1. Η παράγραφος 1 του άρθρου 13 αντικαθίσταται ως εξής:
«Τα ερευνητικά κέντρα, που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1514/1985 και εποπτεύονται από φορείς του δημόσιου τομέα, αποτελούν ερευνητικούς οργανισμούς, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου και διαθέτουν νομική προσωπικότητα και διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια στο πλαίσιο των κειμένων διατάξεων. Διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος και του εσωτερικού κανονισμού ή οργανισμού λειτουργίας τους, στο μέτρο που ο τελευταίος δεν έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του παρόντος νόμου».
2. Η παράγραφος 3 του άρθρου 13 του ν.4310/2014 αντικαθίσταται ως εξής:
«Τα ερευνητικά κέντρα, που έχουν συσταθεί, ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και οι ειδικοί λογαριασμοί κονδυλίων έρευνας των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και της Γ.Γ.Ε.Τ., καθώς και οι τεχνολογικοί φορείς που έχουν συσταθεί, ως ανώνυμες εταιρίες ή ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου για τις ερευνητικές, τεχνολογικές, αναπτυξιακές και καινοτομικές δραστηριότητές τους, αξιοποιούν για την εξυπηρέτηση των σκοπών τους τα αποτελέσματα των έργων και προγραμμάτων στα οποία συμμετέχουν και τους ίδιους πόρους που δημιουργούν, κατά τα προβλεπόμενα στις κείμενες διατάξεις και τον Οργανισμό ή Εσωτερικό Κανονισμό τους.
3. Η παράγραφος 5 του άρθρου 13 του ν.4310/2014 αντικαθίσταται ως εξής:
«Με νόμο συνιστώνται, συγχωνεύονται, διασπώνται, καταργούνται τα ερευνητικά κέντρα και τα ινστιτούτα τους. Με νόμο, επίσης, ορίζεται ή τροποποιείται ο σκοπός και η νομική φύση τους. Σε περίπτωση ίδρυσης νέων ερευνητικών κέντρων ή ινστιτούτων, προηγείται μελέτη οικονομοτεχνική, μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας και έκθεση συμβατότητας με τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Στις εν λόγω μελέτες πρέπει να προκύπτει απαραίτητα με σαφήνεια η κοινωνικοοικονομική ανάγκη που θα καλυφθεί από την ίδρυση του συγκεκριμένου φορέα και η οποία δεν καλύπτεται από τους ήδη υφιστάμενους ερευνητικούς φορείς. Οι μελέτες αυτές πρέπει να έχουν τη σύμφωνη γνώμη του ΕΣΕΚ και την έγκριση του αρμόδιου για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Με νόμο ή προεδρικό διάταγμα ορίζεται για κάθε ερευνητικό κέντρο ή ινστιτούτο, σύμφωνα με το άρθρο 19 :
α) Η έδρα και οι πόροι του ερευνητικού κέντρου ή ινστιτούτου.
β) Ο αριθμός των θέσεων του προσωπικού κατά κατηγορία και ειδικότητα, όπου αυτό προβλέπεται.
γ) Η σχέση του με προγράμματα εκπαίδευσης και ιδίως μεταπτυχιακών σπουδών.
δ) Η δυνατότητα χορήγησης υποτροφιών για τη λήψη μεταπτυχιακού τίτλου ή διδακτορικού διπλώματος από πόρους που δεν επιβαρύνουν τον τακτικό προϋπολογισμό».
4. Στο άρθρο 13 του ν.4310/2014 προστίθεται παράγραφος 10, ως εξής:
«Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρονται «ερευνητικά κέντρα» ή «ερευνητικοί φορείς» νοούνται και τα «αυτοτελή ερευνητικά ινστιτούτα», στα οποία εφαρμόζεται συμπληρωματικά η οικεία νομοθεσία.
στο άρθρο 11 η διατήρηση στον τελικό νόμο της τροπολογίας σύμφωνα με την οποία: «Με νόμο συνιστώνται, συγχωνεύονται, διασπώνται, καταργούνται τα ερευνητικά κέντρα και τα ινστιτούτα τους. Με νόμο, επίσης, ορίζεται ή τροποποιείται ο σκοπός και η νομική φύση τους».
Επικροτείται και παροτρύνεται η διατήρηση στον τελικό νόμο η ρύθμιση της παραγράφου 3 του Άρθρου 11 (που αποτελεί αναδιατύπωση της παραγράφου 5 του άρθρου 13 του Ν. 4310/2014), η οποία θεσμοθετεί τη σύσταση, συγχώνευση, διάσπαση, κατάργηση ΕΚ και Ινστιτούτων, κλπ., με νόμο.
Το ΔΣ του ΣΕΠΑΑ
Άρθρο 11, 12
1. Ο κατακερματισμός του δημόσιου ερευνητικού ιστού όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται, αλλά ενισχύεται. Δεν καταργούνται τα νέα ΕΚ και Ινστιτούτα του Ν. 4310/2014 που υπάγονται στη ΓΓΕΤ, απλώς αναστέλλεται προσωρινά η ίδρυσή τους. Η ίδρυση των οργανισμών αυτών δεν εντάσσεται σε κανένα εθνικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη του δημόσιου ερευνητικού συστήματος. Ταυτόχρονα μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων ερευνητικών φορέων, εκτός ΓΓΕΤ, οι οποίοι δεν θα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου (και ως εκ τούτου, π.χ., δεν θα αξιολογούνται).
Προτείνεται:
• Η δημιουργία νομοθετικής πρόβλεψης, με βάση την οποία όσοι νέοι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί δημιουργούνται θα εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για την ΕΤΑΚ, ή/και στη ΓΓΕΤ. Το πεδίο εφαρμογής του νόμου θα πρέπει επίσης να επεκταθεί και σε όλους τους υπάρχοντες, εκτός ΓΓΕΤ, δημόσιους ερευνητικούς φορείς που είναι δικαιούχοι δημόσιας χρηματοδότησης.
• Η θεσμοθέτηση ενός συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό της ερευνητικής πολιτικής και της διάθεσης ερευνητικών πόρων μεταξύ των διαφόρων Υπουργείων.
• Η συνένωση δυνάμεων του αξιολογούμενου και καταξιωμένου δημόσιου ερευνητικού χώρου των ΑΕΙ και των ΕΚ. Οι πόροι για την Έξυπνη Εξειδίκευση των Περιφερειών θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσω συμπράξεων και δικτύων, μεταξύ των υπαρχόντων ΑΕΙ και ΕΚ ανά Περιφέρεια. Εάν χρειαστεί να ιδρυθούν νέοι ερευνητικοί οργανισμοί σε συγκεκριμένες Περιφέρειες, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι αυτοί θα εντάσσονται στα ΕΚ της ΓΓΕΤ και θα ακολουθούν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ΕΤΑΚ, ώστε να υπάρχει φραγμός στην ίδρυση νέων Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων «ειδικού σκοπού» που θα εξυπηρετήσουν καιροσκοπικές πολιτικές.
2. Η ρύθμιση της παραγράφου 3 του παρόντος Άρθρου (που αποτελεί αναδιατύπωση της παραγράφου 5 του άρθρου 13 του Ν. 4310/2014) ικανοποίησε το αίτημα των ερευνητών σχετικά με την ψήφιση νόμου για την σύσταση, συγχώνευση, διάσπαση ή κατάργηση των Ερευνητικών Κέντρων.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ
Θετική είναι η ρύθμιση της παραγράφου 3 του Άρθρου 11 (που αποτελεί αναδιατύπωση της παραγράφου 5 του άρθρου 13 του Ν. 4310/2014), η οποία θεσμοθετεί τη σύσταση, συγχώνευση, διάσπαση, κατάργηση ΕΚ και Ινστιτούτων, κλπ., με νόμο.
Προτείνεται η εισαγωγή ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, με βάση την οποία όσοι νέοι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί δημιουργούνται θα εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για την ΕΤΑΚ, ή/και στη ΓΓΕΤ. Το πεδίο εφαρμογής του νόμου θα πρέπει επίσης να επεκταθεί και σε όλους τους υπάρχοντες, εκτός ΓΓΕΤ, δημόσιους ερευνητικούς φορείς που είναι δικαιούχοι δημόσιας χρηματοδότησης.
Συνένωση δυνάμεων του αξιολογούμενου και καταξιωμένου δημόσιου ερευνητικού χώρου των ΑΕΙ και των ΕΚ. Οι πόροι για την Έξυπνη Εξειδίκευση των Περιφερειών θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσω συμπράξεων και δικτύων, μεταξύ των υπαρχόντων ΑΕΙ και ΕΚ ανά Περιφέρεια. Εάν χρειαστεί να ιδρυθούν νέοι ερευνητικοί οργανισμοί σε συγκεκριμένες Περιφέρειες, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι αυτοί θα εντάσσονται στα ΕΚ της ΓΓΕΤ και θα ακολουθούν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ΕΤΑΚ, ώστε να υπάρχει φραγμός στην ίδρυση νέων Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων «ειδικού σκοπού» που θα εξυπηρετήσουν καιροσκοπικές πολιτικές.
Η διοίκηση στα Ερευνητικά Κέντρα, καθώς και στα αυτοτελή Ερευνητικά Ινστιτούτα θα πρέπει να εκδημοκρατιστεί και να υπόκειται στους ίδιους θεσμοθετημένους κανόνες και στις δυο περιπτώσεις.
Στην παράγραφο 3.δ) του Άρθρου 11 να απαλειφθεί το τελευταίο τμήμα της πρότασης όπου αναφέρεται ότι οι υποτροφίες «δεν επιβαρύνουν το τακτικό προϋπολογισμό».
Το ΔΣ του Συλλόγου Ερευνητών Δημοκρίτου
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ
Παρατηρήσεις / προτεινόμενες ρυθμίσεις:
(α) Σε μια εποχή που η χώρα βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση και η συνένωση δυνάμεων και πόρων αποτελούν ζητήματα κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξή της, ο κατακερματισμός του δημόσιου ερευνητικού ιστού όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται, αλλά ενισχύεται. Δεν καταργούνται τα νέα ΕΚ και Ινστιτούτα του Ν. 4310/2014 που υπάγονται στη ΓΓΕΤ, απλώς αναστέλλεται προσωρινά η ίδρυσή τους. Η ίδρυση των οργανισμών αυτών δεν εντάσσεται σε κανένα εθνικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη του δημόσιου ερευνητικού συστήματος. Ταυτόχρονα μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων ερευνητικών φορέων, εκτός ΓΓΕΤ, οι οποίοι δεν θα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου (και ως εκ τούτου, π.χ., δεν θα αξιολογούνται). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο κατακερματισμός του εθνικού ερευνητικού ιστού, όχι μόνο δεν θα περιοριστεί, αλλά αντίθετα θα συνεχιστεί και θα ενταθεί, επιτρέποντας σε μεγάλο βαθμό την χωρίς κανόνες κατασπατάληση των ερευνητικών πόρων του Προγράμματος Πλαισίου 2014-2020.
(β) Ως θετική αποτιμάται η ρύθμιση της παραγράφου 3 του Άρθρου 11 (που αποτελεί αναδιατύπωση της παραγράφου 5 του άρθρου 13 του Ν. 4310/2014), η οποία θεσμοθετεί τη σύσταση, συγχώνευση, διάσπαση, κατάργηση ΕΚ και Ινστιτούτων, κλπ., με νόμο.
Πρόταση της ΕΕΕ:
Για την αποφυγή του περαιτέρω κατακερματισμού του δημόσιου ερευνητικού ιστού και με στόχο τη συνένωση των λίγων διαθέσιμων πόρων, η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών προτείνει:
Τη δημιουργία ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, με βάση την οποία όσοι νέοι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί δημιουργούνται θα εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για την ΕΤΑΚ, ή/και στη ΓΓΕΤ. Το πεδίο εφαρμογής του νόμου θα πρέπει επίσης να επεκταθεί και σε όλους τους υπάρχοντες, εκτός ΓΓΕΤ, δημόσιους ερευνητικούς φορείς που είναι δικαιούχοι δημόσιας χρηματοδότησης.
Θεσμοθέτηση ενός συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό της ερευνητικής πολιτικής και της διάθεσης ερευνητικών πόρων μεταξύ των διαφόρων Υπουργείων.
Συνένωση δυνάμεων του αξιολογούμενου και καταξιωμένου δημόσιου ερευνητικού χώρου των ΑΕΙ και των ΕΚ. Οι πόροι για την Έξυπνη Εξειδίκευση των Περιφερειών θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσω συμπράξεων και δικτύων, μεταξύ των υπαρχόντων ΑΕΙ και ΕΚ ανά Περιφέρεια. Εάν χρειαστεί να ιδρυθούν νέοι ερευνητικοί οργανισμοί σε συγκεκριμένες Περιφέρειες, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι αυτοί θα εντάσσονται στα ΕΚ της ΓΓΕΤ και θα ακολουθούν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ΕΤΑΚ, ώστε να υπάρχει φραγμός στην ίδρυση νέων Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων «ειδικού σκοπού» που θα εξυπηρετήσουν καιροσκοπικές πολιτικές.
Η διοίκηση στα Ερευνητικά Κέντρα, καθώς και στα αυτοτελή Ερευνητικά Ινστιτούτα θα πρέπει να εκδημοκρατιστεί και να υπόκειται στους ίδιους θεσμοθετημένους κανόνες και στις δυο περιπτώσεις.
Στην παράγραφο 3.δ) του Άρθρου 11 να απαλειφθεί το τελευταίο τμήμα της πρότασης όπου αναφέρεται ότι οι υποτροφίες «δεν επιβαρύνουν το τακτικό προϋπολογισμό».
Το ΔΣ της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών
Ολόκληρο το κείμενο θέσεων της ΕΕΕ επί του υπό διαβούλευση σ/ν για την ΕΤΑΚ είναι αναρτημένο στο: http://www.eee-researchers.gr/wp-content/uploads/2016/01/EEE_EX_487_Theseis-epi-tou-SN-EREYNAS_Jan2016.pdf
Εξαιρετικά ΘΕΤΙΚΗ είναι η ρύθμιση της παραγράφου 3 του παρόντος Άρθρου, η οποία προβλέπει: «Με νόμο συνιστώνται, συγχωνεύονται, διασπώνται, καταργούνται τα ερευνητικά κέντρα και τα ινστιτούτα τους. Με νόμο, επίσης, ορίζεται ή τροποποιείται ο σκοπός και η νομική φύση τους».
Δρ Μ.Θ. Στουμπούδη,
Ερευνήτρια ΕΛΚΕΘΕ
πρώην Πρόεδρος ΔΣ Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών