1. Το άρθρο 13α του ν.4310/2014, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Α. Τα Ερευνητικά Κέντρα − Ινστιτούτα που εποπτεύονται από τον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Πο.Παι.Θ και τη Γ.Γ.Ε.Τ. και διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου είναι τα εξής:
1. «Αθηνά−Ερευνητικό Κέντρο Καινοτομίας στις Τεχνολογίες της Πληροφορίες, των Επικοινωνιών και της Γνώσης», το οποίο αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα:
α. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ)
β. Ινστιτούτο Πληροφοριακών Συστημάτων (Ι.Π.ΣΥ.)
γ. Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων (ΙΝΒΙΣ)
2. Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Ε.Α.Α.), το οποίο αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα:
α. Γεωδυναμικό Ινστιτούτο (Γ.Ι.),
β. Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ.),
γ. Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (Ι.Ε.Π.Β.Α.).
3. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.), το οποίο αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα και Υπηρεσία, αντίστοιχα:
α. Ινστιτούτο Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας/ΙΒΦΧΒ (σύμφωνα με το ΠΔ226/1989 και το άρθρο 5 του ν.4051/2012),
β. Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας/ΙΘΦΧ (σύμφωνα με το ΠΔ226/1989 και το άρθρο 5 του
ν.4051/2012),
γ. Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (Ι.Ι.Ε.) (σύμφωνα με το ΠΔ226/1989 και το άρθρο 5 του ν.4051/2012),
δ. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (Ε.Κ.Τ.).
4. Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.Τ.Α.), το οποίο αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα:
α. Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών (Ι.ΜΕΤ.),
β. Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών (ΙΝ.Ε.Β.),
γ. Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ),
δ. Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ).
ε. Ινστιτούτο Έρευνας και Τεχνολογίας Θεσσαλίας (ΙΕΤΕΘ)
5. Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», που αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα:
α. Ινστιτούτο Βιοεπιστημών και Εφαρμογών (ΙΒΕ),
β. Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΙΠΤ),
γ. Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας,
δ. Ινστιτούτο Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής,
ε. Ινστιτούτο Πυρηνικών και Ραδιολογικών Επιστημών και Τεχνολογίας Ενέργειας και Ασφάλειας.
6. Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (Ε.Κ.Κ.Ε.), το οποίο αποτελείται από το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών.
7. το αυτοτελές ερευνητικό ινστιτούτο Ελληνικό Ινστιτούτο PASTEUR (Ε.Ι.Π.)
8. Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), το οποίο αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα:
α. Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών,
β. Ινστιτούτο Θαλασσίων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων,
γ. Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας.
9. Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» (Ε.ΚΕ.Β.Ε. Α. Φλέμινγκ), το οποίο αποτελείται από το Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ».
10. Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (Ι.Τ.Ε.), το οποίο αποτελείται από τα εξής Ινστιτούτα:
α. Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (Ι.Μ.Β.Β.),
β. Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (Ι.Ε.Χ.ΜΗ.),
γ. Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (Ι.Η.Δ.Λ.),
δ. Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (Ι.Μ.Σ.),
ε. Ινστιτούτο Πληροφορικής (Ι.Π.),
στ. Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών (Ι.Υ.Μ.).
Β. Οι Τεχνολογικοί Φορείς που διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου είναι οι εξής:
1. Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας Α.Ε. (ΕΔΕΤ ΑΕ).
2. Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας.
3. Επιστημονικό Πάρκο Πατρών ΑΕ.
4. Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας (ΝΟΗΣΙΣ).
2. Αναστέλλεται έως τις 31.12.2015 η ίδρυση των ακόλουθων ερευνητικών φορέων:
Α. Ερευνητικό Κέντρο Δυτικής Ελλάδας (ΕΚΕΔΕ) με έδρα την Πάτρα,
Β. Ερευνητικό Κέντρο Ανατολικής Μακεδονίας−Θράκης (Ε.ΚΕ.Α.Μ−ΘΡΑ.) − «Καραθεοδωρή» με έδρα την Κομοτηνή,
Γ. Κέντρο Έρευνας και Επιχειρηματικής Καινοτομίας Κεντρικής Ελλάδας (Ε.ΕΠΙ.Κ.)
Δ. Ινστιτούτο Οπτικής και Όρασης ως Ν.Π.Ι.Δ., με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης.
Ε. Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών (ΙΝ.Τ.Ε) ως Ν.Π.Ι.Δ., με έδρα τη Ρόδο.
Προκειμένου να ιδρυθούν οι εν λόγω φορείς θα πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 13 παρ. 5 του ν.4310/2014, όπως αυτό τροποποιείται από το παρόν άρθρο.»
3. Το δεύτερο εδάφιο της πρώτης παραγράφου του άρθρου 13 αναδιατυπώνεται ως εξής:
«Διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος και του Εσωτερικού Κανονισμού ή Οργανισμού Λειτουργίας τους, καθ’ ό μέτρο ο τελευταίος δεν έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του ν.4310/2014, όπως αυτός τροποποιείται με τον παρόντα».
4. Η παράγραφος 5 του άρθρου 13 του ν.4310/2014 αναδιατυπώνεται ως ακολούθως:
«Με νόμο συνιστώνται, συγχωνεύονται, διασπώνται, καταργούνται τα ερευνητικά κέντρα και τα ινστιτούτα τους. Με νόμο, επίσης, ορίζεται ή τροποποιείται ο σκοπός και η νομική φύση τους.
Σε περίπτωση ίδρυσης νέων ερευνητικών κέντρων ή ινστιτούτων, θα πρέπει να προηγείται μελέτη οικονομοτεχνική, μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας και έκθεση συμβατότητας με τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Στις εν λόγω μελέτες θα πρέπει απαραιτήτως να προκύπτει με σαφήνεια η κοινωνικοοικονομική ανάγκη που θα καλυφθεί από την ίδρυση του συγκεκριμένου φορέα και η οποία δεν καλύπτεται από τους ήδη υφιστάμενους ερευνητικούς φορείς. Οι μελέτες αυτές θα πρέπει να έχουν τη σύμφωνη γνώμη του ΕΣΕΚ και την έγκριση του αρμόδιου για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Με προεδρικό διάταγμα ορίζεται για κάθε ερευνητικό κέντρο ή ινστιτούτο, σύμφωνα με το άρθρο 19, όπως ισχύει :
α) η έδρα και πόροι του ερευνητικού κέντρου ή ινστιτούτου
β) Ο αριθμός των θέσεων του προσωπικού κατά κατηγορία και ειδικότητα, όπου τούτο προβλέπεται,
γ) Η σχέση του με προγράμματα εκπαίδευσης και ιδίως μεταπτυχιακών σπουδών.
δ) Η δυνατότητα χορήγησης υποτροφιών για την λήψη μεταπτυχιακού τίτλου ή διδακτορικού διπλώματος από πόρους που δεν επιβαρύνουν τον τακτικό προϋπολογισμό».
5. Στο άρθρο 13 του ν.4310/2014 προστίθεται παράγραφος 10, η οποία έχει ως εξής: «όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρονται «ερευνητικά κέντρα» ή «ερευνητικοί φορείς» νοούνται και τα «αυτοτελή ερευνητικά ινστιτούτα», της οικείας νομοθεσίας εφαρμοζόμενης αναλόγως, πλην των οργάνων διοίκησης, όπως αυτά προβλέπονται στο άρθρο 11 του ν.1514/85 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
6. Από την παράγραφο 3 του άρθρου 13 του ν.4310/2014 καταργείται η φράση «επιτελούν δραστηριότητες …. κριτήρια και».
Η Πανελλήνιος Ομοσπονδία Εργαζομένων Ερευνητικών Κέντρων και Ιδρυμάτων (ΠΟΕΕΚ-Ι) με το από 15/10/2014 έγγραφο της είχε εκφράσει την αντίθεση της με το τότε κατατεθέν νομοσχέδιο που αποτέλεσε τον Ν. 4310/2014, και είχε ζητήσει, όπως άλλωστε σύσσωμη η ερευνητική κοινότητα, την απόσυρση του νομοσχεδίου αρχικά και στην συνέχεια την μη εφαρμογή του νόμου.
Πάγια θέση της Ομοσπονδίας παραμένει η θεσμοθέτηση νέου δημοκρατικού και μεταρρυθμιστικού νόμου για την Έρευνα και την Καινοτομία και η άμεση έναρξη διαβούλευσης από το Υπουργείο Παιδείας με τους εμπλεκόμενους φορείς ενός. Οι όποιες επιχειρούμενες αλλαγές στον Ν. 4310/2014 δεν αλλάζουν την φιλοσοφία και τον χαρακτήρα του. Το υπό κατάθεση νομοσχέδιο μεταθέτει το κέντρο βάρους από τον ΓΓΕΤ στον αρμόδιο Υπουργό. Αίτημα μας είναι η ουσιαστική εκ νέου νομοθέτηση για τον χώρο της Έρευνας. Η άποψη αυτή άλλωστε είχε εκφραστεί από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία θεωρούμε ότι δεν έχει μεταβληθεί.
Στο μεσοδιάστημα και όσον ισχύει ο Ν.4310/2014 και πρόθεση του Υπουργείου είναι να κάνει κάποιες αλλαγές που θα καταστήσουν λειτουργικό τον παραπάνω νόμο η ΠΟΕΕΚ-Ι ζητάει να ληφθούν υπόψη οι παρακάτω απόψεις της στο υπό κατάθεση νομοσχέδιο:
1. Να εξασφαλίζονται οι χρηματοδοτικές ανάγκες των Κέντρων για μισθούς και ανελαστικές λειτουργικέ δαπάνες μέσω του Τακτικού Προϋπολογισμού του Υπουργείου.
2. Θεσμοθέτηση του Ενιαίου χώρου Παιδείας και Έρευνας.
3. Ο Διευθυντής των ερευνητικών κέντρων να υπηρετεί με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση.
4. Σε κάθε Ινστιτούτο να εκλέγεται με μυστική ψηφοφορία από το σύνολο των ερευνητών και ΕΛΕ ΕΓΣ με διετή θητεία. Τα μέλη του ΕΓΣ να αποτελείτε από ερευνητές και ΕΛΕ όλων των βαθμίδων. Παράλληλα να συμμετέχει εκπρόσωπος του τεχνικού και διοικητικού προσωπικού ως ισότιμο μέλος.
5. Ένας ενιαίος εσωτερικός κανονισμός στα ΝΠΔΔ με επιμέρους εξειδικεύσεις σε κάθε Κέντρο.
6. Θεσμική θωράκιση στη διαχείριση των πόρων των Ερευνητικών Φορέων και ειδικότερα αυτών που προκύπτουν από τις συνέργειες με ιδιώτες.
7. Καθιέρωση οικονομικών κινήτρων ( πρόσθετων αμοιβών) και αμοιβών για ειδική απασχόληση (π.χ. εργασίες πεδίου, επιβίβαση σε πλωτό μέσο), χωρίς καμία επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Καταβολή του επιδόματος ραδιενέργειας σε όλο το προσωπικό του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ διατηρώντας τις βαθμίδες αποζημιώσεις.
Δημιουργία δεύτερου ερευνητικού Ινστιτούτου στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) .
8. Δυνατότητα εσωτερικής εξέλιξης του προσωπικού των ερευνητικών κέντρων, κατόπιν κρίσης σε ερευνητές ή ΕΛΕ σύμφωνα με τα προσόντα που ορίζονται στον νόμο και πρόβλεψη της εξέλιξης των ΕΛΕ στο νόμο και όχι στον εσωτερικό κανονισμό.
9. Θεσμοθέτηση της συμμετοχής ως παρατηρητών στη Σύνοδο των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων, ενός εκπροσώπου από κάθε ένα Δευτεροβάθμιο Συνδικαλιστικό όργανο.
10. Δυνατότητα έκφρασης γνώμης από το Ειδικό Επιστημονικό-Τεχνικό & Διοικητικό προσωπικό, κατά τη διαδικασία εκλογής των Προέδρων.
11. Επίλυση των προβλημάτων που προέκυψαν από την κατάργηση ή συγχώνευση των ερευνητικών ινστιτούτων.
Το μοντέλο παραμένει διευθυντοκεντρικό, παρότι υπάρχει η συμμετοχή δύο εκπροσώπων ερευνητών/ΕΛΕ και επιστημονικού-τεχνικού και διοικητικού προσωπικού. Σε πολλά ΕΚ η έλλειψη διευθυντών καθιστά το μοντέλο διοίκησης ακόμα πιο συγκεντρωτικό.
Προτείνεται ευρύτερη συμμετοχή των ερευνητών στο ΔΣ, για παράδειγμα με τόσα μέλη όσα είναι και ο αριθμός των ινστιτούτων που απαρτίζουν το ΕΚ. Επιπλέον, σε περίπτωση κωλύματος, απουσίας ή έλλειψης διευθυντή ο εκτελών χρέη διευθυντή ή ο αναπληρωτής διευθυντής να συμμετέχει στο ΔΣ του ΕΚ.
Προτείνεται να θεσμοθετηθεί Αντιπρόεδρος Οικονομικού Προγραμματισμού και Ανάπτυξης στο μοντέλο της Πρυτανείας των ΑΕΙ.
Η αναστολή έως 31.12.2015 των νέων Ερευνητικών Κέντρων που προβλέφθηκαν στον Ν. 4310 έρχεται σε αντίθεση με τον τρόπο ίδρυσης που προβλέπει η τροποποίηση της παραγράφου 5 του άρθρου 13, καθώς επιβάλλεται νέος νόμος του οποίου προηγείται οικονομοτεχνική μελέτη, μελέτη βιωσιμότητας και έκθεση συμβατότητας με τον στρατηγικό σχεδιασμό και αναπτυξιακό προγραμματισμό της ΕΣΕΤΑΚ.
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ
Άρθρο 25 – Ερευνητικά Κέντρα-Ινστιτούτα-Τεχνολογικοί φορείς
Παρατηρήσεις / προτεινόμενες ρυθμίσεις:
(α) Σε μια εποχή που η χώρα βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση και η συνένωση δυνάμεων και πόρων αποτελούν ζητήματα κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξή της, ο κατακερματισμός του δημόσιου ερευνητικού ιστού όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται, αλλά ενισχύεται. Δεν καταργούνται τα νέα ΕΚ και Ινστιτούτα του Ν. 4310/2014 που υπάγονται στη ΓΓΕΤ, απλώς αναστέλλεται προσωρινά η ίδρυσή τους. Η ίδρυση των οργανισμών αυτών δεν εντάσσεται σε κανένα εθνικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη του δημόσιου ερευνητικού συστήματος. Ταυτόχρονα μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων ερευνητικών φορέων, εκτός ΓΓΕΤ, οι οποίοι δεν θα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου (και ως εκ τούτου, π.χ., δεν θα αξιολογούνται). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο κατακερματισμός του εθνικού ερευνητικού ιστού, όχι μόνο δεν θα περιοριστεί, αλλά αντίθετα θα συνεχιστεί και θα ενταθεί, επιτρέποντας σε μεγάλο βαθμό την χωρίς κανόνες κατασπατάληση των ερευνητικών πόρων του Προγράμματος Πλαισίου 2014-2020.
(β) Ως θετική αποτιμάται η ρύθμιση της παραγράφου 4 του παρόντος Άρθρου (που αποτελεί αναδιατύπωση της παραγράφου 5 του άρθρου 13 του Ν. 4310/2014), η οποία θεσμοθετεί τη σύσταση, συγχώνευση, διάσπαση, κατάργηση ΕΚ και Ινστιτούτων, κλπ., με νόμο.
Πρόταση της ΕΕΕ:
Για την αποφυγή του περαιτέρω κατακερματισμού του δημόσιου ερευνητικού ιστού και με στόχο τη συνένωση των λίγων διαθέσιμων πόρων, η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών προτείνει:
Τη δημιουργία ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, με βάση την οποία όσοι νέοι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί δημιουργούνται θα εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για την ΕΤΑΚ, ή/και στη ΓΓΕΤ. Το πεδίο εφαρμογής του νόμου θα πρέπει επίσης να επεκταθεί και σε όλους τους υπάρχοντες, εκτός ΓΓΕΤ, δημόσιους ερευνητικούς φορείς που είναι δικαιούχοι δημόσιας χρηματοδότησης.
Θεσμοθέτηση ενός συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό της ερευνητικής πολιτικής και της διάθεσης ερευνητικών πόρων μεταξύ των διαφόρων Υπουργείων.
Συνένωση δυνάμεων του αξιολογούμενου και καταξιωμένου δημόσιου ερευνητικού χώρου των ΑΕΙ και των ΕΚ. Οι πόροι για την Έξυπνη Εξειδίκευση των Περιφερειών θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσω συμπράξεων και δικτύων, μεταξύ των υπαρχόντων ΑΕΙ και ΕΚ ανά Περιφέρεια. Εάν χρειαστεί να ιδρυθούν νέοι ερευνητικοί οργανισμοί σε συγκεκριμένες Περιφέρειες, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι αυτοί θα εντάσσονται στα ΕΚ της ΓΓΕΤ και θα ακολουθούν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ΕΤΑΚ, ώστε να υπάρχει φραγμός στην ίδρυση νέων Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων «ειδικού σκοπού» που θα εξυπηρετήσουν καιροσκοπικές πολιτικές.
Η διοίκηση στα Ερευνητικά Κέντρα, καθώς και στα αυτοτελή Ερευνητικά Ινστιτούτα θα πρέπει να εκδημοκρατιστεί και να υπόκειται στους ίδιους θεσμοθετημένους κανόνες και στις δυο περιπτώσεις.
Άρθρο 25: Ερευνητικά Κέντρα – Ινστιτούτα – Τεχνολογικοί φορείς
Προκειμένου να εξαλειφθεί η γκρίζα ζώνη εφαρμογής κάποιων διατάξεων αυτού του Νόμου και του Ν.4310/14, προτείνουμε η παράγραφος
«1. Α. Τα Ερευνητικά Κέντρα − Ινστιτούτα που εποπτεύονται από τον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Πο.Παι.Θ και τη Γ.Γ.Ε.Τ. και διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου είναι τα εξής»
να τροποποιηθεί ως εξής: «Τα Ερευνητικά Κέντρα – Ινστιτούτα και οι τεχνολογικοί φορείς που εποπτεύονται από τον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Πο.Παι.Θ ή/και τη Γ.Γ.Ε.Τ. και διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου είναι τα εξής»
Στα αναφερόμενα ονομαστικά Ερευνητικά Κέντρα – Ινστιτούτα και Tεχνολογικούς φορείς, της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού, θα πρέπει να προστεθούν το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ) και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (ΙΤΥΕ) «Διόφαντος».
Άρθρο 25
Ερευνητικά Κέντρα – Ινστιτούτα – Τεχνολογικοί φορείς
Να προστεθεί:
Το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (Ι.ΙΒ.Ε.Α.Α.).
Ο παρόν νόμος έχει μεταξύ άλλων σαν στόχο τη δημιουργία «Ενοποιημένου Χώρου Έρευνας» ο οποίος θα βασίζεται στην αξιοκρατία και την διαφάνεια με στόχο την ποιοτική και διεθνώς ανταγωνιστική έρευνα, η οποία θα υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Απορία δημιουργεί ο αποκλεισμός των Ιδρυμάτων της Ακαδημίας Αθηνών από το νόμο αυτό, συνεπάγοντας αυτόματα και τον αποκλεισμό τους από θεσμούς και διαδικασίες που εξασφαλίζουν την διαφανή λειτουργία της και την ύπαρξη αξιοκρατικών μηχανισμών διαρκούς αξιολόγησης της ποιότητάς της έρευνάς της.
Σύλλογος Εργαζομένων του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (Σ.Ε.Ι.ΙΒ.Ε.Α.Α.)
Στα όργανα διοίκησης των Ερευνητικών Κεντρων (Άρθρο 14 του Ν. 4310/2014), να προστεθεί:
Ερευνητικά Ινστιτούτα
Όργανα των Ινστιτούτων είναι:
i) ο Διευθυντής
ii) το Επιστημονικό Συμβούλιο Ινστιτούτου
iii) η Συνέλευση του Ινστιτούτου
Για την αποφυγή του περαιτέρω κατακερματισμού του δημόσιου ερευνητικού ιστού και με στόχο τη συνένωση και μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των λίγων διαθέσιμων πόρων προτείνουμε:
Τη δημιουργία ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, με βάση την οποία όσοι νέοι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί δημιουργούνται θα εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για την ΕΤΑΚ, ή/και στη ΓΓΕΤ. Το πεδίο εφαρμογής του νόμου θα πρέπει επίσης να επεκταθεί και σε όλους τους υπάρχοντες, εκτός ΓΓΕΤ, δημόσιους ερευνητικούς φορείς που είναι δικαιούχοι δημόσιας χρηματοδότησης.
Θεσμοθέτηση ενός συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό της ερευνητικής πολιτικής και της διάθεσης ερευνητικών πόρων μεταξύ των διαφόρων Υπουργείων.
Συνένωση δυνάμεων του αξιολογούμενου και καταξιωμένου δημόσιου ερευνητικού χώρου των ΑΕΙ και των ΕΚ. Οι πόροι για την Έξυπνη Εξειδίκευση των Περιφερειών θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσω συμπράξεων και δικτύων, μεταξύ των υπαρχόντων ΑΕΙ και ΕΚ ανά Περιφέρεια. Εάν χρειαστεί να ιδρυθούν νέοι ερευνητικοί οργανισμοί σε συγκεκριμένες Περιφέρειες, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι αυτοί θα εντάσσονται στα ΕΚ της ΓΓΕΤ και θα ακολουθούν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ΕΤΑΚ, ώστε να υπάρχει φραγμός στην ίδρυση νέων Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων «ειδικού σκοπού» που θα εξυπηρετήσουν καιροσκοπικές πολιτικές.
Η διοίκηση στα Ερευνητικά Κέντρα, καθώς και στα αυτοτελή Ερευνητικά Ινστιτούτα θα πρέπει να εκδημοκρατιστεί και να υπόκειται στους ίδιους θεσμοθετημένους κανόνες και στις δυο περιπτώσεις.
Επικροτείται στο άρθρο 25 §4 η διατήρηση στον τελικό νόμο της τροπολογίας σύμφωνα με την οποία: «Με νόμο συνιστώνται, συγχωνεύονται, διασπώνται, καταργούνται τα ερευνητικά κέντρα και τα ινστιτούτα τους. Με νόμο, επίσης, ορίζεται ή τροποποιείται ο σκοπός και η νομική φύση τους».
Άρθρο 25: Ερευνητικά Κέντρα – Ινστιτούτα – Τεχνολογικοί φορείς
Σχόλιο παραγράφου 3: Τα ερευνητικά κέντρα, σύμφωνα με τον Ν. 4310/14 (άρθ. 47.1), όφειλαν εντός αποκλειστικής χρονικής προθεσμίας (εξαμήνου) να συντάξουν ή να προσαρμόσουν στις διατάξεις του Νόμου τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας τους και τον υποβάλλουν προς έγκριση, επί ποινή αναστολής της χρηματοδότησης. Για την αποφυγή δυσλειτουργιών, παρερμηνειών και καθυστέρησης εφαρμογής των διατάξεων του παρόντος Νόμου και των εν ισχύ διατάξεων του Νόμου 4310/14, και κυρίως προκειμένου να υπάρξει ενιαία αντιμετώπιση όλων των ΕΚ κάτω από το ίδιο θεσμικό πλαίσιο, προτείνουμε την κατασκευή προτύπου Ενιαίου Εσωτερικού Κανονισμού για όλα τα ΕΚ και τυχόν διαφοροποιήσεις ανά ΕΚ να γίνουν επ’ αυτού.
Προς την κατεύθυνση της διασφάλισης της ποιότητας του τελικού αποτελέσματος και της επιτάχυνσης κατασκευής του πρότυπου Ενιαίου Εσωτερικού Κανονισμού, προτείνεται να συσταθεί επιτροπή για την κατασκευή του προτύπου, υπό την εποπτεία του Υπουργείου και της ΓΓΕΤ, στην οποία να συμμετέχουν εκπρόσωποι της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Ερευνητικών Κέντρων-Ιδρυμάτων και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων σε Ερευνητικά Ιδρύματα Ιδιωτικού Δικαίου.
Προσθήκη: «Εντός τριών μηνών από την ψήφιση του παρόντος θα θεσμοθετηθεί, με ευθύνη του ΥΠΟΠΑΙΘ, πρότυπο Ενιαίου Εσωτερικού Κανονισμού μετά από διαβούλευση με τους αρμοδίους φορείς, το οποίο θα αποτελέσει πρότυπο αναφοράς για όλα τα ΕΚ. Τα υφιστάμενα ΕΚ και τα ινστιτούτα τους, οι τεχνολογικοί φορείς, που εποπτεύονται από το ΥΠΟΠΑΙΘ οφείλουν να συντάξουν ή προσαρμόσουν στις διατάξεις του παρόντος τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας τους σύμφωνα με το πρότυπο Ενιαίου Εσωτερικού Κανονισμού, και να τον υποβάλλουν προς έγκριση εντός αποκλειστικής προθεσμίας έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Η μη συμμόρφωση προς τις διατάξεις της παρούσας παραγράφου έχει ως συνέπεια την αναστολή της χορήγησης κάθε δημόσιας χρηματοδότησης. Μέχρι τη δημοσίευση του νέου εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του θεσμικού πλαισίου που διέπει τους φορείς αυτούς, εφόσον δεν αντιβαίνουν προς τις διατάξεις του παρόντος».
Το πλήρες κείμενο του ΣΕΙΤΕ: http://www.forth.gr/se/pdfs/ΣΕΙΤΕ_2015-06-26_259.pdf
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα Ελληνικής Έρευνας δημοσίου συμφέροντος είναι η πολυδιάσπαση και ο κατακερματισμός της. Εκτός από τον βασικό κορμό της έρευνας που είναι τα ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ, υπάρχουν πολυάριθμοι ερευνητικοί φορείς, διεσπαρμένοι σε διαφορετικά Υπουργεία, Οργανισμούς ή Υπηρεσίες, που δεν διέπονται από ενιαίο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Σε αυτήν την πανσπερμία συναντάμε και ακρότητες του τύπου ερευνητικοί φορείς του ίδιου του Υπουργείου Παιδείας, (π.χ. της Ακαδημίας Αθηνών, τα ΕΠΙ και ΕΠΙΣΕΥ) να μην είναι ενταγμένοι στην ΓΓΕΤ, ούτε καν στο θεσμικό πλαίσιο για την έρευνα: Η κακοδαιμονία του Ελληνικού Κράτους στην αποθέωσή της.
Η κατάσταση αυτή στην ουσία αντιστρατεύεται την χάραξη και την εκτέλεση μιας Εθνικής Πολιτικής για την Έρευνα, εξυπηρετεί προσωπικά μικροσυμφέροντα, και συμφέροντα υπουργών, υπονομεύοντας την κοινή προσπάθεια. Η μεγάλη καινοτομία που πιστεύω ότι θα πρέπει να γίνει στο χώρο της έρευνας είναι εθνικός συντονισμός, με συγκέντρωση όλων των ερευνητικών δραστηριοτήτων στην ΓΓΕΤ. Η ένταξη όλων των ερευνητικών φορέων σε ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο, με επιτελικό τον ρόλο της ΓΓΕΤ, είναι ένα βασικό βήμα το οποίο έχει καθυστερήσει. Με άλλα λόγια όλοι οι ερευνητές να είναι εκλεγμένοι και να κρίνονται, ενώ οι Ερευνητικοί Φορείς να αξιολογούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα από Διεθνείς επιτροπές. Δυστυχώς το παρόν νομοσχέδιο δεν παίρνει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση ενώ σε ορισμένα σημεία κινείται και αντίθετα προς αυτήν.
Κατ’ ελάχιστον στο πεδίο εφαρμογής του νόμου θα πρέπει να ενταχθούν οι Ερευνητικοί Φορείς του Υπουργείου Παιδείας (π.χ. Ακαδημίας, ΕΠΙ), καθώς και το πρώην ΕΘΙΑΓΕ, ώστε οι ερευνητές και οι ερευνητικές μονάδες να αποκτήσουν ουσιαστική υπόσταση και δομημένο καθεστώς.
Επιπλέον, σε μια εποχή που η χώρα βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση και η συνένωση δυνάμεων και πόρων αποτελούν ζητήματα κρίσιμης σημασίας, ο κατακερματισμός του δημόσιου ερευνητικού ιστού όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται, αλλά ενισχύεται. Δεν καταργούνται τα νέα ΕΚ και Ινστιτούτα του Ν. 4310/2014, αλλά απλώς αναστέλλεται προσωρινά η ίδρυσή τους. Η ίδρυση των οργανισμών αυτών δεν εντάσσεται σε κανένα εθνικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη του δημόσιου ερευνητικού συστήματος. Αν κριθεί ότι οι οργανισμοί αυτοί πρέπει να παραμείνουν, θα πρέπει κατ’ ελάχιστον να ενταχθούν στα ήδη υπάρχοντα ερευνητικά κέντρα της ΓΓΕΤ, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επικαλύψεις που προκείπτουν και να εξασφαλιστεί ότι δεν θα λειτουργήσουν σαν προσωπικοί οργανισμοί χωρίς κανονικές διοικήσεις και χωρίς ένταξη σε μια κανονική λειτουργία, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον παρόντα νόμο
Θανάσης Μαχιάς
Διευθυντής Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ
Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο δεν εμφανίζονται στον κατάλογο των ερευνητικών κέντρων – Ινστιτούτων – Τεχνολογικών φορέων του άρθρου 25 τα Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (ΕΠΙ). Αν και οι εν λόγω φορείς δεν εποπτεύονται από τη ΓΓΕΤ, θεωρώ απαραίτητη τη ρητή συμπερίληψή τους στον κατάλογο των ερευνητικών φορέων δεδομένου ότι το ερευνητικό έργο που επιτελείται σε αυτά είναι από σημαντικό έως διεθνώς πρωτοπόρο. Για παράδειγμα το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου κατατάσσεται επί σειρά ετών στους 20 ευρωπαϊκούς ερευνητικούς φορείς με την υψηλότερη ανταγωνιστική χρηματοδότηση στην Ευρωπαϊκή Ενωση στη νευραλγική περιοχή των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Εφαρμογών, ενώ συγχρόνως αποτελεί κορυφαίο Ελληνικό ερευνητικό φορέα. Οι εκλεγμένοι ερευνητές των ΕΠΙ όπου αυτοί υπάρχουν (όπως π.χ. στο ΕΠΙΣΕΥ) – όντας διακεριμένοι διεθνώς για το ερευνητικό αλλά και το διδακτικό τους έργο – θα πρέπει επίσης να απολαμβάνουν ρητά των ερευνητικών και διδακτικών δυνατοτήτων/δικαιωμάτων που προβλέπονται από το παρόν σχέδιο νόμου για τους ερευνητές των φορέων που εποπτεύονται πέραν από τον Αναπληρωτή Υπουργό Πο.Παι.Θ και από τη ΓΓΕΤ.
O N.4310/2014 δεν προβλέπει καμία διάταξη για την ίδρυση και λειτουργία των τεχνολογικών φορέων… Θα πρέπει είτε να επαναφέρουμε σε ισχύ την διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 3 του Ν. 1514/1985 ή να προβλέψουμε νέα διάταξη στον νόμο 4310/2014, στο άρθρο 13 αυτού… Ήδη λειτουργεί η ΕΔΕΤ και υπάρχει ανάγκη να καλυφθεί νομικά η ύπαρξη και η λειτουργία της…
Κρίνω ότι η προβλεπόμενη διαδικασία ίδρυσης ενός ερευνητικού κέντρου , δηλ. με ψήφιση νόμου, με έκδοση προεδρικού διατάγματος με πρόταση τριών Υπουργών και με έκδοση ΚΥΑ τριών Υπουργών για έγκριση του Εσωτερικού Κανονισμού , είναι πολύ χρονοβόρος, χωρίς να υπάρχει εύλογη αιτιολόγηση γι’ αυτή την επιλογή. Ο προηγούμενος νόμος 1514/1985 προέβλεπε μόνο έκδοση προεδρικού διατάγματος με πρόταση ενός Υπουργού και έκδοση Υ.Α.( Υπουργού Παιδείας) για έγκριση του Εσωτερικού Κανονισμού. Θα μπορούσε να προβλεφθεί στην παρούσα τροπολογία απλούστερη διαδικασία, π.χ. ψήφιση νόμου και έκδοση ΚΥΑ δύο Υπουργών (Παιδείας-Διοικητικής Μετταρρύθμισης)
Από τα ερευνητικά κέντρα τα ινστιτούτα και τα τεχνολογικά κέντρα της χώρας λείπουν εντελώς οι καλές τέχνες. Σε μια χώρα που θέλει να βασίζεται στον πολιτισμό της αυτό είναι εντελώς αδικαιολόγητο. Είναι άλλη μια αιτία που επικρατεί παντού η υποκουλτούρα.