Με την υπαγωγή του τομέα και της πολιτικής για την Έρευνα και την Τεχνολογία στο Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (ΥΠΔΒΜΘ), το Υπουργείο ανέλαβε το σύνολο της διαμόρφωσης και εφαρμογής της ελληνικής πολιτικής για την Έρευνα σε κυβερνητικό επίπεδο, δεδομένου ότι υπάγονται πλέον σε αυτό τόσο τα ΑΕΙ όσο και τα περισσότερα δημόσια Ερευνητικά Κέντρα της χώρας.
Για τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ Υπουργείων, συγκροτείται Διυπουργική Επιτροπή υπό τον Πρωθυπουργό και εισάγεται ο θεσμός του «Εμπειρογνώμονα Έρευνας και Καινοτομίας» στα διάφορα Υπουργεία.
Αναλυτικότερα, τα αρμόδια όργανα που προτείνονται για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας είναι:
1. Η Διυπουργική Επιτροπή για την Έρευνα, την Τεχνολογία και την Καινοτομία (Δ.Ε.Ε.ΤΕ.Κ.).
Η Δ.Ε.Ε.ΤΕ.Κ. είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό και το συντονισμό της εθνικής πολιτικής για την έρευνα, τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομία ιδίως μέσω της έγκρισης του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου (Ε.Σ.Π.Ε.Κ.), της εποπτείας της εφαρμογής του και της παρακολούθησης των αποτελεσμάτων του, της θέσπισης κανόνων οργάνωσης και χρηματοδότησης της έρευνας, της στρατηγικής κατεύθυνσης του ερευνητικού ιστού της χώρας καθώς και κάθε άλλης σχετικής δράσης. Συγκροτείται από τον Πρωθυπουργό, ως Πρόεδρο, τον Υπουργό Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ο οποίος έχει το ρόλο κύριου εισηγητή και Αναπληρωτή Προέδρου, και τους Υπουργούς:
• Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας
• Οικονομικών
• Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
• Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και
• Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Στη Δ.Ε.Ε.ΤΕ.Κ. μπορεί να συμμετέχουν με ψήφο και άλλοι Υπουργοί, μετά από πρόσκληση του Πρωθυπουργού, για θέματα της αρμοδιότητάς τους.
2. Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ).
Το ΕΣΕΤΕΚ είναι συμβουλευτικό και γνωμοδοτικό όργανο προς το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. για τη διαμόρφωση και υλοποίηση της εθνικής πολιτικής για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία. Απαρτίζεται από πρόσωπα διεθνούς κύρους με πολυετή δραστηριότητα στην έρευνα και την καινοτομία. Ο αριθμός των μελών του ΕΣΕΤΕΚ είναι έως 15 και η θητεία τους είναι τετραετής με δυνατότητα ανανέωσης. Προβλέπεται η δυνατότητα ανανέωσης του 1/3 των μελών του ανά διετία, ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια της λειτουργίας του. Το ΕΣΕΤΕΚ υποστηρίζεται διοικητικά από τη Γ.Γ.Ε.Τ. Ο Πρόεδρος ορίζεται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, έπειτα από εισήγηση του Υπουργού Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, χωρίς να είναι υποχρεωτική η ακρόαση των υποψηφίων.
Ο Αντιπρόεδρος και τα μέλη του ΕΣΕΤΕΚ ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Π.Δ.Β.Μ.Θ. μετά από έγκριση της Δ.Ε.Ε.Τ.Ε.Κ..
Το ΕΣΕΤΕΚ έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
• Εισηγείται το στρατηγικό σχεδιασμό και είναι επιστημονικά υπεύθυνο για την κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Έρευνας και Καινοτομίας (Ε.Σ.Π.Ε.Κ.). Γνωμοδοτεί σχετικά με την εξειδίκευση του Ε.Σ.Π.Ε.Κ. σε προγράμματα.
• Αποτιμά την πρόοδο και τα αποτελέσματα της υλοποίησής του Ε.Σ.Π.Ε.Κ. με βάση τις ετήσιες εκθέσεις προόδου και την πενταετή απολογιστική έκθεση που καταρτίζεται με ευθύνη της Γ.Γ.Ε.Τ..
• Γνωμοδοτεί για την ίδρυση, συγχώνευση και ερευνητικό αναπροσανατολισμό των Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων στη βάση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης των Ερευνητικών Κέντρων και της αποτίμησης του Ε.Σ.Π.Ε.Κ..
• Εισηγείται για τη σύνθεση των επιτροπών κρίσης των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων επί τη βάσει αντικειμενικών και διαφανών διαδικασιών.
• Συμβάλλει στην καλλιέργεια κατάλληλου πλαισίου και νοοτροπίας για την ενδυνάμωση παραγωγικών και αποτελεσματικών συνεργασιών μεταξύ των ερευνητικών κέντρων, των ΑΕΙ, άλλων ερευνητικών φορέων και των επιχειρήσεων.
• Προωθεί τη διεθνή συνεργασία και συμβάλλει στη διαμόρφωση ισχυρών δεσμών μεταξύ της ελληνικής και της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένης και της Ελληνικής ερευνητικής κοινότητας της διασποράς.
• Ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που προβλέπεται από τον παρόντα νόμο ή του αναθέτει ο Υπουργός Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.
Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, το ΕΣΕΤΕΚ υποστηρίζεται επιστημονικά από τα Τομεακά Επιστημονικά Συμβούλια (Τ.Ε.Σ.), τα οποία συγκροτούνται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων έπειτα από πρόταση του ΕΣΕΤΕΚ, λαμβάνοντας υπόψη τους στρατηγικούς τομείς προτεραιότητας που ορίζονται στο Ε.Σ.Π.Ε.Κ. καθώς και την ύπαρξη κρίσιμης μάζας ερευνητικής δραστηριότητας στη Χώρα σε συγκεκριμένες θεματικές περιοχές.
3. Το Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων δια της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ.).
Η Γ.Γ.Ε.Τ. είναι αρμόδια για την υλοποίηση της πολιτικής για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων της. Ειδικότερα, στην αρμοδιότητα της Γ.Γ.Ε.Τ. ανήκουν:
• η υποστήριξη του ΕΣΕΤΕΚ στην κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Έρευνας και Καινοτομίας (Ε.Σ.Π.Ε.Κ.)
• η προκήρυξη προγραμμάτων ΕΤΑΚ στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ.
• η παροχή σύμφωνης γνώμης σε άλλους φορείς για την προκήρυξη προγραμμάτων και την εφαρμογή μέτρων πολιτικής ΕΤΑΚ στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ.
• η μέριμνα για την κατάρτιση ενιαίας διαδικασίας αξιολόγησης των προτάσεων για έργα Ε.Τ.Α.Κ., μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, έπειτα από γνωμοδότηση του ΕΣΕΤΕΚ
• η αποτίμηση των προγραμμάτων Ε.ΤΑ.Κ στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ και η ανατροφοδότηση του σχεδιασμού
• η παρακολούθηση του Ε.Σ.Π.Ε.Κ. και η μέριμνα για την αποτίμηση των αποτελεσμάτων του μέσω της σύνταξης ετήσιας έκθεσης προόδου και τελικής απολογιστικής έκθεσης για το Ε.Σ.Π.Ε.Κ.
• ο συντονισμός της λειτουργίας των Εμπειρογνωμόνων Έρευνας και Καινοτομίας των Υπουργείων κατά την κατάρτιση προγραμμάτων, η ανάπτυξη και λειτουργία συστήματος παρακολούθησης δεικτών Ε.Τ.Α.Κ. σε εθνικό επίπεδο καθώς και η τήρηση βάσης δεδομένων έργων ΕΤΑΚ που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ.
• η εποπτεία των ερευνητικών φορέων αρμοδιότητάς της σύμφωνα με τις κείμενες σχετικές διατάξεις
• η αξιολόγηση των ερευνητικών κέντρων
• ο συντονισμός της σύνταξης και υποβολής των προγραμματικών συμφωνιών με τα Ερευνητικά Κέντρα, η σχετική εισήγηση προς τον Υπουργό Π.Δ.Β.Μ.Θ. και η παρακολούθηση της εφαρμογής και των αποτελεσμάτων τους
• η έκφραση γνώμης στα άλλα υπουργεία ως προς τις προγραμματικές συμφωνίες που συνάπτουν με τα ερευνητικά κέντρα αρμοδιότητάς τους
• η υποστήριξη της εκπροσώπησης της χώρας για θέματα έρευνας και τεχνολογίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε διεθνείς οργανισμούς. Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων έπειτα από γνωμοδότηση του ΕΣΕΤΕΚ, ορίζονται οι εκπρόσωποι της χώρας σε διεθνείς επιτροπές
4. Εμπειρογνώμονας ή Τμήμα Έρευνας και Καινοτομίας στα Υπουργεία
Πρόταση 1:
Με στόχο το συντονισμό της πολιτικής για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία ορίζεται στα Υπουργεία Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Πολιτισμού και Τουρισμού, Οικονομικών, Εθνικής Άμυνας, και Δικαιοσύνης ορίζεται «Εμπειρογνώμονας Έρευνας και Καινοτομίας», ο οποίος έχει την ευθύνη του συντονισμού για τη σύνδεση των ερευνητικών και τεχνολογικών αναγκών του Υπουργείου με το Ε.Σ.Π.Ε.Κ., καθώς και τη διαμόρφωση ερευνητικών προγραμμάτων ή τη λήψη άλλων μέτρων σύμφωνα με τους στόχους του Ε.Σ.Π.Ε.Κ..
Ο «Εμπειρογνώμονας Έρευνας και Καινοτομίας» είναι επιστήμονας/κάτοχος διδακτορικού τίτλου ή μεταπτυχιακού διπλώματος, στέλεχος του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με τεκμηριωμένη εμπειρία σε αντικείμενο σχετικό με τις αρμοδιότητες του Υπουργείου. Ορίζεται με κοινή απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού, κατόπιν ανοικτής διαδικασίας και σχετικής γνωμοδότησης του Ε.Σ.Ε.ΤΕ.Κ, και αποσπάται στη Γ.Γ.Ε.Τ., στην οποία και αναφέρεται, ενώ εδρεύει στην Επιτελική Δομή του αντίστοιχου Υπουργείου.
Με την ίδια διαδικασία, κατόπιν εισήγησης του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού, μπορεί να οριστεί Εμπειρογνώμονας Έρευνας και Καινοτομίας και σε άλλα Υπουργεία.
Αρμοδιότητες του Εμπειρογνώμονα Έρευνας και Καινοτομίας είναι:
• Η εισήγηση για θέματα πολιτικής για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία του Υπουργείου και η συμβολή στη διαμόρφωση του Ε.Σ.Π.Ε.Κ..
• Η κατάρτιση σε συνεργασία με τη Γ.Γ.Ε.Τ. του ετήσιου προϋπολογισμού προγραμμάτων που αφορούν δράσεις Ε.Τ.Α.Κ. του Υπουργείου στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Ε.Κ.. Σε περίπτωση απουσίας προϋπολογισμού προγραμμάτων απαιτείται χαρακτηρισμός των δαπανών που θα διατεθούν για δράσεις Ε.Τ.Α.Κ. για το επόμενο έτος και σχετική κοινοποίηση στην Γ.Γ.Ε.Τ..
• Ο έλεγχος της συμβολής των έργων που ανατίθενται από τα υπουργεία στην υλοποίηση των στόχων του Ε.Σ.Π.Ε.Κ..
• Η παρακολούθηση του έργου των ερευνητικών φορέων που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου ιδίως όσον αφορά στην κατάρτιση και ετήσια αποτίμηση των προγραμματικών συμφωνιών.
• Η μέριμνα σε συνεργασία με την αρμόδια μονάδα του Υπουργείου για την ένταξη των εποπτευομένων από το Υπουργείο ερευνητικών φορέων στη διαδικασία αξιολόγησης όπως περιγραφεται η οποία συντονίζεται από τη Γ.Γ.Ε.Τ..
• Η συνεργασία με τις περιφέρειες της χώρας για θέματα Ε.Τ.Α.Κ. αρμοδιότητας του Υπουργείου.
• Η εισήγηση σχετικά με την εισαγωγή της καινοτομίας στις δημόσιες προμήθειες στο αντίστοιχο Υπουργείο.
Πρόταση 2:
Προβλέπεται Τμήμα Έρευνας και Καινοτομίας, το οποίο τοποθετείται στην Επιτελική Δομή του αντίστοιχου Υπουργείου και έχει ως αντικείμενο τη διαμόρφωση της πολιτικής του Υπουργείου για θέματα έρευνας και καινοτομίας ή γενικότερα θέματα στρατηγικής. Το Τμήμα στελεχώνεται με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό της δημόσιας διοίκησης, Ερευνητές ή Καθηγητές Α.Ε.Ι. και έχει τις αρμοδιότητες που προβλέπονται για τον Εμπειρογνώμονα Έρευνας και Καινοτομίας.