1. Το άρθρο 11 του ν.4310/2014 μετονομάζεται σε «Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας» (ΕΣΕΚ). Όπου ο νόμος αναφέρεται σε «Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας» (ΕΣΕΤΑΚ) νοείται πλέον και αντικαθίσταται από το «Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας» (ΕΣΕΚ).
2. Η παράγραφος 1 του άρθρου 11 του ν.4310/2014 αντικαθίσταται ως εξής:
Το ΕΣΕΚ είναι το ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο της Πολιτείας σε ό,τι αφορά τη χάραξη εθνικής πολιτικής στην Έρευνα, την Τεχνολογία και την ανάπτυξη της Καινοτομίας (ΕΤΑΚ) και υποστηρίζει τον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων και τον Γενικό Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας στα ζητήματα που άπτονται της αρμοδιότητάς του.
3. Η παράγραφος 2 του άρθρου 11 του ν.4310/2014 αντικαθίσταται ως εξής:
«Η αποστολή του ΕΣΕΚ είναι:
α) Η παρακολούθηση των εθνικών και διεθνών εξελίξεων στην ΕΤΑΚ και η υποβολή σχετικών προτάσεων στον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, τη ΓΓΕΤ, αλλά και στη Συντονιστική Επιτροπή ΕΤΑΚ.
β) Η συμβολή στη διαμόρφωση και επικαιροποίηση της ΕΣΕΤΑΚ, η παρακολούθηση της προόδου εφαρμογής της σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, καθώς και η σύνταξη και δημοσιοποίηση ετήσιας έκθεσης προόδου.
γ) Η υποβολή προτάσεων για την αξιοποίηση, τη στρατηγική διαμόρφωση και την κατανομή της δημόσιας χρηματοδότησης για την ΕΤΑΚ.
δ) Η συμβολή στη διασφάλιση στενής δημιουργικής συνεργασίας μεταξύ της έρευνας, της εκπαίδευσης και των παραγωγικών κλάδων της οικονομίας με σκοπό την εισαγωγή καινοτόμων διαδικασιών ή την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων ή την αισθητή βελτίωση αυτών ή την προσφορά καινοτόμων υπηρεσιών στο πλαίσιο της ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας και της προσπάθειας αύξησης του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού της.
ε) Η συμβολή στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για τη διαμόρφωση ισχυρών δεσμών μεταξύ της Ελληνικής και της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας.
στ) Η συστηματική συνεργασία με τους δημόσιους ερευνητικούς φορείς της χώρας.
ζ) Η υποβολή προτάσεων προς τον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων σχετικά με τη σύνθεση των εκλεκτορικών σωμάτων από τα οποία επιλέγονται οι Διευθυντές των Ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων.
η) Η υλοποίηση άλλων στόχων που ανατίθενται σε αυτό από την Κυβέρνηση ή με τον παρόντα νόμο».
3. Η παράγραφος 3 του άρθρου 11 του ν.4310/2014 αντικαθίσταται ως εξής:
«Το ΕΣΕΚ αποτελείται από δεκαεπτά (17) μέλη, τα οποία διακρίνονται για την κατάρτιση και την εμπειρία τους στους τομείς της ΕΤΑΚ, τα οποία προέρχονται από τον ερευνητικό, ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό χώρο της ημεδαπής ή της αλλοδαπής και ειδικότερα από:
α) Τον πρόεδρο.
β) Τον αντιπρόεδρο.
γ) Ένδεκα (11) μέλη, ειδικούς σε βασικές θεματικές περιοχές της ΕΤΑΚ.
δ) Δύο (2) μέλη που προέρχονται από τον παραγωγικό επιχειρηματικό χώρο και είναι κάτοχοι, αθροιστικά, διπλώματος μεταπτυχιακών σπουδών, εμπειρίας στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ερευνητικών/αναπτυξιακών προγραμμάτων και ιδιότητας ανώτατου στελέχους επιχείρησης ή της βιομηχανίας.
ε) Δύο (2) μέλη των ΠΣΕΚ».
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ
Άρθρο 23 – Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ) και Άρθρο 24 – Επιλογή, Διορισμός Μελών, Λειτουργία ΕΣΕΚ
Παρατηρήσεις / προτεινόμενες ρυθμίσεις:
(α) Ο θεσμός λειτουργεί εδώ και δύο δεκαετίες (ως Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας – ΕΣΕΤ) και αποτελεί μια θετική πρόνοια της νομοθεσίας. Η συγκρότησή του όμως με αποκλειστική ευθύνη της κυβέρνησης καθιστά τη λειτουργία του ευεπίφορη σε πολιτικές πιέσεις χωρίς να υφίστανται εξισορροπητικοί μηχανισμοί ελέγχου. Τούτο οδήγησε, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην κατάχρηση από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας του συμβουλευτικού ρόλου του ΕΣΕΤ και στην εκμετάλλευση του υψηλού επιστημονικού κύρους των μελών του Συμβουλίου, προκειμένου να δικαιολογηθούν αποφάσεις ισχυρής μεν πολιτικής χροιάς, αμφιλεγόμενης δε επιστημονικής βαρύτητας.
(β) Η διαδικασία εκλογής των μελών έχει γίνει πιο περίπλοκη, χωρίς όμως ουσιαστική βελτίωση στην κατεύθυνση της ανεξαρτησίας του ΕΣΕΚ από την Κυβέρνηση.
(γ) Τα ΤΕΣ δημιουργούνται και καταργούνται κατά τη βούληση του εκάστοτε ΓΓΕΤ (βλ. άρθρο 20).
Πρόταση της ΕΕΕ:
Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοτικά τμήμα της ερευνητικής δραστηριότητας αναλογεί στα ΑΕΙ και προκειμένου να διαμορφωθεί ο Ενιαίος Χώρος Εκπαίδευσης και Έρευνας, προτείνουμε τη διεύρυνση του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ, http://www.esyp.gr/) με την ενσωμάτωση σε αυτό του ΕΣΕΚ και τη μετονομασία του πρώτου σε «Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, Έρευνας και Καινοτομίας» (ΕΣΥΠΕΚ), το οποίο θα συνεχίσει να λειτουργεί ως ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας.
Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει μηχανισμός εκλογής των επιστημόνων, μελών του ΕΣΕΚ από την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα.
Στο ΕΣΕΚ θα πρέπει να υπάρχει πρόνοια για την εκπροσώπηση όλων των γνωστικών αντικειμένων, δεδομένου ότι οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες συνήθως δεν εκπροσωπούνται.
Προτείνεται, τέλος, ο εκπρόσωπος του επιχειρηματικού κόσμου να προέρχεται από τομέα/τομείς με αποδεδειγμένη και έντονη -βάσει δεικτών- καινοτόμα δραστηριότητα στη χώρα.
Προτείνεται η αναδιαμόρφωση του άρθρου 23 §3 ώστε στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ) να συμμετέχει και ένα μέλος της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών, δεδομένου ότι η Ακαδημία Αθηνών συγκαταλέγεται στα ανώτατα πνευματικά ιδρύματα της χώρας.