθυμεί με βασικό κριτήριο τον βαθμό απολυτήριου του Λυκείου, όπως συμβαίνει στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), αλλά και σε άλλες χώρες, π.χ. στις Σκανδιναβικές χώρες, τη Γερμανία κλπ.. Γιατί απαξιώνουμε το εκπαιδευτικό έργο των εκπαιδευτικών του Λυκείου επιβάλλοντας επιπλέον τις πανελλαδικές εξετάσεις; Είναι ωσάν να θεωρούμε τους εκπαιδευτικούς εκ προοιμίου αναξιόπιστους και ανεύθυνους για το έργο που επιτελούν! Αν επιθυμούμε μεγαλύτερη αντικειμενικότητα, ας αξιολογούνται τα γραπτά δοκίμια των μαθητών της τρίτης τάξης του Λυκείου, με καλυμμένα τα ονόματα και τη βαθμολογία, από όλους τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν στην τάξη αυτή: τα φιλολογικά από τους φιλολόγους, τα μαθηματικά από τους μαθηματικούς, τα φυσικά από τους φυσικούς κοκ. και να λαμβάνονται στο απολυτήριο οι μέσοι όροι της προφορικής και της μυστικής αυτής βαθμολογίας.
Πέραν αυτών και παράλληλα με την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων ως μέσου επιλογής των υποψηφίων φοιτητών, ας σκεφθούν οι αρμόδιοι τη θέσπιση του ακαδημαϊκού απολυτηρίου δύο κατευθύνσεων (θετικών και κοινωνικών επιστημών), το οποίο θα χορηγείται σε όσους μαθητές επιθυμούν να συνεχίσουν σπουδές σε πανεπιστημιακό επίπεδο και μόνον, μετά από φοίτηση ενός επιπλέον έτους στο λύκειο, όπως εφαρμόζεται στη Γερμανία. Οι υπόλοιποι θα πορεύονται με το απολυτήριο του λυκείου. Έχει, βέβαια, αυτό οικονομικό κόστος για τις οικογένειες και το κράτος και επιπλέον ψυχικό κόστος για τους μαθητές, αλλά τουλάχιστον όχι για όλους, μόνο για τους υποψηφίους φοιτητές.
Θεωρώ πως οι αρμόδιοι για τη λήψη αποφάσεων, και κυρίως οι πολιτικοί, πρέπει να συνεκτιμήσουν όλα αυτά με σύνεση και χωρίς προκαταλήψεις, πριν να αποφασίσουν.
Καλούμε την κυβέρνηση να μην καταθέσει το νομοσχέδιο παράκαμψης του Άρθρου 16 του Συντάγματος.
Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη διαβούλευση (opengov) για αναγνώριση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων με «παράκαμψη» ή κατάλληλη «ανάγνωση» του άρθρου 16 του Συντάγματος, που είχε προαναγγελθεί ως νομοσχέδιο για το «ελεύθερο πανεπιστήμιο», την εξής μια «ελευθερία» θα υπηρετήσει: της διάθεσης πτυχίων βασικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με δίδακτρα στη χώρα μας, η οποία θα οδηγήσει στην αποδυνάμωση του δημόσιου πανεπιστημίου, ιδίως των περιφερειακών ιδρυμάτων.
Πριν τη δημοσίευση του νομοσχεδίου δεν είχε υπάρξει κάποιο προσχέδιο ή σχετική ενημέρωση προς κανένα φορέα ή θεσμικό όργανο, και δεν έγινε διάλογος για ένα νομοσχέδιο που και η ίδια η κυβέρνηση θεωρεί ως μείζονος σημασίας.
Η Ανώτατη Εκπαίδευση στη χώρα μας, η ελληνική κοινωνία, οι νέοι μας, η ίδια η εξέλιξη των επιστημών, δεν ωφελείται από την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης με την αναγνώριση νέων παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων. Ήδη λειτουργούν παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων μέσω των (κερδοσκοπικών) κολεγίων και παρέχουν πτυχία με επαγγελματικά δικαιώματα, χωρίς ουσιαστικές εγγυήσεις ελέγχου της ποιότητας των παρεχόμενων σπουδών, ενώ εκκρεμεί η ρύθμιση επαγγελματικών δικαιωμάτων για πολλά τμήματα του δημόσιου πανεπιστημίου.
Στην Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρας μας δεν λείπει ο ανταγωνισμός με ιδιωτικούς παρόχους εκπαίδευσης. Λείπει η θεσμική διαμόρφωση και εφαρμογή μακρόπνοων σχεδιασμών για το εκπαιδευτικό σύστημα, και ένα λιτό θεσμικό πλαίσιο που θα ενισχύει την αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων. Λείπει η χρηματοδότηση, η στελέχωση με επαρκές προσωπικό, η ενίσχυση και η ανανέωση των υποδομών τους, η αξιοπρεπής φοιτητική μέριμνα, στοιχεία που η Ελληνική πολιτεία έχει συνταγματική υποχρέωση να εξασφαλίζει στα ΑΕΙ της χώρας μας. Ακόμη όμως και σε αυτές τις συνθήκες τα Δημόσια Πανεπιστήμια, επιτελούν υψηλό εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο κυρίως λόγω του «πατριωτισμού» των μελών ΔΕΠ, διδασκόντων, ερευνητών και εργαζομένων.
Στη βάση των ραγδαίων επιπτώσεων που προδιαγράφονται από την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ με το νομοσχέδιο που προωθείται, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων ΔΕΠ (ΠΟΣΔΕΠ) ζητά εμφατικά από την κυβέρνηση
– να μην καταθέσει στη Βουλή το νομοσχέδιο περί ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ,
– να σεβαστεί το άρθρο 16 του Συντάγματος και να ενισχύσει πραγματικά, με τρόπο ουσιαστικό και μετρήσιμο, την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στη χώρα μας.
Οι διατάξεις καλύπτουν το γενικό πλαίσιο λειτουργίας των ΝΠΠΕ, ωστόσο εντοπίζονται σημεία που πρέπει να διασαφηνιστούν:
1. αρ.129 β) : Ένα ΝΠΠΕ μπορεί να συνάψει συνεργασίες με περισσότερα από ένα μητρικά Πανεπιστήμια;
2. αρ.132: «Η επωνυμία του Ν.Π.Π.Ε. μπορεί να περιλαμβάνει την επωνυμία του μητρικού ιδρύματος»: είναι υποχρεωτική ή όχι η αναγραφή της επωνυμίας του μητρικού ιδρύματος;
3. αρ.136 γ): όταν ένα ΝΠΠΕ ιδρύει νέα Σχολή είναι υποχρεωμένο να καταβάλλει εκ νέου παράβολο 500.000€ -εκτός από την εγγυητική που προβλέπεται για τις σχολές- σαν να ιδρύει εκ νέου παράρτημα ξένου Πανεπιστημίου; Θα πρέπει να οριστεί συγκεκριμένο παράβολο για προσθήκες και τροποποιήσεις επί της αρχικής άδειας.
4. αρ.138 δ): «Το Ν.Π.Π.Ε. δύναται να διαθέτει δευτερογενή μη αυτοτελή κτίρια μόνο εντός των ορίων της ίδιας περιφερειακής ενότητας στην οποία έχει την έδρα του, ενώ δύναται να διαθέτει αυτοτελή κτίρια σε άλλη πόλη εκτός της περιφερειακής ενότητας της έδρας»: πρέπει να δοθεί δυνατότητα για μη αυτοτελή, δευτερογενή κτήρια και εκτός Περιφέρειας έδρας του μη κρατικού Πανεπιστημίου, δηλαδή σε πόλεις διαφορετικές της έδρας. Πρέπει να απαλειφθεί η λέξη «μόνο» στη φράση «να διαθέτει δευτερογενή μη αυτοτελή κτίρια μόνο εντός των ορίων της ίδιας περιφερειακής ενότητας». Πχ ΝΠΠΕ με έδρα στην Αθήνα και δραστηριοποίηση σε πόλη άλλης Περιφέρειας, θα πρέπει να διαθέτει αυτοτελές κτήριο, αλλά να δύναται να διαθέτει και δευτερογενές, μη αυτοτελές κτήριο σε αυτή την πόλη.
5. αρ.140: οι ελληνικές Αρχές πρέπει να ενημερώνουν επισήμως και το μητρικό Πανεπιστήμιο σε περίπτωση ανάκλησης αδείας του συνεργαζόμενου ΝΠΠΕ.
6. αρ.140 2) πρέπει να προσδιοριστεί ακριβώς η μέγιστη χρονική προθεσμία για συμμόρφωση.
7. αρ.140 3) «Από το ποσό της εγγυητικής επιστολής επιστρέφονται, κατά προτεραιότητα, τα καταβληθέντα δίδακτρα στους φοιτητές και καταβάλλονται οι αμοιβές του προσωπικού έως το τέλος του ακαδημαϊκού έτους»: για ποιο λόγο πρέπει να επιστραφούν στους φοιτητές δίδακτρα για δεδουλευμένες εκπαιδευτικές υπηρεσίες; Οι εγγυητικές πρέπει να εκπίπτουν με αποκλειστικό σκοπό την ολοκλήρωση της φοίτησης και την αποφοίτηση των φοιτητών.
8. αρ.140 4) «Οι εγγεγραμμένοι φοιτητές στα εν λόγω προγράμματα σπουδών συνεχίζουν και ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο παράρτημα πανεπιστημίου, χωρίς την καταβολή διδάκτρων»: πρέπει να ορίζεται η δυνατότητα μετεγγραφής αυτών των φοιτητών σε άλλα ΝΠΠΕ ή Πανεπιστήμια με καταβολή διδάκτρων αντίστοιχων με εκείνα που κατέβαλλαν στο αρχικό ΝΠΠΕ που απώλεσε την άδεια χωρίς άλλη προσαύξηση.
9. αρ.144 1) «Πριν από τη χορήγηση τίτλων σπουδών, το Ν.Π.Π.Ε. αποστέλλει στο αρμόδιο Τμήμα σχετική ενημέρωση με συνημμένο κατάλογο αποφοίτων, καθώς και το σώμα των τίτλων σπουδών και το αρμόδιο Τμήμα προβαίνει στη σφράγισή του»: η ΕΘΑΕΕ εκτός από την σφράγιση των τίτλων σπουδών δεν πρέπει να παρεμβαίνει στις ακαδημαϊκές διαδικασίες του ΝΠΠΕ, εφόσον αυτές έχουν ελεγχθεί όπως προβλέπεται.
10. αρ.145 4)στο εξωτερικό αντίστοιχες αξιολογήσεις επιτροπών Έρευνας διεξάγονται ανά τετραετία ή πενταετία. Η αξιολόγηση ερευνητικού έργου σε «ετήσια» βάση είναι αδύνατη και αθέμιτη.
11. αρ.146 α)εφόσον μιλάμε για ακαδημαϊκή αυτονομία και για παραρτήματα Πανεπιστημίων του εξωτερικού, για ποιο λόγο η εγγραφή φοιτητών στο ΝΠΠΕ συνδέεται με τον ελληνικό θεσμό των Πανελληνίων εξετάσεων; Εφόσον ένα από τα ζητούμενα είναι η ανακοπή της ροής φοιτητών προς τα κυπριακά Πανεπιστήμια, πώς αυτό θα επιτευχθεί εάν οι υποψήφιοι υποχρεούνται να συμμετέχουν στις Πανελλήνιες; Η συμμετοχή στις Πανελλήνιες δεν αποτελεί προϋπόθεση εγγραφής στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού, των Κυπριακών συμπεριλαμβανομένων. Με αφορμή την αναφορά στα Κυπριακά Πανεπιστήμια, πρέπει να αναφερθεί ότι το Κυπριακό Κράτος επιδοτεί τη φοίτηση και στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια καθιστώντας τα ελκυστική επιλογή για υποψήφιους Έλληνες φοιτητές.
12.αρ.151 5) «τα στοιχεία τους αναρτώνται στον ιστότοπο του μητρικού ιδρύματος»: η λέξη «μητρικού» πρέπει να απαλειφθεί και η φράση να αναδιατυπωθεί ως εξής: «τα στοιχεία τους αναρτώνται στον ιστότοπο του ιδρύματος».
Το παρόν νομοσχέδιο αποτελεί ακόμα ένα παράδειγμα σε μία μακρά λίστα Υπουργών Παιδείας που ενώ ευαγγελίζονταν την μεταρρύθμιση-ενίσχυση του ελληνικού πανεπιστημίου, κατάφεραν να επιτύχουν το ακριβώς αντίθετο. Η έτι περαιτέρω υπερύθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου, γεγονός που αποδεικνύεται από τον αριθμό των άρθρων, αυξάνει την γραφειοκρατία και τον εναγκαλισμό του Υπουργείου με αυτά, τη στιγμή που οι αντίστοιχες ρυθμίσεις για τα μη κρατικά είναι περιορισμένες, γενικόλογες και παραπέμπουν στον κανονισμό λειτουργίας των μητρικών ιδρυμάτων που εν τη γενέσει, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.
Η προχειρότητα σύνταξης του νομοσχεδίου είναι έκδηλη, ειδικά όσον αφορά τα ΝΠΠΕ καθώς α) δεν υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες ότι τα μη κρατικά ΝΠΠΕ δεν θα μετατραπούν σε delivery διανομής πανεπιστημιακών πτυχίων κατά παραγγελία (πχ. external examiners, πιστοποιήσεις μητρικής που θα περιλαμβάνουν και τα παραρτήματα κα.), β) δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι αντιαναπτυξιακές συνέπειες του νομοσχεδίου το οποίο θα πυροδοτήσει μια διαδικασία αναστροφής οποιασδήποτε προσπάθειας αποκέντρωσης επιχειρήθηκε τα προηγούμενα χρόνια (σε λίγα χρόνια τα περιφερειακά τμήματα και οι αντίστοιχες ακαδημαϊκές δομές θα έχουν συρρικνωθεί ή αφανιστεί) και θα οδηγήσει σε πληθυσμιακές μετακινήσεις προς το Κράτος των Αθηνών (μήπως τα νομοσχέδιο θα έπρεπε να τιτλοφορείται ως «Ενίσχυση του Κράτους των Αθηνών»;) ενώ γ) απουσιάζει η στρατηγική σκέψη για τους εθνικούς λόγους που επικαλείται η αιτιολογική έκθεση.
Ειδικά για το τελευταίο, ας προετοιμαστούμε όλοι για το Τουρκικό Πανεπιστήμιο της Θράκης με τρεις σχολές (Ιατρική, Νομική και Πολυτεχνική) που θα απονέμει πανεπιστημιακούς τίτλους με βαθμό πτυχίου 10. Οι τίτλοι θα απονέμονται μόνο σε αυτούς του Έλληνες μουσουλμάνους που θα υποβάλλουν τα «σέβη» τους στο Τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής, από το οποίο θα λαμβάνουν και πλήρη υποτροφία, αφήνοντας τους μουσουλμάνους με ελληνική συνείδηση να αναρωτιούνται για την ευφυΐα τους. «Ο αφελληνισμός της Θράκης μόλις ξεκίνησε».
Για τους ανωτέρω λόγους, το νομοσχέδιο δεν επιδέχεται βελτιώσεων επί των άρθρων αλλά πρέπει να αποσυρθεί και αν τυχόν επιστρέψει θα πρέπει να προηγηθεί πραγματική διαβούλευση και στρατηγική ανάλυση.
Με εκτίμηση
Θρακιώτης Μέλος ΔΕΠ
Με βάση το άρθρο 127, μπορεί να γίνει Ίδρυση παραρτημάτων Πανεπιστημίων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Πανεπιστημίων που προέρχονται από τρίτες χώρες. Δεν τίθενται όμως προϋποθέσεις και κριτήρια για τις τρίτες χώρες.
Όλοι ξέρουμε ότι τα Πανεπιστήμια, πέρα από την μεταφορά γνώσης, την ανάπτυξη τρόπου σκέψης και δεξιοτήτων σε συγκεκριμένα επιστημονικά αντικείμενα, είναι όπως και θα έπρεπε, χώροι γενικότερης αλληλεπίδρασης και διακίνησης ιδεών. Με την εγκατάσταση ενός ξένου Πανεπιστημίου αποδεχόμαστε και το γεγονός ότι οι φοιτητές αυτού του Πανεπιστημίου θα γίνουν κοινωνοί και θα επηρεαστούν από την κουλτούρα και τις κυριαρχούσες ιδέες της χώρας από την οποία προέρχεται το Πανεπιστήμιο.
Ωστόσο, ο όρος τρίτες χώρες είναι πολύ γενικός. Στις τρίτες χώρες μπορεί να περιλαμβάνονται χώρες που δεν μοιράζονται με την χώρα μας τον ίδιο σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποδοχής διεθνών συνθηκών, να διαφοροποιούνται σε θέματα ισότητας, ελευθερίας, δικαιοσύνης, κλπ. Η ίδρυση Πανεπιστημίων τέτοιων χωρών θα μπορούσε να είναι επιζήμια.
Δεν θα έπρεπε να μπει ένας όρος που να καθορίζει ότι «ως Τρίτη χώρα νοείται οποιαδήποτε χώρα μοιράζονται με την χώρα μας τον ίδιο σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποδοχής διεθνών συνθηκών και έχει κοινή με την Ελλάδα άποψη σε θέματα ισότητας, ελευθερίας και δικαιοσύνης»;
Ένας τέτοιος ή ανάλογος όρος αποτελεί δικλείδα ασφαλείας και θα μπορούσε να βοηθήσει μελλοντικά την επιτροπή αξιολόγησης της αίτησης να αποκλείσει την αποδοχή αιτήματος από χώρες με κουλτούρα και συμπεριφορά μη συμβατή με τις αξίες της χώρας μας.
Το σύνταγμα δεν είναι κουρελόχαρτο. Ντρέπομαι για την κατάντια. Η απόσυρση του νομοσχεδίου είναι επιβεβλημένη.
Με αφορμή το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, ως Σύλλογος Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων οφείλουμε να εστιάσουμε στην αναγκαιότητα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Καθώς το πανεπιστημιακό σύγγραμμα είναι αναπόσπαστο και σημαντικότατο κομμάτι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο Νόμος για την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων πρέπει να περιλαμβάνει διατάξεις οι οποίες αφενός θα διασφαλίζουν την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και του πνευματικού δικαιώματος, τόσο του συγγραφέα όσο και του εκδότη, και αφετέρου θα φροντίζουν να μην διαταράσσεται το «οικοσύστημα» του βιβλίου και ειδικότερα να μην αποψιλώνεται το γνωσιακό «οικοσύστημα» των πανεπιστημιακών εγχειριδίων στη χώρα μας.
Σε ορισμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα χωρών της Ευρώπης –στις οποίες η εφαρμογή των νόμων υπολείπεται σε θέματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας– το ακαδημαϊκό σύγγραμμα απαξιώνεται συστηματικά και προκλητικά. Δυστυχώς, αυτό ισχύει εδώ και πολλά χρόνια ακόμη και για κάποια από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την ίδρυση παραρτήματος στην Ελλάδα.
Αταλάντευτη, διαχρονική πολιτική των ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι η μείωση του κόστους της εκπαίδευσης με σκοπό την μεγιστοποίηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων – σύμφωνα, πάντοτε με τις κατευθυντήριες των διοικήσεων.
Ως αποτέλεσμα, για τις εκπαιδευτικές ανάγκες τους, οι φοιτητές «εξωθούνται» στη χρήση ηλεκτρονικών αρχείων/σημειώσεων –αναρτημένων σε βάσεις δεδομένων τις οποίες τα ίδια τα πανεπιστήμια έχουν δημιουργήσει και προωθούν–, σχεδόν το σύνολο των οποίων, δεν έχει την απαραίτητη άδεια χρήσεως των ιδιοκτητών/εκδοτών και συγγραφέων/δημιουργών. Χαρακτηριστικό αυτού του κατ’ επίφαση εκπαιδευτικού υλικού είναι η έλλειψη γνώσης αιχμής, καθώς και η κακή ποιότητα των εικόνων, των διαγραμμάτων και του περιεχομένου λόγω αυθαίρετης ηλεκτρονικής σάρωσης καθώς εμφανίζονται δίχως άδειες αναπαραγωγής.
Τόσο τα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια όσο και τα εν δυνάμει παραρτήματα των αλλοδαπών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, οφείλουν να λειτουργούν ως θέματοφύλακες της πνευματικής δημιουργίας, επομένως υποχρεούνται, κατ’ αρχήν, να διασφαλίζουν το πνευματικό, ηθικό και συγγενικό δικαίωμα των συγγραφέων/επιστημόνων, των εκδοτών καθώς και όλων των συντελεστών του βιβλίου – κατ’ επέκταση, είναι επιφορτισμένα, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία, να διαφυλάσσουν την ακεραιότητα του άυλου περιουσιακού στοιχείου όλων όσοι εμπλέκονται στην πνευματική δημιουργία.
Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την ίδρυση παραρτήματος στην Ελλάδα πρέπει να «δεσμευθούν» –εάν και εφόσον επιχειρήσουν τη συγκεκριμένη δραστηριότητά τους στη χώρα μας– ότι θα «διδάσκουν εμπράκτως» την αποτροπή της πειρατείας, ότι θα ενθαρρύνουν με διεισδυτικό τρόπο την εκπαίδευση από νομίμως αποκτημένο εκπαιδευτικό υλικό και ότι θα προωθούν την ανάγνωση του ακαδημαϊκού συγγράμματος, κάτι που αποδεδειγμένα (σύμφωνα με διεθνείς σχετικές έρευνες) συντελεί τα μέγιστα στην αφομοίωση και ουσιαστική κατάκτηση της γνώσης – είναι, άλλωστε, βασικός πυλώνας στην εκπαιδευτική διαδικασία για την εκπαίδευση των φοιτητών.
Το διδακτικό προσωπικό των υπό ίδρυση παραρτημάτων πανεπιστημίων της αλλοδαπής στην Ελλάδα, οφείλει –για τη διδασκαλία του μαθήματος– να προτείνει σχετικά συγγράμματα (βιβλιογραφία) εγνωσμένου κύρους, επιστημονικής αρτιότητας και διεθνούς αποδοχής. Όσον αφορά την προετοιμασία των σημειώσεών τους οφείλουν να δημιουργούν έργο πρωτότυπο, αποφεύγοντας την παρουσίαση συρραφής αντιγραφών από υφιστάμενα ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα συγγράμματα. Ρητώς πρέπει να απαγορεύεται η παρουσίαση σημειώσεων, υπό μορφή συρραφής περιεχομένου, εάν δεν υπάρχει εγγράφως η απαραίτητη άδεια χρήσεως από τον εκάστοτε συγγραφέα/δημιουργό.
Ως άμεσο επακόλουθο, πρέπει να απαγορεύεται ρητώς η ανάρτηση των ανωτέρω (δηλαδή, των άνευ παροχής αδείας χρήσης) σημειώσεων σε ψηφιακές βάσεις δεδομένων όπου έχουν πρόσβαση, χωρίς ίχνος ελέγχου, οι εκπαιδευόμενοι φοιτητές. Όπως είναι ευνόητο, εάν το εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν δείχνει εμπράκτως τον σεβασμό του προς το πνευματικό δικαίωμα του συγγραφέα/δημιουργού, οδηγεί (και εθίζει) τους φοιτητές του στην πειρατεία.
Το Υπουργείο Πολιτισμού –με τον Νόμο 4996 /2022, ο οποίος ενσωμάτωσε την Ευρωπαϊκή Οδηγία 790 /2019 στο Ελληνικό Δίκαιο– έθεσε τον θεμέλιο λίθο σε μια τιτάνια προσπάθεια περιορισμού της πειρατείας που απαντάται επίσης σε μεγάλο φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, και παράλληλα διασφάλισε σε μη κερδοσκοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και διδάσκοντες την ελεγχόμενη πρόσβαση στην πληροφορία, με σκοπό τη χρήση της χάριν παραδείγματος κατά τη διδασκαλία.
Ο ευγενικός σκοπός της ουσιαστικής προστασίας του πνευματικού δικαιώματος στη χώρα μας έχει ήδη ξεκινήσει. Τώρα, με το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, είναι η σειρά του Υπουργείου Παιδείας να αποδείξει ότι δύναται να συνεχίσει τη μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια, προκειμένου η Ελλάδα να εγκαταλείψει, ουσιαστικά άπαξ διά παντός, τον πυθμένα της παγκόσμιας κατάταξης (στον οποίο βρίσκεται όσον αφορά τα θέματα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας) και να αναδυθεί, λαμβάνοντας, εκ νέου, τη θέση φωτεινού πνευματικού παραδείγματος για ολόκληρο τον κόσμο.
Όσον αφορά τις φυσικές υποδομές, των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την ίδρυση παραρτήματος στην Ελλάδα,
1. Ο νέος Νόμος θα πρέπει να απαιτεί τη δημιουργία βιβλιοθηκών, οι οποίες να καταλαμβάνουν χώρους πυκνότητας συγγραμμάτων ανάλογης με τον αριθμό των φοιτητών και των επιστημονικών πεδίων τους, έτσι ώστε να ικανοποιούνται τόσο οι γνωσιακές ανάγκες διδασκόντων και διδασκομένων όσο και η ποσοτικώς αναγκαία φυσική παρουσία και αποθήκευση κατάλληλου αριθμού πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.
2. Ο νέος Νόμος θα πρέπει να απαιτεί την καταχώριση σχετικής, εξειδικευμένης ή γενικότερης βιβλιογραφίας στο εκάστοτε πρόγραμμα σπουδών, καθώς και στο κάθε μάθημα ξεχωριστά. Το βασικό εκπαιδευτικό υλικό για την διδακτέα/εξεταστέα ύλη πρέπει να καλύπτεται από εκπαιδευτικά εγχειρίδια –και όχι από συμπιλήματα μορφής συμπληρωματικού υλικού, δομημένα από κομμάτια πλήθους συγγραμμάτων– έτσι ώστε να ικανοποιούνται, επί της ουσίας, οι γνωσιακές ανάγκες των φοιτητών. Αυτό, άλλωστε, συμβαίνει σε όλα τα άξια λόγου πανεπιστημιακά ιδρύματα της αλλοδαπής.
3. Ο νέος Νόμος θα πρέπει να προβλέπει την υποχρέωση των μη κερδοσκοπικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων –εάν και εφόσον λάβουν άδεια για την ίδρυση παραρτήματος στην Ελλάδα– να κάνουν συμβάσεις τόσο με τον ΟΣΔΕΛ όσο και με τους εκδοτικούς οίκους, προκειμένου να εφαρμοστεί η ισχύς του Νόμου 4996 /2022, ο οποίος ενσωματώνει την Ευρωπαϊκή Οδηγία στη χώρα μας, επιτρέποντας τη χρήση περιεχομένου έως και 5% του συγγράμματος (με εύλογη αμοιβή) αποκλειστικά για χρήση χάριν παραδείγματος κατά τη διδασκαλία.
Ομόφωνο ψήφισμα του Ενιαίου Συλλόγου Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΕΣΔΕΠ) Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Αναφορικά με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου: «Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου –Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων», η Γενική Συνέλευση του ΕΣΔΕΠ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών ΔΠΘ εκδίδει ομόφωνα το ακόλουθο ψήφισμα:
1. Η τήρηση του Συντάγματος αποτελεί απροϋπόθετη συνθήκη λειτουργίας ενός Κράτους Δικαίου. Ως δημόσιοι λειτουργοί, τα μέλη ΔΕΠ έχουν ειδικότερα και αυξημένα καθήκοντα ως προς την υποχρέωση τήρησής του. Οι διατάξεις του Δ ́ Μέρους του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου είναι ασυμβίβαστες όχι μόνο με το πνεύμα αλλά και με το γράμμα των παραγράφων 5, 6 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, τις οποίες παραβιάζουν.
2. Ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας της ανώτατης εκπαίδευσης αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να:
• διασφαλιστεί το κοινωνικό δικαίωμα στην ανώτατη εκπαίδευση για όλους/ες χωρίς αποκλεισμούς, ενάντια στη λογική εμπορευματοποίησης
• διασφαλιστεί η ακαδημαϊκή ελευθερία σε σχέση με τα εκάστοτε ιδιωτικά χρηματοδοτικά συμφέροντα,
• παραχθεί κριτική και κοινωνικά καινοτόμα γνώση, ικανή να απαντήσει στις πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η πολυεπίπεδη κρίση που βιώνουμε (οικονομική, κοινωνική, και περιβαλλοντική),
• διαμορφωθεί ένα μοντέλο ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα ώστε νέοι/ες από την ελληνική περιφέρεια να έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν και να συνδέσουν τις γνώσεις τους με τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
3. Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη που θα καλύπτουν περιζήτητα επαγγέλματα (ιατρικά, νομικά, πολυτεχνικά, κλπ) στα οποία οι φοιτητές θα εισέρχονται με πολύ χαμηλή βάση (κάτω από το 9 με βάση τα περσινά δεδομένα των πανελλαδικών εξετάσεων) εκτός από την κοινωνική ανισότητα που θα προωθήσει, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τα περιφερειακά ΑΕΙ και την περιφερειακή ανάπτυξη, για το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και την Θράκη.
Θα ακολουθήσει αναπόφευκτα νέος κύκλος Τμημάτων του Πανεπιστημίου μας που δεν θα συμπληρώνουν τον αριθμό των εισακτέων τους, και νέος κύκλος συγχωνεύσεων όπως αυτός που ξεκίνησε με τη συγχώνευση των 3 τμημάτων της σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ. Το Δημοκρίτειο (όπως και όλα τα περιφερειακά ΑΕΙ) κινδυνεύει σε βάθος πενταετίας από αφανισμό μεγάλου μέρους των Τμημάτων του. Η Θράκη και γενικότερα η ελληνική περιφέρεια θα υποστούν τις καταστροφικές συνέπειες από την εξέλιξη αυτή.
4. Ειδικότερα ως προς το ΔΠΘ (Α΄ Μέρος: «Οργανωσιακές αλλαγές στη δομή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης»), διαπιστώνουμε ότι στο όνομα της αναβάθμισης, το σχέδιο νόμου επί της ουσίας υπονομεύει το ΔΠΘ. Συγκεκριμένα:
• υποβιβάζει μία ολόκληρη Σχολή (Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών) σε ένα μόνο Τμήμα, στο οποίο συγχωνεύονται (δηλαδή καταργούνται) τρία ήδη λειτουργούντα και αυτόνομα διοικητικά τμήματα, πλήττοντας την αυτοτέλεια των διακριτών γνωστικών αντικειμένων που θεραπεύουν και μειώνοντας τον αριθμό των φοιτητών που σπουδάζουν σε αυτά.
• αναδιατάσσει διοικητικά υπάρχοντα τμήματα, μεταφέροντάς τα από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας (ΔΙΠΑΕ), στο οποίο πρόσφατα ενσωματώθηκαν, στο ΔΠΘ χωρίς πρόνοια για τη διοικητική τους υποστήριξη,
• ιδρύει δύο νέα Τμήματα στο ΔΠΘ, το οποίο είναι αναμφίβολα ένα θετικό βήμα. Ωστόσο δε λαμβάνει κανένα μέτρο για τη στελέχωση και τη δημιουργία υποδομών για αυτά, μεταθέτοντας αυτό το βάρος στο ήδη τραγικά υποστελεχωμένο και υποχρηματοδοτημένο ΔΠΘ, με αποτέλεσμα την περαιτέρω επιβάρυνση της λειτουργίας του.
• δεν προνοεί για την αναγκαία αναβάθμιση των υλικοτεχνικών υποδομών του ΔΠΘ, και ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την αξιοπρεπή διαβίωση των φοιτητών/ριών (σίτιση, στέγαση, μετακίνηση).
4. Τέλος, εκφράζουμε την απογοήτευσή μας από την όλη διαδικασία διαβούλευσης, η οποία υποτιμά την ακαδημαϊκή κοινότητα για τους ακόλουθους λόγους:
• Οι προτεινόμενες αλλαγές έρχονται χωρίς σχεδιασμό και τεκμηριωμένη αιτιολογία, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι απαιτήσεις πιστοποίησης με την κατάθεση αναλυτικών στοιχείων και σχεδίων βιωσιμότητας αφορούν μόνο τα τμήματα και όχι τη λειτουργία του ίδιου του Υπουργείου.
• Δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα καμιά πρόνοια για ανοιχτό διάλογο της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΔΠΘ (και ιδιαίτερα των Τμημάτων που θίγονται άμεσα από τις επιχειρούμενες αλλαγές) ούτε με το Υπουργείο, αλλά ούτε καν με τη Διοίκηση του ΔΠΘ.
• Τα χρονικά περιθώρια της τυπικής διαβούλευσης είναι ασφυκτικά για την κατάθεση επεξεργασμένων απόψεων και προτάσεων.
Σε συνέχεια όλων των παραπάνω:
• Εκφράζουμε την αντίθεσή μας στην επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης, που επιχειρείται μέσω της παραβίασης του Συντάγματος της χώρας.
• Είμαστε αντίθετοι στη συγχώνευση των τριών Τμημάτων του ΔΠΘ και ζητάμε ειδικότερα την απόσυρση του άρθρου 9 του σχεδίου νόμου και την έναρξη ειλικρινούς και ουσιαστικού διαλόγου με το ΔΠΘ, την ΕΘΑΑΕ και το Υπουργείο για την αναβάθμιση των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο.
• Στεκόμαστε μαζί με τους Συλλόγους ΕΣΔΕΠ όλων των πανεπιστημίων της χώρας, που έχουν επίσης τοποθετηθεί δημόσια ενάντια στο σχέδιο νόμου.
• Συμμετέχουμε στις κινητοποιήσεις που αποφασίζει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού.
Η εγκατάσταση παραρτημάτων δημόσιων ή ιδιωτικών Πανεπιστημίων του εξωτερικού στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μπορεί να σημάνει τον μαρασμό των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων της Περιφέρειας.
Αυτό προφανώς σχετίζεται με το γεγονός ότι ήδη ένα συντριπτικά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και άρα και των υποψηφίων φοιτητών βρίσκεται στην Αθήνα και γενικά στα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι φοιτητές αυτών των αστικών κέντρων που δεν μπορούν να περάσουν στα τοπικά δωρεάν δημόσια Πανεπιστήμια αναγκάζονται σήμερα να φοιτήσουν σε Πανεπιστήμια της Περιφέρειας που, ανεξάρτητα της ποιότητάς τους, αποτελούν δεύτερη επιλογή εξαιτίας του επιπλέον κόστους διαβίωσης με το οποίο επιφορτίζονται οι οικογένειες και της απομάκρυνσης από την οικογένεια.
Εφόσον, δημιουργηθούν Παραρτήματα ξένων Πανεπιστημίων στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι οικογένειες των φοιτητών που δεν μπόρεσαν να περάσουν στα Τμήματα επιλογής των τοπικών Δημόσιων Πανεπιστημίων θα προτιμούν να επιφορτιστούν με το κόστος διδάκτρων στο τοπικό Παράρτημα παρά με το κόστος διαβίωσης σε ένα Περιφερειακό Ελληνικό Πανεπιστήμιο που θα συνεπάγεται και απομάκρυνση από την οικογενειακή εστία. Αυτό σημαίνει μαρασμό, σταδιακή υποβάθμιση και πιθανό κλείσιμο Τμημάτων Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων της Περιφέρειας.
Λύση σε αυτό δεν είναι η ενίσχυση των Περιφερειακών Πανεπιστημίων με μετακίνηση σε αυτά Τμημάτων άλλων Ελληνικών Πανεπιστημίων με έδρα σε κεντρικότερες Πόλεις (όπως αυτό που επιχειρείται για την ενίσχυση του ΔΠΘ). Γιατί, όλα τα Τμήματα που είναι εγκατεστημένα στην Περιφέρεια ανεξάρτητα του που βρίσκεται η έδρα του Πανεπιστημίου όπου ανήκουν, αν είναι παλαιά ή νέο-ενταχθέντα στο Πανεπιστήμιο, κινδυνεύουν το ίδιο με μαρασμό από την Ίδρυση ξένων Παραρτημάτων στις μεγάλες αστικές πόλεις.
Κατά την άποψή μου, η Ίδρυση Παραρτημάτων ξένων Πανεπιστημίων χωρίς να συνοδεύεται από μαρασμό των Ελληνικών Δημόσιων Περιφερειακών Πανεπιστημίων προϋποθέτει τον ορισμό περιορισμών ταυτόχρονα με μέτρα ενίσχυσης που εστιάζουν στην ουσιαστική αντιμετώπιση του κινδύνου.
– Η άδεια Ίδρυσης Παραρτημάτων Πανεπιστημίων του Εξωτερικού να εξαιρεί τα μεγάλα αστικά κέντρα π.χ. Νομό Αττικής, ώστε η εγκατάστασή τους να συμβάλει και στην ανάπτυξη της Περιφέρεια ή τουλάχιστον να μην την αποδυναμώσει.
– Να διευκολυνθεί η δυνατότητα φοίτησης στα Ελληνικά Περιφερειακά Πανεπιστήμια με οικονομική ενίσχυση των Πανεπιστημίων για την ανέγερση εστιών ή οικονομική ενίσχυση των φοιτητών για κάλυψη ενοικίου.
Η παιδεία δεν είναι εμπόρευμα, αλλά δημόσιο αγαθό.
Τα Δημόσια ΑΕΙ είναι τα μόνα Ελεύθερα Πανεπιστήμια και πρέπει να ενισχυθούν.
Το νομοσχέδιο πρέπει να αποσυρθεί.
Ασχέτως του αν συμφωνεί κανείς ή διαφωνεί αναφορικά με τη χρησιμότητα της ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελλάδα ή του αν εκτιμά ως θετική ή αρνητική τη μελλοντική συμβολή τους, δεν μπορεί να παραβλέψει ότι το παρόν νομοσχέδιο προβλέπει την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης από Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, ενώ το έτι εν ισχύ ευρισκόμενο και μη αναθεωρηθέν άρθρο 16 του Συντάγματος της Ελληνικής Δημοκρατίας ορίζει ότι «H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση.» Αυτό μεταξύ άλλων περιπτώσεων αντίθεσης μεταξύ του Συντάγματος και διατάξεων του μερους Δ΄ του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου έχουν επισημάνει διαπρεπείς πανεπιστημιακοί καθηγητές συνταγματικού δικαίου, όπως ο Ξενοφών Κοντιάδης — βλ. https://www.ieidiseis.gr/politiki/235534/ksenofon-kontiadis-antisyntagmatiki-i-leitourgia-idiotikon-panepistimion Για το λόγο αυτό και μόνο το μέρος αυτό του νομοσχεδίου θα πρέπει να αποσυρθεί μέχρι την αναθεώρηση της σχετικής πρόβλεψης του άρθρου 16 του Συντάγματος.
Προτάσεις της Κοσμητείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης επί των άρθρων του πολυνομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού:
Άρθρο 146
Φοιτητές με δικαίωμα εγγραφής – Μητρώο φοιτητών και Αξιολόγηση – Αποφοίτηση
Το πιο κάτω τμήμα να διαγραφεί. Δεν είναι δυνατόν οι αλλοδαποί να μπορούν να εγγραφούν με απολυτήριο λυκείου και οι Έλληνες να είναι υποχρεωμένοι να δώσουν Πανελλαδικές (δηλαδή να πληρώσουν φροντιστήρια).
Δηλαδή το άρθρο:
«α) οι Έλληνες ή αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.) με ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ), η οποία προκύπτει από τον μικρότερο εκ των μέσων όρων των βαθμολογιών του συνόλου των εξεταζομένων ανά επιστημονικό πεδίο, πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 0,8,»
Να αντικατασταθεί με «οι Έλληνες ή αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Λυκείου (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.) έχουν δικαίωμα εγγραφής με βάση τα κριτήρια που θέτει το ίδρυμα».
Άρθρο 147
Χορήγηση υποτροφιών
Να τροποποιηθεί: «2. Η χορήγηση υποτροφιών γίνεται με ποσό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο πέντε τοις εκατό (5%) των εσόδων από τα δίδακτρα των εγγεγραμμένων φοιτητών, ανά ακαδημαϊκό έτος».
Με αυτό τον τρόπο δεσμεύεται το ίδρυμα για συγκεκριμένο ποσό και όχι αόριστα με ένα ποσοστό (φοιτητών?).
Σχόλιο ως προς το άρθρο 141 και την ελάχιστη βάση εισαγωγής.
Παραβιάζει κατάφωρα την αρχή της ισότητας του Συντάγματος οι μαθητές να εισάγονται στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια με 8 και 9 και στα δημόσια με 18 και 19. Να εισάγονται με τα ίδια ελάχιστα κριτήρια. Από κει και πέρα κάθε ιδιωτικό και δημόσιο ίδρυμα ας μπορεί να προσθέτει τα δικά του κριτήρια. Η βάση όμως πρέπει να είναι ίδια, ώστε να έχουμε ίδια αφετηρία. Αλλιώς, θα υπάρχει Συνταγματική παραβίαση του άρθρου 4.
Η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) – ΑΠΘ συνήλθε στις 12/2/2024 και αποφάσισε ομόφωνα να εκφράσει
• την αντίθεσή της στην παραβίαση του Άρθρου 16 του Συντάγματος και την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
• την επιτακτική ανάγκη για ευρεία ενίσχυση, υποστήριξη και αναβάθμιση του δημοσίου πανεπιστημίου, καλώντας το Υπουργείο Παιδείας να αναλάβει άμεσες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή. »
Ο Πρόεδρος της ΓΣ Βασίλειος Χ. Παπαχαρίσης
Ο Γραμματέας της ΓΣ Γεώργιος Περπερίδης
Το άρθρο 16 του Συντάγματος σαφώς απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ. Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο πιθανώς να υπερισχύει, αν έτσι κριθεί. Δεν υπάρχει σχετική κρίση, άρα το Μέρος Δ του Νόμου αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση του Συντάγματος, που αποτελεί πατριωτικό καθήκον όλων μας να το υπερασπιζόμαστε. Το Μέρος Δ θα εκπέσει μετά βεβαιότητας στο ΣτΕ. Άνθρακες ο θησαυρός. Άδικα η τόση αναταραχή στα ΑΕΙ. Η Κυβέρνηση θα μπορούσε είτε να κινήσει τις διαδικασίες αναθεώρησης του άρθρου 16 (πολυετής διαδικασία), είτε να εξασφαλίσει με Απόφαση το ότι το Ευρωπαϊκό Δίκαιο υπερισχύει επί του συγκεκριμένου θέματος.
Θέμα : «Εγκατάσταση παραρτημάτων μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων της αλλοδαπής, από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και των τρίτων χωρών της G.A.T.S.: Συγκριτική ανάλυση»
Σχετ.: επί της διατυπωθείσας άποψης «…. Ιδιωτικά πανεπιστήμια στη Βενεζουέλα, το Μπουτάν και τη Βόρεια Κορέα…! ….»
Για να μπορούν να είναι συγκρίσιμες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις μεταξύ των χωρών θα πρέπει η όποια σύγκριση να βασίζεται σε κάποια οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά δεδομένα και κυρίως στην ψυχοσύνθεση των λαών τους. Διαφορετικά εάν συγκρίνουμε ετερόκλιτα χαρακτηριστικά η όποια συγκριτική μεταρρυθμιστική πολιτική παρέλκει .
Ειδικότερα , το συγκριτικό πρότυπο θα πρέπει να ερείδεται στους εξής πυλώνες :
1) κατάρτιση-εκπαίδευση-παιδεία (π.χ. μορφωτικό επίπεδο, διάρθρωση τυπικής μη τυπικής εκπαίδευσης, , ισοζύγιο γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων με τις αγοραίες απαιτήσεις κ.ο.κ.)
2) το νομικο-πολιτικό σχήμα ( π.χ. «οι κανόνες του παιχνιδιού», πολιτική σταθερότητα, ελαστικότητα νόμων, κώδικες δικαίου συμβάσεων ανταγωνισμού κ.ά.)
3) κοινωνιολογικο-πολιτισμικό περιβάλλον ( π.χ. κουλτούρα-σύστημα αξιών(‘values’), συμμετοχικότητα πατερναλισμός στη λήψη αποφάσεων, ανελαστικές κοινωνικές δομές, στάση-άποψη για τον πλούτο και την κατανομή του κ.ά.)
4) το οικονομικό περιβάλλον. ( π.χ. το βασικό οικονομικό σύστημα: Ιδιωτικό ή δημόσιο, πλήρης ή μονοπωλιακός ανταγωνισμός, βαθμός κρατικού παρεμβατισμού στις οικονομικές δραστηριότητες κλπ)
Επι τη βάσει αυτών τούτων των διαπιστώσεων, σε επίπεδο διακρατικών χαρακτηριστικών η συγκριτική αναλυτική θα πρέπει να είναι μεταξύ χωρών με παρόμοια/συναφή χαρακτηριστικά ( εκπαιδευτικά, κοινωνικά-πολιτιστικά, πολιτικά, οικονομικά κλπ).
Οπότε, τίθενται οι εξής προβληματισμοί που σκιαγραφούν την τυπολογία του πανεπιστημίου:
1. Η αποστολή του πανεπιστημίου προϋποθέτει απάντηση στο ερώτημα (κατά Jose Ortega Y Gasset) : «Τι χώρα θέλουμε;»
2 Ποια είναι η προσφορά ενός πανεπιστημίου ( κρατικού, μη κρατικού, μη κερδοσκοπικού, Παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου…..) στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό πεδίο σε μια σύγχρονη δημοκρατική ( ή μη) χώρα ;
3 Το Δημόσιο πανεπιστήμιο περνά κρίση; Αν ναι, που εντοπίζεται η κρίση , ποιες μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες για να ξεπεραστεί η κρίση αυτή ; ( το δίλημμα : ενισχυμένο ισχυρό Δημόσιο Πανεπιστήμιο ή εγκατάσταση & λειτουργία ξένου μη Κρατικού Πανεπιστημίου ή και τα δύο ; )
4 Ποια η σχέση Πανεπιστημίου με:
Τα συμμέτοχα ενδιαφερόμενα μέρη-stakeholders (πολιτεία, φοιτητές, μέλη ΔΕΠ,ΔΠ, αγορά εργασίας…)
Τα σύγχρονα ρεύματα σκέψης
Τις μεταβολές που συντελούνται στο χώρο της Παιδείας ανά τον κόσμο διαχρονικά ;
Συγκεκριμένα οι χώρες με τα εξής ετερόκλητα χαρακτηριστικά
Η Βενεζουέλα
(πολιτισμικό περιβάλλον χωροταξικά : χώρα της Νότιας Αμερικής συνορεύει με τη Γουιάνα τη Βραζιλία Νησιά της Καραϊβικής, όπως το Τρινιντάντ και Τομπάγκο, η Γρενάδα, το Κουρασάο, η Αρούμπα και οι Υπήνεμες Αντίλλες, βρίσκονται κοντά στις ακτές της Βενεζουέλας ) με Πληθυσμό=28 million, ΑΕΠ=$111,8 billion, Διακυβέρνηση=μπολιβαριανη δημοκρατία-republica Bolivariana, Κατά κεφαλή εισόδημα=$3.965, Ανισοκατανομή Εισοδήματος (Gini Index=60 (2022) ,Democracy Index=2,23 on scale 0-10 , Doing Business=188η out of 190 economies
Το Μπουτάν
(πολιτισμικό περιβάλλον χωροταξικά: Ένα βασίλειο ανάμεσα στο Θιβέτ και την Ινδία, με Πληθυσμό=787 χιλιάδες, ΑΕΠ=$2,3 billion , Διακυβέρνηση=συνταγματική μοναρχία , Κατά κεφαλή εισόδημα=$3.063, Ανισοκατανομή Εισοδήματος (Gini Index=28,5 (2022), Democracy Index=5,54 on scale 0-10 Doing Business=89η out of 190 economies
Η Βόρεια Κορέα
(πολιτισμικό περιβάλλον χωροταξικά: βόρειο τμήμα της Κορεατικής χερσονήσου συνορεύει: με την Κίνα, Ρωσία και Νότια Κορέα.), με Πληθυσμό=26 million, ΑΕΠ=$16,7 billion , Διακυβέρνηση=μονοκομματικο-ολοκληρωτικό καθεστώς , Κατά κεφαλή εισόδημα=$654-$1.000 Ανισοκατανομή Εισοδήματος (Gini Index=17,1 (2022), Democracy Index=1,08 on scale 0-10 Doing Business=??? out of 190 economies
Πως άραγε διαφοροποιούνται σε ότι αφορά τους τέσσερεις προβληματισμούς ;;;;;
Επιμύθιο
Εάν η «…Η αποστολή του πανεπιστημίου προϋποθέτει απάντηση στο ερώτημα (κατά Jose Ortega Y Gasset) : «Τι χώρα θέλουμε;»…..μοιάζει ουτοπική τότε ουτοπία είναι όνειρο και ρεαλισμός η πραγματικότητα.
Όταν από την ανάλυση των στοιχείων διαπιστώνεται ότι η « αλήθεια » δεν την αποδίδουν τα απτά γεγονότα, τότε προσπαθούμε συναινετικά να την προσεγγίσουμε βηματικά (step by step), σταδιακά, προοδευτικά.
Διότι όποιος πιστεύει στο όνειρο είναι ρεαλιστής.
Ο Vincent Van Gogh το αποτύπωσε χαρακτηριστικά στη φράση του
“I dream of painting and then I paint my dream.” (….ονειρεύομαι αυτό που θέλω να ζωγραφίσω και ζωγραφίζω το όνειρό μου….)
Με τις πρέπουσες ευχές και την προσήκουσα εκτίμηση
Ιωάννης Δ. Μπουρής
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Θέμα : «Συμπράξεις-συνεργασίες στη δημιουργία ΝΠΠΕ»
1. Στον Πίνακα 1 απεικονίζονται υποθετικά οι «δυνατές» συμπράξεις/συνεργασίες για την δημιουργία Ν.Π.Π.Ε.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
——————————————————————-
1ο βαθμιο επίπεδο: Οργανωτικές Δομές=4
01. Ελληνικο_Δημόσιο_Πανεπιστημιο= Ελ_Δη_Πα
Ο2. Ξένο_Μη-Κρατικό_Πανεπιστημιο= Ξ_μ_Κ_Πα
03. Δομή μη_Τυπικής-Εκπαίδευσης= Δ_μ_Τ_Ε
04 Επιχειρηματικά-Κεφάλαια = Επ_Κεφ
2. Συμπράξεις-συνεργασίες ανά δύο δομές(2) δημιουργούνται
4C2 = 6 δυνατοί συνδυασμοί για έξι(6) τύπους Ν.Π.Π.Ε.
(π.χ. σύμπραξη ενός college (Δ_μ_Τ_Ε) με ένα Ξένο μη Κρατικό Πανεπιστήμιο (Ξ_μ_Κ_Πα )–> για την δημιουργία ενός Ν.Π.Π.Ε)
3. Συμπράξεις-συνεργασίες ανά τρεις δομές (3) δημιουργούνται
4C3 =4 δυνατοί συνδυασμοί για 4 τύπους Ν.Π.Π.Ε.
(π.χ. σύμπραξη ενός college (Δ_μ_Τ_Ε) με ένα Ξένο μη Κρατικό Πανεπιστήμιο (Ξ_μ_Κ_Πα ) με την συνεργασία ενός Fund (Επ_Κεφ)–> για την δημιουργία ενός Ν.Π.Π.Ε)
4. Συμπράξεις-συνεργασίες ανά τέσσερεις δομές (4) δημιουργούνται
4C4 =1 δυνατός συνδυασμός για 1 τύπο Ν.Π.Π.Ε.
(π.χ. σύμπραξη ενός college (Δ_μ_Τ_Ε) με ένα Ξένο μη Κρατικό Πανεπιστήμιο (Ξ_μ_Κ_Πα ) σε συμφωνία με ένα Ελληνικο_Δημόσιο_Πανεπιστημιο= Ελ_Δη_Πα
με την συνεργασία ενός Fund (Επ_Κεφ)–> για την δημιουργία ενός Ν.Π.Π.Ε….και ………γαία πυρί μιχθήτω……
————————————————————————-
Με βάση τους υποθετικούς ‘εφικτούς’ συνδυασμούς συμπράξεων – συνεργασιών του Πίνακα 1 σε συνδυασμό με την απόφαση του ΣτΕ Αριθμός 922/2023 ΤΜΗΜΑ Γ «…….Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγονται τα ακόλουθα: Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται στην Ελλάδα αποκλειστικώς από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πλήρως αυτοδιοικούμενα, απαγορεύεται δε απολύτως η σύσταση σχολών ανώτατης εκπαίδευσης από ιδιώτες, ασχέτως του προορισμού ή του χαρακτήρα των σχολών αυτών (Σ.τ.Ε. 1318/2009, 547/2008 επταμ. κ.ά.).
Τίθενται τα εξής ερωτήματα :
1 Το νομικό σχήμα των προς ίδρυση και εγκατάσταση Παραρτημάτων Ξένων Πανεπιστημίων στην Ελλάδα που ορίζεται ως Νομικό Πρόσωπο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης ( Ν.Π.Π.Ε.) σε ποιους κανόνες δικαίου διέπεται;
Ιδιωτικού δικαίου ή δημοσίου δικαίου;
2.Εαν η αποστολή του Ν.Π.Π.Ε. είναι η καλλιέργεια της επιστήμης, που αναλύεται σε έρευνα ( παραγωγή γνώσης) και διδασκαλία ( μετάδοση της γνώσης) τότε η όποια παραγόμενη αξία ( earned value) του ΝΠΠΕ θα πρέπει να επανεπενδύεται για την εξυπηρέτηση του σκοπού και όχι να διανέμεται στα συνεργαζόμενα συμμέτοχα μέλη του.
Το διακύδευμα είναι:
• κατά πόσο συμπληρωματικά θα λειτουργήσουν τα επιμέρους ετερόκλιτα μέλη του ΝΠΠΕ ( π.χ funds, college, institutes, ξένα ΑΕΙ….) ώστε να το καταστίσουν γνήσιο esprit de corps.
• στον όμιλο των ‘αυτοτελών’ δομών του ΝΠΠΕ ( π.χ. περίπτωση 4 στον ΠΙΝΑΚΑ 1) πως θα μερίζεται η παραγόμενη αξία ( earned value) σε δραστηριότητες, σε χρηματοοικονομική βοήθεια, σε εκχωρήσεις περιουσιακών στοιχείων με βάση : α) ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια ( R.O.I., R.O.E., R.O.A.,EBIT, Royaties….. β) την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος κατά σταθερά και γενική παράδοση του Διοικητικού Δικαίου όπου το ειδικό συμφέρον αντιδιαστέλλεται με το γενικό. Έτι περισσότερο όταν ερευνητικές δραστηριότητες ( εν όλω ή εν μέρει) θα χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
3 O αριθμός των υποψηφίων φοιτητών (numerus clausus) σε συγκεκριμένα τμήματα του Παραρτήματος πως θα προσδιορίζεται ;
Με βάση:
α. το business Plan του παρόχου ;
β. την πρόταση της ΕΘΑΑΕ ;
γ. τις ανάγκες της αγοράς ;
δ. τις προτιμήσεις των υποψηφίων για το συγκεκριμένο τμήμα ;
ε. τις προτεραιότητες των υποψηφίων ;
στ. τις επιδόσεις των υποψηφίων στις εισαγωγικές εξετάσεις ;
ζ. την πρόταση του ‘μητρικού’ Πανεπιστημίου που ανήκει το Παράτημα ;
η. συνδυαστικά α)….ζ) ;
Επιμύθιο
Για τα ΝΠΠΕ, η αλήθεια θα βρίσκεται εκεί που έχει τοποθετήσει ο Ροϊδης : «εκ πάντων τούτων αγνοούμεν τι να πιστεύσωμεν ‘ τούτο μόνον γνωρίζομεν θετικώς εκ της Φυσικής, ότι όλα της ίριδος τα χρώματα όμου μειγνυόμενα αποτελούσι το λευκόν…»
(σ.τ.σ : Ο Ισαάκ Νεύτων υποστήριξε ότι το λευκό φως περιέχει όλα τα χρώματα της ίριδας ερυθρό – πορτοκαλί- κίτρινο – πράσινο – κυανό – ιώδες…..στον πολύχρωμο δίσκο του Newton όταν η συχνότητα περιστροφής του δίσκου > 10 Ηz δίνει την ψευδαίσθηση ότι έχει λευκό (υπόλευκο) χρώμα)
Με τις πρέπουσες ευχές και την προσήκουσα εκτίμηση
Ιωάννης Δ. Μπουρής
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Θέμα : « Ακαδημαϊκή Αναγνώριση τίτλων σπουδών»
Σχετ. α) Ν. 4957/21-7-2022 ΦΕΚ Α’ 141)
β) Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπως έχει
ενσωματωθεί στο ΠΔ 38/25-5-2010)
γ) Οδηγία 2013/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπως έχει ενσωματωθεί στο ΠΔ 51/2017
1. Στο Ν/Σ διατυπώνεται «…Τα Ν.Π.Π.Ε., μετά από αδειοδότηση, αξιολόγηση και πιστοποίηση από κρατικά όργανα των προγραμμάτων σπουδών τους και των κτιριακών, εργαστηριακών και ερευνητικών υποδομών τους, θα απονέμουν ….ακαδημαϊκά αναγνωρισμένους τίτλους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης….»
2. Η ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλου σπουδών υπάγει τυπικά την επαγγελματική του ισοδυναμία.
Όθεν, τυπική υπαγωγή σημαίνει την καθυπόταξη της επαγγελματικής ισοδυναμίας του τίτλου στην ακαδημαϊκή του αναγνώριση
3. Στο πλαίσιο του σκεπτικού της παραγράφου 1 & 2 σε συνδυασμό με το σχετικό (α) :
άρθρο 308 «Αναγνώριση ακαδημαϊκών τίτλων σπουδών» [..]…… Αναγνώριση ακαδημαϊκών τίτλων σπουδών, σύμφωνα με το παρόν, είναι δυνατή υπό την προϋπόθεση ότι το σύνολο των σπουδών πραγματοποιείται εκτός της ελληνικής επικράτειας, εκτός αν οι σπουδές που έγιναν στην ελληνική επικράτεια έγιναν σε δημόσιο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.)….
αναφύεται ο εξής προβληματισμός
α. Εαν
Τότε
Επι τη βάσει των προειρημένων και σε συνδυασμό με την ανάγκη για δημιουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Εκπαιδευτικού Χώρου που ενισχύει τη συνεργασία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθειά τους να οικοδομήσουν πιο ανθεκτικά και χωρίς αποκλεισμούς συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης (βλ. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 26ης Νοεμβρίου 2018 σχετικά με την προαγωγή της αυτόματης αμοιβαίας αναγνώρισης των τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και των αποτελεσμάτων περιόδων μάθησης στο εξωτερικό: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32018H1210(01)&from=EN
Θα πρέπει στο σχεδιασμό της νέας εκπαιδευτικής δομής πέραν των κριτηρίων της ποιότητας των παρεχόμενων ακαδημαϊκών υπηρεσιών, της ‘ξεχωριστή’ προσωπικότητα και δυνατά σημεία του Πανεπιστημίου της αλλοδαπής, σαφώς να διευκρινίζονται τα περί του τόπου πραγματοποίησης των σπουδών κυρίως όταν το μητρικό πανεπιστήμιο συμπράττει με εκπαιδευτικές δομές ή/και με Επιχειρηματικά κεφάλαια για την δημιουργία Ν.Π.Π.Ε εντός της ελληνικής επικράτειας.
4. Στην ακαδημαϊκή αναγνώριση του τίτλου σπουδών των Παραρτημάτων ξένων μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων τίθεται ο εξής προβληματισμός
Εάν [η παρεχόμενη εκπαίδευση της νέας Δομής υπολείπεται ( ή διαφέρει) σε τομείς γνώσεων ( λόγω ιδιαιτεροτήτων ως προς την άσκηση του επαγγέλματος στην ελληνική επικράτεια)]
Τότε [ θα πρέπει :
Ή να μην χορηγηθεί αδειοδοτηση λειτουργίας του ΝΠΠΕ
Ή να επιβληθούν αντισταθμιστικά μέτρα
Ή …….. ]
Τι μέτρα ; α) γραπτή δοκιμασία β) πρακτική άσκηση σε πιστοποιημένο φορέα γ) συνδυαστικά α) + β)
Ποιος θα αποφασίζει για τα αντισταθμιστικά μέτρα: α) το Παράρτημα β) η ΕΘΑΑΕ γ) το αρμόδιο επιμελητήριο δ) το ‘μητρικό’ Πανεπιστήμιο ;;;;
Η πολυπλοκότητα αυξάνεται για τα Νομοθετικά Ρυθμιζόμενα Επαγγέλματα ( όπου απαιτείται άδεια ασκήσεως επαγγέλματος). Θα προκύψουν 2ν = 4 διακριτές περιπτώσεις ( π.χ. στην Ελλάδα το επάγγελμα να είναι ή να μην είναι Νομοθετικά Ρυθμιζόμενο και στην αλλοδαπή να είναι ή να μην είναι Νομοθετικά Ρυθμιζόμενο) ( όπως σχετκό (β) αρθ. 14 )
Το αρθ.1 παρ. 5 της οδηγίας 2013/55/ΕΕ ( όπως σχετκό (γ) αρθ. 1 ) αναφέρεται στην έκδοση Ευρωπαϊκής Επαγγελματικής Ταυτότητας που αφορούν συγκεκριμένα επαγγέλματα για κατόχους επαγγελματικών προσόντων.
Κατ’ ακολουθίαν τα Προγράμματα Σπουδών της Χώρας Υποδοχής και της Χώρας Προέλευσης θα πρέπει να είναι σαφώς εναρμονισμένα έτσι ώστε το graduate profile,του πτυχιούχου από το ΝΠΠΕ να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του συγκεκριμένου επαγγέλματος τόσο στη χώρα υποδοχής όσο και στην χώρα προέλευσης.
Συνεπώς η ‘αυτόματη’ ακαδημαϊκή αναγνώριση τελεί υπό προϋποθέσεις , ενδελεχή σπουδή και προβληματισμό κυρίως της επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών των ΝΠΠΕ με τα αντίστοιχα ημεδαπά τμήματα ΑΕΙ που έχουν ( ή δεν ) επαγγελματικά δικαιώματα ή δεν έχουν εκδοθεί τα σχετικά Π.Δ. για τα επαγγελματικά δικαιώματα .
Με τις πρέπουσες ευχές και την προσήκουσα εκτίμηση
Ιωάννης Δ. Μπουρής
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Διάγουμε μίαν γενικότερη « παραμόρφωση» αρχών και εννοιών.
Χρησιμοποιούμε έννοιες που αντιπροσωπεύουν την αρχική ιδέα ή χρησιμοποιούμε «λανθασμένες» λέξεις, που έχουν χάσει την πραγματική τους έννοια;
Στο νου έρχονται έννοιες όπως: «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», «Δημόσιο Πανεπιστήμιο», «Κρατικό Πανεπιστήμιο» , «Μη κερδοσκοπικό Πανεπιστήμιο », «Μη κερδοσκοπικό-μη κρατικό Πανεπιστήμιο», «Παράρτημα μη κερδοσκοπικού-μη κρατικού ξένου Πανεπιστημίου», «Μη Κρατικό Πανεπιστήμιο με ή χωρίς δίδακτρα, με ή χωρίς δημοσιονομική εξάρτιση»,« Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (Ν.Π.Π.Ε. κ.ο.κ. ) έννοιες με αμφισημία που δημιουργούν αμφισβητήσεις και ενστάσεις.
Για παράδειγμα, «Ν.Π.Π.Ε.» ως νομικό πρόσωπο υποκείμενο υποχρεώσεων και δικαιωμάτων διέπεται από τις προβλέψεις του δημοσίου δικαίου ή του ιδιωτικού δικαίου;;;; ή τι; κάτι άλλο!!!!! ….
Ο εννοιολογικός προσδιορισμός του ΝΠΠΕ οριοθετεί : α) την διοικητική αυτοτέλεια β) τον βαθμό εποπτείας γ) τον βαθμό αυτονομίας από τον κρατικό παρεμβατισμό δ) θέματα που αφορούν στα κωλύματα και δικαιώματα του προσωπικού. ( βλ. ασυμβίβαστα-σύγκρουση συμφερόντων με την ιδιότητα μελών ΔΕΠ -αρθρ 159,282 του Ν. 4957/2022)
Θα πρέπει στο υπό διαβούλευση Ν/Σ οι όποιες προειρημένες έννοιες/ονόματα αναφέρονται, εννοιολογικά και με σαφήνεια να προσδιορίζονται. Συγκεκριμένα στο ΜΕΡΟΣ Δ’ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (άρθρα 127-155)
να εισαχθεί ενότητα : «…Για τους σκοπούς του παρόντος, ισχύουν οι ορισμοί του Μέρους Δ και οι ακόλουθοι:…..»
Μια εκ νέου «επίσκεψις ονομάτων» θα ήταν «σοφή»….. «Αρχή σοφίας η των ονομάτων επί+σκεψις» ( κατά τον Αντισθένη) και κατά τον Πλάτωνα « ΕΥΘΥΦΡΩΝ» όπου πίσω από κάθε πράξη υπάρχει μια έννοια σαφώς προσδιορισμένη…
Με τις πρέπουσες ευχές και την προσήκουσα εκτίμηση
Ιωάννης Δ. Μπουρής
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Θα ήθελα να θέσω υπόψη τις εξής σύντομες σκέψεις: επειδή το άρθρο 16 του Συντάγματος είναι κατηγορηματικό, κυρίως στις παραγράφους 5 και 8, ως προς το ότι η ανώτατη πανεπιστημιακή εκπαίδευση παρέχεται στη χώρα μας αποκλειστικά από ΝΠΔΔ (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) και επειδή στο μεταξύ η Πολιτεία αναγνώρισε την επαγγελματική κατοχύρωση πτυχίων επαγγελματικής κατάρτισης που παρέχουν Ιδρύματα της Αλλοδαπής και λειτουργούν στη χώρα μας με τη μορφή του franchising, ακόμη κι αν υποθέσει κανείς ότι η εν λόγω αναγνώριση αποτελεί υποχρέωση του Ελληνικού Κράτους στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου, η σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία επιτάσσει, κατά τη γνώμη μου, στα άρθρα 127 επ. του νομοσχεδίου να μη γίνεται λόγος για «Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης», αλλά για «Νομικά Πρόσωπα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης/Κατάρτισης». Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορεί ποτέ υποχρεώσεις απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση να υπερβαίνουν τις επιταγές των εθνικών Συνταγμάτων, αλλά με έναν τρόπο θα πρέπει οι δύο κατευθύνσεις να εναρμονίζονται. Το άρθρο 16 ανήκει εμφανώς στις αναθεωρήσιμες διατάξεις του Συντάγματος. Επομένως, η μόνη νομικώς ευπρεπής οδός για την παροχή πανεπιστημιακού έργου από νομικά πρόσωπα που δεν ανήκουν στον δημόσιο τομέα είναι η συνταγματική αναθεώρηση με τους όρους και τις διαδικασίες που προβλέπει το ίδιο το Σύνταγμα και όχι στο πλαίσιο ενός απλού νόμου.
Τελικά το νομοσχέδιο αυτό στοχεύει στην αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης ή στο να μπάσει από την πίσω πόρτα στο Τεχνικό Επιμελητήριο, Ιατρικό Σϋλλογο κλπ. με νομικά τερτύπια (περί συνταγματικότητας) τους αποτυχόντες των πανελληνίων εξετάσεων που φοιτούν στα διάφορα κολλέγια;
Μας έφερναν εξ αρχής ως παράδειγμα για τα ιδιωτικά ΑΕΙ το κυπριακό μοντέλο, όπως το ονομάζουν, προβάλλοντας το γεγονός ότι το ΑΕΠ της Κύπρου ενισχύεται κατά 6 – 7% που αποκαλύπτει παράλληλα και τα κέρδη που καρπούνται όσοι επιχειρηματίες επενδύουν στην ανώτατη εκπαίδευση αλλά και το κόστος των σπουδών. “Μελετούμε με μεγάλο ενδιαφέρον το αντίστοιχο μοντέλο της Κύπρου” είπε ο κ. Πιερρακάκης σε συνέντευξή του στις 10/9/2023 (Καθημερινή). Είναι όμως λογικό η Ελλάδα να προβάλλει ως πρότυπο την Κύπρο; Στην Κύπρο το 40% των φοιτητών, δηλαδή πάνω από 20 χιλιάδες είναι Έλληνες. Ποιά ελληνόπουλα μεταβαίνουν στην Κύπρο για να σπουδάσουν; Όσα απέτυχαν να εισαχθούν με τις πανελλαδικές εξετάσεις στη σχολή της επιθυμίας τους ενώ στα ελληνικά πανεπιστήμια σπουδάζουν οι επιτυχόντες. Επομένως, αν και στις εξετάσεις υπεισέρχεται σε ένα βαθμό ο παράγων της τύχης, κυρίως της ψυχολογίας λόγω του υψηλού ανταγωνισμού, τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια απευθύνονται σε υψηλότερο ακροατήριο. Διαβάσαμε στον Τύπο ότι προχωρούν οι απαραίτητες εταιρικές προεργασίες για την ίδρυση του πρώτου παραρτήματος ξένου ΑΕΙ στην Ελλάδα, το οποίο θα είναι κυπριακό, συγκεκριμένα το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, και θα αφορά την ίδρυση Ιατρικής Σχολής στο Ελληνικό. Το ερώτημα που τίθεται είναι αυτονόητο: Ένας ασθενής θα προτιμούσε να προστρέξει σε έναν ιατρό απόφοιτο των ελληνικών κρατικών πανεπιστημίων, που εισάγονται με εισαγωγικές εξετάσεις και βαθμολογική βάση εισαγωγής τις 18 και 19 χιλιάδες μονάδες, δηλαδή στην αφρόκρεμα της ελληνικής σπουδάζουσας νεολαίας ή στον απόφοιτο ιατρικής σχολής που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και βάση εισαγωγής τις 6672 μονάδες;; Ας μη ξεχνάμε ότι ΑΕΙ στην Κύπρο δημιουργήθηκαν μετά το 1992, πότε πρόλαβαν και δημιούργησαν το ακαδημαϊκό background των ελληνικών ΑΕΙ; Διαβάζουμε επίσης για τη Νομική σχολή, όπου εισάγονται στη χώρα μας οι άριστοι του πρώτου πεδίου, σχόλιο με τίτλο “Φοιτητής Αθηνών – φοιτητής Λευκωσίας: οι μεγάλες ανισότητες”, όπου σημειώνεται ότι ενώ στη χώρα μας ο φοιτητής εισάγεται αξιοκρατικά με τις πανελλαδικές εξετάσεις, στην Λευκωσία απλά εγγράφεται και ο κύκλος των σπουδών διαρκεί τρία χρόνια αντί τεσσάρων στην Ελλάδα. (Καθημερινή 20/11/2022) Τελικά γιατί να απεμπολήσουμε την «παγκόσμια πρωτοτυπία όσον αφορά την ποιοτική στάθμη του προπτυχιακού φοιτητικού σώματος στα πανεπιστήμια» που διαπίστωνε ο καθηγητής του Harvard και ακαδημαϊκός Δ. Τριχόπουλος, και διασφαλίζεται με τις πανελλαδικές και με το δημόσιο πανεπιστήμιο; Μπορεί οι γονείς να θέλουν τα παιδιά τους να παίρνουν με κάθε τρόπο πτυχία, όμως όταν θα βρεθούν οι ίδιοι ασθενείς σε νοσοκομείο ή θα αναζητήσουν τις νομικές υπηρεσίες ενός δικηγόρου, μηχανικού, οικονομολόγου, γεωπόνου, κ.α., δεν τους ενδιαφέρει να τύχουν υπηρεσιών από τους αρίστους; Μια ευνομούμενη και δημοκρατική πολιτεία έχει την υποχρέωση να επιβάλει κριτήρια αξιολόγησης, όπως οι εισαγωγικές εξετάσεις που οδηγούν στο δημόσιο πανεπιστήμιο, ώστε να προστατεύει τα μέλη της. Πώς αλλιώς θα διασφαλίσει η πολιτεία το κοινωνικό σύνολο;
Πηγή: Foititikanea.gr
Το μοντέλο των ιδιωτικών πανεπιστημίων για τα επαγγελματικά δικαιώματα των οποίων κόπτονται κάποιοι εδώ (μπορεί να είναι και ένας μόνο με διαφορετικά ονόματα) δεν υιοθετήθηκε από κανένα ευρωπαϊκό κράτος πλην ίσως της Πορτογαλίας όπου απέτυχε οικτρά (τα τελευταία έκλεισαν με νομοθετική ρύθμιση). Κάποια λίγα που λειτουργούν στη Δανία και νομίζω στην Αυστρία είναι σχεδόν τόσο χαμηλού επιπέδου όσο τα δικά μας «κολλέγια». Άρα ποιο ακριβώς μοντέλο ζηλέψαμε και πάμε να εφαρμόσουμε;
Ο αείμνηστος καθηγητής του Harvard και ακαδημαϊκός Δ. Τριχόπουλος σε άρθρο του στην Καθημερινή στις 17 Οκτωβρίου 2010 έγραφε: «Το επίπεδο των φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια είναι υψηλό, κατά τη γνώμη μου υψηλότερο εκείνου των καλών αμερικανικών πανεπιστημίων. Αυτό δεν οφείλεται μόνον στην παιδειοκεντρική φιλοσοφία της ελληνικής οικογένειας αλλά και στο γεγονός ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις για τα πανεπιστήμιά μας είναι αδιάβλητες, δίκαιες και αξιοκρατικές. Αν δεν υπήρχαν τα “παράθυρα” μετά τις εισαγωγικές, η Ελλάδα θα μπορούσε να διεκδικήσει παγκόσμια πρωτοπορία όσον αφορά την ποιοτική στάθμη του προπτυχιακού φοιτητικού σώματος στα πανεπιστήμια». Αντίστοιχη ήταν και η εκτίμηση του καθηγητή Σταμάτη Κριμιζή. Έλεγε σε συνέντευξή του στις 10 Δεκεμβρίου 2012 πάλι στην Κ: «Η χώρα έχει ερευνητικό δυναμικό υψηλότατου επιπέδου. Υπάρχουν νησίδες αριστείας που παρά τα εμπόδια που υψώνει το κράτος, έχουν δυνατότητα να κάνουν έρευνα πρώτης γραμμής. Όταν προκηρύξαμε το πρόγραμμα “Αριστεία” οι προτάσεις που κατατέθηκαν ήταν στο ίδιο και καλύτερο επίπεδο από το National Science Foundation των ΗΠΑ ή το European Researce Council». Αυτά όμως με τη “μεταρρύθμιση” της κυβέρνησης, με την αποδόμηση του Συντάγματος δηλαδή, θα πρέπει να τα ξεχάσουμε. Της κυβέρνησης που υπεραμύνονταν δήθεν σθεναρά της αριστείας όταν ασκούσε αντιπολιτευτική πολιτική. Ισοπεδώνει τα πάντα αν και με τα “παράθυρα” και με τα κολλέγια η προσπάθεια για την ισοπέδωση ήταν διαχρονική. Συνήθως με την επίκληση ως Δούρειου Ίππου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στην περίπτωση των ιδιωτικών ΑΕΙ ούτε αυτό ισχύει.
Πηγή: Foititikanea.gr
Οι Πανελλήνιες εξετάσεις είναι ότι πιο αξιοκρατικό και δίκαιο υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα μας γιατί αξιολογεί δίκαια και σωστά τα μυαλά αυτής της χώρας, τα οποία είναι σχεδόν το μόνο προϊόν που παράγει (και εξάγει). Είναι κρίμα να τις μολύνουμε και να τις κάνουμε δύο ταχυτήτων (μια για αυτούς που διαβάζουν και μια άλλη για αυτούς που πληρώνουν).
Όλοι οι πρυτάνεις και οι ανώτατοι πανεπιστημιακοί έχουν ταχεί κατά του νομοσχεδίου. Δεν έχει αξία η άποψή τους; Το βλέπουν συντεχνιακά; Γιατί να τους το προσάψει κανείς αυτό; Ελεύθερη αγορά είμαστε (πολλώ δε μάλλον που πάμε να κάνουμε και την παιδεία super market) οπότε γιατί κανείς από αυτούς να μην σκεφθεί ότι το μη κρατικό πανεπιστήμιο εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντά του επειδή εκεί θα βρει καλύτερες απολαβές ή επειδή θα έχει ευνοϊκότερες προϋποθέσεις να προαχθεί το επιστημονικό του έργο;
Τα ΤΕΙ και οι απόφοιτοι τους υπήρξαν τα αποπαίδια και οι δαχτυλοδεικτούμενοι αυτής χώρας εντελώς ανεξήγητα να δέχονται αυτό τον λυσσαλέο πόλεμο αφού ήταν γνωστό και το πραγματικό επίπεδο της δουλείας που γίνονταν μέσα στα ιδρύματα αυτά και οι απόφοιτοι τους κατά πλειοψηφία έχουν διαπρέψει στα γνωστικά τους πεδία, παρά τη συστηματική κατασυκοφάντηση στην Ελληνική κοινωνία από τις διάφορες συντεχνίες που διαφεντεύουν το τόπο αυτό. Οφείλει η Ελληνική πολιτεία έστω και τώρα και επ’ αφορμή του ανοίγματος της ανώτατης εκπαίδευσης με τα μη κρατικά πανεπιστήμιά να υπάρξει άμεσα προσθήκης διάταξης η οποία θα κατοχυρώνει την αντιστοίχιση/εξομοίωση των πτυχίων των πρώην Α.Ε.Ι. Τ.Τ. με τα πτυχία των πανεπιστήμιων που προέκυψαν από την πανεπιστημιοποίηση των ΤΕΙ.
Στο συγκεκριμένο θέμα διάβαζα τη μελέτη Βενιζέλου και Σκουρή, οι οποίοι συμφωνούν ότι δεν παραβιάζεται το σύνταγμα με τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων. Ας πούμε ότι τον κύριο Βενιζέλο μπορεί κάποιος να μην τον εμπιστεύεται, γιατί υπήρξε πολιτικό πρόσωπο. Ο κύριος Βασίλειος Σκουρής όμως, υπήρξε ο μακροβιότερος Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με θητεία που κράτησε για 12 χρόνια. Δηλαδή, όταν κάποιοι μοιραία θα προσφύγουν στο ΣτΕ για τον συγκεκριμένο νόμο, έχουν την εντύπωση ότι το ΣτΕ θα έχει διαφορετική άποψη; Φαντάζει πολύ δύσκολο το σενάριο, ότι το ΣτΕ θα δει τα πράγματα από τη συντηρητική άποψη, που επιμένει να θέλει τη χώρα μας κλειδωμένη στο 1975. Στο πρόσφατο παρελθόν απέδειξε ότι προσπαθεί με κάθε ευκαιρία να εναρμονίσει στη χώρα μας το κοινοτικό δίκαιο.
Με τρίπλες και με παράθυρα πας να νομοθετήσεις (ισχυριζόμενος ότι το νομοσχέδιο δεν είναι αντισυνταγματικό γιατί τάχα μου υπερισχύει το ευρωπαϊκό δίκαιο). Την φωνή του κόσμου την ακούει κανείς ή μόνο τη φωνή των σχολαρχών και των σπουδαστών των ανεκδιήγητων κολλεγίων; Νομοθετείς για να αποκαταστήσεις μια αδικία και να φέρεις τι; Μια άλλη αδικία; Μια στρατιά ανθρώπων που διεκδικούν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με αυτούς που είναι 10 φορές καλύτεροί τους οι οποίο αποφοίτησαν από δημόσια πανεπιστήμια και όχι από franchise στον πάτο της λίστας αξιολόγησης; Ή μήπως νομοθετείς για κάτι ποιοτικότερο, και ποιο είναι αυτό; Το Harvard και την Οξφόρδη; καλά, ας τα δούμε πρώτα και μετά το ξανασυζητάμε.
Διάβαζα τη γνώμη του κ. Αλιβιζάτου και μου έκανε εντύπωση το εξής «Η κρατούσα θεωρία και στην Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες, σου λένε ότι το Σύνταγμα είναι ένα ζωντανό κείμενο το οποίο προσαρμόζεται φυσικά χωρίς να χάνει τον πυρήνα του αρχικού νοήματος του στις εξελίξεις (…). Το Σύνταγμα λοιπόν, στο άρθρο 16 αναφέρεται ότι δεν επιτρέπεται η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες. Η σύμφωνη πλέον, με το ευρωπαϊκό δίκαιο ερμηνεία αυτής της διάταξης συνίσταται στο να λέει παραρτήματα όμως ξένων πανεπιστημίων δεν απαγορεύεται να λειτουργήσουν». Εμένα προσωπικά με καλύπτει πλήρως, γιατί εκτός του λογικού του επιχειρήματος, δεν το λέει κάποιος άσχετος ή κάποιος πολιτικός, που μπορεί να έχει συμφέρον να μην είναι αμερόληπτος. Και σε κάθε περίπτωση, ο νόμος θα περάσει από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Λαμβάνοντας υπόψη τις αποφάσεις για την αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων των κολεγίων, καθώς και εκείνη για τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά, θεωρώ ότι θα συμφωνήσουν με τον κύριο Αλιβιζάτο.
Από τα σχόλια και μόνο καταλαβαίνει κανείς ότι όλος ο καβγάς γίνεται για τα κολλέγια. Ότι τάχα μου τρώμε πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί δεν αναγνωρίζουμε τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των κολλεγίων και κοιτάμε στενόμυαλα και δεν βλέπουμε το μέλλον και την πρόοδο. Μάλιστα. Αλλά ποιος θα μας οδηγήσει στην πρόοδο; Το Southeastern, το Aegean και τα άλλα ιδρύματα (2 ορόφων και πάνω βέβαια) των οποίων οι σπουδαστές δεν μπορούν να περάσουν ούτε απ’ έξω από τα δημόσια πανεπιστήμια και που κανένας τους δεν έχει ούτε μία δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό; Τόσο πολύ νοιαζόμαστε που δεν γινόμαστε Ευρώπη; Από αυτό θα χάσουν την ιδέα που έχουν για εμάς οι Ευρωπαίοι; Ή μήπως έχουμε τα παιδιά μας σε κάποιο κολλέγιο ή είμαστε εμείς οι ίδιοι οι κολλεγιάρχες που σχολιάζουμε;