Το άρθρο 11 του ν. 4310/2014 αντικαθίσταται ως εξής:
Άρθρο 11
Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ)
«1. Το ΕΣΕΚ είναι το ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο της Πολιτείας σε ό,τι αφορά τη χάραξη εθνικής πολιτικής στην έρευνα, την τεχνολογία και την ανάπτυξη της καινοτομίας (ΕΤΑΚ) και υποστηρίζει τον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και τον Γενικό Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας στα ζητήματα που άπτονται της αρμοδιότητάς τους.
2. Η αποστολή του ΕΣΕΚ είναι:
α) Η παρακολούθηση των εθνικών και διεθνών εξελίξεων στην ΕΤΑΚ και η υποβολή σχετικών προτάσεων στον αρμόδιο για ζητήματα έρευνας Αναπληρωτή Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και τη ΓΓΕΤ.
β) Η συμβολή στη διαμόρφωση και επικαιροποίηση της ΕΤΑΚ, η παρακολούθηση της προόδου της εφαρμογής της σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, καθώς και η σύνταξη και δημοσιοποίηση ετήσιας έκθεσης προόδου.
γ) Η υποβολή προτάσεων για την αξιοποίηση, τη στρατηγική διαμόρφωση και την κατανομή της δημόσιας χρηματοδότησης για την ΕΤΑΚ.
δ) Η συμβολή στη διασφάλιση στενής δημιουργικής συνεργασίας μεταξύ της έρευνας, της εκπαίδευσης και των παραγωγικών κλάδων της οικονομίας με σκοπό την εισαγωγή καινοτόμων διαδικασιών ή την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων ή την αισθητή βελτίωση αυτών ή την προσφορά καινοτόμων υπηρεσιών στο πλαίσιο της ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας και της προσπάθειας αύξησης του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού της.
ε) Η συμβολή στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για τη διαμόρφωση ισχυρών δεσμών μεταξύ της ελληνικής και της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας.
στ) Η συστηματική συνεργασία με τους δημόσιους ερευνητικούς φορείς της χώρας.
ζ) Η υποβολή προτάσεων προς τον Αναπληρωτή Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων σχετικά με τη σύνθεση των εκλεκτορικών σωμάτων από τα οποία επιλέγονται οι διευθυντές των ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων.
η) Η υλοποίηση άλλων στόχων που ανατίθενται σε αυτό από την Κυβέρνηση ή με τον παρόντα νόμο.
3. Το ΕΣΕΚ αποτελείται από δεκαεπτά (17) μέλη, τα οποία διακρίνονται για την κατάρτιση και την εμπειρία τους στους τομείς της ΕΤΑΚ, και προέρχονται από τον ερευνητικό, ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό χώρο της ημεδαπής ή της αλλοδαπής και ειδικότερα από:
α) Τον πρόεδρο.
β) Τον αντιπρόεδρο.
γ) Ένδεκα (11) μέλη, ειδικούς σε βασικές θεματικές περιοχές της ΕΤΑΚ.
δ) Δύο (2) μέλη που προέρχονται από τον παραγωγικό επιχειρηματικό χώρο και, αθροιστικά, είναι κάτοχοι διπλώματος μεταπτυχιακών σπουδών, διαθέτουν εμπειρία στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ερευνητικών/αναπτυξιακών προγραμμάτων και έχουν την ιδιότητα ανώτατου στελέχους επιχείρησης ή της βιομηχανίας.
ε) Δύο (2) μέλη των ΠΣΕΚ».
4. Όπου ο νόμος αναφέρεται σε «Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας» (ΕΣΕΤΑΚ) νοείται πλέον και αντικαθίσταται από το «Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας» (ΕΣΕΚ)».
Άρθρο 9
Στην παράγραφο 3 προτείνουμε να συμπεριληφθεί μεταξύ των μελών του ΕΣΕΚ και εκπρόσωπος του αναπηρικού κινήματος της χώρας (Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία).
Προτείνεται η αναδιαμόρφωση του άρθρου 9, παράγραφος 3, ώστε στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ) να συμμετέχει και ένα μέλος της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών, δεδομένου ότι η Ακαδημία Αθηνών συγκαταλέγεται στα ανώτατα πνευματικά ιδρύματα της χώρας.
Το ΔΣ του ΣΕΠΑΑ
Άρθρα 9-10
α) Στα πλαίσια της διαμόρφωσης του ενιαίου χώρου παιδείας και έρευνας προτείνεται η ενσωμάτωση του ΕΣΕΚ στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας (ΕΣΥΠ) και η μετονομασία του τελευταίου σε Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας Έρευνας και Καινοτομίας.
β) Θα πρέπει να υπάρξει αξιόπιστος μηχανισμός εκλογής των μελών του ΕΣΕΚ ανεξάρτητος από την εκάστοτε Κυβέρνηση
Άρθρο 8, 9, 10
• Οι τροπολογίες που αφορούν το άρθρο 10 του ν. 4310/2014 αποτελούν θετικό βήμα προς την σωστή λειτουργία των ΠΣΕΚ, με την προϋπόθεση όμως να γίνει λελογισμένη χρήση των κονδυλίων έρευνας των περιφερειών.
• Χωρίς να αναφέρεται στον νόμο ο οποιοσδήποτε περιφερειακός σχεδιασμός στην εφαρμογή της ερευνητικής πολιτικής, η δημιουργία των ΠΣΕΚ είναι αποσπασματική.
• Το ΕΣΕΚ παραμένει ως ένα συμβουλευτικό όργανο με μάλλον ασαφείς αρμοδιότητες, αφού δεν συμμετέχει στο σχεδιασμό της πολιτικής αλλά απλώς παρακολουθεί την εφαρμογή της
• Πρέπει να διασφαλιστεί η εκλογή ικανού αριθμού μελών του ΕΣΕΚ από την ερευνητική κοινότητα, ώστε να διασφαλίζεται η έκφραση της άποψης αυτών που κυρίως δραστηριοποιούνται για την εφαρμογή της όποιας πολιτικής στο χώρο της έρευνας
• Τα Τομεακά Επιστημονικά Συμβούλια (ΤΕΣ) δημιουργούνται με απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων, ενισχύοντας την συγκεντρωτική και αναχρονιστική αντίληψη που διέπει το νομοσχέδιο σε θέματα διακυβέρνησης της έρευνας.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ
Προτείνουμε τη δημιουργία ενός Εθνικού Συμβούλιου Έρευνας, Ανώτατης Εκπαίδευσης και Καινοτομίας ως ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο του ΥΠΠΕΘ και άλλων Υπουργείων στο οποίο θα ενσωματωθεί το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ).
Το ΔΣ του Συλλόγου Ερευνητών Δημοκρίτου
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ
Παρατηρήσεις / προτεινόμενες ρυθμίσεις:
(α) Ο θεσμός του ΕΣΕΚ (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας) λειτουργεί εδώ και δύο δεκαετίες (ως Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας – ΕΣΕΤ) και αποτελεί μια θετική πρόνοια της νομοθεσίας. Η συγκρότησή του όμως με αποκλειστική ευθύνη της κυβέρνησης καθιστά τη λειτουργία του ευεπίφορη σε πολιτικές πιέσεις χωρίς να υφίστανται εξισορροπητικοί μηχανισμοί ελέγχου. Τούτο οδήγησε, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην κατάχρηση από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας του συμβουλευτικού ρόλου του ΕΣΕΤ και στην εκμετάλλευση του υψηλού επιστημονικού κύρους των μελών του Συμβουλίου, προκειμένου να δικαιολογηθούν αποφάσεις ισχυρής μεν πολιτικής χροιάς, αμφιλεγόμενης δε επιστημονικής βαρύτητας.
(β) Η διαδικασία εκλογής των μελών έχει γίνει πιο περίπλοκη, χωρίς όμως ουσιαστική βελτίωση στην κατεύθυνση της ανεξαρτησίας του ΕΣΕΚ από την Κυβέρνηση.
(γ) Τα ΤΕΣ δημιουργούνται και καταργούνται κατά τη βούληση του εκάστοτε Αναπληρωτή Υπουργού, ενώ δεν υπάρχει κανένα κριτήριο για την επιλογή των μελών τους (βλ. άρθρο 7).
Πρόταση της ΕΕΕ:
Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοτικά τμήμα της ερευνητικής δραστηριότητας αναλογεί στα ΑΕΙ και προκειμένου να διαμορφωθεί ο Ενιαίος Χώρος Εκπαίδευσης και Έρευνας, προτείνουμε τη διεύρυνση του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ, http://www.esyp.gr/) με την ενσωμάτωση σε αυτό του ΕΣΕΚ και τη μετονομασία του πρώτου σε «Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, Έρευνας και Καινοτομίας» (ΕΣΥΠΕΚ), το οποίο θα συνεχίσει να λειτουργεί ως ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας, σε άμεση συνεργασία με τα συμβούλια τριτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Επιπλέον, θα πρέπει να προβλεφθεί μηχανισμός εκλογής των επιστημόνων, μελών του ΕΣΕΚ από την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα.
Στο ΕΣΕΚ θα πρέπει να υπάρχει πρόνοια για την εκπροσώπηση όλων των γνωστικών αντικειμένων, δεδομένου ότι οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες συνήθως δεν εκπροσωπούνται.
Προτείνεται, τέλος, ο εκπρόσωπος του επιχειρηματικού κόσμου να προέρχεται από τομέα/τομείς με αποδεδειγμένη και έντονη -βάσει δεικτών- καινοτόμα δραστηριότητα στη χώρα.
Το ΔΣ της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών
Ολόκληρο το κείμενο θέσεων της ΕΕΕ επί του υπό διαβούλευση σ/ν για την ΕΤΑΚ είναι αναρτημένο στο: http://www.eee-researchers.gr/wp-content/uploads/2016/01/EEE_EX_487_Theseis-epi-tou-SN-EREYNAS_Jan2016.pdf
Όπως έχει προαναφερθεί σε σχόλιο στο Άρθρο 7 του παρόντος, το νομοσχέδιο για την ΕΤΑΚ θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν άμεσα ρυθμίσεις που θα προωθούν τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας, μεταξύ των οποίων και η αναβάθμιση του ΕΣΕΚ (ή ΕΣΕΤ), με την ανάθεση σε αυτότων αρμοδιοτήτων πέραν των συμβουλευτικών, την ψήφιση των μελών του από την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα και τη θεσμοθέτηση «Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, Έρευνας και Καινοτομίας», στο οποίο θα υπαχθεί το ΕΣΕΚ, λειτουργώντας πλέον σε συνεργασία με τα αντίστοιχα συμβούλια εκπαίδευσης περιλαμβάνει το θεσμοθετημένο (και προς το παρόν ανενεργό) ΕΣΥΠ.
Δρ Μ.Θ. Στουμπούδη,
Ερευνήτρια ΕΛΚΕΘΕ
πρώην Πρόεδρος ΔΣ Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών