Αρχική Πρόγραμμα «Καλλικράτης»7. Κριτήρια Συνενώσεων για τους Νέους Ισχυρούς ΔήμουςΣχόλιο του χρήστη Ηλίας Ν Αρβανιτόπουλος, ΔΙκηγόρος, Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Φιλοθέης | 14 Ιανουαρίου 2010, 10:34
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ηλίας Ν Αρβανιτόπουλος, ΔΙκηγόρος, Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Φιλοθέης' | 14 Ιανουαρίου 2010, 10:34

    Το σχέδιο πάσχει κατά το ότι δεν διαλαμβάνει συγκεκριμένα χωροταξικά όρια (τουλάχιστον δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί), ενώ δεν έχει ληφθεί καθόλου υπόψη το πολεοδομικά - χωροταξικά κριτήρια για την ένωση των δήμων, όπως θα έπρεπε ειδικά για τους δήμους της Αττικής, στους οποίους και αναφέρομαι κυρίως. Οπως έχει νομολογηθεί και από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ο νομοθέτης που συνέταξε τον Καλλικράτη έχει υποχρέωση από το Σύνταγμα (άρθρο 24 παρ 2) να προστατεύει το φυσικό περιβάλλον και οι νέες ρυθμίσεις να μην επιφέρουν αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον προς το χειρότερο. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει αν ενωθούν δήμοι χαρακτηρισμένοι "κηπουπόλεις" που είναι περιοχές ιδιαιτέρου οικιστικού κάλλους που προστατεύονται απο ειδικές διατάξεις νόμου και στις οποίες ισχύουν ειδικοί όροι δόμησης και καθεστώς αποκλειστικής κατοικίας, με δήμους στους οποίους δεν ισχύουν οι παραπάνω περιορισμοί και επιτρέπονται δίχως περιορισμούς οι εμπορικές χρήσεις και ισχύουν όροι δόμησης που ευνοούν την τσιμεντοποίηση σε βάρος του πρασινου. Οι δήμοι αυτοί δεν πρέπει και δεν μπορούν να ενωθούν, γιατί δεν έχουν κανένα απολύτως κοινό στοιχείο εξ απόψεως πολεοδομικών και χωροταξικών κριτηρίων και συνεπώς δεν ευνοείται η πράσινη ανάπτυξη, αφού υπάρχει ο κίνδυνος οι απορροφώμενοι δήμοι - κηπουπόλεις να πάψουν να διατηρούν το πράσινο και να επιβαρυνθούν με οικιστική ανάπτυξη (εμπορικές χρήσεις και εμπορικά κέντρα) σε βάρος του πρασίνου και του ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού τους χαρακτήρα. Σε τί ακριβώς θα εξυπηρετούσε και από απόψεως χωροταξικής – πολεοδομικής η ένταξη Κηπουπόλεων σε ευρύτερους δήμους; Στον δήμο Αθηναίων, δήμο μητροπολιτικό με μεγάλη έκταση και πυκνοκατοικημένο στο μεγαλύτερο μέρος του, ισχύουν σήμερα 510 διαφορετικοί πολεοδομικοί νόμοι και διατάξεις για 6.500 οικοδομικά τετράγωνα, ενώ και στην Πάτρα, για παράδειγμα, στο κέντρο της πόλης εφαρμόζονται και διέπουν το καθεστώς της δόμησης 20 διαφορετικά προεδρικά διατάγματα. Όλα αυτά, δε, ισχύουν παράλληλα με τις διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού. Με τέτοιους όρους θα προχωρήσουμε σε νέα διοικητική διαίρεση της Χώρας; Θα συνεχίσουν να ισχύουν τόσες πολλές διαφορετικές και ειδικές πολεοδομικές διατάξεις και μέσα στα όρια των νέων δήμων που θα συσταθούν; Θα διατηρηθεί η σύγχυση αυτή και η πολυνομία που επιφέρει αλλαγές επί το χείρον και στο ίδιο το περιβάλλον; Αυτονόητο είναι ότι προ της συζητήσεως οιουδήποτε σχεδίου θα πρέπει να έχουν λυθεί τα ζητήματα αυτά – οι νέοι δήμοι θα πρέπει να εμφανίζουν κοινά πολεοδομικά και χωροταξικά χαρακτηριστικά, το υπαγορεύει το ίδιο το Σύνταγμα. Αυτό, όμως, δεν επιτυγχάνεται με την απορρόφηση Κηπουπόλεων από μεγαλύτερους (σε έκταση και πληθυσμό) δήμους με αποκλειστικό κριτήριο και σκοπό την μείωση των εκλογικών δαπανών και τον περιορισμό των γεωγραφικών ορίων των εκλογικών περιφερειών στις βουλευτικές εκλογές. Σίγουρα δεν είναι αυτό το πνεύμα ούτε του αποκαλουμένου γερμανικού μοντέλου. Διοικητική μεταρρύθμιση και δήμος Φιλοθέης Και ερχόμαστε να αναλύσουμε τους λόγους για τους οποίους η μεταρρύθμιση δεν πρέπει να αγγίξει τη Φιλοθέη: ειδικώς για την κηπούπολη Φιλοθέη, έναν δήμο με ευδιάκριτα γεωγραφικά όρια, διοικητική αυτοτέλεια από καταβολής του, αυτόνομο πολεοδομικό καθεστώς και όρους δόμησης, παντελή έλλειψη εμπορικών χρήσεων με κυρίαρχο το στοιχείο της κατοικίας, ειδική προστασία από το Σύνταγμα και από ηυξημένης τυπικής ισχύος νόμους, πόλη με δική της συγκοινωνία που πάντως από συγκοινωνιακής απόψεως ουδέν προσφέρει η σύνδεσή της με άλλους δήμους καθώς δεν τέμνεται από το βασικό οδικό δίκτυο ούτε συνδέεται με τον αστικό ή προαστιακό σιδηρόδρομο και γενικώς είναι μη λειτουργική συγκοινωνιακά, δεν υπάρχει οιοσδήποτε λόγος να απορροφηθεί από μεγαλύτερο δήμο - γιατί περί απορροφήσεως θα πρόκειται και όχι περί ενώσεως ή συνενώσεως. Ποιός ήταν ο λόγος για τον οποίο η Φιλοθέη προβιβάσθηκε σε δήμο και δεν ενώθηκε με άλλον; Προφανώς, η αναγνώριση από το νομοθέτη ότι με βάση αντικειμενικά κριτήρια (γεωγραφικά, πολεοδομικά, κοινωνικά) δεν συνέτρεξε αποχρών λόγος ή αναγκαιότητα προς τούτο, ούτε ήταν όμως και εφικτή η ένωση ή συνένωση (αν μιλάμε για περισσότερους από 2 δήμους): σε μια περιοχή προστατευόμενη και χαρακτηρισμένη ως περιοχή ιδιαιτέρου οικιστικού κάλλους, με κυριότερο χαρακτηριστικό της την έλλειψη εμπορικών χρήσεων και την χρήση των οικημάτων αποκλειστικώς για κατοικία, προφανώς κρίθηκε ότι η αρμοδιότητα για τη διοίκηση και τη λειτουργία της θα έπρεπε να παραμείνει στα χέρια τοπικής διοίκησης. Η προστασία του περιβάλλοντος και του πρασίνου επιτυγχάνεται μόνο υπό το ισχύον σήμερα στη Φιλοθέη αρραγές καθεστώς αποκλειστικής κατοικίας κατά το οποίο δεν επιτρέπεται οιαδήποτε πολεοδομική μεταβολή προς το χειρότερο, υπό το φως ειδικών νομικών διατάξεων αυξημένης τυπικής ισχύος αλλά και της διατάξεως του ίδιου του άρθρου του 24 παρ 2 του ισχύοντος Συντάγματος. Ευλόγως, το ιδιαίτερο αυτό καθεστώς που είναι τόσο σημαντικό για το περιβάλλον στη δύσκολη εποχή που διάγουμε, μπορεί να προστατευτεί μόνο από το τοπικό συμβούλιο και τη δημοτική αρχή που εκλέγεται από τους κατοίκους που διαβιούν στην συγκεκριμένη περιοχή και εντός των συγκεκριμένων –υφισταμένων σήμερα- διοικητικών ορίων. Τα όρια άλλωστε (διοικητικά και γεωγραφικά) των Δήμων έχουν διαμορφωθεί ήδη εδώ και πολλές δεκαετίες, και παρέχουν ασφαλέστατο κριτήριο. Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις, η κατανομή των αρμοδιοτήτων και του εύρους και των κατηγοριών των τοπικών υποθέσεων που ανατίθενται στους δήμους, γίνονται στο πλαίσιο που καθορίζει το ίδιο το Σύνταγμα: η διοικητική διαίρεση διαμορφώνεται με βάση τις γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες, αναφέρει η παράγραφος 2 του άρθρου 101 του Συντάγματος, και αυτό –όσον αφορά στη Φιλοθέη αλλά και άλλους δήμους εντός Αττικής- θα πρέπει να το προσέξουν καλύτερα όσοι συντάσσουν το νέο σχέδιο. Από την στιγμή λοιπόν που η Φιλοθέη μετεξελίχθηκε διοικητικώς σε Δήμο μέχρι και σήμερα, δεν υπέστη καμια διοικητική αλλαγή παρά διετήρησε την αυτοτέλειά της. Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ρητώς την εξήρεσε από το ευρύτερο πρόγραμμα ένωσης και συγκέντρωσης δήμων (άρθρο 1 παράγραφος 5.4 του ν. 2539/1997), όπως έγινε και με πολλούς άλλους δήμους εντός των ορίων της Νομαρχίας Αθηνών (Αγία Παρασκευή, Ψυχικό, Νέα Ερυθραία, Ηράκλειο, Ίλιον, Παλαιό Φάληρο, Πεύκη, Υμηττός, Χολαργός, Παπάγου, Κηφισιά Μελίσσια, κοινότητες Εκάλης, Πεντέλης, Νέας Πεντέλης), πράγμα σωστό και δικαιολογημένο. Διότι κρίθηκε ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος οιασδήποτε αλλαγής, αφού οι γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες επιτρέπουν ή καλύτερα επιβάλλουν την αυτοτελή υπόστασή της. Το αυτό πρότειναν και η ΚΕΔΚΕ και το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοικήσης (ΙΤΑ) σε πρόσφατη μελέτη του (τον Αύγουστο 2008). Αμφότεροι ουσιαστικά εισηγήθηκαν την διατήρηση της διοικητικής αυτοτέλειας τόσο της Φιλοθέης όσο και πολλών άλλων δήμων εντός Αττικής με κοινά χαρακτηριστικά, καθώς καμιά από τις προταθείσες αλλαγές δεν αφορούσε την Φιλοθέη και ουδείς εισηγήθηκε την απορρόφησή της. Ένα ακόμη σημείο προβληματισμού, αναφέρεται στο γιατί τόση βιασύνη; Προς τί ο αγώνας δρόμου για τόσο άμεσες και γρήγορες αλλαγές; Υπάρχει κίνδυνος οι αλλαγές να γίνουν τόσο πρόχειρα και βιαστικά, ώστε εν τέλει –για μια ακόμη φορά- να δημιουργήσουν πιο πολλά προβλήματα από όσα λύνουν. Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις δεν γίνονται τόσο γρήγορα. Απαιτείται μελέτη, καταγραφή των προβλημάτων και της πραγματικότητας και προγραμματισμός. Και ειδική μελέτη της συνδρομής ενός εκάστου των όρων και των κριτηρίων που θέτει το Σύνταγμα. Είναι λοιπόν τόσο αναγκαία τελικά η μεταρρύθμιση; Κατά πως φαίνεται, όχι με τους συγκεκριμένους όρους. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να υποστηρίζονται από το κατάλληλο υπόβαθρο (πόρους, τεχνική υποστήριξη και περισσότερες αρμοδιότητες σε αιρετούς και δημοτικούς υπαλλήλους). Το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην μελέτη που εξεπόνησε σχετικώς με το σύστημα διακυβέρνησης των νέων πρωτοβαθμίων ΟΤΑ εισηγήθηκε μια σειρά από σημαντικές καινοτομίες στις οποίες συγκαταλλέγεται και η θέσπιση μόνιμης επιτροπής χωροταξίας-πολεοδομίας-περιβάλλοντος (ασφαλώς αυτό απαιτεί σημαντική τεχνική υποστήριξη και από την κεντρική διοίκηση, μεταφορά αρμοδιοτήτων από την πολεοδομία, αλλά και προϋποθέτει την έλλειψη γραφειοκρατίας). Άκρως επιβεβλημένη –αν όχι αυτονόητη- είναι και η αποκέντρωση των πολεοδομικών υπηρεσιών και η μεταφορά περισσότερων αρμοδιοτήτων στους δήμους, αλλά και εκτός αυτού η αποσυμφόρηση του αρμοδίου για τα πολεοδομικά υπουργείου, και –επιτέλους- η σαφής διάκριση των αρμοδιοτήτων για την έκδοση πολεοδομικών κανονιστικών πράξεων. Για τα θέματα αυτά δεν διαβάσαμε και δεν ακούσαμε ακόμη τίποτε, ο νομοθέτης που συνέταξε τον Καλλικράτη δεν τα έχει συμπεριλάβει στις νέες διοικητικές ρυθμίσεις, αν και θα έπρεπε Απαραίτητος είναι και ο διαχωρισμός του εκλογικού νόμου από τη διοικητική διαίρεση, και η εξαίρεση κάποιων δήμων της Αττικής από την διοικητική μεταρρύθμιση, και εν τέλει η ενίσχυση των δήμων με πόρους-αρμοδιότητες-τεχνικά μέσα). Και θα υπάρξει και η συναίνεση και βοήθεια από την ίδια την τοπική αυτοδιοίκηση προς την κεντρική διοίκηση, αρκεί να αποφασιστούν οι σωστές ρυθμίσεις, ωστόσο η απορρόφηση κηπουπόλεων και περιοχών ιδιαιτέρου οικιστικού χαρακτήρα από μεγάλους δήμους δεν είναι μια από αυτές.