Αρχική Πρόγραμμα «Καλλικράτης»1. Αξιολόγηση υπάρχουσας κατάστασηςΣχόλιο του χρήστη Χριστόφορος Τσούκης | 20 Ιανουαρίου 2010, 02:39
  • Σχόλιο του χρήστη 'Χριστόφορος Τσούκης' | 20 Ιανουαρίου 2010, 02:39

    Η γενική μου εντύπωση είναι ότι το (προ)σχέδιο κινείται στην σωστή κατεύθυνση καθώς αποκεντρώνει εξουσίες και δραστηριότητες της κεντρικής διοίκησης, δίνει την δυνατότητα στις περιφέρειες και τους δήμους για άσκηση συνολικότερης και ουσιαστικότερης πολιτικής, και, αξιοποιώντας τις οικονομίες κλίμακας, (δυνάμει) μειώνει τους πόρους που απορροφά η τοπική αυτοδιοίκηση με ταυτόχρονη αύξηση/βελτίωση του παρεχόμενου έργου και υπηρεσιών. Οι παρακάτω παρατηρήσεις, χωρίς να έχουν την φιλοδοξία της συνολικής προσέγγισης, αποσκοπούν στο να βοηθήσουν να βελτιωθούν κάποιες ατέλειες του όλου εγχειρήματος. - Το κείμενο της διαβούλευσης είναι ωραίο ως γενικό σχέδιο, έχω όμως την εντύπωση ότι δεν είναι αρκούντως συγκεκριμένο σε ορισμένα σημεία. Δεν δίδεται σαφής εικόνα του ποιές δραστηριότητες θα μεταφερθούν από την κεντρική διοίκηση στις περιφέρειες - αναφέρονται σε ένα-δύο σημεία (ενδεικτικά) οι πολιτικές δασών, υποδομών και μετανάστευσης, αλλά για αυτές μόνο γίνεται όλη η φασαρία; Ίσως μεγαλύτερη ασάφεια επικρατεί στα των δήμων, εκτός από τα ΚΕΠ. Τι άλλες δραστηριότητες αναμένεται να αναπτύξουν οι νέοι δήμοι; Τι προσωπικό αναμένεται να έχουν μία τυπική περιφέρεια και ένας τυπικός δήμος; Τι ποσοστό των εσόδων/δαπανών της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μεταφερθεί (έστω προοπτικά) στους ΟΤΑ των δύο επιπέδων; Τι ποσοστό του δημοσιοϋπαλληλικού δυναμικού αναμένεται να απασχολείται στους ΟΤΑ; Πως θα γίνει η μετακίνηση προσωπικού ανάμεσα στις δύο βαθμίδες και την κεντρική διοίκηση ώστε να επιτευχθούν οι επιθυμητές αναλογίες; (Ας μου συγχωρηθεί εάν κάποια από αυτά τα θέματα ρυθμίζονται αλλά εγώ λόγω βιασύνης δεν το πρόσεξα!) Λεπτομέρειες θα πει κανείς, που θα καθορισθούν στην πορεία. Όμως αν δεν καθορισθούν από την αρχή, βάζουν σε κίνδυνο θεμελιακούς στόχους του προγράμματος, όπως είναι η μείωση του «κράτους» αλλά και η ενότητα της υφής και της ποιότητας της κρατικής διοίκησης. - ‘Ενα δεύτερο μεγάλο θέμα που πρέπει να διασφαλισθεί είναι ο έλεγχος στα διοικητικά και οικονομικά και των δύο βαθμίδων. Με έλλειψη κουλτούρας ανοιχτής διακυβέρνησης, διαφάνειας και αποτελεσματικότητας, και με τις αναπόφευκτες αγκυλώσεις που προκύπτουν από τις στενότερες προσωπικές διασυνδέσεις, οι ΟΤΑ των διευρυμένων εξουσιών και πόρων μπορούν πιθανότατα να αποτελέσουν και διευρυμένες εστίες κακοδιαχείρισης. Δεν νομίζω πως ο έλεγχος από την κεντρική διοίκηση, όπως προβλέπεται, είναι αρκετός. Τέτοιος έλεγχος είναι επίσης και δαπανηρός – φτιάχνουμε διευρυμένες δομές σε περιφερειακό/τοπικό επίπεδο, και μετά άλλες τόσες σε κεντρικό επίπεδο για να ελέγχουν τις πρώτες. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται πρωτίστως εσωτερικά, να διαποτίζει τους ΟΤΑ. Ασκείται από μία εσωτερική επιθεώρηση σε επίπεδο Περιφέρειας, της οποίας προϊσταται ανώτατος δικαστής αποσπασμένος από την Δικαιοσύνη. Οι δε διοικητικές υπηρεσίες πάλι της Περιφέρειας διευθύνονται από ανώτατο δημόσιο υπάλληλο αποσπασμένο από την κεντρική διοίκηση. Όλο το νέο υπαλληλικό δυναμικό των ΟΤΑ, όσο δηλαδή δεν καλυφθεί από μετατάξεις, προσλαμβάνεται μέσω ΑΣΕΠ. - Τα οικονομικά των ΟΤΑ είναι ένα άλλο κεφαλαιώδες και ακανθώδες ζήτημα. Για τους ίδιους λόγους όπως και παραπάνω, ελλοχεύουν και εδώ οι ίδιοι κίνδυνοι. Προτείνονται, πρώτον, η σύνταξη δεσμευτικών προϋπολογισμών σε επίπεδο περιφέρειας οι οποίοι προηγούνται της σύνταξης του εθνικού προϋπολογισμού, και δεύτερο, η απαίτηση να μην μπορούν οι ΟΤΑ να δημιουργούν ελλείμματα. Στα θέματα που δικαιολογείται η δημιουργία ελλειμμάτων, όπως οι επενδύσεις σε υποδομές, κεφαλαιουχικό εξοπλισμό κλπ, θα διατίθενται κεφάλαια από την κεντρική κυβέρνηση με τις ίδιες διαδικασίες που ισχύουν και για τα ευρωπαϊκά προγράμματα, δηλαδή με διαγωνισμό ύστερα από σύνταξη μελέτης και με συγκεκριμένα κριτήρια. Έτσι θα δοθεί και το κίνητρο και το σήμα στους ΟΤΑ ότι τα πράγματα γίνονται με συγκεκριμένες διαδικασίες και καταστατικό τρόπο. - Το τελευταίο θέμα που θέλω να θίξω είναι η ανάγκη να μην απομακρυνθεί η εξουσία από τον πολίτη. Αυτή η αυτονόητη ανάγκη, πάνω στην οποία εδράζεται η ίδια η δημοκρατία, ίσως βρίσκεται τώρα υπό πίεση, με την ουσιαστική κατάργηση των νομαρχιών και κυρίως την επέκταση των δήμων. Σήμερα, ο/η δήμαρχος είναι σε θέση να ξέρει δρόμο-δρόμο τον δήμο του/της, δεν είναι όμως βέβαιο ότι το ίδιο θα συμβαίνει και με τους νέου τύπου δημάρχους. Γι αυτό, προβλέπεται να διατηρηθούν δομές στα όρια των παλιών νομαρχιών και δήμων, εποπτευόμενες από αντιπεριφερειάρχες και αντιδημάρχους (όπως επίσης προβλέπονται και συμβούλια γειτονιάς). Το ερώτημα που ανακύπτει, όμως, όπως έχει σημειωθεί και από άλλους, είναι εάν αυτό θα δημιουργήσει πολλαπλότητα δομών: Δηλαδή, εάν παράλληλα με την περιφέρεια και τον νέο δήμο, υπάρξουν ουσιαστικές αλλά άτυπες δομές και σε επίπεδο σημερινής νομαρχίας και σημερινού δήμου. Αν αυτό γίνει, τότε βεβαίως τα επίπεδα και η πολυπλοκότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης θα αυξηθούν αντί να μειωθούν. Επίσης, σε μιά τέτοια περίπτωση, η δυνατότητα για τοπικά φέουδα θα είναι αυξημένη. Για το λόγο αυτό, προτείνεται ο «κυκλικός» διορισμός των αντιπεριφερειαρχών και αντιδημάρχων: Κάθε χρόνο ή δύο, διορισμός σε νέο πόστο που εποπτεύει διαφορετικό τομέα. Επίσης, συχνές μεταθέσεις του υπαλληλικού δυναμικού, ιδιαίτερα στον δήμο που δεν απαιτεί και μετεγκατάσταση. Γενικά, εδώ ίσως χρειάζεται περισσότερη προσοχή από τους συντάκτες του σχεδίου, ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ των αντικρουομένων στόχων: της διοίκησης κοντύτερα στον πολίτη, χωρίς πολύπλοκες δομές, ούτε και τοπικά στεγανά και φέουδα. - Τέλος, κάτι για τις εφτά Γενικές Διοικήσεις (ΓΔ) από τις οποίες θα απαρτίζεται η κεντρική κυβέρνηση σε περιφερειακό επίπεδο. Δεν αντιλαμβάνομαι την φιλοσοφία αυτής της πρόβλεψης. Δεν θα οδηγήσει αυτό σε νέες πολύπολοκες δομές, επικαλύψεις αρμοδιοτήτων και ανταγωνισμούς σε τοπικό επίπεδο; Οι υπηρεσίες της κεντρικής διοίκησης που δεν θα αποκεντρωθούν, π.χ. αστυνομία, θα διαρθρώνονται περιφερειακά με τις υπάρχουσες δομές τους, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται απαραίτητα στις 7 ΓΔ. Αυτό καθορίζεται ανάλογα με τις επιχειρησιακές ανάγκες της κάθε υπηρεσίας. Εν κατακλείδι, δεν βλέπω το νόημα για τις 7 ΓΔ, και γιατί τέλος πάντων κάποιες προβλέψεις για την διάρθρωση της κεντρικής κυβέρνησης εντάσσονται στο Πρόγραμμα για την νέα δομή των ΟΤΑ.